Tải Soạn bài Viết bài làm văn số 2 - Nghị luận văn học - Soạn bài lớp 11 học kì 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Soạn bài Viết bài làm văn số 2 - Nghị luận văn học</b>
<b>1. Soạn bài Viết bài làm văn số 2 mẫu 1</b>

<b>1.1. Đề 1: Cảm nghĩ của anh chị về giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn</b>
<b>trích Vào phủ chúa Trịnh (trích Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác).</b>
<b>Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận (khẳng định đoạn trích mang giá trị hiện thực</b>
sâu sắc).

<b>Thân bài:</b>

Luận điểm 1: Trình bày khái niệm giá trị hiện thực của một tác phẩm văn học.
Luận điểm 2: Biểu hiện của giá trị hiện thực trong đoạn trích

+ Đoạn trích đã phơ bày bức tranh cuộc sống xa hoa quá mức nơi phủ Chúa.
- Khung cảnh, bài trí trong phủ Chúa.

- Cung cách sinh hoạt nơi đây.

+ Đoạn trích cịn đào sâu cho người đọc nhận ra bản chất của cuộc sống xa hoa
giàu có ấy.

- Nơi ở của thế tử.
- Căn bệnh của thế tử.

+ Nghệ thuật khắc họa : tự sự kết hợp miêu tả chi tiết, giọng văn lạnh lùng, khơng
bình luận, cảm thán.

Luận điểm 3: Ý nghĩa, giá trị

+ Phản ánh thực tại xã hội phong kiến thời bấy giờ.

+ Thể hiện thái độ, cách đánh giá, phẩm chất tốt đẹp của tác giả.

<b>Kết bài: Khẳng định lại vấn đề (Văn học luôn phản ánh những bức tranh đời sống,</b>
…)

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận (Đề tài người phụ nữ là đề tài mà không nhiều</b>
các tác giả văn học trung đại nói đến; Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam thời xưa
đã được khắc họa rõ nét qua các bài thơ nói trên).

<b>Thân bài:</b>

Luận điểm 1: Số phận người phụ nữ Việt Nam xưa.

+ Số phận nhiều vất vả, cơ cực, nhiều lo toan, bươn chải (Thương vợ).
+ Số phận hẩm hiu, dở dang (Tự tình II).

+ Số phận long đong, chìm nổi, khơng có quyền tự định đoạt cuộc sống của mình
(Bánh trơi nước).

Luận điểm 2: Vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam xưa.

+ Khẳng định: dù số phận nhiều cay đắng nhưng họ vẫn giữ những phẩm chất đẹp
đẽ.

+ Đức hi sinh, sự tần tảo.

+ Khao khát yêu thương, khao khát hạnh phúc chính đáng.

+ Thanh cao, son sắt, không bị cay đắng cuộc đời làm vấy bẩn tâm hồn.

<b>Kết bài: Khẳng định vấn đề (Mỗi nhà thơ, mỗi bài thơ có một cách thể hiện nhưng</b>
đều bày tỏ thái độ trân trọng, ngợi ca; Khẳng định tài năng, cá tính sáng tạo của hai
tác giả).

<b>1.3. Đề 3: Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi</b>
<b>cát của Cao Bá Quát (hoặc bài ca ngất ngưởng) của Nguyễn Công</b>
<b>Trứ.</b>

<b>Mở bài: Giới thiệu vấn đề (Thơ ca trung đại luôn đề cập tới hình ảnh những nhà</b>
nho, khẳng định nhân cách cao đẹp ở họ , điều này được thể hiện trong Bài ca ngắn
đi trên bãi cát của Cao Bá Quát).

<b>Thân bài:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Hình ảnh bãi cát dài.

- Hình ảnh người khách bộ hành đầy bế tắc, u uất, đau khổ.

Luận điểm 2: Nhà nho thể hiện thái độ chán ghét, khinh thường, xem nhẹ danh lợi
và hành động chạy theo công danh phù phiếm.

<b>Kết bài: Khẳng định vấn đề (Tài năng và tư tưởng của Cao Bá Quát – một nhà nho</b>
chân chính).

<b>2. Soạn bài Viết bài làm văn số 2 mẫu 2</b>

<b>2.1. Đề 1: Cảm nghĩ của em về giá trị hiện thực trong đoạn trích “Vào</b>
<b>phủ chúa Trịnh” (Trích “Thượng kinh kí sự” của Lê Hữu Trác)</b>

<b>a) Mở bài</b>

- Giới thiệu khái quát về tác giả và đoạn trích.

- Đưa ra nhận xét chung về giá trị hiện thực của đoạn trích
<b>b) Thân bài</b>

- Bức tranh hiện thực sinh động về cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa:

+ Quang cảnh nơi phủ chúa hiện thực lên cực kì xa hoa, tráng lệ và khơng kém
phần thâm nghiêm. Quang cảnh nói lên uy quyền tột bậc của nhà chú.

+ Cung cách sinh hoạt quyền quý đầy kiểu cách ở phủ chúa

+ Bức chân dung Trịnh Cán: vây quanh cậu bé bao nhiêu là vật dụng (gấm vóc lụa
là, vàng, ngọc, sập, nến, đèn, hương hoa, màn trướng,…); người hầu hạ, cung tần,
mĩ nữ đứng gần hoặc chực ở xa.

=> Bức tranh nơi phủ chúa: xa hoa lộng lẫy nhưng thiếu sinh khí
- Tâm trạng, suy nghĩ của tác giả khi vào phủ chữa bệnh cho Thế tử
- Thái độ và dự cảm của tác giả:

+ thái độ coi thường danh lợi

+ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía của tác giả

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>c) Kết bài:</b>

- Khẳng định lại giá trị hiện thực mà tác giả nói lên trong đoạn trích.
- Ý kiến cá nhân

<b>2.2. Đề 2: Qua các bài thơ Bánh trơi nước, Tự tình (bài II) của Hồ Xuân</b>
<b>Hương và bài Thương vợ của Trần Tế Xương, anh (chị) hiểu những gì</b>
<b>về người phụ nữ Việt Nam thời xưa.</b>

<b>a. Mở bài:</b>

- Giới thiệu hình ảnh người phụ nữ trong văn học nói chung.

- Tiêu biểu nhất qua các bài thơ: Bánh trơi nước, Tự tình (bài II) của Hồ Xuân
Hương và bài Thương vợ của Trần Tế Xương

<b>b. Thân bài</b>

* Cảm hứng về người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương và thơ Trần Tế Xương nói
chung

- đây là đề tài quen thuộc trong văn học Việt Nam
- Hoàn cảnh sáng tác các bài thơ này

- khái quát nội dung của từng bài

* Qua ba bài thơ, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam thời xưa được thể hiện nổi bật
những phẩm chất sau:

- Những phẩm chất tốt đẹp và khao khát yêu thương:

+ Trong hai bài thơ của Hồ Xuân Hương: hình ảnh người phụ nữ đẹp “vừa trắng lại
vừa trịn” và ln giữ “tấm lòng son”; nổi bật với niềm khao khát yêu thương và
khao khát được yêu thương mạnh mẽ.

+ Ở bài Thương vợ, hình ảnh bà Tú nổi bật với vẻ đẹp của người phụ nữ truyền
thống Việt Nam nhân hậu, đảm đang, giàu đức hi sinh, yêu chồng thương con hết
mực.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

+ “Bánh trôi nước”: thân phận trôi nổi lênh đênh của người phụ nữ, khơng có
quyền lựa chọn quyết định tình dun, cuộc sống của mình

=>Đó là hình ảnh người phụ nữ mang dáng dấp của những người phụ nữ cam chịu,
nhẫn nhục trong ca dao xưa.

+ “Thương vợ” là hình ảnh người phụ nữ chịu thương chịu khó, lặn lội sớm khuya,
vất vả quanh năm vì những gánh nặng cơm áo gạo tiền của gia đình.

+ Bài “Tự tình II” là nỗi buồn về thân phận, về chuyện tình duyên, về hạnh phúc
gia đình, những điều rất quan trọng và vơ cùng có ý nghĩa đối với những người phụ
nữ.

=> Những người phụ xưa đều chịu nhiều thiệt thòi, đắng cay và sự cam chịu

=> Họ đại diện cho vẻ đẹp cho nhân cách, tâm hồn của những người phụ nữ Việt
Nam xưa.

<b>c. Kết bài:</b>

- Tổng kết chung nhất về những người phụ nữ qua các tác phẩm đó
- Nêu cảm nghĩ của bản thân.

<b>2.3. Đề 3: Nhân cách nhà nho chân chính trong “Bài ca ngắn đi trên bãi</b>
<b>cát” (hoặc “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ).</b>

<b>a. Mở bài:</b>

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Khái quan nhân cách nhà nho chân chính
<b>b. Thân bài:</b>

- Tầm nhìn xa rộng của Cao Bá Quát.
- Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

+ Phân tích hình ảnh người đi trên bãi cát: Đi một bước như l một bước: nỗi vất
vả khó nhọc; Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển; Thời gian: mặt
trời lặn vẫn còn đi; Nước mắt rơi → khó nhọc, gian truân.

=> + Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan
trường là một sự liên tưởng sáng tạo mà lơ-gíc.

+ Người đi trên cát sa lầy vào trong cát chẳng khác nào cái mồi công danh, bổng
lộc lôi kéo con người, làm cho con người mê muội.

- Thực tế: những trăn trở của người đi trên cát: hiện tâm trạng băn khoăn, dây dứt
giữa việc đi tiếp hay dừng lại?; “Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh
lệnh cho bản thân → phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai
mà vô nghĩa.

=> Nhìn thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chơng gai, tuy chưa thể tìm
ra một con đường đi nào khác, song Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi
cát danh lợi đó mãi được.

- Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong:

+ Nguyễn Công Trứ phô trương sự ngang tàng, sự phá cách trong lối sống của ơng,
lối sống ít phù hợp với khn khổ của đạo Nho.

+ Khi làm quan, thực hiện các chức phận, ông luôn tỏ ra thẳng thắn, thậm chí dám
kiến nghị, góp ý cả cho vua). => Phong cách ngạo nghễ như vậy vì ơng có tài năng
và tận tâm với sự nghiệp. Khơng hề luồn cúi để vinh thân phì gia.

+ Sau khi từ quan, cách ông nghỉ và chơi cũng rất ngơng, rất khác thường. => Ơng
có quyền ngất ngưởng vì ơng về hưu trong danh dự, sau khi đã cống hiến rất nhiều
cho đất nước

<b>c) Kết bài</b>

Khẳng định lại vấn đề.

<b>3. Soạn bài Viết bài làm văn số 2 mẫu 3</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Cảm nghĩ của anh (chị) về giá trị hiện thực của đoạn trích Vào thủ chúa Trịnh
(trích Thượng kinh kí sự – Lê Hữu Trác).

Trả lời:

1. Phân tích đề

– Đề này thuộc dạng đề định hướng rõ về nội dung và thao tác nghị luận.

– Vấn đề nghị luận: Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.
– Yêu cầu về hình thức: Đây thuộc dạng bài nghị luận văn học (phát biểu cảm nghĩ
về giá trị hiện thực của văn bản). Dẫn chứng lấy chủ yếu từ đoạn trích Vào phủ

chúa Trịnh.

2. Lập dàn ý

a) Mở bài: Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm của đoạn trích (Nêu luận điểm
của đề)

Ví dụ: Khơng chỉ là một danh y lỗi lạc, Lê Hữu Trác còn là một văn nhân văn nhân
tài ba của nước ta ở TKXVIII. Nhắc đến ông không thể không nhắc đến “Thương
kinh kí sự”. Tác phẩm phản ánh hiện thực sâu sắc cuộc sống xa hoa, giàu sang,
quyền uy tột bậc của nhà chúa. Giá trị ấy đặc biệt được thể hiện qua đoạn trích
“Vào phủ chúa Trịnh”.

b) Thân bài: Cần triển khai rõ các ý sau:

– Bức tranh hiện thực về cuộc sống xa hoa nơi phủ chúa:

+ Quang cảnh nơi phủ chúa hiện lên cực kì xa hoa, tráng lệ và khơng kém phần tơn
nghiêm. Cảnh nói lên uy quyền tột bậc của nhà chúa.

+ Cùng với sự xa hoa là cung cách sinh hoạt đầy kiểu cách.

– Từ bức tranh này, ta nhận thấy thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía của tác
giả, đồng thời dự cảm được sự duy tàn của giai cấp thống trị Lê – Trịnh thế kỉ
XVIII đang tới gần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Ví dụ: Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh mang giá trị hiện thực sâu sắc. Bằng tài
quan sát tinh tế và ngòi bút ghi chép chi tiết, chân thực, tác giả đã vẽ lại một bức
tranh sinh động về cuộc sông xa hoa, quyền quý của chúa Trịnh, đồng thời cũng
bộc lộ thái độ coi thường lợi danh của mình. Đối với ơng thì khơng có gì q bằng

cuộc sống tự do nơi non xanh nước biếc chốn quê nhà, được đem hết tài năng,
nhiệt huyết cống hiến cho y thuật và cứu nhân độ thế. Cuộc sống nơi cung vua, phủ
chúa dẫu giàu sang phú quý tột bậc nhưng rốt cục cũng chỉ là vào luồn ra cúi, cá
chậu chim lồng mà thôi.

<b>3.2. Giải đề 2 – Viết bài làm văn số 2 (trang 53 SGK ngữ văn 11 tập 1)</b>

Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam thời xưa qua các bài Bánh trơi nước, Tự tình (bài
II) của Hồ Xn Hương và Thương vợ của Trần Tế Xương.

Trả lời:

a) Mở bài: Giới thiệu hình ảnh người phụ nữ trong văn học nói chung.

Ví dụ: Trong kho tàng văn học Việt Nam có rất nhiều bài thơ nói lên thân phận của
người phụ nữ phong kiến xưa. Họ phải chịu sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến
“Tam tòng, tứ đức” ( tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử và cơng
dung ngơn hạnh). Họ hầu như khơng có quyền quyết định cuộc đời mình, chỉ biết
sống cam chịu và phục tùng. Cảm thông với số phận, thân phận và phẩm chất của
người phụ nữ xưa, hai nhà thơ Hồ Xuân Hương và Trần Tế Xương đã thay họ nói
lên tiếng lịng mình qua các bài thơ như: Tự tình, Bánh trơi nước, Thương vợ,…
b) Thân bài

Các ý chính cần đạt là:

* Cảm hứng về người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương và thơ Trần Tế Xương.
* Qua ba bài thơ, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam thời xưa được thể hiện nổi bật
những phẩm chất sau:

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

+ Ở bài Bánh trôi nước là thân phận trôi nổi lênh đênh của người phụ nữ. Họ

không có quyền lựa chọn quyết định tình dun, thậm chí là cuộc sống của mình.
Đó là hình ảnh người phụ nữ mang dáng dấp của những người phụ nữ cam chịu,
nhẫn nhục trong ca dao xưa.

+ Ở bài Thương vợ là hình ảnh người phụ nữ chịu thương chịu khó, lặn lội sớm
khuya, vất vả quanh năm vì những gánh nặng cơm áo gạo tiền của gia đình.

+ Ở bài Tự tình là nỗi buồn về thân phận, về chuyện tình duyên, về hạnh phúc gia
đình – những điều rất quan trọng và vơ cùng có ý nghĩa đối với những người phụ
nữ.

– Người phụ nữ với nhiều phẩm chất tốt đẹp và khao khát yêu thương:

+ Trong hai bài thơ của Hồ Xuân Hương, hình ảnh người phụ nữ còn hiện lên nổi
bật với niềm khao khát yêu thương và khao khát được yêu thương mạnh mẽ.

+ Ở bài Thương vợ, hình ảnh bà Tú nổi bật với vẻ đẹp của người phụ nữ truyền
thống Việt Nam nhân hậu, đảm đang, giàu đức hi sinh, yêu chồng thương con hết
mực.

c) Kết bài: Tổng kết và đánh giá vấn đề nghị luận. Nêu cảm nghĩ của bản thân.
Ví dụ: Ngày nay thân phận người phụ nữ đã chiếm một vị trí quan trọng trong gia
đình. Bởi lẽ cái xã hội “Trọng nam khinh nữ” đã bị xóa bỏ mà thay vào đó là một
xã hội “cơng bằng, bình đẳng, nam nữ bình quyền”. Nhưng khơng vì thế mà người
phụ nữ Việt Nam làm mất đi vẻ thuần phong mỹ tục vốn có của mình. Và vẫn giữ
được phẩm chất, vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Viêt Nam, đảm đang tháo
vác.

<b>3.3. Giải đề 3 – Viết bài làm văn số 2 (trang 53 SGK ngữ văn 11 tập 1)</b>

Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát
(hoặc Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ).

Trả lời:

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

a) Về nhân cách nhà nho trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát.

– Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong bài thơ này chủ yếu được thể hiện ở tầm nhìn xa
rộng của Cao Bá Quát.

– Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ chính là ở chỗ đã nhận ra tính chất vơ nghĩa
của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ. Từ chuyện đi trên cát
mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởng
sáng tạo mà lơ-gíc. Người đi trên cát sa lầy vào trong cát chẳng khác nào cái mồi
công danh, bổng lộc lôi kéo con người, làm cho con người mê muội.

– Nhìn thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chơng gai, tuy chưa thể tìm ra
một con đường đi nào khác, song Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát
danh lợi đó mãi được.

b) Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong bài Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ.
– Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong thơ này chủ yếu được thể hiện ở thú chơi
“ngông” của con người cậy tài, hiểu sâu sắc cái tài của mình.

– Trên cơ sở ý thức về tài năng và nhân cách bản thân, Nguyễn Công Trứ trong Bài
ca ngất ngưởng đã phô trương sự ngang tàng, sự phá cách trong lối sống của ơng,
lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của đạo Nho.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

điều quan trọng nhất của nhà nho là hoạt động thực tiễn chứ khơng phải nếp sống
uốn mình theo dư luận. Ơng thích hát nói vì đó là mơn nghệ thuật ơng say mê từ

nhỏ. Vì thế khi về hưu ông vẫn đi hát vì không muốn tỏ ra mình là một bậc phi
phàm, khác đời như các thánh nhân.

</div>

<!--links-->