dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm

Đơn vị: Trường THCS An Thạnh
Giáo viên thực hiện : PHẠM THỊ NGỌC HOÀI




a) Đùng một cái, họ
a) Đùng một cái, họ
(những người
(những người
dân bản xứ)
dân bản xứ)
được phong cho cái
được phong cho cái
danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ
danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ
công lí và tự do”.
công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ
tập trung toàn những con ba khía, chúng
tập trung toàn những con ba khía, chúng
bám đặc sệt quanh các gốc cây
bám đặc sệt quanh các gốc cây
(ba khía là
(ba khía là
một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ,
một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ,

làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)
(Theo Đoàn giỏi, Đất rừng phương Nam)

Lí Bạch
Lí Bạch
(701 - 762),
(701 - 762),
nhà thơ nổi tiếng
nhà thơ nổi tiếng
của Trung Quốc đời Đường, tự Thái
của Trung Quốc đời Đường, tự Thái
Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở
Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở
Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia
Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia
đình về định cư ở làng Thanh Liên,
đình về định cư ở làng Thanh Liên,
huyện Xương Long thuộc Miên
huyện Xương Long thuộc Miên
Châu
Châu
(Tứ Xuyên).
(Tứ Xuyên).
(Ngữ văn 7, tập 1)
(Ngữ văn 7, tập 1)

a) Đùng một cái, họ
a) Đùng một cái, họ

(những người bản xứ)
(những người bản xứ)
được phong cho
được phong cho
cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn
những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây
những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây
(ba khía là loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm
(ba khía là loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm
mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon).
c) Lí Bạch
c) Lí Bạch
(701 - 762),
(701 - 762),
nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời
nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời
Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam
Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam
Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh
Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh
Liên, huyện Xương long thuộc Miên Châu
Liên, huyện Xương long thuộc Miên Châu
(Tứ Xuyên)
(Tứ Xuyên)
→ Đánh dấu phần giải thích (làm rõ họ là ai)
→ Đánh dấu phần thuyết minh

→ Đánh dấu phần bổ sung thêm

a) Đùng một cái, họ được phong cho cái danh hiệu tối
a) Đùng một cái, họ được phong cho cái danh hiệu tối
cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn
những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc
những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc
cây.
cây.
c) Lí Bạch nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường,
c) Lí Bạch nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường,
tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc
tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc
mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên,
mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên,
huyện Xương long thuộc Miên Châu.
huyện Xương long thuộc Miên Châu.
→ Bỏ phần trong ngoặc đơn thì nghĩa của các đoạn trích
dẫn không thay đổi vì khi đặt một phần nào đó trong dấu
ngoặc đơn thì người viết đã coi đó là phần chú thích nhằm
cung cấp thông tin bổ sung, đi kèm theo.

Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú
thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung
thêm)
Ví dụ: Lí Bạch (701 - 762) là nhà thơ nổi
tiếng của Trung Quốc đời Đường.

a. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:
- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho
em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối
đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
(Tô Hoài)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất
Người xưa có câu: “ Trúc dẫu cháy, đốt ngay vẫn thẳng”. Tre
là thẳng thắn, bất khuất ! ( Thép Mới)
c. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự
nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì
chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh)
→ Báo trước lời hội thoại
→ Đánh dấu lời dẫn trực tiếp
→ Giải thích phần trước đó

Dấu hai chấm dùng để:
- Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết
minh cho một phần trước đó.
- Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với
dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu
gạch ngang).
Ví dụ: Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi
phải bảo:
- Được, chú cứ nói thẳng thừng ra nào.

Dấu ngoặc đơn

Dấu ngoặc đơn
-
-
Đánh dấu phần chú
Đánh dấu phần chú
thích:
thích:
+ giải thích
+ giải thích
+ thuyết minh
+ thuyết minh
+ bổ sung thêm
+ bổ sung thêm
Cung cấp thông tin kèm
Cung cấp thông tin kèm
theo, không thuộc phần
theo, không thuộc phần
nghĩa cơ bản.
nghĩa cơ bản.
Dấu hai chấm
Dấu hai chấm
- Báo trước:
- Báo trước:
+ phần giải thích, thuyết
+ phần giải thích, thuyết
minh
minh
+ lời dẫn trực tiếp
+ lời dẫn trực tiếp
+ lời đối thoại

+ lời đối thoại
- Thuộc phần nghĩa cơ
- Thuộc phần nghĩa cơ
bản
bản