Tải Giáo án môn Sinh học lớp 9 bài 28 - Thực hành nhận biết một vài dạng đột biến - Quan sát thường biến

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b> THỰC HÀNH:</b>

<b>NHẬN BIẾT MỘT VÀI DẠNG ĐỘT BIẾN - QUAN SÁT THƯỜNG</b>
<b>BIẾN</b>

<b>I/ Mục tiêu:</b>
<b>1/ Kiến thức: </b>

- Nhận biết được một số đột biến hình thái ở TV.

- Phân biệt được sự sai khác về hình thái của thân, lá, hoa, quả, hạt phấn
giữa thể lưỡng bội (trên tranh, ảnh).

- Nhận biết các dạng ĐB NST (mất đoạn, lặp đoạn, chuyển đoạn).
- Nhận biết được một số thường biến ở một số đối tượng thường gặp.
- Phân biệt được thường biến với đột biến.

- Thấy được tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào KG, tính trạng
số lượng chịu ảnh hưởng nhiều của mơi trường.

<b>2/ Kĩ năng: </b>

- Phát triển kĩ năng sử dụng kính HV, và kĩ năng hợp tác nhóm nhỏ.
- Rèn luyện kĩ năng quan sát và hoạt động theo nhóm.

<b>3/ Thái độ : Có tính cẩn thận</b>
<b>II/ Phương tiện dạy học:</b>
<b>1/ Giáo viên: </b>

- Tranh, ảnh về các đột biến hình thái: thân, lá, hạt ...
- Tranh, ảnh về bđ số lượng NST.

- Tiêu bản về bộ NSt thường và bộ NST bị mất đoạn hoặc chuyển đoạn
ở hành tây và tiêu bản về bộ NST lưỡng bội (2n), tam bội (3n) và tứ
bội (4n) ở dưa hấu.

- Kính HV có độ phóng đại 100 - 400 lần.
<b>- Tranh ảnh minh hoạ thường biến</b>

+ Ươm mầm khoai ở ngoài sáng và trong tối.

+ Mang theo cây mạ trồng trong bóng tối và ngồi sáng.

+ Cây dừa nước mọc từ mơ đất ca, bị xuống ven bờ và cả trên mặt nước.
+ Lấy 2 củ su hào của cùng một giống, nhưng được chăm sóc (bón phân,
tưới nước) khác nhau.

<b>2/ Học sinh:</b>
- Đọc trước bài

+ Ươm mầm khoai ở ngoài sáng và trong tối.

+ Mang theo cây mạ trồng trong bóng tối và ngồi sáng.

+ Cây dừa nước mọc từ mơ đất ca, bị xuống ven bờ và cả trên mặt nước.
+ Lấy 2 củ su hào của cùng một giống, nhưng được chăm sóc (bón phân,
tưới nước) khác nhau.

<b>III/ Tiến trình dạy học: </b>
<b>1/ Ổn định</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>Hoạt động 1: Quan sát đặc điểm hình thái của dạng gốc và thể đột</b>
<b>biến</b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- GV chia nhóm (mỗi nhóm 10 HS ) và

cho các nhóm quan sát đặc điểm hình
thái của dạng gốc và các thể ĐB trên
tranh phóng to (hoặc trên màn hình)
treo trên bảng.

- GV yêu cầu các nhóm phải nêu lên
được các dạng ĐB ở TV và ĐV.

- HS quán sát tranh, thảo luận theo nhóm và
cử đại diện trình bày kết quả quan sát của
nhóm.

Đại diện một vài nhóm trình bày kết quả
quan sát của nhóm mình. Các nhóm khác
bổ sung, góp ý kiến. Dưới sự hướng dẫn
của GV, cả lớp nêu được:

+ Ở TV, dạng ĐB là bạch tạng, cây thấp,
bơng dài, lúa có lá địng nằm ngang, hạt
dài, hạt có râu.

+ Ở ĐV, chuột ĐB bạch tạng, gà ĐB chân
ngắn, ở người ĐB bạch tạng.

<b>Hoạt động 2: Quan sát bộ NST bình thường và bộ NST có biến đổi</b>
<b>cấu trúc và số lượng </b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- Yêu cầu HS quan sát tranh

phóng to, đồng thời Q/s tiêu bản
hiển vi về ĐB cấu trúc NST ở
hành tây (hoặc hành ta) để xác
định được các dạng ĐB NST.
- GV theo dõi nhận xét, bổ sung
và nêu kết luận.

- HS Q/s tranh và tiêu bản, thảo luận nhóm để xác
định các dạng ĐB NST.

Đại diện các nhóm trình bày ý kiến của nhóm
mình. Các nhóm khác bổ sung và cùng đưa ra
những kết luận chung.

<b>* Kết luận: </b>

ĐB cấu trúc NST bao gồm:

+ Mất đoạn là 1 đoạn NSt bị đứt ra làm giảm số
lượng gen trên NST.

+ Lặp đoạn là 1 đoạn NST nào đó được lặp lại 1
hoặc nhiều lần.

+ Đảo đoạn là một đoạn NST bị đứt rồi quay
ngược lại 1800_{và gắn vào chỗ bị đứt.}

+ Chuyển đoạn là 1 đoạn NST này bị đứt ra
vàgắn vào 1 NST khác hoặc cả 2 NST khác cặp
cùng đứt 1 đoạn nào đó rồi trao đổi đoạn bị đứt
với nhau.

<b>Hoạt động 3: Nhận biết một số kiểu đột biến số lượng NST</b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- GV gợi ý cho HS: Q/s để

thấy được sự sai khác giữa
bộ NST và hình thái của
người bình thường (2n) với
người dị bội như bệnh Đao,
Tơcnơ.

- HS Q/s tranh phóng to hình về bđ số lượng NST ở
người, đồng thời Q/s tiêu bản trên KHV về bộ NST
2n, 3n, 4n ở dưa hấu thảo luận theo nhóm để nhận biết
được thể dị bội và thể đa bội ở SV.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Q/s để rút ra sự sai khác
giữa thể lưỡng bội với thể
đa bội ở lá tằm quả dưa hấu.

đúng.

+ Người dị bội (3n) có 3 NST 21 bị bệnh Đao, bệnh
Tơcnơ (OX). Các dấu hiệu thể hiện trên tranh).

+ TV đa bội như lá tằm, quả dưa hấu ... có các dấu
hiệu thể hiện trên hình vẽ và tiêu bản.

<b>Hoạt động 4: Quan sát và nhận biết các thường biến trên tranh minh</b>
<b>hoạ</b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- Cho HS Q/s tranh và mẫu vật về các

dạng thường biến, để nhận biết được các
dạng thường biến và nguyên nhân gây ra
thường biến.

- GV lưu ý HS:

+ So sánh màu sắc của 2 loại mầm khoai
và 2 chậu mạ ở trong tối và ngoài sáng.

+ So sánh màu sắc của con thằn lằn khi ở
ngồi nắng và trong bóng rậm.

- GV nhận xét, bổ sung và nêu kết luận.

- HS Q/s tranh, mẫu vật về các dạng
thường biến, trao đổi theo nhóm để nêu
lên sự khác nhau và nguyên nhân của
dạng thường biến.

Đại diện các nhóm trình bày ý kiến của
nhóm.

<b>* Kết luận:</b>

+ Màu sắc của các mầm khoai tây và
chậu mạ để ngoài ánh sáng xanh hơn.
Màu sắc con thằn lằn trong bóng râm thì
xẫm (tối) hơn.

+ Nguyên nhân của sự khác nhau trên là
do sự tác động của mt khác nhau đến cơ
thể SV.

<b>Hoạt động 5: Quan sát và phân tích sơ đồ minh hoạ thường biến</b>
<b>không di truyền được</b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- Hướng dẫn HS Q/s tranh về ruộng lúa

gieo từ những hạt thóc bắt nguồn từ các
cây mạ ven bờ và trong ruộng, rút ra
nhận xét.

- GV hướng dẫn HS quan sát đoạn thân
cây rau dừa nước ở trên cạn được chuyển
sang sống trong mt nước.

- HS Q/s tranh, thảo luận theo nhóm, cử

đại diện trình bày ý kiến của nhóm.

Dưới sự hướng dẫn của GV, các nhóm
khác bổ sung và cùng đưa ra nhận xét:
+ Ruộng lúa bao gồm những cây lúa phát
triển đồng đều (khơng có gì khác nhau
nhiều)

+ Thường biến (sự khác nhau từ đời
trước) không DT được.

<b>Hoạt động 6</b>

<b>Nhận xét về ảnh hưởng khác nhau của cùng một điều kiện</b>
<b>mơi trường đối với tính trạng số lượng và chất lượng</b>

<b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b>
- Hướng dẫn HS Q/s tranh về 2 luống su

hào của cùng một giống nhưng được
chăm sóc khác nhau để rút ra kết luận về
sự ảnh hưởng của mt đến tính trạng chất

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

lượng và số lượng.

- GV nhận xét, bổ sung ý kiến của các
nhóm và đưa ra kết luận.

luận đúng.
<b>* Kết luận :</b>

+ Kích thước của các củ su hào ở luống
được chăm sóc nhiều thì to hơn ở luống ít
được chăm sóc. Điều đó chứng tỏ tính
trạng số lượng chịu ảnh hưởng nhiều của
ĐK ngoại cảnh.

+ Hình dạng các củ su hào ở 2 luống là
giống nhau. Điều đó chứng tỏ tính trạng
chất lượng ít chịu ảnh hưởng của ĐK mt.
<b>4/ Kiểm tra đánh giá : </b>

-Phân biệt thường biến với đột biến.
<b>5/ Dặn dò </b>

</div>

<!--links-->