Ăn dặm - khi nào trẻ sẵn sàng?

Ăn dặm - khi nào trẻ sẵn sàng?

Ăn dặm rất quan trọng trong sự phát triển của trẻ.
Khi trẻ đạt 4-6 tháng, lượng sữa đơn thuần không
đáp ứng nổi nhu cầu để trẻ phát triển, nhất là
lượng sắt, kẽm, đạm… do đó đòi hỏi phải được
hỗ trợ từ nguồn thức ăn bên ngoài. Tuy nhiên,
việc cho trẻ ăn đặc sẽ làm trẻ giảm lượng sữa
đang bú và tăng tiếp xúc với những nguồn thức
ăn đa dạng ngoài sữa và nguy cơ nhiễm khuẩn.
Thức ăn dặm cũng có thể gây ra biểu hiện dị ứng,
đường tiêu hóa không dung nạp nổi gây rối loạn
tiêu hóa, thậm chí tiêu chảy. Giai đoạn này có
những đặc thù riêng mà chúng ta cần hiểu rõ để
can thiệp đúng nhất, nhắm phát huy lợi điểm của
ăn dặm và giảm thiểu những tác động không
mong muốn ở trẻ.

Để có thể ăn dặm, trẻ phải có phản xạ nuốt thức ăn
đặc, hệ tiêu hóa với các men tiêu hóa phải đủ trưởng
thành và về tâm lý trẻ cũng sẵn sàng đón nhận một
thức ăn mới. Khác với việc bú sữa, trẻ chỉ việc dùng
lưỡi đẩy vào quầng vú mẹ hay bầu sữa, để ăn đặc,
trẻ phải biết cách dùng lưỡi vo thức ăn thành viên rồi
mới nuốt xuống, nghĩa là phải có sự phối hợp của các
cơ vùng hàm mặt. Phản xạ này hoàn chỉnh khi trẻ
được khoảng 3-4 tháng tuổi, biểu hiện bằng trẻ có thể
giữ được đầu vững, trẻ thích cắn và nhai núm vú. Do
đó, những trẻ bị bệnh lý thần kinh sẽ yếu cơ vùng đầu
cổ và dễ bị rối loạn nuốt.

Lúc 7-9 tháng, trẻ có thể tự ngồi và có thể nắm chặt
mọi thứ trong tay, các phản xạ sẽ phát triển nhiều
hơn, trẻ sẽ nhai được các thức ăn lợn cợn hơn,
nhưng phản xạ nôn và nghẹn cũng phát triển hơn,
đây là đặc điểm sinh lý bình thường của lứa tuổi. Nếu
trẻ ăn quá nhanh bị nghẹn hay ói, chúng ta cho trẻ ăn
chậm lại, chứ không nên sợ mà chuyển sang xay
hoàn toàn. Chúng ta nên cho trẻ ăn thức ăn băm kỹ
để trẻ tập nhai và không biếng ăn về sau. Từ khoảng
10 tháng tuổi, trẻ đã bắt đầu tự ăn được, và sẽ rất
thích thú với việc tự phục vụ. Đây là thời điểm chúng
ta cho trẻ ngồi cùng bữa ăn với người lớn, cho phép
trẻ tự cầm bình sữa hay phụ trẻ cầm ly uống sữa hay
cầm thìa xúc thức ăn dưới sự hỗ trợ và giám sát của
người lớn. Chúng ta không nên làm cho trẻ quá thụ
động, đi theo bón, ép làm trẻ sợ ăn về sau. Đây là lứa
tuổi bắt đầu có thể có biểu hiện biếng ăn nếu chúng
ta can thiệp không đúng.

Lúc 4 tháng tuổi, men tiêu hóa được tiết từ tụy và ở
ruột đã sẵn sàng cho việc ăn thêm tinh bột, ngoài ra
khi trẻ nhai, một lượng men trong nước bọt của trẻ
cũng nhào trộn với thức ăn và làm cho tinh bột dễ
hấp thu hơn. Men tiêu hóa chất đạm cũng hoàn thiện
dần và đường tiêu hóa của trẻ sẵn sàng cho ăn dặm
lúc 4 tháng tuổi.

Về mặt tâm lý, khoảng 4-6 tháng tuổi là lúc trẻ dễ
chấp nhận cái mới nhất, do đó cũng dễ ăn thức ăn lạ,
tuy nhiên cũng có những trẻ phải tập 10-15 lần mới

chịu ăn, cha mẹ cần kiên nhẫn để tập ăn cho trẻ. Sau
6 tháng tuổi, trẻ sẽ bắt đầu sợ điều lạ, do đó cũng sẽ
khó tập ăn hơn. Như vậy, về mọi mặt, trẻ gần như
sẵn sàng cho việc ăn dặm khi được 4-6 tháng tuổi.

Các nhà khoa học đã tìm những bằng chứng để
quyết định thời điểm nào là thích hợp nhất để cho trẻ
ăn dặm. Người ta nhận thấy rằng những trẻ bú mẹ
hoàn toàn trong 6 tháng đầu tiên sẽ ít bị tiêu chảy và
nhiễm trùng hơn so với trẻ không được bú mẹ hoàn
toàn (có bú thêm hay hoàn toàn dùng sữa công thức).
Về khả năng phát triển của trẻ, các nghiên cứu cho
kết quả tương tự giữa nhóm bú mẹ hoàn toàn, ăn
dặm lúc 6 tháng và nhóm ăn dặm lúc 4 tháng. Tuy
nhiên, ở những trẻ không được bú mẹ hoàn toàn, thời
điểm ăn dặm 4-6 tháng lại làm giảm nguy cơ dị ứng
thức ăn tốt nhất. Do đó, các hội Dinh dưỡng và Tiêu
hóa trẻ em đều đưa ra khuyến cáo: nếu trẻ bú mẹ
hoàn toàn, chúng ta duy trì bú mẹ tới 6 tháng tuổi và
sau đó bắt đầu tập ăn dặm, còn với trẻ không bú mẹ
hoàn toàn, chúng ta có thể bắt đầu trong khoảng 4-6
tháng. Nói chung, việc ăn dặm nên bắt đầu trong
khoảng 17-26 tuần và phải phù hợp nhu cầu, khả
năng chấp nhận, khả năng tiêu hóa và sự phát triển
của trẻ.