Bai 13 Dau ngoac don va dau hai cham (1).ppx

01:04


HOẠT ĐỘNG 1
KHỞI ĐỘNG


Kể tên các loại dấu câu đã học?
 


CÁC LOẠI DẤU CÂU ĐÃ HỌC

LỚP
6
7
8

Nội dung
Dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu
chấm than, dấu phẩy.
Dấu chấm lửng, dấu chấm
phẩy, dấu gạch ngang.
Dấu ngoặc đơn, dấu hai
chấm.



HOẠT ĐỘNG 2
HÌNH THÀNH

KIẾN THỨC


a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh
hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)

b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung tồn những
con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một
loại cịng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn
rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường,
tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm
tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long
thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)


a) Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong
cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ cơng lý và
tự do”.

Giải thích để làm rõ
họ ngụ ý chỉ ai.


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1:
Hình thức: HS làm việc cá nhân
Thời gian: 2 phút

Nội dung:
 VDb. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung tồn những con ba
khía,chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một loại cịng biển lai
cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
VDc. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thá
i Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới tuổi, gia đình về định
cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên ).
? Phần trong dấu ngoặc đơn dùng để làm gì?Từ đó, em hãy rút ra cơng
dụng của dấu ngoặc đơn trong các ví dụ trên?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


b. Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập
trung tồn những con ba khía, chúng bám đặc sệt
quanh các gốc cây (ba khía là một loại cịng biển
.lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt
ăn rất ngon )

Thuyết minh về một lồi động vật mà tên của nó
được dùng để gọi tên một con kênh, giúp người đọc
hình dung rõ hơn về con kênh này.


c. Lí Bạch (701-762) , nhà thơ nổi
tiếng của Trung Quốc đời Đường,
tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư
sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm
tuổi, gia đình về định cư ở làng
Thanh Liên, huyện Xương Long
thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).

(Ngữ văn 7, tập 1)

Bổ sung thêm thông tin
về năm sinh và năm mất
của nhà thơ

Bổ sung thông tin Miên
Châu thuộc tỉnh nào


a. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái
danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lý và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b.Gọi là kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung tồn những
con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây (ba khía là một
loại cịng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt
ăn rất ngon).
(Theo Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
c. Lí Bạch (701-762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời
Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc
mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện
Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên).
( Ngữ văn 7, tập một)

→ Bỏ phần trong ngoặc đơn thì nghĩa của các đoạn trích
dẫn khơng thay đổi vì khi đặt một phần nào đó trong dấu
ngoặc đơn thì người viết đã coi đó là phần chú thích nhằm
cung cấp thơng tin bổ sung, đi kèm theo.

BÀI TẬP NHANH
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2:
Hình thức: HS làm việc cặp đôi
Thời gian: 2 phút
Nội dung:
 
1.Điền dấu ngoặc đơn và xác định cơng dụng của dấu ngoặc đơn trong
ví dụ:
- Bạn Nam , lớp trưởng lớp 8a2, học rất giỏi.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Giải thích cơng dụng của dấu ngoặc đơn trong đoạn trích sau:
Qua các cụm từ “tiệt nhiên” (rõ ràng, dứt khốt như thế, khơng thể
khác), “định phận tại thiên thư”(định phận tại sách trời), “hành khan thủ bại
hư” (chắc chắn sẽ nhận lấy thất bại),hãy nhận xét về giọng điệu của bài
thơ.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Bài tập 5 (sgk/ 137): Bạn học sinh này chép lại đoạn
văn của Thanh Tịnh với cách dùng dấu ngoặc
đơn đúng hay sai ?

Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh
giấy lớn, ơng đốc nhìn chúng tơi nói sẽ:
- Thế là các em được vào lớp năm. Các em phải gắng học để
thầy mẹ được vui lòng và để thầy dạy các em được sung
sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng
không em nào dám trả lời. Cũng may đã có một tiếng dạ ran
của phụ huynh đáp lại. )
a) Sai, vì dấu ngoặc đơn hay dấu ngoặc kép bao giờ cũng
tạo thành cặp.

b) Phần nằm trong dấu ngoặc đơn không phải là một bộ
phận của câu, gọi là phần phụ chú hoặc phần phụ giải
thích.


a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tơi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em
một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có
đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...
(Tơ Hồi, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Như tre mọc thẳng, con người khơng chịu khuất. Người xưa có câu:
“Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre là thẳng thắn, bất khuất !
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên
thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lịng tơi đang
có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
( Thanh Tịnh, Tôi đi học)


a.Rồi Dế Choắt loanh quanh,
băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng
thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tơi mà rằng:
-Anh đã nghĩ thương em như
thế thì hay là anh đào giúp cho em
một cái ngách sang bên nhà anh,
phịng khi tắt lửa tối đèn có đứa

nào đến bắt nạt thì em chạy sang..
(Tơ Hồi, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Đánh dấu (báo trước)
lời đối thoại của Dế
Mèn và Dế Choắt .


b. Như tre mọc thẳng, con
người không chịu khuất.
Người xưa có câu: “Trúc
dẫu cháy, đốt ngay vẫn
thẳng”. Tre là thẳng thắn,
bất khuất !
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)

Đánh dấu (báo trước)
lời dẫn trực tiếp của
người xưa.


c. Con đường này tôi đã quen đi
lại lắm lần, nhưng lần này tự
nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung
quanh tôi đều thay đổi, vì chính
lịng tơi đang có sự thay đổi lớn:
hôm nay tôi đi học
(Thanh
Tịnh, Tôi đi học)

dấu đi kèm

Đánh dấu (báo trước)
phần giải thích lí do
thay đổi tâm trạng của
nhân vật tôi.


Bài tập nhanh
Đoạn văn sau cịn thiếu dấu gì? Em hãy đặt
dấu đó vào vị trí thích hợp?
Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai
trường, Bác viết: “Non sông Việt Nam có trở nên
tươi đẹp hay khơng, dân tộc Việt Nam có bước tới
đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc
năm châu được hay khơng, chính là nhờ một phần
lớn ở công học tập của các em”.
Đáp án: Dấu hai chấm


HOẠT ĐỘNG 3
Luyện tập


Bài tập 1(sgk/135; 136): Giải thích cơng dụng của dấu
ngoặc đơn trong các đoạn trích sau:
b) Chiều dài của cầu là 2290 m (kể cả phần cầu với chín
nhịp dài và mười nhịp ngắn)
(Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử)

=> Đánh dấu phần thuyết minh nhằm giúp người đọc
hiểu rõ trong 2290 m chiều dài của cầu có tính cả phần
cầu dẫn.


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3:
*BÀI TẬP 2: Thảo luận nhóm hai bàn thời gian 3 phút
Giải thích cơng dụng của dấu hai chấm trong các đoạn trích sau trình bày kết
quả vào phiếu học tập số 3?
 
a) Nhưng họ thách nặng quá : nguyên tiền mặt phải mất một trăm đồng bạc, lại
cịn cau, cịn rượu… cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------b) Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tơi một câu như thế này:
- Thơi, tơi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tơi khun
anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà khơng biết nghĩ, sớm muộn rồi
cũng mang họa vào mình đấy.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 


Bài tập 2(sgk/136): Giải thích cơng dụng của dấu hai chấm
trong những đoạn trích sau:
a) Nhưng họ thách nặng quá : nguyên tiền mặt phải mất
một trăm đồng bạc, lại cịn cau, cịn rượu… cả cưới nữa thì
mất đến cứng hai trăm bạc.
( Nam
Cao,
Lãodấu
Hạc)phần giải thích cho ý “ họ thách nặng q” .
=>
Đánh

b) Tơi khơng ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế
này:
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước
khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng
bậy bạ, có óc mà khơng biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng
mang
họadấu
vàolời
mình
Hồi,thuyết
Dế Mèn
phiêu
=> Đánh
đối đấy.
thoại(Tơ
và phần
minh
cholưu
lờikí)
khun của Dế Choắt.


Bài tập 3 (sgk/ 136): Có thể bỏ dấu hai chấm trong
đoạn trích sau được khơng? Dấu hai chấm trong đoạn
trích có tác dụng gì ?
Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ
tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ
tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị,
uyển chuyển trong cách đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói
rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng diễn đạt tình cảm, tư

tưởng của người Việt Nam và để thỏa mãn cho yêu cầu của
đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kì lịch sử.
( Đặng Thai Mai,Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc).

Trả lời: Có thể bỏ dấu hai chấm vì ý nghĩa cơ bản của
câu, của đoạn văn không thay đổi, nhưng khi bỏ dấu hai
chấm nghĩa khơng được nhấn mạnh bằng khi có dấu
hai chấm.