CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH HỮU HÌNH Ở CÁC DOANH NGHIỆP TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

7

CHƯƠNG 1: CƠ S
TÀI S N C

LÝ LU N V K TỐN

NH H U HÌNH

CÁC DOANH NGHI P

TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T
1.1. YÊU C U C A XU TH
V N

H I NH P KINH T

QU N LÝ TÀI S N C

QU C T

V I

NH H U HÌNH TRONG CÁC

DOANH NGHI P
1.1.1. H i nh p kinh t qu c t - Xu th t t y u c a các doanh nghi p
hi n nay
Ngày nay, h i nh p kinh t qu c t

ã tr thành xu th t t y u c a m i

n n kinh t . Khơng doanh nghi p nào, qu c gia nào có th ph nh n nh ng l i
ích do h i nh p kinh t qu c t
m i m , nh ng

em l i. ó là cơ h i ti p c n nh ng thành qu

t phá sáng t o v khoa h c và công ngh , v t ch c và

qu n lý, v s n xu t và kinh doanh, tranh th không ch ki n th c mà là c
kinh nghi m

ph c v cho s phát tri n c

t m vĩ mô c a qu c gia và

t m vi mô c a t ng doanh nghi p. ó là cơ h i
gia t o th
trong

ng m i trên thương trư ng qu c t ,

các doanh nghi p, các qu c
c hư ng s công b ng

i x thương m i qu c t , không ph i ch u s h n ng ch và có quy n

ưa ra ti ng nói vào các chính sách thương m i tồn c u. Rõ ràng, không
tham gia h i nh p kinh t qu c t là các qu c gia, các doanh nghi p ang t
ào th i mình ra kh i quá trình phát tri n c a khu v c và th gi i. Nói cách

khác,

t n t i và phát tri n trong th i

i ngày nay, các qu c gia nói chung

và các doanh nghi p nói riêng khơng cịn con ư ng nào khác ngồi h i nh p
kinh t qu c t . V n

là các qu c gia, các doanh nghi p ph i bi t v ch ra

ư c m t l trình h i nh p h p lý và t ch c th c hi n t t l trình ó, có th
m i phát huy t i a nh ng l i th s n có

vư t qua khó khăn, t o ra năng


8

l c c nh tranh trong hoàn c nh m i, t

ó có ch

ng v ng ch c trên th

trư ng qu c t .
1.1.2. Tài s n c

nh h u hình và vai trị c a tài s n c

nh h u hình

các doanh nghi p trong i u ki n h i nh p kinh t quôc t
1.1.2.1. Khái ni m tài s n c

nh h u hình

Hi n nay có nhi u cách ti p c n và nh n th c khác nhau khi quan ni m
v TSC HH. Trong cu n “Hi u và ng d ng Chu n m c k toán qu c t ”
c a Barry J. Epstein và Abbas Ali Mirza có ưa ra 2 khái ni m là “TSC HH”
(Fixed assets) và “Nhà xư ng, máy móc và thi t b ” (Property, plant and
machinery)
ki n

c p t i cùng m t v n

. Khái ni m th nh t ưa ra các i u

m t tài s n b t kỳ n u tho mãn có th

là “nh ng tài s n
s d ng tương

ư c ghi nh n là TSC HH, ó

năng l c s n xu t, có hình thái v t ch t rõ ràng, th i gian
i dài và mang l i l i ích ch c ch n cho doanh nghi p” [26,

tr225].Các

i tư ng nhà xư ng, máy móc và thi t b

nh ng ví d

i n hình

ư c ch

ích danh như

tiêu chu n ghi nh n TSC HH trong doanh nghi p.

Vì v y tên c a chu n m c k tốn qu c t v TSC HH chính là Chu n m c
v Nhà xư ng, máy móc và thi t b . Khái ni m th hai hư ng tr c ti p t i các
i tư ng là Nhà xư ng, máy móc và thi t b nhưng l y m c ích s d ng tài
s n là i u ki n nh n bi t

không ph i m i nhà xư ng, máy móc và thi t b

u ư c coi là TSC HH, ó ph i là “nh ng tài s n có th i gian h u ích l n
hơn m t năm, ư c n m gi nh m ph c v cho ho t
d ch v , ho c n m gi

ng s n xu t hàng hoá,

cho thuê, ho c n m gi vì các m c ích hành

chính”[26, tr225]. V i cách hi u này, rõ ràng nh ng nhà xư ng, máy móc và
thi t b doanh nghi p ã

u tư nhưng không s d ng lâu dài dù tr c ti p hay

gián ti p mà ch tăng giá

bán thì s khơng ư c ghi nh n là TSC HH c a

doanh nghi p. Như v y, theo cách hi u c a các chu n m c k tốn qu c t thì
TSC HH trong doanh nghi p ph i là nh ng tài s n tho mãn các tiêu chu n


9

sau: có hình thái v t ch t rõ ràng; có th i gian h u ích l n hơn m t năm; ư c
doanh nghi p n m gi ph c v ho t

ng s n xu t kinh doanh hàng hoá, d ch

v hay cho thuê; và ch c ch n em l i l i ích kinh t trong tương lai cho
doanh nghi p.
Theo chu n m c k toán Vi t Nam, c th là VAS 03 – TSC HH,
“TSC HH là nh ng tài s n có hình thái v t ch t do doanh nghi p n m gi
s d ng cho ho t

ng s n xu t kinh doanh phù h p v i tiêu chu n ghi nh n

TSC HH” [10, tr51]. Các tài s n ư c ghi nh n là TSC HH ph i tho mãn
ng th i c 4 tiêu chu n ghi nh n sau:
(a) Ch c ch n thu ư c l i ích kinh t trong tương lai t vi c s
d ng tài s n ó. L i ích này bi u hi n

ch khi doanh nghi p ki m soát và

s d ng tài s n ó thì doanh thu tăng, chi phí ti t ki m, ch t lư ng s n ph m
d ch v tăng. Khi xác

nh tiêu chu n này c a m i TSC HH, chu n m c yêu

c u doanh nghi p ph i xác

nh m c

ch c ch n c a vi c thu ư c l i ích

kinh t trong tương lai, d a trên các b ng ch ng hi n có t i th i i m ghi
nh n ban

u và ph i ch u m i r i ro liên quan.

(b) Nguyên giá ph i ư c xác

nh m t cách áng tin c y. Ngun

giá là tồn b chi phí mà doanh nghi p b ra

có ư c TSC HH tính

n

th i i m ưa tài s n ó vào tr ng thái s n sàng s d ng. Thông thư ng tiêu
chu n này ã ư c tho mãn vì TSC HH trong doanh nghi p hình thành t

mua s m, xây d ng và trao

i.

(c) Th i gian s d ng ư c tính trên 1 năm. Tiêu chu n này yêu c u
vi c s d ng TSC HH ph i ít nh t là 2 năm tài chính, như v y m i có th
em l i l i ích kinh t trong tương lai t vi c s d ng TSC HH và cũng là
phân bi t TSC HH v i các hàng hoá hay kho n m c
(d) Có
thay

tiêu chu n giá tr theo qui

u tư khác.

nh hi n hành. M c giá tr này

i theo qui ch tài chính c a t ng th i kỳ ví d theo quy t

nh 215/TC


10

ngày 2/10/1990 là 500.000

ng tr lên, theo quy t

ngày 30/12/1999 là 5.000.000

ng tr

206/2003/Q -BTC là 10.000.000

nh 166/1999/Q /BTC

lên và hi n nay theo quy t

nh

ng tr lên

Trên cơ s khái ni m và tiêu chu n nh n bi t ó, chu n m c k toán
Vi t nam cũng ã ưa ra danh m c nh ng TSC HH cơ b n trong các doanh
nghi p.

ó là: nhà c a, v t ki n trúc; máy móc, thi t b ; phương ti n v n t i,

thi t b truy n d n; thi t b và d ng c qu n lý; vư n cây lâu năm và súc v t
làm vi c cho s n ph m cùng các TSC HH khác (VAS 03.07) [10, tr53].
Như v y, có th th y gi a chu n m c k toán Vi t Nam và chu n m c
k tốn qu c t có s tương
vi c có thêm qui

ng khá l n v vi c ghi nh n TSC HH. Ngoài

nh v giá tr t i thi u

k toán Vi t Nam, c hai chu n m c

i v i 1 TSC HH c a chu n m c

u th ng nh t v các tiêu chí

1 tài

s n ư c ghi nh n là TSC HH, ó là: hình thái bi u hi n, th i gian h u ích,
kh năng em l i l i ích và m c ích n m gi TSC HH trong các doanh
nghi p. Tóm l i, TSC HH trong các doanh nghi p ư c hi u là: “nh ng tài
s n có hình thái v t ch t, do doanh nghi p n m gi

ph c v cho ho t

ng

s n xu t kinh doanh, có th i gian h u ích l n hơn 1 năm và có giá tr tho
mãn tiêu chu n c a các qui

nh hi n hành”

Tuy nhiên, cịn có m t y u t mà c hai chu n m c này

u khơng

c p m t cách chính th c trong i u ki n ghi nh n TSC HH m c dù nó ã
ư c v n d ng trong vi c xác

nh ph m vi áp d ng chu n m c và th c t

cơng tác k tốn t i doanh nghi p, ó là y u t s h u. S có trư ng h p

chúng ta khơng th tìm th y thơng tin v m t dây chuy n s n xu t th c ăn tr
giá 1.000.000.000

ng

kho n m c TSC HH trong báo cáo k toán c a

doanh nghi p A m c dù bi t ch c doanh nghi p này ang s
chuy n ó

ph c v ho t

d ng dây

ng s n xu t kinh doanh. Lý do là vì dây

chuy n s n xu t ó ư c hình thành t kênh thuê tài chính. Thuê tài chính là


11

h p

ng thuê mà bên cho thuê có s chuy n giao ph n l n r i ro và l i ích

g n li n v i quy n s h u tài s n cho bên thuê [21, tr9]. Theo ó, n u tuân
th các qui

nh c a h p

ng, doanh nghi p s không ph i b v n ra mua

tài s n nhưng ư c qu n lý và s d ng tài s n ó như nh ng tài s n thu c
quy n s h u, tuy nhiên không bao g m quy n thanh lý, như ng bán, trao
i. Các i u ki n c a h p

ng thuê tài chính thư ng g p là: (a) bên cho

thuê chuy n giao quy n s h u tài s n cho bên thuê khi h t th i h n thuê;
(b) t i th i i m kh i

u thuê tài s n, bên thuê có quy n l a ch n mua l i

tài s n thuê v i m c giá ư c tính th p hơn giá h p lý vào cu i th i h n thuê;
(c) th i h n thuê tài s n t i thi u ph i chi m ph n l n th i gian s d ng kinh
t c a tài s n cho dù khơng có s chuy n giao quy n s
i m kh i

h u; (d) t i th i

u thuê tài s n, giá tr hi n t i c a kho n thanh toán ti n thuê t i

thi u chi m ph n l n (tương ương) giá tr h p lý c a tài s n thuê; (e) tài
s n thuê thu c lo i chuyên dùng mà ch có bên thuê có kh năng s d ng
khơng c n có s thay

i, s a ch a l n nào [21, tr 9].

Như v y, m t tài s n tho mãn các tiêu chu n: có hình thái v t ch t rõ
ràng, có th i gian h u ích l n hơn m t năm, ư c doanh nghi p s d ng tr c

ti p cho ho t

ng kinh doanh, em l i l i ích kinh t cho doanh nghi p và

tho mãn tiêu chu n v giá tr nhưng ư c hình thành t hình th c thuê này s
ư c tách hoàn toàn ra kh i ch tiêu TSC HH mà tính vào ch tiêu TSC
thuê tài chính (leasing) trên báo cáo tài chính c a các doanh nghi p. Nói cách
khác, trên ch tiêu TSC HH s ch g m nh ng TSC thu c quy n s h u c a
doanh nghi p ho c

i tác góp v n và tho mãn các tiêu chu n ghi nh n là

TSC HH. M c dù

c thù c a nh ng TSC thuê tài chính là ư c qu n lý và

s d ng như nh ng TSC thu c quy n s h u nhưng trên th c t , cơng tác k
tốn

i tư ng này tn th nh ng qui

nh riêng và cũng có nh ng khác bi t

so v i k toán TSC HH thu c s h u doanh nghi p (chu n m c k toán qu c


12

t liên quan

n thuê tài chính là IAS 17 – Thuê tài s n; chu n m c k toán

Vi t Nam liên quan

n thuê tài chính là VAS 06 - Thuê tài s n).

Y u t s h u cũng ư c v n d ng

gi i thích vì sao danh m c

TSC HH c a k toán Vi t Nam không bao g m
nhiên (m d u, m than, khí

t...) như danh m c TSC HH c a k toán m t

s nư c như M , Pháp... [24, tr86, tr 276].
nh

t ai và các ngu n l c t

t và các ngu n l c t nhiên

ó là vì lu t pháp Vi t Nam qui

u thu c s h u Nhà nư c, các doanh

nghi p ch có quy n s d ng ho c khai thác mà các quy n này l i thu c ph m
trù TSC VH.
Xu t phát t nh ng l p lu n trên, NCS cho r ng TSC HH nhìn t góc
k tốn ph i là: nh ng tài s n thu c s h u c a doanh nghi p ho c

tác liên k t, có hình thái v t ch t, do doanh nghi p n m gi
ho t

i

s d ng cho

ng s n xu t kinh doanh, có th i gian h u ích l n hơn 1 năm và có

giá tr tho mãn tiêu chu n c a các qui
1.1.2.2. Vai trò c a TSC HH

nh hi n hành.

các doanh nghi p trong i u ki n h i nh p

kinh t qu c t
Bàn v vai trò c a TSC , các nhà kinh t chính tr cho r ng TSC

là

xương c t c a n n s n xu t xã h i. Trong cu n Tư b n, Các Mác cũng t ng
vi t “Các th i

i kinh t

ư c phân bi t v i nhau khơng ph i b i vì nó s n

xu t ra cái gì mà b i nó s n xu t ra như th nào và b ng tư li u lao

ng nào”

[22, tr250]. L ch s phát tri n c a nhân lo i ã ch ng minh tính xác áng c a
nh ng nh n

nh này. T t c các cu c

là t p trung gi i quy t các v n

i cách m ng cơng nghi p di n ra

cơ khí hóa, i n khí hóa, t

q trình s n xu t mà v th c ch t là

u

ng hóa các

i m i, c i ti n và hoàn thi n h th ng

TSC trong ó có TSC HH.
Cho
nh n

n ngày nay, trong th i

i c a tồn c u hóa, ý nghĩa c a nh ng

nh ó v n cịn ngun giá tr . Rõ ràng,

có th t n t i và phát tri n


13

trong môi trư ng h i nh p kinh t qu c t , m i doanh nghi p

u ph i t ý

th c không ng ng nâng cao năng l c c nh tranh c a mình. Tuy nhiên, khơng
th

ịi h i m t s n ph m ch t lư ng cao,

thành r

m b o tiêu chu n qu c t mà giá

em i c nh tranh khi doanh nghi p s n xu t b ng h th ng máy

móc thi t b nghèo nàn, k thu t l c h u, h th ng kho bãi b o qu n v t li u,
s n ph m khơng

m b o .... Nói cách khác, s c m nh c nh tranh c a doanh

nghi p ph thu c nhi u vào vi c máy móc thi t b , dây chuy n công ngh s n
xu t ch bi n mà doanh nghi p s d ng có áp ng ư c yêu c u m i c a quá
trình s n xu t kinh doanh, có theo k p ư c s ti n b c a khoa h c k thu t
hi n

i, có t o ra s khác bi t và nh ng tính năng ưu vi t cho s n ph m hay

không? ….
Như v y, dù

th i

i nào, TSC HH v n luôn là cơ s v t ch t k

thu t quan tr ng có ý nghĩa to l n

i v i các doanh nghi p. Hồn thi n cơng

tác qu n lý và s d ng TSC HH ã tr thành nhu c u b c thi t

i v i các

doanh nghi p nói chung và doanh nghi p Vi t Nam nói riêng trong i u ki n
h i nh p. Vì th , bên c nh vi c chu n b , cân
các doanh nghi p c n ch

i ngu n v n

u tư TSC HH,

ng n m v ng yêu c u qu n lý TSC HH trong

i u ki n h i nh p cũng như n m v ng vai trò c a k toán TSC HH
u tư s d ng TSC HH

vi c

doanh nghi p th c s hi u qu .

1.1.3. Yêu c u qu n lý tài s n c

nh h u hình

các doanh nghi p trong

i u ki n h i nh p kinh t qu c t
Như ã trình bày
quan tr ng, quy t

trên, TSC HH là cơ s v t ch t k thu t có ý nghĩa

nh s t n t i c a doanh nghi p trong môi trư ng c nh

tranh kh c li t mà quá trình h i nh p kinh t qu c t

em l i. Do

ó,

TSC HH c n ư c qu n lý ch t ch nh m phát huy hi u qu cao nh t trong
quá trình s d ng. Vi c qu n lý TSC HH c n ph i
y u sau:

m b o các yêu c u ch

14

- Th nh t, ph i qu n lý ư c tồn b TSC HH hi n có

doanh

nghi p c v hi n v t và giá tr .
Vi c qu n lý TSC HH v m t hi n v t th hi n
b ph n qu n lý TSC

ph i

m b o cung c p

y

2 khía c nh: lư ng –
v công su t, áp ng

yêu c u s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p; ch t lư ng - vi c b o qu n
TSC

ph i

m b o tránh ư c h ng hóc, m t mát làm gi m giá tr TSC .

làm ư c i u ó, m i doanh nghi p c n xây d ng n i qui b o qu n và s
d ng TSC

m t cách h p lý, phù h p v i

nghi p mình;

c i m ho t

ng c a doanh

ng th i m i doanh nghi p cũng nên xây d ng các

kinh t k thu t

nh m c

i v i t ng lo i TSC hi n ang s d ng.

Vi c qu n lý TSC HH v m t giá tr th hi n

vi c doanh nghi p có

phương pháp xác

nh chính xác giá tr tài s n. Khơng ch tính úng, tính

chi phí liên quan

n hình thành tài s n, doanh nghi p cịn ph i có bi n pháp

xác

nh m c

hao mòn c a tài s n và lư ng hố, phân b chi phí hao mịn

ó vào chi phí s n xu t m t cách h p lý. Vi c s a ch a, tháo d , l p
c i ti n hay ánh giá l i tài s n

t thêm,

u ph i d a trên nh ng nguyên t c nh t

nh.

Trên cơ s qu n lý v m t giá tr TSC , doanh nghi p m i có th xây d ng
k ho ch i u ch nh tăng ho c gi m TSC theo t ng lo i TSC cho phù h p
v i yêu c u ho t

ng c a doanh nghi p.

- Th hai, ph i qu n lý quá trình thu h i v n

u tư TSC HH

hi n có
ây là yêu c u r t quan tr ng vì vi c l a ch n và áp d ng phương th c
nào

thu h i v n

u tư cho các TSC

trong doanh nghi p s

nh hư ng

n vi c ánh giá tài s n trong quá trình s d ng, nh hư ng t i vi c phân b
chi phí s d ng, t

ó nh hư ng

doanh, nh hư ng

n k t qu ho t

khi

n chi phí c a ho t

ng s n xu t kinh

ng s n xu t kinh doanh.... vì th ngay t

u tư hình thành TSC , doanh nghi p ph i xác

nh các y u t như giá


15

tr ph i thu h i, th i gian s d ng h u ích hay phương pháp thu h i v n m t
cách h p lý. Ngay trong q trình s d ng cũng ph i phân tích, xem xét
phương pháp ó có phù h p hay khơng

có bi n pháp i u ch nh k p th i.

- Th ba, ph i xây d ng ư c h th ng ch tiêu qu n lý và ánh giá
hi u qu s d ng TSC phù h p.
Do chi phí
TSC

l i tương

u tư cho TSC

khơng ph i là nh , quá trình s d ng

i dài nên vi c xây d ng h th ng ch tiêu qu n lý và ánh

giá hi u qu s d ng TSC
như: vi c s d ng TSC

s giúp nhà qu n lý tr l i nh ng câu h i cơ b n
ã hi u qu chưa, cơ c u tài s n hi n t i có phát huy

ư c năng l c c a tài s n hay không?...... N u xét th y tài s n s d ng khơng
hi u qu , khơng thích ng v i ho t

ng c a doanh nghi p ho c tài s n tr

nên l c h u.... doanh nghi p có th ti n hành thanh lý, như ng bán

u tư

thay th b ng tài s n khác.
1.2. VAI TRỊ C A K TỐN TÀI S N C

NH H U HÌNH

CÁC

DOANH NGHI P TRONG I U KI N H I NH P KINH T QU C T
K toán ư c

nh nghĩa là:” ti n trình ghi nh n, o lư ng và cung c p

thông tin kinh t nh m h tr cho các ánh giá và các quy t

nh c a ngư i s

d ng thông tin” [24, tr40]. Ngư i s d ng thơng tin k tốn r t a d ng.
Trư c h t ó là các

i tư ng bên trong doanh nghi p c n thơng tin k tốn

ph c v cho ho t

ng qu n lý và i u hành doanh nghi p. Ngoài ra, ó có

th là các

i tư ng bên ngồi doanh nghi p c n thơng tin k tốn

cho vi c ra các quy t

nh liên quan

ph c v

n m i quan h kinh t v i doanh

nghi p ho c ph c v cho m c tiêu qu n lý kinh t c a Nhà nư c.
Là m t b ph n trong h th ng k tốn, thơng tin do k tốn TSC HH
cung c p cũng có ý nghĩa thi t th c v i r t nhi u

i tư ng.

i v i các nhà

qu n tr doanh nghi p, các thơng tin mà k tốn TSC HH cung c p ư c s


16

d ng

qu n lý và ánh giá hi u qu s d ng tài s n, ngu n v n c a doanh

nghi p mình, t

ó có bi n pháp ch

l i hi u qu cao nh t.
v TSC HH

o trong khâu

i v i các nhà

u tư, s d ng

u tư hay ch n , h c n các thông tin

ánh giá cơ s v t ch t k thu t c a doanh nghi p cũng như

kh năng sinh l i c a d án trư c khi ra quy t

nh

u tư hay cho vay,

th i giám sát các doanh nghi p th c hi n theo úng h p
k t...

em

ng

ng c p v n ã ký

t m vĩ mô, Nhà nư c cũng ph i d a vào nh ng thơng tin mà k tốn

cung c p

có th m t m t ánh giá xem các doanh nghi p ã tuân th qui

nh tài chính v qu n lý tài s n hay chưa? M t khác cũng ánh giá xem các
qui

nh tài chính hi n hành có phù h p v i th c t hay không?
Do ó,

có th làm t t công tác qu n lý và s d ng TSC

áp ng

yêu c u c a quá trình h i nh p kinh t qu c t , m i doanh nghi p c n có
nh n th c úng

n v vai trò c a k tốn TSC

nói chung và TSC HH nói

riêng. Vai trị c a k toán TSC HH ư c th hi n c th

các n i dung sau:

1.2.1. K toán cung c p thông tin v hi n tr ng TSC HH trong các
doanh nghi p
c i m c a TSC HH là có giá tr l n, tham gia vào nhi u chu kỳ s n

xu t kinh doanh; tuy không thay

i v hình thái v t ch t nhưng giá tr s

d ng c a TSC HH b gi m d n. Vì v y, thơng tin
khơng th ch

qu n lý TSC HH

ơn thu n th c hi n m t l n khi hình thành tài s n mà ph i

ư c c p nh t thư ng xuyên trong quá trình s d ng. Xu t phát t u c u
qu n lý ó, k tốn TSC HH s d ng 3 ch tiêu cơ b n sau

cung c p thông

tin v hi n tr ng TSC HH trong các doanh nghi p:
1.2.1.1. Thông tin v giá th c t c a TSC HH t i th i i m b t
vào s d ng - ch tiêu “Nguyên giá tài s n c

u ưa

nh h u hình”-

Nguyên giá TSC HH là ch tiêu ph n ánh toàn b các chi phí h p lý
mà doanh nghi p b ra liên quan

n vi c hình thành và ưa TSC HH ó vào

17

tr ng thái s n sàng ph c v cho ho t
trong nh ng ch tiêu có ý nghĩa

ng s n xu t kinh doanh.

ây là m t

c bi t quan tr ng trong h th ng thơng tin

k tốn c a m t doanh nghi p. S t n t i c a ch tiêu này g n li n v i s “ra
i”, phát tri n và “b xoá s ” c a TSC HH. B i l nguyên giá c a m t
TSC HH b t

u ư c ghi nh n khi tài s n ó ư c ưa vào

s d ng;

nguyên giá ư c i u ch nh tăng khi tài s n ó ư c trang b thêm ho c nâng
c p

tăng th i gian s d ng h u ích, tăng ch t lư ng s n ph m ho c gi m

chi phí s n xu t....; nguyên giá b

i u ch nh gi m khi m t s b ph n c a tài

s n ó b tháo d và nguyên giá b xố s khi tài s n ó b thanh lý, như ng
bán.... Tính chính xác c a ch tiêu này tác

ng tr c ti p

n tính chính xác

c a thông tin v qui mô và cơ c u tài s n cũng như qui mô và cơ c u chi phí
c a doanh nghi p. Vì v y, tính chính xác nguyên giá TSC HH là yêu c u
thi t th c và doanh nghi p c n tuân th các nguyên t c sau:
- Xác

nh ư c

i tư ng c n tính ngun giá: ó có th là t ng tài

s n tho mãn tiêu chu n TSC HH và có k t c u

c l p; ho c có th là m t

h th ng g m nhi u b ph n tài s n riêng l liên k t v i nhau
hi n m t hay m t s ch c năng nh t

cùng th c

nh mà n u thi u b t kỳ m t b ph n

nào trong ó c h th ng khơng th ho t

ng ư c. Trư ng h p m t h

th ng g m nhi u b ph n tài s n riêng l liên k t v i nhau, trong ó m i b

ph n c u thành có th i gian s d ng khác nhau và n u thi u m t b ph n nào
ó mà c h th ng v n th c hi n ư c ch c năng ho t

ng chính c a nó

nhưng do yêu c u qu n lý, s d ng tài s n òi h i ph i qu n lý riêng t ng b
ph n thì m i b phân ó n u cùng tho mãn
TSC HH v n ư c coi là 1

i tư ng

ng th i các tiêu chu n c a

tính nguyên giá.

- T p h p chính xác chi phí s d ng cho tính ngun giá. Trong q
trình mua s m,

u tư hình thành TSC HH, t i doanh nghi p phát sinh nhi u

lo i chi phí nhưng n u các chi phí này khơng liên quan tr c ti p

n vi c hình


18

thành và ưa TSC HH vào tr ng thái s n sàng ph c v s n xu t thì khơng
ư c tính vào ngun giá. Ch ng h n các kho n l ban
khơng ho t

u do máy móc

ng úng như d tính ph i h ch tốn vào chi phi s n xu t kinh

doanh trong kỳ; kho n chênh l ch gi a giá mua tr ch m và giá mua tr ti n
ngay ph i h ch tốn vào chi phí s n xu t kinh doanh c a kỳ thanh tốn; các
chi phí khơng h p lý như nguyên v t li u lãng phí, lao

ng ho c các kho n

chi phí khác s d ng vư t quá m c bình thư ng, các kho n lãi n i b cũng
khơng ư c tính vào nguyên giá c a TSC HH hình thành do t xây, t ch ....
Thơng l k tốn qu c t v x lý nh ng chi phí phát sinh trong quá trình hình
thành và s d ng TSC HH ư c t ng k t t i bi u 1.1
Như v y, khơng ph i chi phí nào khi phát sinh c

liên quan

n

TSC HH là ư c tính vào ngun giá TSC HH. Có th nói, ngun giá có
tính n

nh cao và ch thay

i trong m t s trư ng h p ch y u như: xây

l p, trang b thêm cho TSC HH; thay

i b ph n c a TSC HH làm tăng

th i gian s d ng ho c tăng công su t s d ng c a chúng; c i ti n b ph n
c a TSC HH làm tăng áng k ch t lư ng s n ph m làm ra; tháo d m t
ho c m t s b ph n TSC HH....
1.2.1.2. Thông tin v ph n giá tr TSC HH b gi m d n trong quá trình s
d ng - ch tiêu “Giá tr hao mòn c a tài s n c

nh h u hình”

Ch tiêu này ư c th hi n thông qua s kh u hao lu k mà doanh
nghi p tính vào chi phí s n xu t kinh doanh qua các th i kỳ s d ng TSC
Trong quá trình s d ng, hình thái v t ch t ban
th không b thay

u c a TSC HH có

i nhưng giá tr c a chúng thì khơng th gi nguyên mà s

b gi m d n, hay còn g i là hao mịn d n. Hao mịn chính là thu t ng

bi u

hi n s gi m giá tr c a TSC HH trong quá trình s d ng. Hao mịn do s tác
ng cơ lý hố


19
Bi u 1.1: X lý các trư ng h p chi phí phát sinh liên quan

n v i mua s m nhà xư ng, máy móc, thi t b

theo thơng l k toán [26, tr230]
Lo i chi tiêu
1. B sung thêm
2. S a ch a và duy trì
a. cơ b n

b. S a ch a l n

3. Thay th và nâng c p

c i m
Kéo dài, m r ng....

i v i TSC có trư c

Chi phí tương i nh và phát sinh thư ng xuyên
- duy trì i u ki n ho t ng bình thư ng
- khơng t o thêm giá tr s d ng
- không kéo dài th i gian s d ng
Chi phí tương i l n và không phát sinh thư ng xuyên
- Tăng giá tr s d ng
- Kéo dài th i gian s d ng
M t s b ph n c a tài s n c n lo i b và thay th b ng
các b ph n tương t có cùng ch c năng ho c b ph n
khác lo i có tính năng ưu vi t hơn

a. N u tính ư c giá tr
ghi s c a b ph n b thay

th
b. N u khơng tính ư c - Tăng giá tr s d ng
giá tr ghi s c a b ph n - Kéo dài th i gian s d ng
b thay th
4. L p t l i
T o năng l c s n xu t cao hơn ho c gi m chi phí s n
xu t
- em l i l i ích cho các kỳ k tốn tương lai
- khơng xác nh ư c lơi ích tương lai

X lý theo thơng l k tốn
i u ch nh
i u ch nh
i u ch nh kh u
chi phí
nguyên giá
hao lu k
x

Các trư ng h p
khác

x
x
x
x
x

Xác nh nguyên
giá tài s n m i

thay th
x
x

x
x


20

trong quá trình s d ng làm cho TSC HH b c xát, b ăn mòn, b gi m năng
l c s n xu t g i là hao mòn h u hình. Hao mịn do s phát tri n c a khoa h c
k thu t làm cho TSC HH hi n có trong doanh nghi p tr nên l c h u g i là
hao mịn vơ hình. M t TSC HH ư c b o qu n c n th n, trong q trình s
d ng ln tuân th t i a các i u ki n c a k thu t cũng ch h n ch
ph n nào ch không th h n ch

ư c

ư c hồn tồn s ăn mịn, s cũ i do tác

ng c a các y u t t nhiên như th i ti t, khí h u, mơi trư ng. Ngay c
trư ng h p TSC HH mua v chưa ưa vào s d ng ngay cũng v n b gi m
giá vì s phát tri n c a khoa h c k thu t ã cho ra

i nh ng tài s n thay th

có cùng thơng s k thu t v i giá r hơn ho c v i giá khơng

i nhưng có tính

năng, tác d ng, cơng su t cao hơn. Rõ ràng, doanh nghi p không th ch quan
tâm t i hao mịn h u hình mà b qua hao mịn vơ hình vì như th s làm gi m
năng l c s n xu t và năng l c c nh tranh c a doanh nghi p. Ngư c l i doanh
nghi p cũng không th quá lo ng i hao mịn vơ hình mà rút ng n th i gian s
d ng c a TSC HH m t cách b t h p lý. TSC HH v a ưa vào s d ng chưa
k p phát huy tác d ng, chưa k p thu h i v n, có th hơi l c h u v công ngh
nhưng các thông s k thu t v n còn t t mà ã b lo i b s gây lãng phí
nghiêm tr ng, nh hư ng t i tính n
khơng t t

nh c a s n xu t, lâu dài s có tác

ng

i v i tình hình tài chính doanh nghi p.

Như v y, hao mịn TSC HH là m t ph m trù khách quan, n m ngoài ý
mu n c a doanh nghi p nhưng doanh nghi p l i không th b qua hi n tư ng
này.

góc

qu n lý, xác

nghi p ánh giá m c
thu h i v n

nh giá tr hao mòn c a TSC HH giúp doanh

s d ng tài s n, t

ó có chính sách qu n lý cũng như

u tư cho TSC HH m t cách h p lý.

giá tr hao mịn c a TSC HH

m i kỳ ho t

k tốn, xác

nh

ng cho phù h p v i l i ích c a

vi c s d ng tài s n ó em l i là yêu c u hàng
phù h p.

góc
u

m b o nguyên t c


21

V i m c ích xác

nh giá tr hao mịn c a TSC HH trong i u ki n

không thông qua giá c th trư ng (do tài s n này ư c
lâu dài ch không ph i

u tư là

s d ng

bán), các doanh nghi p, b ng nh n th c ch quan

c a mình, ã tìm cách ư c tính m c

hao mịn c a tài s n thơng qua vi c

trích kh u hao. Vì v y, kh u hao TSC là vi c phân b m t cách có h th ng
giá tr ph i kh u hao trong su t th i gian s d ng h u ích c a tài s n ó. Giá
tr ph i kh u hao c a TSC HH khác nguyên giá

ch là không bao g m giá

tr thu h i ư c tính khi thanh lý. Xét trên m i phương di n, kh u hao
TSC HH có vai trò r t quan tr ng

i v i doanh nghi p:

V phương di n kinh t : kh u hao cho phép doanh nghi p xác
ư c giá tr th c c a tài s n và k t qu ho t

nh

ng s n xu t kinh doanh c a

doanh nghi p mình
V phương di n tài chính: kh u hao là công c giúp doanh nghi p xác
nh ư c ph n giá tr

ã hao mòn c a TSC HH

V phương di n tính thu : kh u hao là kho n chi phí ư c tính vào chi
phí s n xu t kinh doanh trong kỳ

xác

nh thu nh p ch u thu

V phương di n k toán: kh u hao là vi c ghi nh n s
TSC HH. S kh u hao lu k c a m t TSC HH

gi m giá

n th i i m xác

nh

chính là s ư c tính ch quan v giá tr hao mịn c a tài s n ó. Vi c trích
kh u hao giúp doanh nghi p t o ra ngu n v n
TSC

trong ho t

ph c h i hay tái

u tư

ng s n xu t kinh doanh. Nói cách khác, trích kh u hao

TSC HH là ngu n g c tái s n xu t tư li u s n xu t.
Vi c trích kh u hao có th

ư c th c hi n theo nhi u phương pháp

khác nhau. Tuy nhiên, doanh nghi p c n ph i tuân th các nguyên t c cơ b n
sau khi l a ch n và áp d ng phương pháp kh u hao:


22

Nguyên t c phù h p: TSC HH trong doanh nghi p có nhi u lo i v i
c tính hao mịn khác nhau vì th doanh nghi p c n ph i xác

nh phương

pháp kh u hao phù h p cho t ng lo i TSC HH, phù h p v i l i ích mà tài
s n ó em l i cho doanh nghi p
Nguyên t c nh t quán: Các phương pháp kh u hao khác nhau s cho
k t qu khác nhau v chi phí kh u hao TSC HH và qua ó nh hư ng

n

thu nh p ch u thu c a doanh nghi p. Vì th khi doanh nghi p ã l a ch n

ư c phương pháp kh u hao áp d ng cho t ng TSC HH thì ph i th c hi n
m t cách nh t quán, tr khi có s thay
M i s thay

i, n u có,

chính và nêu rõ nh ng tác

i trong cách s d ng tài s n ó.

u ph i gi i trình trên thuy t minh báo cáo tài
ng c a s thay

i ó t i tình hình tài chính c a

doanh nghi p.
Căn c vào tiêu th c s d ng

phân b giá tr ph i kh u hao c a

TSC HH có th phân lo i các phương pháp kh u hao thành 3 nhóm cơ b n sau:
• Nhóm phương pháp tính kh u hao theo th i gian
- Phương pháp kh u hao ư ng th ng: Phương pháp này d a trên
gi

nh r ng TSC HH gi m d n

u giá tr theo th i gian và giá tr này

ư c ưa d n vào chi phí theo t ng kỳ v i m t giá tr như nhau. Vì th

các thu t ng như kh u hao tuy n tính, kh u hao
kh u hao c

nh

u

u theo th i gian ho c

ch phương pháp này. Theo phương pháp này,

m c kh u hao (MKH) hàng năm và t l kh u hao ư c xác

nh theo

công th c:
MKH năm = A x h

(1.1)

Trong ó: A : là giá tr ph i kh u hao c a TSC HH
A = Nguyên giá TSC HH - Giá tr thu h i ư c tính khi thanh lý (1.2)
h: là t l kh u hao theo phương pháp ư ng th ng c a TSC HH


23

1
h= n

(1.3)

n: là s năm d ki n s d ng c a TSC HH
Ưu i m c a phương pháp này là ơn gi n, d tính. Như c i m c a
phương pháp này là do tính bình quân nên kh năng thu h i v n ch m làm
cho TSC HH ch u b t l i c a hao mịn vơ hình. Ngồi ra, cũng có ý ki n cho
r ng như c i m l n nh t c a phương pháp này là tính chính xác khơng cao
do phương pháp này ch phù h p trong i u ki n tính ch t h u ích c a tài s n,
m c

s d ng c a tài s n, chi phí s a ch a, b o dư ng tài s n là như nhau

gi a các kỳ k toán mà chúng ta

u bi t r ng gi

nh này là hồn tồn

khơng th c t . Tuy nhiên, theo tác gi , b n thân vi c tính kh u hao ã là s
gi

nh ch quan v ph n giá tr hao mòn c a TSC HH nên như c i m này

hoàn toàn có th ch p nh n ư c.
- Phương pháp kh u hao gi m d n: Phương pháp này d a trên nh n
nh r ng trong nh ng năm

u s d ng, tính h u ích c a TSC HH thư ng

cao hơn so v i nh ng năm ti p sau. Vì th m c kh u hao xác

phương pháp này

nh ng năm

u s cao hơn m c kh u hao

nh theo

nh ng năm

sau. Có 2 phương pháp kh u hao gi m d n ư c áp d ng ph bi n là phương
pháp kh u hao v i s dư gi m d n và phương pháp kh u hao v i t su t
gi m d n
Phương pháp kh u hao v i s dư gi m d n:
MKH năm i = Gi x h x k

(1.4)

Trong ó:
Gi: giá tr cịn l i c a TSC HH t i th i i m

u năm i

h: t l kh u hao theo phương pháp ư ng th ng (công th c 1.3)
k: h s

i u ch nh


24

Phương pháp kh u hao v i t su t gi m d n:
MKH năm i = A x ji

(1.5)

Trong ó:
A: là giá tr ph i kh u hao c a TSC HH (công th c 1.2)
(n - i + 1)
ji: t su t kh u hao năm i = n(n + 1)/2

(1.6)

n: là s năm d ki n s d ng c a TSC HH
Trong phương pháp này, m u s c a phân s xác
không thay

nh t su t kh u hao

i nhưng t s s gi m d n theo t ng năm s d ng.

Ngoài như c i m là tính tốn ph c t p hơn phương pháp kh u hao
ư ng th ng, tác gi cho r ng ây là phương pháp có nhi u ưu i m. Ưu i m
th nh t c a phương pháp này là

m b o nguyên t c phù h p gi a chi phí và

doanh thu. Ưu i m th hai là phương pháp này cũng góp ph n t o s

n

nh

trong m c chi phí phát sinh hàng năm vì th i gian sau này khi m c kh u hao
th p thì lúc ó chi phí s a ch a, b o trì TSC

cao hơn nh ng năm

i m th ba là phương pháp này giúp thu h i v n nhanh h n ch

u. Ưu

nh hư ng

c a hao mịn vơ hình.
- Phương pháp giá tr hi n t i: m t
m c

c i m c a phương pháp này là

kh u hao c a TSC HH s th p trong nh ng năm

nh ng năm sau vì th l i su t

u tư không

u và cao d n

i trong su t th i gian s d ng

tài s n. Các công th c tính giá tr th i gian c a ti n ư c s d ng hi u qu
cho phương pháp này. Có 2 cách ng d ng phương pháp này
Phương pháp h s chìm là phương pháp s d ng cơng th c tính giá tr
tương lai c a kho n ti n tr hàng năm, theo ó chi phí kh u hao nên g m c
ti n lãi tính trên s kh u hao lu k t kỳ

u.


25

Phương pháp niên kim là phương pháp s d ng cơng th c tính giá tr
hi n t i c a kho n ti n tr hàng năm (thư ng niên).
này, trư c h t ph i xác

nh t su t hoàn v n n i b (IRR) d a trên các lu ng

ti n ra vào c a tài s n. Sau ó l y giá tr s sách ban
IRR và lư ng ti n này s
phí kh u hao

s d ng phương pháp
u c a tài s n nhân v i

ư c tr ra khói lu ng ti n c a kỳ

xác

nh chi

nh kỳ.

Các phương pháp này có ưu i m là quan tâm t i tính kinh t th c s
c a vi c trích kh u hao TSC HH nhưng như c i m c a chúng l i là quá
ph c t p. Vì th các phương pháp này ch có ý nghĩa v m t lý thuy t, còn
trên th c t chúng h u như khơng ư c s d ng.
Khi tính kh u hao theo các phương pháp d a trên y u t th i gian,
thu t ng m c kh u hao năm thư ng ư c s d ng. Tuy nhiên c n phân bi t
rõ khái ni m năm s d ng và năm tài chính. Khi m t TSC HH ư c mua
ho c chuy n như ng trong năm thì

m b o nguyên t c phù h p vi c tính

m c kh u hao năm c a tài s n ó c n ư c phân chia theo t l các kỳ k toán
liên quan

xác

nh úng chi phí kh u hao t ng kỳ. Ví d c th v các

phương pháp tính kh u hao theo th i gian ph bi n cũng như phương pháp
phân b chi phí kh u hao ư c trình bày

bi u s 1.2


26

Bi u 1.2: Các phương pháp tính kh u hao theo th i gian
Doanh nghi p A mua thi t b văn phòng tr giá 40.000 ưa vào s d ng t ngày 1.6.N. Th i gian s d ng ư c tính là 4 năm, giá tr ư c tính

khi thu h i là 2.500
Khi tính kh u hao theo t ng năm s d ng c a tài s n, k t qu s là:
M c kh u hao

Theo phương pháp ư ng th ng

Theo phương pháp s dư gi m d n

Theo phương pháp t su t gi m d n

Năm 1

(40.000 – 2.500): 4 = 9.375

50% x 40.000 = 20.000

4/10 x (40.000 – 2.500) = 15.000

Năm 2

9.375

50% x 20.000 = 10.000

3/10 x 37.500 = 11.250

Năm 3

9.375

50% x 10.000 = 5.000

2/10 x 37.500 = 7.500

Năm 4

9.375

50% x 5.000 = 2.500

1/10 x 37.500 = 3.750

Vì m t năm s d ng c a tài s n không trùng v i m t năm tài chính c a doanh nghi p nên khi tính m c kh u hao theo năm tài chính k t
qu s là:
M c kh u hao Theo phương pháp ư ng th ng
N
N+1

7/12 x 9.375 = 5.469
9.375

Theo phương pháp s dư gi m d n
7/12 x 20.000 = 11.667

Theo phương pháp t súât gi m d n
7/12 x 15.000 = 8.750

5/12 x 20.000 + 7/12 x 10.000 = 5/12 x 15.000 + 7/12 x 11.250 = 12.813
14.166

N+2

9.375

5/12 x 10.000 + 7/12 x 5.000 = 7.084

5/12 x 11.250 + 7/12 x 7.500 = 9.062

N+3

9.375

5/12 x 5.000 + 7/12 x 2.500 = 3.541

5/12 x 7.500 + 7/12 x 3.750 = 5.313

N+4

5/12 x 9.375 = 3.906

5/12 x 2.500 = 1.042

5/12 x 3.750 = 1.562


27

• Nhóm phương pháp kh u hao theo s n lư ng
Theo phương pháp này, m c

h u ích c a TSC HH ư c xác

nh trên cơ s s lư ng s n ph m ư c tính mà tài s n ó t o ra trong q
trình s n xu t, do v y s kh u hao ph i trích thay

i tuỳ theo kh i lư ng

s n ph m s n xu t ra t ng kỳ. Cơng th c tính kh u hao theo phương pháp
này như sau:
MKH năm i = MKH bqsp x Qi

(1.7)

Trong ó: Qi: là s n lư ng s n xu t th c t năm i
MKHbqsp: là m c kh u hao bình quân 1 s n ph m
A
=Q

(1.8)

A: là giá tr ph i kh u hao c a TSC HH (công th c 1.2)
Q: là t ng s n lư ng d ki n c a TSC HH theo thi t k
Theo tác gi , ưu i m c a phương pháp này là s phù h p gi a chi phí
và doanh thu. Khi máy móc ho t

ng nhi u thì ph i kh u hao nhi u nên chi

phí kh u hao tăng, m t khác máy móc ho t

ng nhi u

t o ra nhi u s n

ph m h a h n em l i nhi u l i nhu n cho doanh nghi p. Trong trư ng h p
x u hơn, n n kinh t b suy thoái, s n xu t gi m sút thì máy móc s ít s
d ng, khi ó ngồi l i ích khơng làm

i giá thành s n ph m do chi phí kh u

hao quá l n như phương pháp kh u hao gi m d n hay quá c ng nh c như
phương pháp kh u hao ư ng th ng, phương pháp này cho phép doanh
nghi p kéo dài th i gian s d ng c a tài s n trong trư ng h p s n xu t g p
khó khăn. Như c i m c a phương pháp này là không th áp d ng r ng rãi
cho t t c các lo i TSC HH mà ch có th áp d ng cho nh ng tài s n như
máy móc thi t b , phương ti n v n t i t c là nh ng tài s n có th ư c tính
cơng su t ho t

ng. Vi c kéo dài th i gian s d ng c a tài s n ôi khi là


28

con dao hai lư i khi n doanh nghi p ch m thu h i v n
ch

u tư và không h n

ư c hao mịn vơ hình.
• Nhóm các phương pháp kh u hao khác
- Phương pháp thanh lý: là phương pháp mà giá tr ph i kh u hao c a

TSC HH s

ư c chuy n 1 l n vào chi phí c a kỳ mà tài s n ó b thanh lý.

Phương pháp này ã t ng ư c ưa chu ng

i v i các TSC HH

ơn v

công nhưng hi n nay h u như không ư c s d ng.
- Phương pháp thay th : là phương pháp mà chi phí kh u hao hi n
t i (thư ng xác

nh theo phương pháp kh u hao ư ng th ng) b tăng lên

b i t l gi a chi phí thay th ư c tính c a tài s n tính kh u hao v i giá g c
c a nó.

th c hi n phương pháp này, vi c khó nh t là xác

nh chi phí

thay th ư c tính.
- Phương pháp h n h p: là phương pháp áp d ng m t t l kh u hao
cho các nhóm TSC HH có b n ch t gi ng nhau ho c cho h n h p các
TSC HH có b n ch t khác nhau và th i gian s d ng khác nhau.
Theo phương pháp này:
MKH

hhh = NG

(1.9)

A
MKH

(1.10)

thh =

Trong ó: hhh : là t l kh u hao h n h p
thh: là th i gian kh u hao h n h p
MKH: là t ng m c kh u hao năm theo phương pháp ư ng th ng
c a các tài s n riêng bi t.
NG: là t ng nguyên giá c a TSC HH
A: là t ng giá tr ph i kh u hao c a các tài s n riêng bi t.
Ví d minh ho c a phương pháp này ư c trình bày

bi u 1.3


29

Bi u 1.3: Tính kh u hao theo phương pháp h n h p
Tài s n

Nguyên
giá

Giá tr thu

Giá tr

h iư c

ph i kh u

tính

hao

Th i gian

M c kh u

s d ng

hao năm

Xe con

400.000

40.000

360.000

10

36.000

Xe t i

220.000

20.000

200.000

5

40.000

T ng

620.000

60.000

560.000

76.000

T l kh u hao h n h p = 76.000/620.000 = 12.26%/năm
Th i gian
Do

kh u hao h t 2 tài s n này là = 560.000/76.000 = 7.37 năm
c thù cu phương pháp kh u hao h n h p mà thu nh p hay chi

phí c a vi c chuy n như ng tài s n không ư c ghi nh n, ph i tính h t vào s
kh u hao lu k . ó là vì khi xem xét t ng tài s n riêng bi t thì vi c tính kh u
hao có th

em l i l i ích hay m t mát so v i giá tr ghi s tưong ng c a tài

s n ó. Nhưng khi ã xem xét c m t nhóm tài s n thì s chênh l ch này là
khơng áng k , vì v y vi c ghi nh n l i ích hay m t mát c a t ng tài s n là
khơng c n thi t có th b qua.
Khơng ư c s d ng ph bi n như các phương pháp kh u hao theo th i
gian hay theo s n lư ng, các phương pháp kh u hao này thư ng ch s d ng
trong vi c xây d ng k ho ch kh u hao trong công tác tài chính c a doanh
nghi p ho c s d ng trong phân tích ánh giá tình hình s d ng TSC HH
theo t ng b ph n.
Trong s các phương pháp kh u hao k trên, m t s phương pháp ã
ư c chu n m c k toán qu c t

c p, m t s m i ch d ng

vi c nghiên

c u. V m t lý thuy t, m t phương pháp kh u hao s ch là t t nh t trong
nh ng tình hu ng nh t
d a trên gi

nh. Ch ng h n phương pháp kh u hao ư ng th ng

nh r ng giá tr kinh t

t ư c t vi c s d ng tài s n

m i kỳ

là như nhau trong khi các phương pháp kh u hao gi m d n l i có xu hư ng


30

k t h p vi c gi m chi phí kh u hao v i vi c tăng chi phí s a ch a, b o dưõng
theo th i gian s d ng tài s n

xác

nh m c t ng chi phí s d ng tài s n n

nh qua các năm. V th c t , cũng r t khó xác

nh 1 phương pháp kh u hao

i n hình, s d ng phương pháp nào hoàn toàn ph thu c vào quan i m c a
doanh nghi p. Có quan i m cho r ng vì khó d

ốn doanh thu phát sinh

trong tương lai nên áp d ng phương pháp kh u hao

u. Quan i m khác l i

cho r ng phương pháp nào có th giúp ích cho m c tiêu thu thì nên ươc l a

ch n vì nó s giúp ơn gi n hố q trình tính tốn. Theo tác gi , vi c doanh
nghi p l a ch n áp d ng phương pháp kh u hao nào cũng không quá quan
tr ng b ng vi c doanh nghi p ph i có gi i trình chi ti t v phương pháp ó
trên báo cáo tài chính

giúp nh ng ngư i quan tâm n m b t ư c thông tin

m t cách tr n v n trong m i tình hu ng có th x y ra.
1.2.1.3. Thông tin v giá th c t c a TSC HH t i th i i m xác
tiêu “Giá tr còn l i c a tài s n c

nh - ch

nh h u hình”

Vi c s d ng ch tiêu này m t m t giúp doanh nghi p n m ư c s chi
phí v tài s n chưa ư c phân b

t

ó có k ho ch s d ng tài s n và phân

b chi phí cho các kỳ liên quan, m t khác ch tiêu này cung c p thông tin v
giá tr hi n có c a TSC HH trong t ng tài s n ph c v cho vi c phân tích
ánh giá tình hình tài chính c a doanh nghi p t i nh ng th i i m xác
Giá tr còn l i ư c xác

nh.

nh theo m t trong hai phương pháp sau:

Phương pháp 1: Phương pháp giá g c.
Giá tr còn l i ư c xác

nh b ng hi u s gi a nguyên giá và s kh u

hao lu k .
Do nguyên giá và s kh u hao lu k
toán theo dõi và ph n ánh nên vi c xác
theo phương pháp này có th

u là 2 ch tiêu ã ư c k

nh giá tr còn l i c a TSC HH

t ư c m t cách d dàng. Ưu i m c a

phương pháp giá g c là ơn gi n d th c hi n. Như c i m c a phương


31

pháp này là

chính xác khơng cao. Giá tr cịn l i xác

nh theo phương

pháp này ph thu c vào vi c doanh nghi p tính kh u hao như th nào, cùng
m t TSC HH nhưng n u doanh nghi p gi m th i gian kh u hao thì t c

gi m giá tr còn l i s tăng lên.Tuy nhiên, trong i u ki n doanh nghi p
ho t

ng bình thưịng, khơng có bi n

s n cũng như ho t

ng gì v t ch c, s p x p l i tài

ng doanh nghi p thì phương pháp này v n ư c s

d ng ph bi n.
Phương pháp 2: Phương pháp ánh giá l i
Giá tr còn l i c a TSC HH ch

ư c xác

chúng trên th trư ng. Tuy nhiên, TSC HH ư c
d ng lâu dài cho q trình ho t

nh chính xác khi bán
u tư mua s m là

s

ng s n xu t kinh doanh nên doanh nghi p

không th s d ng cách này. Thay vào ó, doanh nghi p có th s d ng giá
th trư ng c a m t TSC HH tương ương v i TSC HH hi n
d ng

ang s

i chi u và i u ch nh. Ưu i m c a phương pháp này là cung

c p s li u th c t v giá tr còn l i c a TSC HH. So sánh giá tr còn l i
xác

nh theo phương pháp này v i giá tr cịn l i xác

pháp giá phí s giúp doanh nghi p có cơ s

nh theo phương

ánh giá và xem xét các chính

sách qu n lý và s d ng TSC HH c a mình ã phù h p hay chưa. Như c
i m c a phương pháp này là vi c xác

nh giá tr c a tài s n tương ương

v i tài s n hi n có c a doanh nghi p là không h
ra s bi n

ơn gi n; hơn n a còn t o

ng liên t c s li u v TSC HH có th th gây khó khăn cho

cơng tác qu n lý và k tốn. Vì th phương pháp này thư ng ư c s d ng
k t h p v i phương pháp giá g c và

c bi t có tác d ng trong các trư ng

h p góp v n, nh n v n góp b ng TSC HH, sát nh p, gi i th , hay

i hình

th c s h u doanh nghi p.
Vi c k toán s d ng 3 ch tiêu cơ b n trên

tính tốn chính xác và

ghi chép k p th i giá tr c a TSC HH t i nh ng th i i m xác

nh s t o