Tải Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 bài 69 - Ôn tập phần làm văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>ÔN TẬP PHẦN LÀM VĂN</b>
<b>A. MỤC TIÊU: </b>

Giúp học sinh:

-Hệ thống hoá tri thức về cách viết các kiểu loại văn bản được học ở
THPT, đặc biệt là ở lớp 12.

-Viết được các kiẻu koại văn bản đã học, đặc biệt là văn bản nghị luận.
<b>B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: </b>

<b>C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ: </b>
* Giáo viên: Soạn giáo án.
* Học sinh : Soạn bài.
<b>D/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: </b>
<b>1. Ổn định lớp - kiểm tra sĩ số:</b>
<b>2. Kiểm tra bài cũ: </b>

Kiểm tra phần chuẩn bị cho bài ôn tập ở nhà của học sinh.
<b>3. Nội dung bài mới: </b>

a) Đặt vấn đề: Trong chương trình THPT, chúng ta đã được học một số
kiểu loại văn bản, đặc biệt là văn bản nghị luận. Trong tiết học này, chúng
ta sẽ dành thời gian để hệ thống lại kiến thức và vận dụng kiến thức để
luyện tập. Hy vọng sau khi rời ghế nhà trường, các em sẽ có được các kĩ
năng thành thạo trong việc viết các loại văn bản.

b) Triển khai bài dạy:

<b>Hoạt động thầy và trò</b> <b>Nội dung kiến thức</b>

Hoạt động 1: Tổ chức ôn tập các
tri thức chung.

<i>Giáo viên yêu cầu học sinh nhới</i>
<i>lại và thống kê các kiểu loại văn</i>
<i>bản đã học trong chương trình</i>
<i>Ngữ văn THPT và cho biết những</i>
<i>yêu cầu cơ bản của các kiểu loại</i>
<i>văn bản đó.</i>

<i>Học sinh làm việc theo nhóm (mỗi</i>
<i>nhóm thống kê một khối lớp) và</i>
<i>các nhóm lầm lượt trình bày.</i>

<i>Giáo viên đánh giá quá trình làm</i>
<i>việc của học sinh và nhấn mạnh</i>
<i>một số kiến thức cơ bản.</i>

<i>Giáo viên nêu câu hỏi: Để viết</i>
được một văn bản, cần thực hiện
những cơng việc gì?

<b>I. Ơn tập các tri thức chung.</b>
<b>1. Các kiểu loại văn bản.</b>

a. Tự sự: Trình bày các sự việc (sự kiện) có quan
hệ nhân quả dẫn đến kết cục nhằm biểu hiện con
người, đời sống, tư tưởng, thái độ,…

b. Thuyết minh: Trình bày thuộc tính, cấu tạo,

nguyên nhân, kết quả,..của sự vật, hiện tượng, vấn
đề,…giúp người đọc có tri thức và thái độ đúng
đắn đối với đối tượng được thuyết minh.

c. Nghị luận: Trình bày tư tưởng, quan điểm, nhận
xét, đánh giá,.. đối với các vấn đề xã hội hoặc văn
học qua các luận điểm, luận cứ, lập luận có tính
thuyết phục.

Ngpài ra, cịn có văn bản nhật dụng gồm: kế
hoạch cá nhân, quảng cáo, bản tin, văn bản tổng
kết,…

<b>2. Cách viết văn bản.</b>

Để viết được một căn bản, vần thực hiện những
công việc:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>Học sinh nhớ lại những kiến thức</i>
<i>đã học để trả lời.</i>

Hoạt động 2: Tổ chức ôn tập các
tri thức về văn nghịl luận.

<i>Giáo viên nêu câu hỏi để học sinh</i>
<i>ôn lại đề tài cơ bản của văn nghị</i>
<i>luận:</i>

a. Có thể chia đề tài của văn nghị
luận trong nhà trường thành những

nhóm nào?

b. Khi viết nghị luận về các đề tài
đó, có những điểm gì chung và
khác biệt?

<i>Học sinh suy nghĩ và trả lời.</i>

<i>Giáo viên nêu câu hỏi ôn tập về</i>
<i>lập luận trong văn nghị luận:</i>
a. Lập luận gồm những yếu tố
nào?

b. Thế nào là luận điểm, luận cứ và
phương pháp lập luận? Quan hệ
giữa luận điểm và luận cứ.

c. Yêu cầu cơ bản và cách xác
định luận cứ cho luận điểm.

-Hình thành ý và sắp xếp thành dàn ý cho văn bản.
-Viết văn bản: Mỗi câu trong văn bản tập trung thể
hiện một chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách
trọn vẹn. Các câu trong văn bản có sự liện kết chặt
chẽ, đồng thời cả văn bản được xây dựng theo một
kết cấu mạch lạc. Mỗi văn bản có dấu hiệu biểu
hiện tính hồn chỉnh về nội dung và tương ứng với
nội dung là hình thức thích hợp.

<b>II. Ôn tập các tri thức văn nghị luận.</b>

<b>1. Đề tài cơ bản của văn nghị luận trong nhà</b>
trường.

a. Có thể chia đề tài của văn nghị luận trong nhà
trường thành hai nhóm: nghị luận xã hội (các vấn
đề thuộc lĩnh vực xã hội) và nghị luận văn học
(các vấn đề thuộc lĩnh vực văn học).

b. Khi viết nghị luận về các đề tài đó, có những
điểm chung và những điểm khác biệt:

*Điểm chung:

-Đều trình bày tư tưởng, quan điểm, nhận xét đánh
giá,…đối với các vấn đề nghị luận.

-Đều sử dụng các luận điểm, luận cứ, các thao tác
lập luận có tính thuyết phục.

*Điểm khác biệt:

-Đối với đề tài nghị luận xã hội, người viết cần có
vốn sống, vốn hiểu biết thực tế, hiểu biết xã hội
phong phú, rông rãi và sâu sắc.

-Đối với đề tài nghị luận văn học, người viết cần
có khiến thức văn học, khả năng lí giải các vấn đề
văn học, cảm thụ tác phẩm, hình tượng văn học.
<b>2. Lập luận trong văn nghị luận.</b>

<b>a. Lập luận là đưa ra các lí lẽ, bằng chứng nhằm</b>
dẫn dắt người đọc (người nghe) đến một kết luận
nào đó mà người viết (người nói) muốn đạt tới.
Lập luận gồm những yếu tố: luận điểm, luận cứ,
phương pháp lập luận.

b. Luận điểm là ý khiến thể hiện tư tưởng, quan
điểm của người viết (nói) về vấn đề nghị luận.
Luận điểm cầ chính xác, minh bạch. Luận cứ clà
những lí lẽ, bằng chứng được dùng để soi sáng cho
luận điểm.

c. Yêu cầu cơ bản và cách xác định luận cứ cho
luận điểm:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

d. Nêu các lỗi thường gặp khi lập
luận và cách khắc phục.

đ. Kể tên các thao tác lập luận cơ
bản, cho biết cách tiến hành và sử
dụng các thao tác lập luận đó trong
bài nghị luận.

<i>Học sinh nhớ lại kiến thức đac học</i>
<i>để trình bày lần lượt từng vấn đề.</i>
<i>Các học sinh khác có thể nhận xét,</i>
<i>bổ sung nếu chưa đầy đủ hoặc</i>
<i>thiếu chính xác.</i>

a. Mở bài có vai trị như thế nào?
Phải đạt những yêu cầu gì? Cách
mở bài cho các kiểu nghị luận.

b. Vị trí phần thân bài? Nội dung
cơ bản? Cách sắp xếp các nội dung
đó? Sự chuyển ý giữa các đoạn?
c. Vai trò và yêu cầu của phần kết
bài? Cách kết cho các kiểu nghị
luận đã học?

<i>Học sinh khái quát lại kiến thức</i>
<i>đã học và trình bày lần lượt từng</i>
<i>vấn đề. Các học sinh khác có thể</i>
<i>nhận xét, bổ sung nếu chưa đầy đủ</i>
<i>hoặc thiếu chính xác.</i>

Giáo viên nêu câu hỏi ơn tập về

những lí lẽ đã được thừa nhận.

-Dẫn chứng phải chính xác, tiểu biểu, phù hợp với
lí lẽ.

-Cả lí lẽ và dẫn chứng phải phù hợp với luận điểm,
tập trung làm sáng rõ luận điểm.

d. Các lỗi thường gặp khi lập luận và cách khắc
phục:

-Nêu luận điểm không rõ ràng, trùng lặp, không
phù hợp với bản chất của vấn đề cần giải quyết.
-Nêu luận cứ không đầy đủ, thiểu chính xác, thiếu
chân thực, trùng lặp hoặc quá rườm rà, không liên
quan mật thiết đến luận điểm cần trình bày.

đ. Các thao tác lập luận cơ bản:
-Thao tác lập luận phân tích.
-Thao tác lập luận so sánh.
-Thao tác lập luận bác bỏ.
-Thao tác lập luận bình luận.

Cách tiến hành và sử dụng các thao tác lập luận
trong bài nghị luận: sử dụng một cách tổng hợp
các thao tác lập luận.

<b>3. Bố cục của bài văn nghị luận.</b>

<b>a. Mở bài có vai trị nêu vấn đề nghị luận, định</b>
hướng cho bài nghị luận và thu hút sự chú ý của
người đọc (người nghe).

-Yêu cầu của mở bài: thơng báo chính xác, ngắn
gọn về đề tài, hướng người đọc (người nghe) vào
đề tài một cách tự nhiên, gợi sự hứng thú với vấn
đề được trình bày trong văn bản.

-Cách mở bài: Có thể nêu vấn đề một cách trực
tiếp hoặc gián tiếp.

b. Thân bài là phần chính của bài viết. Nội dung
cơ bản của phần thân bài là triển khai vấn đề thành
các luận điểm, luận cứ với cách sử dụng các
phương pháp lập luận thích hợp.

-Các nội dung trong phần thân bài phải được sắp
xếp một cách có hệ thống, các nội dung phải có
quan hệ lơgic chặt chẽ.

-Giữa các đoạn trong thân bài phải có sự chuyển ý
để đảm bảo sự liên kết giữa các ý.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

diễn đạt trong văn nghị luận:

a. Yêu càu của việc diễn đạt? Cách
dùng từ, viết câu và giọng văn?
b. Các lỗi về diến đạt và cách khắc
phục.

<i>Học sinh khái quát lại kiến thức</i>
<i>đã học và trình bày lần lượt từng</i>
<i>vấn đề. Các học sinh khác có thể</i>
<i>nhận xét, bổ sung nếu chưa đầy đủ</i>
<i>hoặc thiếu chính xác.</i>

Hoạt động 3: Luyện tập.

<i>Giáo viên yêu cầu một học sinh</i>
<i>đọc hai đề văn Sgk và hướng dẫn</i>
<i>học sinh thực hiện các yêu cầu</i>

<i>luyện tập.</i>

a. Tìm hiểu đề:

-Hai đề bài yêu cầu viết kiểu bài
nghị luận nào?

-Các thao tác lập luận cần sử dụng
để làm bài là gì?

-Những luận điểm cơ bản nào cần
dự kiến cho bài viết?

b. Lập dàn ý cho bài viết.

Trên cơ sở tìm hiểu đề, Giáo viên
chia học sinh thàn hai nhóm, mỗi
nhóm tién hành lập dàn ý cho một
đề bài. Mỗi nhóm cử đại diện trình
bày trên bảng để cả lớp phân tích,
nhận xét.

<b>4. Diến đạt trong văn nghị luận.</b>

-Lựa chọn các từ ngữ chính xác, phù hợp với vấn
đề cần nghị luận, tránh dùng từ khẩu ngữ hoặc từ
ngữ sáo rỗng, cầu kì. Kết hợp sự dụng các biện
pháp tu từ vựng (ẩn dụ, hoán dụ, so sánh,…) và
một số từ ngữ mang tính biểu cảm, gợi hình tượng
để bộc lộ cản xúc phù hợp.

-Phối hộ một số kiểu câu trong đoạn, trong bài để
tránh sự đơn điệu, nặng nề, tạo nên giọng điệu linh
hoạt, biểu hiện cảm xúc: câu ngắn, câu dài, câu
mở rộng thành phần, câu nhiều tầng bậc,…Sử
dụng các biện pháp tu từ cú pháp để tạo nhịp điệu,
nhấn mạnh rõ hơn thái độ, cản xúc: lặp cú pháp,
song hành, liệt kê, câu hỏi tu từ,…

-Giọng điệu chủ yếu của lời văn nghị luận là trang
trọng, nghiêm túc. Các phần trong bài văn có thể
thay đổi giọng điệu sao cho thích hợp với nội dung
cụ thể: sôi nổi, mạnh mẽ, trầm lắng, hài hước,…
-Các lỗi về diễn đạt thường gặp: dùng từ ngữ thiếu
chính xác, lặp từ, thừa từ, dùng từ ngữ không đúng
phong cách, sử dụng câu đơn điệu, câu sai ngữ
pháp, sử dụng giọng điệu không phù hợp với vấn
đề cần nghị luận,…

<b>III. Luyện tập.</b>
<b>1. Đề văn Sgk.</b>

<b>2. Yêu cầu luyện tập.</b>
a. Tìm hiểu đề:

-Két bài: nghị luận xã hội (đề 1), nghị luận văn
học (đề 2).

-Thao tác lập luận: cả hai đề đều vận dụng tổng
hợp các thao tác lập luận. Tuy nhiên, đề 1 chủ yếu

vận dụng thao tác bình luận, đề 2 chủ yếu vận
dụng thao tác phân tích.

-Những luận điểm cơ bản cần dự kiến cho bài viết:
+Với đề 1: Trước hết cần khẳng định câu nói của
Xơ-cơ-rát với người khách và giải thích tại sao
ơng lại nói như vậy? Sau đó rút ra bài học từ câu
chuyện và bình luận.

+Với đề 2: Trước hết cần chọn đoạn thơ để phân
tích. Sau đó căn cứ vào nội dung tư tưởng và hình
thức nghệ thuật của đoạn để chia thành các luận
điểm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>Tham khảo sách Bài tập Ngữ văn 12 hoặc Dàn bài</i>
<i>làm văn 12.</i>

<b>4. Củng cố: -Nắm nội dung bài ơn tập. </b>

<b>5. Dặn dị:-Tập viết phần mở bài cho từng bài viết.</b>

</div>

<!--links-->