Tải Giáo án bài Viếng lăng Bác - Giáo án điện tử Ngữ Văn 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (46.77 KB, 6 trang )

VIẾNG LĂNG BÁC
Viễn Phương
<b>I. Mục tiêu bài học.</b>

- HS cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng, tấm lịng tha thiết thành kính vừa tự hào vừa đau xót của tác giả từ miền
Nam ra viếng lăng Bác. Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: giọng điệu trang trọng tha thiết phù hợp với tâm trạng và cảm xúc,
hình ảnh ẩn dụ có giá trị súc tích gợi cảm.

- Rèn kĩ năng đọc, hiểu, phân tích thơ trữ tình, phân tích các hình ảnh ẩn dụ, giọng điệu trong thơ.
<b>3. Thái độ:</b>

- Giáo dục tình cảm, lịng kính u và biết ơn Bác Hồ.
<b>II. Phương tiện thực hiện:</b>

- Thầy: giáo án, sgk, bảng phụ, tranh nhà sàn của Bác.
- Trò: sgk, vở soạn, vở ghi.

- Đọc, phân tích, bình giảng bài thơ.
- Nêu vấn đề, thảo luận.

<b>IV. Tiến trình bài dạy:</b>
<b>1. Tổ chức.</b>

- Đọc thuộc lòng bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Viễn Phương, phân tích hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, đất nước
cách mạng?

- Phân tích hình ảnh mùa xn nho nhỏ trong bài thơ?
<b>3. Bài mới.</b>

- GV hướng dẫn đọc, đọc mẫu: giọng thành kính, xúc động,
chậm rãi càng ngày càng dâng cao, có đoạn lắng sâu, đoạn
cuối tha thiết.

- Gọi HS đọc.

- GV nhận xét cách đọc của học sinh.

Nêu vài nét chính về tác giả?

- Trong kháng chống Pháp và Mĩ ơng hoạt động ở Nam Bộ.

<b>I. Đọc và tìm hiểu chú thích.</b>
<b>1. Đọc.</b>

<b>2. Chú thích.</b>
* Tác giả.

- Viễn Phương tên khai sinh Phan Thanh Viễn
(1928) An giang.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Bài thơ được viết trong hoàn cảnh nào?

- Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc,
đất nước thống nhất lăng chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa
khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào viếng
lăng Bác, bài thơ ra đời vào dịp đó.

Em hiểu như thế nào về “Bảy mươi chín mùa xuân”?
- 79 tuổi thọ của Bác

Trung, hiếu, nghĩa là gì?

- 2 phẩm chất quan trọng trong đạo đức của con người
dưới xã hội phong kiến, kẻ làm tôi phải trung thành với
vua, với chủ. Con cái phải hiếu thảo với cha mẹ. Ngày nay
được dùng với nghĩa rộng hơn.

Xác định kiểu văn bản và PTBĐ?
- Thơ tự do

Xác định bố cục của bài thơ?
- 4 đoạn ứng với 4 khổ

Em có nhận xét gì về mạch thơ?

- Mạch thơ vận động kết hợp tả cảnh từ bên ngoài vào
trong làng với diễn biến tâm trạng của con người (nhà thơ)
viếng Bác.

- Bố cục tự nhiên, hợp lí → tập trung làm rõ chủ đề của bài
thơ.

- HS đọc khổ thơ 1

Nhận xét về giọng điệu của khổ thơ, đặc biệt là ở câu 1?
- Giọng thơ mộc mạc, giản dị làm cho người đọc nhận ra
tình cảm và tấm lịng của người con đối với vị cha già dân
tộc.

Em có nhận xét gì về cách xưng hơ ở câu 1?

nghệ miện Nam thời chống Mĩ.
* Tác phẩm.

- Sáng tác tháng 4/1976 in trong tập “Như mây
mùa xuân”.

* Từ khó: sgk.

<b>II. Tìm hiểu văn bản.</b>
<b>1. Kiểu văn bản và PTBĐ.</b>
- Trữ tình.

- Biểu cảm.
<b>2. Bố cục: 4 phần.</b>

- Khổ 1: Cảnh bên ngoài lăng buổi sớm.
- Khổ 2: Cảnh đoàn người xếp hàng viếng lăng
Bác.

- Khổ 3: Cảnh trong lăng, niềm xúc động của nhà

thơ đứng trước Bác.

- Khổ 4: Ước nguyện của nhà thơ.

<b>3. Phân tích.</b>
a. Khổ 1:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Con...

Tại sao nhan đề của bài thơ dùng từ “Viếng” mà ở câu 1 tác
giả lại dùng từ “thăm”?

- Lối nói tránh....
(Tố Hữu viết:

"Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà
...mong cha”)

Hình ảnh đầu tiên mà tác giả quan sát thấy là gì?
- Hàng tre.

Hình ảnh tre trong sương sớm nói lên điều gì?

- Hình ảnh thực → mờ ảo trong sương sớm gợi suy nghĩ và
liên tưởng mở rộng ra những câu thơ tiếp:

“Ôi hàng tre xanh xanh Việt Nam”
→ Biểu tượng dân tộc Việt Nam.

- HS đọc khổ 2.

Em chú ý đến những từ ngữ, hình ảnh nào?
- Mặt trời, dịng người.

- Qua những từ ngữ, hình ảnh ấy, tác giả sử dụng nghệ
thuật gì?

- Ẩn dụ “mặt trời trong lăng” (Nếu “mặt trời”ở câu 1 là mặt
trời của thiên nhiên, vũ trụ mang sự sống trái đất cho con
người. Mặt này được nhân hoá “đi trên lăng” như người
chứng kiến sự kì diệu của mặt trời trong lăng rất đỏ. Thì
mặt trời trong lăng là ẩn dụ chỉ Bác Hồ) → đây là sáng tạo
độc đáo mới mẻ của Viễn Phương.

+ Từ láy “ngày ngày”....

+ Điệp từ “ngày ngày”...

Hình ảnh “dịng người đi trong thương...mùa xuân” hay và

như lời kể chuyện, lời thơng báo.

- Xưng hơ “con” thể hiện tình cảm gần gũi thân
thương của người con vơí người cha.

- Từ “thăm” giảm nỗi đau thương mất mát, ngụ ý
Bác vẫn còn sống mãi trong lòng nhân dân miền
Nam nói riêng và cả nước nói chung.

- Hình ảnh hàng tre bát ngát dài rộng mênh

mông.

→ Đây là hình ảnh thực, quen thuộc bên lăng Bác
bỗng trở nên mờ ảo trong làn sương sớm.

- Hình ảnh “hàng tre xanh Việt Nam” là hình ảnh
ẩn dụ: biểu tượng cho con người Việt Nam kiên
cường bất khuất.

- Thành ngữ “bão táp mưa sa” của những khó
khăn gian khổ mà nhân dân ta vượt qua....→ tre
trở thành biểu tượng của dân tộc Việt Nam.
b. Khổ 2.

- Hình ảnh mặt trời, dịng người nổi bật trong
khổ thơ.

- Nghệ thuật ẩn dụ “mặt trời trong lăng rất đỏ”
chỉ Bác Hồ nằm trong lăng.

- Từ láy “ngày ngày” góp phần bất tử hố hình
tượng Bác Hồ trong lòng mọi người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

đẹp ở chỗ nào?

- Từng đồn người đi viếng di chuyển vịng quanh thể hiện
tình cảm nâng niu, trân trọng một con người hiến dâng
cuộc đời cho đất nước.

- HS đọc khổ 3.

Về khơng gian, vị trí, điểm nhìn và thời gian ở khổ 3 khác gì
so với 2 khổ trên?

- Về khơng gian, vị trí điểm nhìn ...ở từng khổ thơ đều có sự
di chuyển theo bước chân người đi viếng.

- Khổ1: nhìn bao quát quanh lăng trong buổi sớm sương
mờ.

- Khổ 2: nhập vào dòng người viếng lăng lúc mặt, quan
sát,cảm nhận và suy nghĩ.

Hình ảnh Bác nằm yên nghỉ trong lăng được nhà thơ cảm
nhận như thế nào?

- So sánh với vầng trăng.

Em nhận xét gì về cách so sánh của tác giả?

- Trong phịng sáng dịu ánh đèn nêông rất giống với ánh
trăng. Trung tâm của vầng trăng là nơi Bác nằm trên đài sen
hồng. Có cảm giác như vị cha già dân tộc đang nằm nghỉ sau
giờ làm việc.

Ở trên, tác giả dùng hình ảnh ẩn dụ, mặt trời để chỉ Bác. Ở
đây lại dùng mặt trăng. Vậy có gì mâu thuẫn trong cách so
sánh ấy?

- Dùng hình ảnh mặt trời khi muốn nói đến cơng lao trời

biển và sự vĩ đại của người. Dùng hình ảnh mặt trăng khi
nói đến sự ấm áp dịu hiền → hồn tồn khơng mâu thuẫn.
Hình ảnh trời xanh xuất hiện trong câu 3 tượng trưng cho
điều gì?

- Người đã hố thân vào thiên nhiên sông núi, đã vào cuộc
trường”

Từ “nhói”thể hiện điều gì?

- Bác đã đi xa, đó là sự thật, lí trí mỗi chúng ta biết rõ điều
này nhưng sao trái tim ta khi bước vào đây vẫn nhói lên đau
xót, tiếc thương vì đó là tình cảm. Chủ tịch HCM vĩ đại mà
thiêng liêng, nhưng cũng gần gũi thân thiết đối với mỗi con
người Việt Nam.

-Hình ảnh “Dịng người..mùa xn” thể hiện tình
cảm trân trọng, nâng niu của nhân dân đối với
Bác.

c. Khổ thơ 3.

- Hình ảnh Bác nằm yên nghỉ trong lăng yến tĩnh
trang nghiêm được so sánh với hình ảnh vầng
trăng sáng trong dịu hiền.

→ Hình ảnh so sánh này phù hợp với thực tế và
tính cách hồn hậu dịu dàng như người của toàn
dân tộc.

- Trời xanh- tượng trưng cho sự vĩnh hằng, vô tận
của tên tuổi và sự nghiệp HCM.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- HS đọc khổ 4.

Ước nguyện của nhà thơ khi sắp về miền Nam là gì?
- Ra khỏi lăng, nghĩ đến ngày mai sẽ về miền Nam, sẽ xa
Bác, tình cảm xúc động của nhà thơ bỗng nổi sóng dâng
trào bật ra thành ước nguyện mãnh liệt.

Theo em, hình ảnh cây tre ở khổ thơ này có gì khác với hình
ảnh cây tre ở khổ thơ đầu?

- Cây tre là hình ảnh ẩn dụ, bổ sung thêm nghĩa trung hiếu.
- Bài thơ kết thúc trong sự xa cách về khơng gian nhưng lại
gần gũi trong tình cảm và ý chí. Người bước chân ra đi
nhưng lòng ở lại.

Sau khi học xong bài thơ, điều ấn tượng nhất đối với em về
nghệ thuật và nội dung bài thơ là gì?

- HS đọc ghi nhớ sgk.

HS khái quát nội dung và nghệ thuật?

→ Khổ thơ diễn đạt cảm xúc nhói đau thương
tiếc nhưng hết sức tự hào về Bác kính yêu.
d. Khổ thơ 4.

- Ước nguyện:

+ Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác.
+ Muốn làm đoá hoa.

+ Muốn làm cây tre..

→ Tất cả ước nguyện đều hướng về Bác, muốn
gần gũi Bác mãi mãi. Điệp ngữ “muốn làm” liên
tiếp 3 lần làm cho câu thơ cuối như những lớp
sóng trào dâng trong lịng tác giả khẳng định chí
hướng thuỷ chung, sự gắn bó của miền Nam đối
với Bác.

* Ghi nhớ sgk/60.
<b>4. Tổng kết.</b>
a. Nội dung.

Bài thơ thể hiện lòng thành kinh và niềm xúc
động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối
với Bác.

b. Nghệ thuật.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

- Nêu cảm xũc suy nghĩ của em sau khi học xong bài thơ?
- Gọi hs đọc ghi nhớ sgk.

- HS đọc diễn cảm bài thơ.
<b>5. Hướng dẫn học bài.</b>

- Học thuộc lịng bài thơ.

- Phân tích nội dung và nghệ thuật bài thơ.
- Làm bài tập trắc nghiệm.

</div>