3 CACH KHAM VA GIAI PHAU SIEU AM

CÁCH KHÁM VÀ
GIẢI PHẪU SIÊU ÂM BỤNG
BS.NGUYỄN QUÝ KHOÁNG
BS.NGUYỄN QUANG TRỌNG

KHOA CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH
BỆNH VIỆN AN BÌNH -TP.HCM
May 18, 2014

1


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

2


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.

– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

3


ĐẠI CƢƠNG
HỎI BỆNH SỬ VÀ KHÁM LÂM SÀNG
 Việc

khám Siêu âm mà không hỏi bệnh sử
cũng nhƣ khám lâm sàng có thể đƣa đến những
chẩn đốn sai lầm khơng thể sửa chữa đƣợc.
 Ví dụ chẩn đốn u nang buồng trứng mà khơng
hỏi về kinh nguyệt của bệnh nhân,có thể là một
chẩn đốn sai khi bệnh nhân chƣa hề có kinh.

May 18, 2014

4


ĐẠI CƢƠNG
HỎI BỆNH SỬ VÀ KHÁM LÂM SÀNG
 Cấu

trúc dạng nang thấy đƣợc ở vùng hạ vị
trong trƣờng hợp này thƣờng là do Ứ máu
trong âm đạo do màng trinh khơng có lỗ thơng
(hematocolpos).
 Vấn đề là cách điều trị trong hai bệnh lý này
hoàn toàn khác nhau (U nang buồng trứng có
khi cần phải mổ bụng,trong khi ứ máu trong

âm đạo ta chỉ cần rạch tạo lỗ thông là đã giải
quyết đƣợc bệnh).
May 18, 2014

5


ĐẠI CƢƠNG
HỎI BỆNH SỬ VÀ KHÁM LÂM SÀNG
 Phản

ứng thành bụng điển hình khiến cho BS
siêu âm phải đi tìm kỹ các dấu hiệu của bụng
ngoại khoa.
 Aán đau tại điểm Murphy cùng với hình ảnh
phù nề vách túi mật trên siêu âm có thể góp
phần chẩn đốn Viêm túi mật.
 Aán đau và đè ép không xẹp ruột thừa giúp
chẩn đoán Viêm ruột thừa cấp…
May 18, 2014

6


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.

– Biện luận và kết luận.

7


ĐẠI CƢƠNG
QUI ƢỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

-Ở lát cắt ngang thì bên (T) của màn hình
là bên (P) của bệnh nhân và ngƣợc lại bên
(P) của màn hình là bên (T) của bệnh nhân.

-Phía trên của màn hình là phía trƣớc của
bệnh nhân cịn phía dƣới của màn hình là
phía sau của bệnh nhân.
May 18, 2014

8


ĐẠI CƢƠNG
QUI ƢỚC QUỐC TẾ VỀ HÌNH SIÊU ÂM

-Ở lát cắt dọc thì bên (T) của màn hình là
phía đầu của bệnh nhân và ngƣợc lại bên
(P) của màn hình là phía chân của bệnh
nhân.
-Phía trên của màn hình là phía trƣớc của
bệnh nhân cịn phía dƣới của màn hình là
phía sau của bệnh nhân.

May 18, 2014

9


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

10


ĐẠI CƢƠNG
CÁC MỐC MẠCH MÁU VÀ HỆ MẬT DÙNG CHO CÁC
MẶT CẮT VÙNG BỤNG TRÊN
TM chủ dƣới
TM cửa (T)

các TM trên gan
Động mạch chủ bụng

Ống mật chủ
TM cửa (P)
TM cửa
Túi mật
TM lách

TMMTTT

TM thận (P)

Động mạch vành vị
Động mạch lách
Động mạch thân tạng
Động mạch gan chung
Động mạch MTTT
Động mạch thận (T)
TM thận (T)

Động mạch thận (P)
May 18, 2014

Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.

11


May 18, 2014

12


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.

– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

13


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
CÁCH ĐẶT VÀ XOAY ĐẦU DÒ
 Bơi

gel lên đầu dị.
 Đặt đầu dị ở vùng thƣợng vị,song song với bẹ
sƣờn (P).Bảo bệnh nhân phình bụng,nín thở.
 Tiến hành cắt các mặt cắt số I,II,III.
 Để lấy mặt cắt số IV ta đặt đầu dò ở vùng
thƣợng vị,chếch lên trên 150 hƣớng về bên (T)
so với đƣờng ngang bụng.

May 18, 2014

14


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
CÁCH ĐẶT VÀ XOAY ĐẦU DÒ

May 18, 2014

Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.

15


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
CÁCH ĐẶT VÀ XOAY ĐẦU DÒ

May 18, 2014

Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.

16


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

17


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
MẶT CẮT SỐ I

May 18, 2014

Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.

18


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

19


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
MẶT CẮT SỐ II

May 18, 2014

Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.

20


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.
– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.

– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

21


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
MẶT CẮT SỐ III

May 18, 2014

Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.

22


DÀN BÀI
PHẦN I




Đại cƣơng:
– Hỏi bệnh sử và khám lâm sàng.
– Qui ƣớc quốc tế về hình siêu âm.
– Các mốc mạch máu và hệ mật dùng
cho các mặt cắt vùng bụng trên.
Cách khám siêu âm bụng:
– Cách đặt và xoay đầu dò.
– Mặt cắt số I.

– Mặt cắt số II.
– Mặt cắt số III.
– Mặt cắt số IV.

May 18, 2014

–
–
–
–
–

Mặt cắt liên sƣờn (P).
Mặt cắt liên sƣờn (T).
Mặt cắt trên đƣờng trung đòn (P).
Mặt cắt vai phải-rốn.
Các mặt cắt dọc & ngang thận (bệnh
nhân nằm sấp).
– Mặt cắt cận giữa (T) và (P).
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nam.
– Các mặt cắt vùng hạ vị Nữ.
– Các mặt cắt ngang vùng bụng hai bên.
– Biện luận và kết luận.

23


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
MẶT CẮT SỐ IV

May 18, 2014

24


CÁCH KHÁM SIÊU ÂM BỤNG
 Bảo

bệnh nhân nằm nghiêng qua (T)(bên (P)
cao) để cắt mặt cắt liên sƣờn (P).
 Bảo bệnh nhân nằm nghiêng qua (P)(bên (T)
cao) để cắt mặt cắt liên sƣờn (T).
 Để đo chiều cao gan ta đặt đầu dò dọc theo
đƣờng trung đòn (P).
 Khi cần khảo sát OMC thì ta đặt đầu dị theo
hƣớng vai (P)-rốn.
May 18, 2014

25