Ngành thân mêm - mollusca

NGÀNH THÂN M M - MOLLUSCA
c i m chung
Ngành l n nh t trong gi i
110.000 loài

ng v t, g m 50.000-

Cơ th
i x ng hai bên, m t s m t
(chân b ng)
Cơ th g m 3 ph n:

u, thân và chân

i x ng


Màng áo ti t ra v

V g m3l p

Cơ ch t o ng c

L p m ng
h u cơ ngoài

L p canxi gi a

L p canxi m ng
trong cùng
l p xà c

H u h t có chân, nhưng bi n
năng khác nhau tùy theo loài
Xoang màng áo n m gi a
màng áo và kh i n i t ng

i cho nhi u ch c

Ch a mang hình lư c
(ctenidia)
u ra c a h bài ti t,
tiêu hóa, sinh s n

Xoang cơ th tiêu gi m, ch còn l i bao
xoang tim và tuy n sinh d c
Th c qu n có lư i bào (radula) = hàng răng cơ
tiêu hoá th c ăn (khơng có bivalve)


Polyplacophora ( a b n)
Monoplacophora ( ơn b n)
Aplacophora (Không b n)
7l p

Scaphopoda (Chân búa)
Gastropoda (Chân b ng)
Pelecypoda/Bivalvia (Chân
rìu/Hai m nh v )
Cephalopoda (Chân

u)


1. L p a b n
(Polyplacophora):
V t o thành 1 dãy
g m 7-8 t m riêng
bi t
Tìm th y vùng
g n b , vùng
trung tri u, gi i
h n nh ng vùng
có giá th c ng,
nh t là á


Di chuy n nh
ho t ng lư n
sóng c a chân
g i la “sóng
chân” gi ng như
chân b ng


2. L p khơng b n
(Aplacophora)
Cơ th hình tr , d ng
giun
Kích thư c nh , vài

cm, s ng hồn tồn
bi n
Cơ th khơng chia t,
mang nhi u gai
Chân thối hóa hồn
tồn hay r t nh n m
mương b ng.


3. L p ơn b n
(Monoplacophora)
- Có 1 v hình mũ,
không b n l , gi ng
như chân b ng
gi ng như con hà
- Chân d p gi ng
chân b ng và a
b n


4. L p chân búa (Scaphopoda)
- Kho ng 300-400 loài s ng bi n và
s ng c
nh trong giá th cát ho c bùn
h u h t n n áy sâu
- Có chân
- Màng áo, xoang màng áo, lư i bào và
v

- V không xo n c

d ng ng th ng hơi cong

- V có 1 l m ra cu i: nư c vào
u h p và
t ng ra ngoài nh kỳ qua cùng m t ư ng b i
s co bóp thình lình c a cơ chân
- Khơng có tơ mang
- Khơng có h th ng tu n hồn và tim, máu ư c
tu n hoàn qua tuy n d ch th xoang theo nh p
chuy n ng c a chân
- Vùi mình vào giá th m m b ng chân gi ng
như 2 m nh v


- Phương th c b t m i:
Th c ăn: nh ng h t th c ăn
nh bao g m protozoa có v
t nư c và n n áy xung
quanh s d ng nh ng xúc
tua m nh chuyên bi t
(captacula), m i cá th có t
100-200 captacula. M i
captacula có m t bong bóng
dính phía u, có tơ l y
th c ăn. Tua vươn ra xa
b ng ho t ng trư n c a
các tơ cho n khi bong
bóng ti p xúc th c ăn. Th c

ăn ư c ưa vào mi ng vào
captacula nhơ nh ng s i tơ,
trong trư ng h p th c ăn có
kích thư c l n như protozoa
có v và bivale nh
co
bóp c a tua


5. L p chân b ng (Gastropoda)
L p l n nh t trong ngành mollusca, 40.00075.000 loài bao g m các loài c, c sên nư c
ng t, nư c m n và trên c n
Phân b a d ng: sông, h , trên c n, sa m c,
vùng trên tri u, s ng trôi n i và dư i bi n sâu.
Có phương th c s ng a d ng: ăn n i, ăn th t,
ăn th c v t, mùn bã và ký sinh


Cơ th g m m t kh i n i t ng n m trên ph n
chân ch c kho . kh i n i t ng ư c b o v b i
m t m nh v ơn, d ng xo n c thích nghi
bao b c kh i n i t ng


Hình d ng v
r t khác nhau
gi a các lồi
Kích thư c
v dao
ng

t < 1mm (cá
th
trư ng
thành)
m t
s loài n >
60 cm m t
s loài khác



Ngồi v bao, nhi u lồi gastropod cịn có cơ ch
b o v b ng t p tính hay hóa ch t
ch ng l i
ch h i
C m nh n, phát hi n ch h i/k thù b ng ho t t
hay s va ch m tr n tránh
Tích lũy nh ng ho t ch t h u cơ có mùi khó ch u
trong mơ làm ch h i khơng h p d n n a b
i


Có hi n tư ng xo n v n: - Ki u ngư c chi u kim
ng h 180o trong su t quá trình phát tri n h
th n kinh, h tiêu hóa b v n theo và xoang màng
áo chuy n t phía bên lên v trí trên u


S xo n v n c a n i t ng
không liên quan n s xo n c

c a v và thư ng di n ra trong
vài gi ho c vài phút tùy loài
Sinh s n
Sinh s n h u tính, m c dù
m t s sinh s n ơn tính
M t s lư ng tính
luân phiên
H u h t th tinh trong

H u h t phân tính
T t c c ph i và nhóm
mang sau khơng ph i là
lư ng tính luân phiên
lư ng tính


Gastropod óng vai trị là ký ch trung gian b t
bu c c a m t s loài sán ký sinh truy n b nh cho
con ngư i nghiên c u ki m sốt ký sinh ch
y u thơng qua vi c ki m soát qu n th c




Cerethidea
obtusa
Tectonatica
tigrina

c hương:
Babylonia areolata
Phân b r i rác vùng áy
cát và bùn
sâu 8-20m
Th c ăn ch y u là mùn bã
h u cơ, xác bã TV th i r a
Mùa v sinh s n: tháng 4-7.
tr ng trong các b c tr ng, sau
5-7 ngày n
Phân b : Thanh hố- Bình Thu n-Vũng Tàu và t p
trung ph bi n vùng bi n Phan Thi t và Hàm Tân


Bào ngư vành tai:
Haliotis asinina
Phân b : Qu ng Nam – Kiên giang, các
vùng bi n g n o Phú Qu c, Phú Q và
Cơn o
Bào ngư chín l
(chín c u kh ng):
Haliotis diversicolor
Phân b : vùng ven bi n phía b c: o Cơ Tơ,
Minh Châu (t nh Qu ng Ninh), o B c Long
Vĩ (H i Phòng), Kỳ lôi (Hà Tĩnh)


6. L p chân rìu (Pelecypoda)- Hai m nh v
(Bivalvia)
Kho ng 7000 lồi

bao g m nghêu, sị,
v m, hàu…

i p,