Tải Phân tích tình yêu trong Chí Phèo của Nam Cao - 6 bài văn mẫu lớp 11

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (148.34 KB, 26 trang )

<b>Đề bài: Phân tích tình u trong Chí Phèo của Nam Cao Ngữ văn 11</b>

- Giới thiệu tác giả Nam Cao

- Giới thiệu tác phẩm Chí Phèo

- Dẫn dắt vấn đề

- Chí Phèo và Thị Nở đều là những con người khốn khổ dưới đáy xã hội, họ là
nạn nhân đáng thương của xã hội phong kiến thối nát, phải chịu những định
kiến khắc nghiệt.

Chấp nhận làm tay sai cho Bá Kiến, Chí Phèo từ một anh canh điền hiền lành,
lương thiện đã trở thành con quỷ dữ làng Vũ Đại

Thị Nở là người đàn bà xấu xí, nhà lại có mả hủi nên bị mọi người trong làng
xa lánh, sợ hãi, họ nhìn Thị Nở như một cái gì đó rất tởm.

=>Hai con người khốn khổ bị cả xã hội chối bỏ ấy tuy mang những khiếm
khuyết lớn về mặt ngoại hình, nhân tính nhưng lại là mảnh ghép hoàn hảo cho
nhau.

- Trong một lần uống rượu say, gặp Thị Nở ngủ quên tại vườn chuối, Chí Phèo
và Thị Nở đã có một đêm sống như vợ chồng.

- Buổi sáng hơm sau, khi tỉnh cơn rượu, Chí Phèo đã bị cảm, vì thương Chí có

một mình, Thị Nở đã nấu cháo hành mang sang cho Chí giải rượu.

- Hành động ngỡ như hết sức bình thường này lại có ý nghĩa vơ cùng quan
trọng:

+ Thể hiện tình thương của Thị Nở với Chí Phèo

+ Đánh thức con người lương thiện bên trong Chí.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Chí Phèo và Thị Nở đã có một khoảng thời gian ngắn chung sống hạnh phúc
với nhau. Có thể thấy cả Chí và Thị đều trân trọng đối với mối tình này, từ khi
quen Thị, Chí uống ít rượu hẳn, Thị hay cười hơn.

- Trước sự phản đối của bà cô Thị Nở, thái độ giận dữ của Thị Nở, Chí Phèo đã
quyết định giết chết Bá Kiến, dùng dao tự tử để chấm dứt bi kịch khơng lối
thốt của cuộc đời mình.

- Nêu cảm nhận chung

Tình yêu là một hiện tượng đặc biệt và khá phức tạp của cuộc sống con người,
là đề tài nổi bật, hấp dẫn, khơng hề vơi cạn của văn học nhân loại. Chính vì vậy
trong văn chương, tình yêu là đề tài liên tục thu hút sự chú ý của giới sáng tác,
nghiên cứu, phê bình. Khn mặt của tình u tuỳ vào quan điểm thẩm mỹ, văn
hoá, xã hội của từng thời kỳ, của từng tác giả mà có những dạng tồn tại khác
nhau.

Tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao xưa và nay vẫn được xem là một truyện ngắn
tiêu biểu, xuất sắc của văn học sáng tác theo khuynh hướng hiện thực phê phán.
Tác phẩm được chú ý khai thác ở các khía cạnh tố cáo xã hội phi nhân tính, sự
áp bức của giai cấp thống trị, số phận con người bị tha hố... nhiều hơn là nhìn
từ góc độ tình u. Tồn bộ nội dung, kết cấu tác phẩm gắn liền với cuộc đời
của nhân vật chính là Chí Phèo, có một chi tiết đáng lưu ý là: Các biến cố làm
nên những đổi thay to lớn, những bước ngoặt trong cuộc đời Chí Phèo cũng
như trong kết cấu tác phẩm lại đến từ hình bóng những người đàn bà. Tuy
nhiên có bóng dáng đẩy Chí Phèo vào chốn tăm tối những cũng có gương mặt
tuy xấu xí nhưng lại đưa Chí Phèo ra nơi ánh sáng của cõi minh triết.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

tình cảm tưởng chừng rất vu vơ giữa Chí Phèo và Thị Nở ấy đã tác động, chi
phối một cách sâu sắc đến quan hệ giữa Chí Phèo và Bá Kiến.

Từ đó có thể thấy khơng phải ngẫu nhiên mà Nam Cao đã xây dựng nhân vật
Chí Phèo bắt đầu từ buổi tối trước khi gặp Thị Nở, cái buổi tối mà hắn "vừa đi
vừa chửi", để rồi từ đó mối quan hệ dây mơ rễ má với Bá Kiến, những khúc,
đoạn trong cuộc đời Chí Phèo như một cuốn phim quay chậm được tái hiện.
Tất cả những chi tiết này có tính chất như một đường truyền, một lời đề dẫn
hay như những hoạ tiết có tính chất phơng nền để làm nổi bật tác động của tình
u, tình người đến cuộc đời Chí qua nhân vật Thị Nở.

Một trong những đặc trưng phong cách của Nam Cao là sử dụng những yếu tố
trái khoáy, ngược nhau để mô tả hiện thực. Tên của tác phẩm cũng thường hàm
chứa một điều trái khoáy như Lang rận, Chí Phèo, Tình già... Bản thân sự tồn
tại nhếch nhác của nhân vật Lang rận cùng với vẻ bề ngoài bẩn thỉu là một sự
trái ngược, mâu thuẫn với nghề nghiệp, vị thế xã hội mà nhân vật mang vác.
Tất cả những đối nghịch đó được thâu tóm trong một cái tên: Lang rận, và được
khắc sâu hơn trong sự tương phản giữa vẻ bên ngoài nhếch nhác, thấp kém với
đời sống tâm hồn cao đẹp. Hay trong truyện Nửa đêm, người cha có tên là

Thiên Lơi nhưng lại đặt tên con là Đức - như hai mặt của một q trình biện
chứng nhân quả...v.v.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

méo mó của chính mình, Chí Phèo đến với Thị Nở. Đó là cuộc gặp gỡ tất yếu
là hệ quả từ hai cuộc đời trống rỗng và bất toàn của hai con người.

Thị Nở trước khi gặp Chí Phèo vốn chỉ là một thực thể khơng có đường nét cá
tính gì đặc biệt mà còn khùng khùng dại dại, còn dung nhan là những đường
nét tự nhiên, thô mộc đến mức dị hợm: Trên một khn mặt ngắn ngủn, có cái
mũi "vừa ngắn, vừa to, vừa đỏ, vừa sần sùi như vỏ cam sành" và một đôi môi
"cũng cố to cho không thua cái mũi" hơn nữa, lại dày và có "màu thịt trâu xám
ngốch". Tồn bộ "nhan sắc" của Thị Nở được Nam Cao tóm lại trong một
nhận xét là "xấu đến ma chê quỷ hờn". Từ hai cuộc đời, hai thân phận khiếm
khuyết, hai trí tuệ mơng muội tăm tối của Chí Phèo - Thị Nở, Nam Cao đã để
cho họ kết hợp lại như một sự liên kết hoàn hảo để tạo ra một con người mới
thống nhất trong sự bừng nở trở lại của một trí tuệ minh triết. Đó là Chí Phèo
sau khi gặp Thị Nở.

Với Nam Cao, tình u khơng đi liền với sự lý tưởng hoá đối tượng, với sự
hâm mộ sùng bái người yêu mà bắt đầu chỉ thuần túy là bản năng. Ánh trăng
trong mắt của Chí Phèo đêm gặp Thị Nở mang đầy màu sắc nhục thể, cứ "xanh
rời rợi như là ướt nước". Cây dâu tây gần bờ sơng thì "thân mềm oặt", những
tàu chuối trong vườn nhà hắn thì "nằm ngửa, ưỡn cong cong lên" thỉnh thoảng
lại "giẫy lên đành đạch như là hứng tình". Cái bóng - dấu ấn về sự hiện hữu
méo mó của bản thân Chí Phèo cũng được phát hiện trong lúc này. Hành động
chiếm đoạt Thị Nở của Chí Phèo lúc đầu chỉ thuần túy là bản năng nhưng chính
trong cõi âm u của bản năng ấy một ánh lóe diệu kỳ đã bùng dậy hé mở cho ta
nhìn thấy bản thể tốt đẹp của con người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

thức về chính mình. Trước đây, họ chỉ là hai khối mơng muội, Chí Phèo thì

hung bạo và triền miên trong vô thức và những cơn say vô tận: "Ăn trong lúc
say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say, đập đầu rạch mặt chửi bới dọa nạt
trong lúc say, uống rượu trong lúc say để rồi say nữa, say vơ tận". Vậy nhưng
trong tình cảm với Thị Nở, Chí Phèo đã tìm thấy chính mình, khám phá ra
chính mình, hơn thế nữa khám phá ra sự sống. Con người ý thức, con người
cảm xúc của Chí Phèo sống dậy.

Lần đầu tiên hắn tỉnh hẳn rượu, đó là cái tỉnh của ý thức. Tại sao Chí Phèo
"càng uống lại càng tỉnh ra?". Bởi vì tình yêu của hắn và Thị Nở đã làm thay
đổi tâm điểm cuộc sống của hắn. Tâm điểm đó đã trượt từ cõi u minh của vô
thức những ngày trước đây về với cõi thực tại, bắt Chí Phèo thừa nhận một
thực tại cuộc sống đang tồn tại dù có hay khơng có hắn. Nó định vị tâm điểm
cuộc sống của Chí Phèo từ những cơn say nghiêng ngả vào một cuộc sống bình
thường. Chính vì vậy mà hắn tỉnh, hắn đã nhìn thấy chính bản thân mình. Thấy
"bâng khng" rồi "lòng mơ hồ buồn"rồi "nghĩ vẩn vơ"... Thị Nở cũng thế, lần
đầu tiên Thị lắng nghe cảm xúc của tâm hồn mình để "trằn trọc" "nghĩ ngợi"
"tưởng tượng bâng quơ" .v.v..

Những giới hạn của cuộc đời Chí Phèo như đã được phá bỏ, nó mở rộng, liên
thơng với cuộc đời bên ngồi. Chính tình u đã mở thơng lối về với cuộc đời
của Chí Phèo, hắn cảm nhận được cuộc sống xung quanh: "Tiếng chim hót
ngồi kia vui vẻ q, có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền
chài gõ mái chèo đuổi cá. Những tiếng quen thuộc ấy hơm nào chả có. Nhưng
hơm nay hắn mới nghe thấy... Chao ơi là buồn !".

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Chính vì thức tỉnh, vì đã được khai hóa và giàu có nhờ tình yêu nên khi bị Thị
Nở từ chối "và ngoay ngốy cái mơng đít ra về", Chí Phèo mới cảm thấy tuyệt
vọng và đau khổ. Sức mạnh của tình yêu đã đưa hai nhân vật này đến một tâm
điểm tuyệt đối của cuộc sống, trong khi thực tại lại khơng như vậy, nó vẫn tồn
tại những định kiến xã hội không dễ buông tha cho con người nên thiên đường

tình u, khát vọng làm người của Chí rơi tõm vào hiện thực trần trụi và vỡ
toang, buộc Chí Phèo phải đối diện với hiện thực với nỗi đau khổ, tuyệt vọng
để vùng lên cầm dao giết chết Bá Kiến. Lời chì chiết của bà cơ Thị Nở như là
một chi tiết "giải thiêng" tình u của Chí Phèo. Nó thực tế, trần trụi đến tàn
nhẫn. Đó là cái giá mà Chí Phèo và Thị Nở phải trả để đến với nhau, những
thành trì xung quanh tình u ấy khơng dễ gì phá nên Chí Phèo tự kết liễu đời
mình là một cách chọn lựa thích hợp nhằm chối bỏ sự thỏa hiệp, quay lại cuộc
sống trước kia.

Sau những tác phẩm về tình u của Tự Lực Văn Đồn của chủ nghĩa lãng mạn
thì Chí Phèo của Nam Cao là một khám phá. Bởi Nam Cao vẫn viết về tình u
nhưng khơng phải về bản thân tình u Chí Phèo - Thị Nở, mà sâu xa hơn,
Nam Cao muốn hướng người đọc đến những vấn đề ngồi tình u. Đó là vấn
đề về văn hóa, về con người và xã hội, về bản năng và vô thức, những ý niệm
về thân phận con người, sự tự do thoát khỏi những buộc ràng của định kiến xã
hội, khao khát làm người. Chính vì vậy tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao
khơng mang dáng dấp của truyện tình theo nghĩa thơng thường ta vẫn hiểu,
cũng khơng chuyển tải nội dung tình u theo cách thơng thường mà theo một
cách rất trái khốy, rất nghịch dị mang dấu ấn riêng của Nam Cao. Nó làm cho
hiện thực cuộc sống khơng cịn bị gị ép trong cái khuôn khổ thông thường,
quen thuộc trong cái nhìn của mọi người mà hiện ra một cách đột ngột bất ngờ
tạo sự ngạc nhiên trong cảm nhận.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

lớn, những bước ngoặt trong cuộc đời Chí Phèo cũng như trong kết cấu tác
phẩm lại đến từ hình bóng những người đàn bà. Tuy nhiên có bóng dáng đẩy
Chí Phèo vào chốn tăm tối những cũng có gương mặt tuy xấu xí nhưng lại đưa
Chí Phèo ra nơi ánh sáng của cõi minh triết.

Cuộc đời Chí Phèo đột nhiên chuyển hướng do việc tiếp xúc miễn cưỡng với bà
Ba Bá Kiến, một người "đàn bà phốp pháp, má hây hây", để từ một anh nông
dân hiền lành chất phác trở thành một tên tù, một tên lưu manh mất hết nhân
tính, mất ln cả ý thức về mình lẫn ý thức làm người. Tuy nhiên, lần gặp gỡ
với Thị Nở lại mang đến một hệ quả ngược, nó làm đảo lộn tất cả. Chính cuộc
gặp gỡ với Thị Nở chứ không phải một biến cố xã hội nào đã làm thay đổi tồn
bộ cuộc đời Chí Phèo và quyết định số phận của cả Chí Phèo lẫn Bá Kiến.

Chút tình cảm tưởng chừng rất vu vơ giữa Chí Phèo và Thị Nở ấy đã tác động,
chi phối một cách sâu sắc đến quan hệ giữa Chí Phèo và Bá Kiến. Từ đó có thể
thấy khơng phải ngẫu nhiên mà Nam Cao đã xây dựng nhân vật Chí Phèo bắt
đầu từ buổi tối trước khi gặp Thị Nở, cái buổi tối mà hắn "vừa đi vừa chửi", để
rồi từ đó mối quan hệ dây mơ rễ má với Bá Kiến, những khúc, đoạn trong cuộc
đời Chí Phèo như một cuốn phim quay chậm được tái hiện. Tất cả những chi
tiết này có tính chất như một đường truyền, một lời đề dẫn hay như những hoạ
tiết có tính chất phơng nền để làm nổi bật tác động của tình u, tình người đến
cuộc đời Chí qua nhân vật Thị Nở.

khắc sâu hơn trong sự tương phản giữa vẻ bên ngoài nhếch nhác, thấp kém với
đời sống tâm hồn cao đẹp. Hay trong truyện Nửa đêm, người cha có tên là
Thiên Lơi nhưng lại đặt tên con là Đức - như hai mặt của một q trình biện
chứng nhân quả...v.v.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

hình ảnh Chí Phèo "vừa đi vừa chửi... chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo", cuộc
đời hắn chìm trong những cơn say.

Chưa bao giờ hắn tỉnh táo để "nhớ rằng hắn có ở đời". Tức trong hắn chỉ tồn tại
không phải ý thức mà là một khối u u mê mê, tối tăm đặc quánh, vô cảm, vô
thức. Ngay cả sự hiện hữu của bản thân, hắn cũng không nhận thức được, hắn
chỉ kinh ngạc rồi cười ngặt nghẽo, cười rũ rượi khi phát hiện ra mình dưới dạng
một cái bóng trên đường trăng nhễ nhại, méo mó, xệch xạc. Chính hình ảnh này
hướng đến sự ẩn dụ về một dạng tồn tại bất toàn của con người trong xã hội cũ.
Con người khơng được sống thực là chính mình mà chỉ là những cái bóng,
nhưng cũng khơng được là cái bóng của chính mình mà là bóng của giai cấp
thống trị nên thành "cái vật xệch xạc, một cái gì đen và méo mó trên đường
trăng nhễ nhại". Với cái bóng đó, với ý thức hiện hữu về sự méo mó của chính
mình, Chí Phèo đến với Thị Nở. Đó là cuộc gặp gỡ tất yếu là hệ quả từ hai cuộc
đời trống rỗng và bất toàn của hai con người.

thống nhất trong sự bừng nở trở lại của một trí tuệ minh triết. Đó là Chí Phèo
sau khi gặp Thị Nở.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

trong cõi âm u của bản năng ấy một ánh loé diệu kỳ đã bùng dậy hé mở cho ta
nhìn thấy bản thể tốt đẹp của con người.

Nam Cao đã vượt trước những nhà văn của thời đại ông ở chỗ khơng dừng lại ở
những tình u lý tưởng thuần tuý tinh thần như của Loan và Dũng trong Đoạn
Tuyệt (Khái Hưng), Lan và Ngọc trong Hồn bướm mơ tiên (Khái Hưng),
Thanh và Ngọc trong Dịng sơng Thanh Thuỷ (Nhất Linh), mà ơng đã hợp nhất
tình u trong sự hồ hợp tinh thần và thể xác. Đó là những chi tiết làm căn cứ
để khẳng định đây là tình yêu chứ không thuần tuý là bản năng khi Nam Cao
tiếp tục miêu tả thêm lúc Chí Phèo đau bụng và ói mửa, được Thị Nở dìu về
lều... Hành động ban đầu là bản năng đã làm sống dậy tình u, sống dậy phần
nhân tính tưởng khơng có hay đã chết trong con người của cả Chí Phèo lẫn Thị
Nở. Ở đây có sự tái sinh, phục sinh của tinh thần nhờ tình yêu và sự gắn kết hai
thân xác. Nó đã cải hóa, tái sinh Chí Phèo, tình u cho Chí Phèo và Thị Nở ý
thức về chính mình.

Trước đây, họ chỉ là hai khối mơng muội, Chí Phèo thì hung bạo và triền miên
trong vơ thức và những cơn say vô tận: "Ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say,
thức dậy vẫn còn say, đập đầu rạch mặt chửi bới dọa nạt trong lúc say, uống
rượu trong lúc say để rồi say nữa, say vô tận". Vậy nhưng trong tình cảm với
Thị Nở, Chí Phèo đã tìm thấy chính mình, khám phá ra chính mình, hơn thế
nữa khám phá ra sự sống. Con người ý thức, con người cảm xúc của Chí Phèo
sống dậy. Lần đầu tiên hắn tỉnh hẳn rượu, đó là cái tỉnh của ý thức.

Tại sao Chí Phèo "càng uống lại càng tỉnh ra?". Bởi vì tình yêu của hắn và Thị
Nở đã làm thay đổi tâm điểm cuộc sống của hắn. Tâm điểm đó đã trượt từ cõi u
minh của vô thức những ngày trước đây về với cõi thực tại, bắt Chí Phèo thừa

nhận một thực tại cuộc sống đang tồn tại dù có hay khơng có hắn. Nó định vị
tâm điểm cuộc sống của Chí Phèo từ những cơn say nghiêng ngả vào một cuộc
sống bình thường. Chính vì vậy mà hắn tỉnh, hắn đã nhìn thấy chính bản thân
mình. Thấy "bâng khuâng" rồi "lòng mơ hồ buồn"rồi "nghĩ vẩn vơ"... Thị Nở
cũng thế, lần đầu tiên Thị lắng nghe cảm xúc của tâm hồn mình để "trằn trọc"
"nghĩ ngợi" "tưởng tượng bâng quơ" .v.v..

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

chài gõ mái chèo đuổi cá. Những tiếng quen thuộc ấy hơm nào chả có. Nhưng
hôm nay hắn mới nghe thấy... Chao ôi là buồn !".

Tình u cũng gia tăng thêm kích thước cho cuộc đời hắn. Trước đây Chí Phèo
vơ cảm, vơ tâm, khơng có ý thức về chính bản thân mình nhưng nay hắn có cả
quá khứ, hiện tại và tương lai. Đó là quá khứ với những kỷ niệm yêu thương
đầm ấm, là mùi hương từ bát cháo hành và những săn sóc ân cần của Thị Nở,
những kỷ niệm xa xưa cũng hiện về. Hắn từng mơ tới một viễn cảnh bình yên
với chồng cày thuê cuốc mướn, vợ dệt vải... hắn cịn sợ già, sợ cơ độc và muốn
làm hịa với mọi người, muốn làm người lương thiện. Sự chuyển vị này là hệ
quả tất yếu do tình yêu đem lại, nó khắc họa một cách sâu sắc bản thể bất tồn
và cơ độc của Chí Phèo lẫn Thị Nở trước khi u và được u. Chính tình u
đã bù đắp khiếm khuyết trong tâm hồn, tái sinh một cuộc đời và làm giàu có
đời sống nội tâm của nhân vật này rất nhiều.

Chính vì thức tỉnh, vì đã được khai hóa và giàu có nhờ tình u nên khi bị Thị
Nở từ chối "và ngoay ngốy cái mơng đít ra về", Chí Phèo mới cảm thấy tuyệt
vọng và đau khổ. Sức mạnh của tình yêu đã đưa hai nhân vật này đến một tâm
điểm tuyệt đối của cuộc sống, trong khi thực tại lại khơng như vậy, nó vẫn tồn
tại những định kiến xã hội không dễ buông tha cho con người nên thiên đường
tình yêu, khát vọng làm người của Chí rơi tõm vào hiện thực trần trụi và vỡ
toang, buộc Chí Phèo phải đối diện với hiện thực với nỗi đau khổ, tuyệt vọng
để vùng lên cầm dao giết chết Bá Kiến.

Lời chì chiết của bà cơ Thị Nở như là một chi tiết "giải thiêng" tình u của
Chí Phèo. Nó thực tế, trần trụi đến tàn nhẫn. Đó là cái giá mà Chí Phèo và Thị
Nở phải trả để đến với nhau, những thành trì xung quanh tình u ấy khơng dễ
gì phá nên Chí Phèo tự kết liễu đời mình là một cách chọn lựa thích hợp nhằm
chối bỏ sự thỏa hiệp, quay lại cuộc sống trước kia.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Chính vì vậy tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao khơng mang dáng dấp của
truyện tình theo nghĩa thơng thường ta vẫn hiểu, cũng khơng chuyển tải nội
dung tình u theo cách thơng thường mà theo một cách rất trái khoáy, rất
nghịch dị mang dấu ấn riêng của Nam Cao. Nó làm cho hiện thực cuộc sống
khơng cịn bị gị ép trong cái khn khổ thơng thường, quen thuộc trong cái
nhìn của mọi người mà hiện ra một cách đột ngột bất ngờ tạo sự ngạc nhiên
trong cảm nhận.

Không son phấn ngọc ngà, cũng chẳng giàu sang. Thậm chí, thị Nở cịn có
dung mạo khiến người nhìn khiếp sợ. Nam Cao đã dựng lên thị xấu tới mức ma
chê quỷ hờn. Cịn Chí Phèo cũng chẳng hơn gì khi chỉ là một thằng say rượu,
trên mặt chằng chịt những vết rượu dài do rạch mặt ăn vạ. Nhưng tình yêu của
hai con người ấy dành cho nhau lại vô cùng đáng quý. Họ đã bước vào trang
văn của Nam Cao qua tác phẩm Chí Phèo với một tình u bất ngờ, say đắm và
lẫn với tình người cao q, thiêng liêng.

Khơng ai có thể ngờ được rằng hai con người ấy lại có thể u nhau. Chí khơng
cha khơng mẹ, cuộc đời và xã hội đưa đẩy biến Chí thành con quỷ dữ của làng
Vũ Đại suốt ngày chìm trong cơn say triền miên. Cịn thị cũng ở dưới đáy của
xã hội, khơng ai để ý tới vì thị vừa dở hơi lại vừa xấu xí. Ấy vậy mà trong đêm
tối, hai con người ấy đã vơ tình ngã vào nhau, gắn bó với nhau và rồi mang đến

cho nhau những hương vị thực sự của tình yêu. Khi yêu người ta vẫn thường
chỉ nhìn thấy những điều tốt đẹp của người yêu. Thị cũng vậy, dẫu trước khi
gặp thị, Chí là kẻ côn đồ, là tay sai của Bá Kiến đi đâm thuê chém mướn để đòi
nợ. Nhưng trong lúc này, bằng đơi mắt của tình u, thị lại thấy Chí rất hiền.
Thị cịn nấu cho Chí một bát cháo hành đầy tình nghĩa, giúp Chí hạ nhiệt cơn
sốt và thốt khỏi vũng bùn lầy tăm tối mà Chí đang vùng vẫy trong đó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Cuộc sống thật bình dị nhưng ấm áp và n vui. Cũng chính tình u của thị đã
khiến Chí thêm yêu đời, yêu cuộc sống khi Chí cảm nhận được những điều bé
nhỏ xung quanh mình: tiếng chim hót líu lo, tiếng mái chèo gõ cá, tiếng người
đi chợ nói chuyện lao xao. Những điều ấy ngày nào cũng có nhưng đến giờ Chí
mới để ý. Chí khơng muốn uống rượu nữa. Chí muốn quay đầu lại làm lại từ
đầu. Chí cũng hiểu rằng mình có thể làm được điều đó và chính thị sẽ là chiếc
cầu nối cho Chí.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

thật một cách quá mức. Lịng đồng cảm của ơng rất lớn lao nhưng ông vẫn phải
để nguyên sự thật của xã hội đương thời nghiệt ngã. Ở đó, người nơng dân bị
kìm kẹp, bị đàn áp, bị bần cùng hóa tới mức đánh mất nhân tính, đánh mất tình
u và những khát khao lương thiện tốt đẹp.

Chí cũng vậy. Dù tình u của thị đã làm Chí đổi thay. Nhưng sự nghiệt ngã
của lịng người, của người bà cơ ế chồng của thị đã khiến thị quay lại cự tuyệt
Chí. Chí lại rơi vào tuyệt vọng, khổ đau. Chí lại uống rượu để quên đi hết mọi
chuyện. Nhưng lần này, Chí càng uống càng tỉnh. Và rồi Chí chọn cái chết để
kết liễu cuộc đời mình, cũng là kết thúc một cuộc tình bi đát, đau thương. Có
người nói, nếu Chí khơng u thị, khơng gặp thị, có lẽ Chí đã khơng chết thê
thảm như vậy. Nhưng khi nhìn nhận ở góc độ thực tế của lịng nhân đạo, cái
chết đối với Chí là điều nên làm. Bởi ta hiểu rằng, trong xã hội tàn ác, bất nhân
ấy, nếu Chí cịn sống, chắc chắn Chí sẽ lại là tay sai cho Bá Kiến, nối dài thêm
cánh tay giết người cho hắn. Chí sẽ là nỗi ám ảnh khiếp sợ của dân làng Vũ

Đại. Thà rằng lúc này Chí chết đi để được dừng lại những tội ác đó cịn hơn
tiếp tục sống trong tội lỗi, trong dày vị.

Dù sao tình u của Chí Phèo và thị Nở cũng vẫn là một tình yêu rất đẹp. Tình
u ấy khơng những là sự tình cờ, mà cịn là tình người thiêng liêng, cao q.
Đến một người dở hơi như thị cịn có tình có nghĩa, huống chi những người
khác tỉnh táo, khơn ngoan ? Tình yêu trong xã hội hiện nay cũng vậy, ngoài yêu
hãy biết thương, biết trân trọng nhau, biết cùng nhau cố gắng hướng đến những
điều tốt đẹp. Nhà văn Nam Cao đã dựng lên một cuộc tình thật đẹp, thật ý
nghĩa. Có thể người trong cuộc khiến người ta bật cười mỗi khi nhắc tới, nhưng
chính tình u của họ lại là bài học sâu sắc cho mọi người giữa cuộc đời đầy
mưu mơ, tính tốn. Rằng khi u hãy u thật lòng, hãy nghĩ đến những điều
tốt đẹp, hãy bỏ qua cho nhau, cảm thông chia sẻ lẫn nhau. Như Chí khơng hề
để ý đến tính tình dở hơi và "vẻ đẹp trời cho" của thị, hay chính thị cũng chẳng
khinh ghét một người đàn ông không cha không mẹ, lại chuyên rạch mặt ăn
vạ... Họ đã bù đắp cho nhau, làm nên một tình yêu thật đáng ngưỡng mộ. Dù
sau đó cuộc tình tan vỡ nhưng đó là vì thời thế, vì xã hội. Vì thế, tình yêu ấy
vẫn rất đáng trân trọng và ngợi ca.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

tình khiến khơng ít người để tâm. Đó là mối tình của Chí Phèo và Thị Nở.
Nhưng tình u này khơng hẳn là thứ tình u mà mọi người vẫn thường hay
nghĩ, mà sâu xa hơn tình yêu ấy còn là lòng thương cảm, là một sự kiện lớn
trong nền văn học hiện thực của Việt Nam. Ở đó, Nam Cao đã dùng tình yêu để
trao cho nhân vật của mình một cơ hội được làm lại cuộc đời. Nhưng tình yêu
dù lớn thế nào cũng vẫn nằm trong khuôn khổ của thực tại. Nhưng điểm khác
biệt ở đây là tình yêu ấy được nhà văn thể hiện qua lăng kính của văn học hiện
thực nhân đạo, của giai cấp, của xã hội

Tác phẩm xoay quanh những biến cố trong cuộc đời Chí. Nếu lấy tình u làm
điểm mốc, ta có thể chia cuộc đời Chí thành hai giai đoạn lớn là trước và sau
khi gặp Thị Nở. Trước khi gặp Thị, Chí là một tên lưu manh được Nam Cao
miêu tả tóm gọn bằng hai từ “ghê tởm”. Hệ quả ấy là do những tháng ngày
trong tù đã nhào nặn Chí từ một người nơng dân lương thiện, hiền lành trở
thành một con quỷ dữ khiến cả làng vũ đại vừa ghét vừa sợ. Sau khi gặp Thị
Nở, cùng với tình u chớp nhống từ người đàn bà dở hơi ấy, đời Chí đã bước
sang một trang mới tươi sáng hơn, tràn đầy niềm tin và hi vọng. Nhưng hạnh
phúc chẳng được bao lâu lại vụt tắt khi Thị nghe theo lời bà cơ từ chối tình u
của Chí. Lại một lần nữa Chí rơi vào tuyệt vọng. Nhưng lần này khác với
những lần trước, bởi Chí đã ý thức được cuộc đời mình, Chí quyết định giết
chết Bá Kiến rồi tự vẫn để giữ bản thân mình nguyên vẹn không bị quay trở lại
con đường làm quỷ dữ như trước kia nữa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

buồn!”. Tình yêu làm cho Chí buồn. Nhưng cái buồn ấy là dấu hiệu của hạnh
phúc. Bởi biết buồn nghĩa là Chí đã quay trở lại làm một con người bình
thường. Khơng như trước đây, Chí chỉ biết có rượu chứ có biết đâu là buồn hay
vui. Rượu và những tiếng chửi chua chát, nghiệt ngã. Giờ đây Chí buồn vì tại
sao mình khơng được u sớm hơn, tại sao mình khơng nhận ra những hương
vị thường ngày của cuộc sống, rất đơn giản thôi nhưng đầy thi vị. Khác hẳn với
men rượu, với những cơn say. Còn về thị, một người đàn bà tuy dở hơi, xấu xí
nhưng khơng hiểu tình u có phép lạ gì mà thị vẫn ý thức được mình phải làm
gì khi “người yêu” bị ốm. Thị kéo Chí về lều, nấu cho hắn một bát cháo hành.
Là thị, hay là tình yêu của thị đã biến đổi cuộc đời Chí? Thêm vào đó là bát chó
hành đầy tình nghĩa, đầy u thương càng làm cho Chí xúc động và khát khao
được hòa với mọi người, được sống một cuộc sống ấm êm như trước đây Chí
từng ước mơ. Chí ước có một gia đình nho nhỏ, chồng cày thuê cuốc mướn, vợ
dệt vải chăm non con cái, nhà cửa. Có lẽ ước mơ ấy khơng chỉ của riêng chí mà
là của tất cả mọi người nơng dân cùng thời lúc bấy giờ.

Như vậy, chính tình u đã cảm hóa nhân cách của hai con người. Một kẻ say
triền miên với lòng thù hận, còn một kẻ dở hơi với “nhan sắc” được nhà văn
tóm gọn trong mấy từ “xấu ma chê quỷ hờn”. Nhưng khi được nhìn và cảm
nhận qua tình u, thị lại có dun một cách lạ lùng. Chi tiết ấy khá khôi hài
nhưng không kém phần sâu sắc. Bởi chỉ có tình u mới làm con người ta có
cái nhìn tích cực đến vậy. Mặt khác, trong hồn cảnh này, tình u cịn cứu
sống cả một con người tưởng chừng như đang rơi vào vực thẳm của tuyệt vọng,
của khổ đau và tội lỗi nhưng lại được tình yêu nâng lên đến bến bờ của hạnh
phúc, của hi vọng. Chí buồn nhưng người đọc lại mừng. Mừng vì Chí đã đổi
thay. Đã có ý thức về bản thân mình. Cịn thị tuy dở hơi những cũng nghĩ được
đến hai chữ “vợ chồng”. “Tiếng vợ chồng thấy ngường ngượng mà thinh
thích”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

sự ẩn dụ về một dạng tồn tại bất toàn của con người trong xã hội cũ. Con người
khơng được sống thực là chính mình mà chỉ là những cái bóng, nhưng cũng
khơng được là cái bóng của chính mình mà là bóng của giai cấp thống trị nên
thành “cái vật xệch xạc, một cái gì đen và méo mó trên đường trăng nhễ nhại”.
Với cái bóng đó, với ý thức hiện hữu về sự méo mó của chính mình, Chí Phèo
đến với Thị Nở. Đó là cuộc gặp gỡ tất yếu là hệ quả từ hai cuộc đời trống rỗng
và bất toàn của hai con người.

Thị Nở trước khi gặp Chí Phèo vốn chỉ là một thực thể khơng có đường nét cá
tính gì đặc biệt mà còn khùng khùng dại dại, còn dung nhan là những đường
nét tự nhiên, thô mộc đến mức dị hợm: trên một khn mặt ngắn ngủn, có cái
mũi “vừa ngắn, vừa to, vừa đỏ, vừa sần sùi như vỏ cam sành” và một đôi môi
“cũng cố to cho không thua cái mũi” hơn nữa, lại dày và có “màu thịt trâu xám
ngốch”. Tồn bộ “nhan sắc” của Thị Nở được Nam Cao tóm lại trong một
nhận xét là “xấu đến ma chê quỷ hờn”. Từ hai cuộc đời, hai thân phận khiếm
khuyết, hai trí tuệ mơng muội tăm tối của Chí Phèo – Thị Nở, Nam Cao đã để
cho họ kết hợp lại như một sự liên kết hoàn hảo để tạo ra một con người mới

thống nhất trong sự bừng nở trở lại của một trí tuệ minh triết. Đó là Chí Phèo
sau khi gặp Thị Nở.

Với Nam Cao, tình u khơng đi liền với sự lý tưởng hố đối tượng, với sự
hâm mộ sùng bái người yêu mà bắt đầu chỉ thuần tuý là bản năng. Ánh trăng
trong mắt của Chí Phèo đêm gặp Thị Nở mang đầy màu sắc nhục thể, cứ “xanh
rời rợi như là ướt nước”. Cây dâu tây gần bờ sơng thì “thân mềm oặt”, những
tàu chuối trong vườn nhà hắn thì “nằm ngửa, ưỡn cong cong lên” thỉnh thoảng
lại “giẫy lên đành đạch như là hứng tình”. Cái bóng – dấu ấn về sự hiện hữu
méo mó của bản thân Chí Phèo cũng được phát hiện trong lúc này. Hành động
chiếm đoạt Thị Nở của Chí Phèo lúc đầu chỉ thuần tuý là bản năng nhưng chính
trong cõi âm u của bản năng ấy một ánh loé diệu kỳ đã bùng dậy hé mở cho ta
nhìn thấy bản thể tốt đẹp của con người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

xuống bước đường cùng, xuống tận đáy của xã hội. Nhưng tình u đã làm cho
Chí thay đổi. Dù Chí vẫn tìm đến rượu và lại say. Nhưng cơn say lần này khác
với những cơn say trước kia. Lại thêm hương cháo hành phảng phất lẫn với
men rượu càng cho Chí như trở nên điên cuồng với tình yêu vừa bị rũ bỏ. Chí
nhắm đích đến cuối cùng của mình chính là Bá Kiến. Chính hắn là kẻ đã khiến
Chí trở thành con người tàn tạ như bây giờ. Cũng chính vì thế Chí mới bị thị
Nở cự tuyệt. Đúng. Đúng vậy. Chí nhắm đúng lắm. Là Bá Kiến chứ không phải
bất kỳ một ai khác đã đẩy Chí từ hết bi kịch này đến bi kịch khác. Lịng thù hận
của Chí lại sơi sục nổi dậy. Có lẽ nỗi đau bị cha mẹ bỏ rơi từ khi mới lọt lịng
cịn khơng đau bằng nỗi đau bị người mình yêu từ chối. Bởi tình yêu ấy hơn hết
tất cả tình yêu khác. Tình yêu ấy đã vực dậy Chí từ những cơn say triền miên,
đã đưa Chí đi từ vũng bùn lầy lội của tội lỗi đến với những niềm mơ ước giản
đơn mà thánh thiện. Sức mạnh của tình yêu đã đưa hai nhân vật này đến một
tâm điểm tuyệt đối của cuộc sống, trong khi thực tại lại khơng như vậy, nó vẫn
tồn tại những định kiến xã hội không dễ buông tha cho con người nên thiên
đường tình u, khát vọng làm người của Chí rơi tõm vào hiện thực trần trụi và

vỡ toang, buộc Chí Phèo phải đối diện với hiện thực với nỗi đau khổ, tuyệt
vọng để vùng lên cầm dao giết chết Bá Kiến.

Giết chết Bá Kiến rồi tự kết liễu cuộc đời mình. Đây là cách mà Chí Phèo lựa
chọn để ngăn khơng cho bản thân mình quay trở lại làm một con quỷ dữ như
trước đây nữa. Chí thà chết đi còn hơn sống lay lắt, sống nhục nhã, sống mà
như khơng sống, sống mà khơng được nhìn nhận làm người.

Như vậy, chính tình u đã làm thay đổi tất cả. Nhà văn đã rất thành cơng khi
đưa tình u lên một bậc cao mới ý nghĩa hơn, cao thượng hơn và có tầm ảnh
hưởng mạnh mẽ hơn rất nhiều những tình u đơi lứa thơng thường khác. Tình
u ấy khơng những làm cho Chí Phèo – Thị Nở bừng tỉnh giữa cuộc đời đầy
mê muội mà còn làm cho người đọc có cái nhìn mới tình u. Rằng tình yêu rất
cao đẹp nhưng luôn đi liền với thực tế hiện tại. Tình u và cuộc sống phải hài
hịa với nhau mới có thể tạo thành một tình u viên mãn và trọn vẹn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

tác phẩm Chí Phèo ơng khơng lý tưởng hóa tình u bằng sự lãng mạn, thơ
mộng và thi vị mà ông tập trung ngịi bút vào miêu tả tình u chân thực.

Chí Phèo xưa và nay vẫn được xem là một truyện ngắn khắc họa tâm lý nhân
vật một cách xuất sắc. Tác phẩm được chú ý khai thác ở các khía cạnh tố cáo
xã hội phi nhân tính, sự áp bức của giai cấp thống trị lên số phận con người
khiến con người bị tha hoá… và đặc biệt tác giả cũng đặt nhân vật dưới góc độ
tình u, để thấy rõ hơn khao khát được yêu và muốn yêu của con người.

Chí Phèo vốn là một thanh niên hiền lành, lương thiện nhưng đã bị bọn cường
hào ở làng Vũ Đại đẩy vào bước đường cùng nên đã trở thành một con quỷ dữ
bị tha hóa cả về nhân tính. Tất cả dân làng Vũ Đại quay lưng với hắn, người ta

khơng cịn nhớ đến một Chí hiền lành nữa mà trong tâm trí họ, Chí giờ đây chỉ
là một kẻ rạch mặt ăn vạ với đầy những vết sẹo ngang dọc gần giống như mặt
thú dữ của hắn, họ sợ con quỷ trong tâm hồn hắn. Đau đớn về thể xác, bị phá
nát về tâm hồn, Chí đau đớn với những vết sẹo trong trái tim, những vết sẹo đã
ăn sâu, để mục rữa tâm hồn sau những tiếng rên rỉ rồi chửi đời, chửi người.

Nhưng đi sâu vào bi kịch Chí Phèo, Nam Cao nhận ra vẻ đẹp ẩn chứa trong sâu
thẳm tâm hồn hắn. Chí Phèo bị hủy diệt nhân phẩm nhưng trong tâm hồn đen
tối vẫn le lói một chút ánh sáng của tình u với mong muốn khát khao làm
người. Và rồi, Nam Cao có lẽ cũng muốn dành cho Chí một món q. Mối tình
bất chợt với Thị Nở đã làm hồi sinh Chí Phèo, đánh thức lương tri và khát vọng
làm người của hắn. Lần đầu tiên trong đời, hắn sợ cô đơn và hắn muốn khóc
khi nhận bát cháo hành từ tay Thị Nở. Lần đầu tiên sau bao nhiêu năm, những
âm thanh quen thuộc của cuộc sống vọng đến tai hắn và ngân vang trong lòng
hắn, khiến hắn càng thèm được làm một con người bình thường như bao người
khác và khấp khởi hi vọng Thị Nở sẽ mở đường cho hắn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

Chính tình u đã bù đắp khiếm khuyết trong tâm hồn, tái sinh một cuộc đời và
làm giàu có đời sống nội tâm của Chí.

Có thể thấy Chí Phèo của Nam Cao khơng chỉ đơn giản là tình u thuần túy,
mà tác giả cịn muốn truyền đạt một vấn đề xa hơn tình u. “Đó là vấn đề về
văn hóa, về con người và xã hội, về bản năng và vô thức, những ý niệm về thân
phận con người, sự tự do thoát khỏi những buộc ràng của định kiến xã hội,
khao khát làm người.”

Khơng hiểu sao khi đọc “Chí Phèo” của Nam Cao tơi ln ln hình dung ra
một con đường in bóng hình những bước chân loạng choạng, ngật ngưỡng đầy

phẫn uất của một Chí Phèo say - tỉnh. Và trên con đường - hành trình đời đầy
nỗi đau và bi kịch ấy, những giây phút hạnh phúc, những cử chỉ yêu thương mà
Chí được hưởng thật hiếm muộn. Song dù chỉ là một giọt nước giữa sa mạc đời
bao la của Chí thì bát cháo hành của thị Nở vẫn làm trịn nhiệm vụ của một
nguồn nước mát lành góp phần thức tỉnh, hồi sinh tâm hồn Chí sau bao tháng
năm đọa đày trong kiếp quỷ dữ. Cùng với những ám ảnh về bi kịch nhân sinh
của con người, hương cháo hành thoang thoảng trong “Chí Phèo” mãi mãi cịn
vương vấn trong hồn người đọc như một biểu tượng của tình cảm nhân đạo sâu
sắc, đậm đà trong siêu phẩm này.

Hình ảnh “bát cháo hành” mà nhân vật thị Nở mang cho Chí Phèo trong truyện
gắn liền với mối tình “đơi lứa xứng đơi” Chí Phèo - thị Nở. Trước khi gặp thị,
Chí đã từng là một người nơng dân lương thiện, hiền lành như cục đất. Con
người ấy dù có tuổi thơ bất hạnh, bị chuyên tay như một món hàng nhưng vẫn
giữ trọn những vẻ đẹp tâm hồn cao quý, thiêng liêng của một đời lương thiện,
biết phải trái, đúng sai, biết tự trọng. Nhưng bàn tay của bọn cường hào phong
kiến (mà đại diện là Bá Kiến) và cái nhà tù thực dân không cho con người ấy
sống đời lương thiện.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

nhận là một con người. Đó là cái bi kịch đau đớn của con người cơ đơn đi giữa
đồng loại. Chí chửi mong nhận được sự hồi đáp - dù là sự hồi đáp thấp hèn nhất
nhưng cũng khơng có.

Chẳng ai cho Chí chút quan tâm, khơng ai coi hắn là người. Hắn chửi vào
khoảng khơng bao la của sự vơ tình, lạnh lẽo. Hắn chửi thì tai gần miệng đấy,
hắn lại nghe. Chỉ còn một thằng say rượu cùng ba con chó dữ. Cịn gì thê thảm
hơn thân phận của con người ấy - thân phận của con người - vật. Cái lần đầu
tiên ra tù rồi đến nhà Bá Kiến chửi đổng, hình như Chí Phèo đã lờ mờ nhận ra
kẻ thù đã dìm mình xuống vũng bùn tha hóa. Nhưng ở cái mảnh đất “quần ngư
tranh thực” này, trước một Bá Kiến gian hùng, “khơn róc đời”, Chí Phèo thật

thảm hại biết bao. Chí khơng những khơng trả thù được mà cịn trở thành tay
sai đắc lực cho Bá Kiến - kẻ thù của mình, tiếp nối đời Năm Thọ, Binh Chức.
Từ đó, Chí Phèo trượt dài trên con dốc tha hóa, xuống đáy vực của nó để thành
“con quỷ dữ của làng Vũ Đại”.

Người ta tránh hắn, sợ hắn vì hắn làm bao nhiều việc cướp bóc, đốt phá, làm
chảy máu và nước mắt của bao người lương thiện. Hắn làm tất cả những việc
ấy trong cơn say triền miên, vô tận, đến nỗi chính hắn khơng biết về chính bản
thân mình. Gương mặt quỷ dữ, hành động tác quái theo kiểu quỷ dữ của Chí đã
khiến con đường trở về của Chí cụt lối. Cánh cửa của xã hội lương thiện đã
đóng sầm trước mặt hắn khi hắn hồi hương thì đến nay nó được chèn cài kỹ
lưỡng, im ỉm như một khối băng. Chí hiện diện như một bóng hình hắc ám đi
bên lề cuộc sống của làng Vũ Đại.

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

Ông trời nhiều khi run rủi, thương người nhưng thực sự ở trường hợp Chí Phèo
- thị Nở này ta có thể nói ơng thương hay ông ác, gây nghịch cảnh trớ trêu?
Trách trời chi cho xa, trách nhà văn Nam Cao sao không tác thành cho mối tình
“đơi lứa xứng đơi” ấy? Song làm sao mà tác thành được, ai cho phép họ đến
với nhau. Cả một xã hội với bao định kiến không cho họ đến với nhau, không
cho họ hạnh phúc trọn vẹn. Đọc kỹ, ngẫm ở chiều sâu văn bản tác phẩm, ta mới
thấy Nam Cao thương người! Nếu không có ngịi bút của ơng thì những kẻ tha
hóa như Chí Phèo, những người đàn bà cùng khốn như thị Nở chẳng bao giờ
được biết đến chút ít hạnh phúc của yêu thương, của tình ái.

Họ đã gặp nhau trong một đêm gió mát, rười rượi ánh trăng ở vườn chuối cạnh
bờ sơng mà những tàu chuối bị gió bay lại “giẫy lên đành đạch như là hứng
tình”. Khung cảnh lãng mạn đang tác thành cho họ. Chí Phèo uống rượu ở nhà
Tự Lãng đã say từ nửa đường; thị Nở đi kín nước cũng hớ hênh tựa vào gốc
chuối ngủ trong cái gió mát như quạt hầu. Hai con người dị dạng, hai số phận
trớ trêu đã trải qua một đêm tình lãng mạn đúng kiểu “Chí Phèo - thị Nở”.

Nhưng Nam Cao dựng lên mối tình “người - ngợm” này không phải để câu
khách rẻ tiền mà làm tỏa sáng tình người, tình yêu thương và sự săn sóc ấm áp
của một người đàn bà xấu xí ngoại hình nhưng lại có một tấm lịng vàng.

Đêm tình ấy khiến thị Nở xao xuyến, suy nghĩ nhiều, đặc biệt về Chí Phèo, về
trận ốm của Chí. Thị về nhà sau cuộc tình, sau khi dìu Chí vào nhà và trằn trọc
không sao ngủ được. Thị nghĩ “thổ trận ấy thật là phải biết. Cứ gọi là hôm nay
nhọc nhừ”. Và thị thấy phải cho hắn ăn một tí gì mới được, “Đang ốm thế thì
chỉ ăn cháo hành. Ra được mồ hơi thì là nhẹ nhõm người ngay đó mà”. “Thế là
vừa sáng thị đã chạy đi tìm gạo để nấu cháo cho Chí. Hành thì nhà thị may lại
còn”. Nam Cao đã miêu tả chiều sâu tâm lý nhân vật với những rung cảm,
những suy tư tinh tế. Tâm lí của thị Nở vừa rất ngơ nghê lại vừa sâu sắc. Đó là
những rung động, những tình cảm tha thiết của một người đàn bà, nhất là một
người đàn bà đang yêu và muốn chăm sóc cho người yêu của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

như mọi người, dù chỉ là làm vợ của thằng… Chí Phèo. Cho nên bát cháo hành
của thị Nở đem cho Chí khơng chỉ là trách nhiệm mà còn là cả một tấm lòng.

Hơn tất cả những người đẹp đẽ ở làng Vũ Đại, thị có một tấm lịng vàng, tấm
lịng chân thành và cao cả. Trong thâm tâm của thị, thị lo cho Chí, một nỗi lo
thực sự của những người thân u dành cho nhau. Thị cịn thấy thương Chí:
“cái thằng liều lĩnh ấy kể ra thì đáng thương, cịn gì đáng thương bằng đau ốm
mà nằm cịng queo một mình”. Đồng thời bát cháo ấy cịn có lịng u, tình
u: “Thị thấy như u hắn: đó là cái lịng u của một người làm ơn. Nhưng
cũng có cả lịng yêu của một người chịu ơn”.

Vì thế, thị đem cho Chí nồi cháo hành cịn nóng ngun để hắn ăn cho khỏi
ốm. Hơn một chi tiết nghệ thuật, bát cháo hành của thị Nở đã trở thành một
biểu tượng nghệ thuật, một siêu mẫu trong văn học hiện đại Việt Nam. Bát
cháo ấy do thị Nở nấu có thể chẳng mấy ngon nhưng quan trọng nó là tình

thương, tình u, tình người ấm áp. Nó là sự chăm sóc ân cần mang theo những
nỗi lo âu thực sự của tấm lòng thị Nở dành cho Chí. Đặt trong quãng đời dài
dặc đầy bi kịch của Chí, trong hồn cảnh dưới đáy hiện tại của Chí, bát cháo ấy
là tình người hiếm hoi mà Chí nhận được, là hạnh phúc tình u muộn mằn,
q giá vô ngần mà lần đầu tiên trong đời hắn được hưởng. Hương vị cháo
hành - hương vị tình yêu tỏa sáng, vượt lên hoàn cảnh, lên trên mọi định kiến
của xã hội. Nó mãi mãi cịn thoang thoảng, lan tỏa theo suốt cuộc đời của Chí.

Một điều độc đáo ở đây là Nam Cao đã miêu tả quá tình diễn biến tâm lý nhân
vật Thị Nở rất tinh, rất sâu theo một tiến trình, một quá trình. Cách miêu tả tâm
lý ấy cộng hưởng cùng nghệ thuật đối lập (giữa ngoại hình và tâm hồn nhân vật
thị Nở) khiến mỗi người đọc cũng xúc động rưng rưng cùng nhân vật. Hóa ra
Nam Cao khơng thóa mạ, hay hạ thấp con người bằng những nét vẽ ngoại hình
trần trụi, mà ngược lại, ông đề cao, tôn vinh con người. Vẻ đẹp cao quý nhất
của con người là vẻ đẹp tâm hồn, là tình người, là tấm lịng cao cả. Đó là tiêu
chuẩn, là thước đo giá trị người của con người. Nhìn như thế, ta sẽ thấy Thị Nở
là người phụ nữ đẹp nhất làng Vũ Đại và đẹp nhất trong văn học Việt Nam.

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

thế, ta thấy chi tiết bát cháo hành khơng thể thiếu trong tác phẩm. Nó thể hiện
tình cảm, tư tưởng nhân văn sâu sắc của nhà văn Nam Cao. Ơng ln ln băn
khoăn, trăn trở về vấn đề nhân tính của con người. Ơng ln mang trong mình
niềm tin mãnh liệt vào con người, vào phần lương thiện thiêng liêng, quý báu
trong mỗi con người.

Thiên lương ấy không bao giờ bị mất đi, không một thế lực nào giết được. Nó
như một thứ lửa ln âm ỉ cháy trong trái tim của con người, kể cả những con
người ở giữa vũng bùn lầy của sự tha hóa như Chí Phèo - khơng cịn chút nhân
hình, nhân tính nào nữa - theo cái nhìn từ bên ngồi, từ người ngồi.Những
dịng Nam Cao miêu tả Chí Phèo ăn cháo hành có thể nói là những dịng văn
sâu sắc, xúc động nhất tác phẩm. Nhìn thấy bát cháo hành “Thằng này rất ngạc

nhiên. Hết ngạc nhiên thì hắn thấy mắt hình như ươn ướt. Bởi vì lần này là lần
thứ nhất hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay, nào hắn có thấy ai tự nhiên
cho cái gì…”. Chí đi từ ngạc nhiên đến xúc động nghẹn ngào.

Đây là lần thứ nhất trong đời hắn khóc sau những năm tháng bị đọa đày và
cũng là lần thứ nhất trong đời hắn nhận được một thứ người ta cho, cho vơ tư,
khơng tính tốn. Hắn khơng phải dọa nạt hay cướp giật mà vẫn có được. Quan
trọng, đây là lần đầu tiên trong đời Chí được một người đàn bà quan tâm, săn
sóc, dành tình cảm cho; cũng là lần đầu tiên sau khi ra tù Chí được một con
người nhìn nhận mình như một con người, đối xử với mình theo cách con
người dành cho nhau. Và hắn thấy thị có duyên bởi trong mắt kẻ si tình người
yêu của mình bao giờ chẳng đẹp, chẳng dun. Để rồi sau đó, Chí Phèo tỉnh,
tỉnh để suy tư, chiêm nghiệm. Chí thực sự đã tỉnh rượu, đã tỉnh ngộ và ý thức
được về cuộc sống sau những tháng năm say triền miên, vô tận, say để không
biết có sự hiện hữu của mình trên cõi đời. “Hắn thấy vừa vui, vừa buồn. Và
một cái gì nữa giống như là ăn năn”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

đến; buồn vì thân phận, vì cuộc sống q lồi vật của bản thân. Cháo hành rất
ngon nhưng “tại sao mãi đến tận bây giờ hắn mới nếm vị mùi cháo?”. Hắn hỏi
rồi hắn tự trả lời: “có ai nấu cho mà ăn đâu? Mà còn ai nấu cho mà ăn nữa! Đời
hắn chưa bao giờ được săn sóc bởi một bàn tay “đàn bà”.

Thê thảm q! Bi kịch q! Xót xa mn phần! Một chút gì như cay đắng
nghẹn lịng nữa! Chí nghĩ đến những tháng ngày nhục nhã bị bà ba nhà Bá
Kiến - “con quỷ cái” cứ hay gọi hắn đấm lưng, bóp chân “mà lại cứ bắt bóp lên
trên, trên nữa”. Hắn thấy nhục chứ sung sướng gì. “Hai mươi tuổi người ta
khơng là đá, nhưng cũng khơng hồn tồn là xác thịt. Người ta khơng thích
những cái người ta khinh …”. Rõ ràng đến đây, Chí hiện lên là một chân dung
con người đầy đủ, vẹn tồn có cả quá khứ, hiện tại, có những suy nghĩ sâu xa,
những tâm trạng phong phú, ý thức đầy đủ về bản thân. Người nơng dân lương

thiện trong Chí đang trở về sau những năm tháng dài bị đi đày xa tắp. Nhưng
có ai nhận thấy đâu, họa chăng chỉ có thị Nở vì thị thấy chí rất hiền, “ai dám
bảo đó là cái thằng Chí Phèo vẫn đập đầu, rạch mặt mà đâm chém người?”

Nam Cao vốn là một nhà văn có cái nhìn đời thấu suốt, tinh sắc. Ơng khơng
dừng lại ở sự thức tỉnh của Chí Phèo nhờ bát cháo hành mà ơng cịn đưa người
đọc đi xa hơn đến chân trời ước mơ, hy vọng của Chí. Với ước mơ quá khứ
sống dậy, ước mơ trong hiện tại bùng cháy thiêu đốt tâm can, Chí đã thực sự
hồi sinh, là một con người hoàn toàn theo đúng nghĩa của hai chữ CON
NGƯỜI viết hoa (chữ của M.Gorki).

Bát cháo húp xong, thị Nở đỡ lấy bát và múc thêm bát nữa. Hắn thấy đẫm bao
nhiêu mồ hơi, những giọt mồ hơi to như giọt nước. Chí biết mình đã đến cái
dốc bên kia của cuộc đời và chí thấy “thèm lương thiện, hắn muốn làm hịa với
mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với
hắn sao người khác không thể… Họ sẽ nhận lại hắn vào cái xã hội bằng phẳng,
thân thiện của những người lương thiện”. Hạnh phúc chớm nở như hoa hàm
tiếu và hy vọng được nhen lên rồi bùng cháy mãnh liệt như ngọn lửa được tiếp
ơxi. Chí khao khát cuộc đời lương thiện, muốn làm hòa với mọi người. Thị Nở
sẽ là cầu nối, là hy vọng, mở ra cánh cửa của thế giới lương thiện vẫn đóng im
ỉm cho Chí. Bát cháo hành của tình yêu, tình người đã làm tươi lại, thanh lọc
tâm hồn Chí.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

dị dạng, dù tha hóa nhưng họ vẫn có quyền được sống lương thiện, vẫn không
thôi ước mơ, không hết sự khát thèm cuộc đời bình dị trong hạnh phúc và tình
yêu. Song xã hội lương thiện mà Chí Phèo thấy bằng phẳng kia khơng hề bằng
phẳng. Nó cịn bao định kiến, bao sự cách ngăn, bao điều nghi kỵ. Tất cả đã
không cho Chí một cơ hội nào trở về cuộc đời bình thường như bao người bình
thường.

Bị thị Nở cự tuyệt, hắn phẫn uất, cùng cực tìm đến rượu. Nhưng hắn “càng
uống lại càng tỉnh ra”. “Hơi rượu không sặc sụa, hắn cứ thoang thoảng thấy hơi
cháo hành”. Hơi cháo hành ấy là dư ảnh của bát cháo kia xuất hiện lần cuối để
giữ Chí lại bên bờ tỉnh, để hắn tự ngấm, tự thấm bi kịch nhân sinh cuộc đời. Tất
cả hy vọng của Chí đã tan biến theo làn khói hành mong manh, hư ảo. Nhưng
hắn khơng thể sống như trước nữa vì hắn đã tỉnh, hắn vẫn khơng thơi ước mơ.
Chí khóc rưng rức trong tuyệt vọng, trong những tỳ vết tâm hồn. Những vết
cứa, vết xước của tội ác trong tim hắn biểu hiện lên khuôn mặt dị dạng của hắn
vĩnh viễn không thể mất đi. Tất cả đưa Chí Phèo đến kết cục bi thảm, cùng cực
khiến người đọc bao năm nay vẫn thôi day dứt trong ám ảnh về những câu nói
của Chí: “Ai cho tao lương thiện? … Tao không thể làm người lương thiện
nữa…”

Mỗi tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật song chỉnh thể ấy chỉ có
được từ sự phối hợp hài hịa các yếu tố nhỏ hơn, thậm chí chỉ là một chi tiết.
Một chi tiết nhiều khi mang sức nặng, cất chứa toàn bộ tư tưởng, nghệ thuật
của tác phẩm, là chìa khóa thâm nghập vào thế giới nghệ thuật trong tác phẩm.
Chi tiết bát cháo hành mà nhân vật thị Nở mang cho Chí Phèo trong tác phẩm
“Chí Phèo” của Nam Cao thật ấn tượng, mang nhiều ý nghĩa nghệ thuật sâu
sắc. Nó thúc đẩy sự phát triển, tạo bước ngoặt cho cốt truyện. Đồng thời, nó
cũng đầy ám gợi để khắc họa sắc nét, tinh tế thế giới tâm hồn, diễn biến tâm
trạng phong phú, phức tạp của các nhân vật. Từ đó, chi tiết làm bật nổi tính
cách và bi kịch của các nhân vật ấy như những hồi chuông gióng giả, vang
vọng đầy ám ảnh về con người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

nhỏ nhoi, bình dị ấy là một trong những nhân tố quan trọng tạo nên tầm vóc
kinh điển cho kiệt tác “Chí Phèo”.

</div>

Tải Phân tích tình yêu trong Chí Phèo của Nam Cao - 6 bài văn mẫu lớp 11

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về