Tải Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 bài 54 - Đọc thêm: Một người Hà Nội

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đọc thêm:</b>

<b>MỘT NGƯỜI HÀ NỘI</b>
<b>(Nguyễn Khải).</b>
<b>A. MỤC TIÊU: </b>

Giúp học sinh:

-Hiểu được nét đẹp cảu văn hoá "kinh dị" qua cách sống của bà Hiền, một
<i>phụ nữ tiêu biểu cho "Người Hà Nội".</i>

-Nhận ra một số đặc điểm nổi bật của phong cách văn xuôi Nguyễn Khải:
giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật.

<b>B. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: </b>
<b>C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ: </b>

* Giáo viên: Soạn giáo án.
* Học sinh : Soạn bài.
<b>D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: </b>
<b>1. Ổn định lớp - kiểm tra sĩ số:</b>

<b>2. Kiểm tra bài cũ: Suy nghĩ của anh (chị) về nhân vật chị Hoài trong </b>
tiểu thuyết "Mùa lá rụng trong vườn" của Ma Văn Kháng?

<b>3. Nội dung bài mới: </b>

a. Đặt vấn đề: Chúng ta đã rất ấn tượng với vẻ đẹp của nhân vật chị Hoài
trong những trang tiểu thuyết của Ma Văn Kháng. Một người phụ nữ
khác tiêu biểu cho vẻ đẹp của người Tràng An, cho cốt cách người Hà
<i>Nội được gọi là "hại bụi vàng của Hà Nội" là cô Hiền-nhân vật trung tâm</i>

<i>trong truyện ngắn "Một người Hà Nội" của nhà văn Nguyễn Khải.</i>

<b>hoạt động thầy và trò</b> <b>nội dung kiến thức</b>

Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm
hiểu chung.

Bài tập: Đọc phần tiểu dẫn và
tóm tắt quá trình sáng tác cùng
các đề tài chính của Nguyễn
Khải.

<i>-Gợi dẫn: Chú ý các giai đoạn</i>
<i>sáng tác. tác phẩm chính.</i>

<b>I. Khái quát về tác giả, tác phẩm.</b>

-Tác giả: Nguyễn Khải (1930-2008), tên khai sinh là
Nguyễn Mạnh Khải, sinh tại Hà Nôị nhưng tuổi nhỏ
sống ở nhiều nơi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc
-hiểu văn bản.

Bài tập 1:

a. Nhận xét về tính cách cơ
Hiền-nhân vật trung tâm của
truyện, đặc biệt là suy nghĩ,
cách ứng xử của cô trong

những thời đoạn cảu đất nước.
<i>Học sinh suy nghĩ, phát biểu</i>
<i>nhận xét bổ sung.</i>

b.Vì sao tác giả cho cơ Hiền là
<i>"một hạt bụi vàng" của Hà Nội?</i>

<i>Học sinh thảo luận, phát biểu.</i>
<i>Giáo viên mở rộng: một so</i>
<i>sánh độc đáo nằm trong mạch</i>
<i>trữ tnhf ngoại đề của người kể</i>
<i>chuyện. Bản sắc Hà Nội, văn</i>
<i>hóa Hà Nội là chất vàng</i>
<i>mười, là mỏ vàng trầm tíhc</i>
<i>được bồi đắp, tích tụ từ biết</i>
<i>bao hạt bụi vàng như bà Hiền.</i>
Bài tập 2: Nêu cảm nghĩ về

<i>-Một người Hà Nội: in trong tập truyện ngắn cùng tên</i>
của Nguyễn Khải (1990). Truyện đã thể hiện những
khám phá, phát hiện của Nguyễn Khải về vẻ đẹp trong
chiều sâu tâm hồn, tính cách con người Việt Nam qua
bao biến động, thăng trầm của đất nước.

<b>II. Đọc-hiểu văn bản.</b>
<b>1. Nhân vật cơ Hiền.</b>
<b>a. Tính cách, phẩm chất.</b>

-Nhân vật trung tâm của truyện ngắn là cô Hiền. Cũng
như người Hà Nội khác, cô đã cùng Hà Nội, cùng đất

nước trải qua nhiều biến động thăng trầm nhưng vẫn
giữ được cốt cách người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn,
chân thành, không giấu giém quan điểm, thái độ của
mình với mọi hiện tượn xung quanh.

-Suy nghĩ và cách ứng xử của cô trong trong từng thời
đoạn của đất nước:

+Hồ bình lập lại ở miền Bắc, cơ Hiền nói về niềm
vui và cả những cái có phần máy móc, cực đoan của
cuộc sống xung quanh: "vui hơi nhiều, nói cũng hơi
nhiều", theo cơ "chính phủ can thiệp vào nhiều việc
của dân q"…Cơ tính tốn mọi việc trước sau rất
khơn khéo và "đã tính là làm, đã làm là không để ý đến
những điều đàm tểu của thiên hạ"…

+Miền Bắc bước vào thời kì đương đầu với chiến
tranh phá hoại bằng không quân của Mĩ. Cô Hiền dạy
con cách sống "biết tự trọng, biết xấu hổ", biết sống
đúng với bản chất người Hà Nội. Đó cũng là lí do vì
sao cơ sẵn sàng cho con trai ra trận: "tao đau đớn mà
bằng lịng, vì tao khơng muốn sống bám vào sự hy sinh
của bạn. Nó dám đi cúng là biết tự trọng"…

+Sau chiến thắng mùa xuân năm 1975. đất nước
trong thời kì đổi mới, giữa khơng khí xơ bồ của thời
kinh tế thi trường, cơ Hiền vẫn là "một người Hà Nội
của hôm nay, thuần tuý Hà Nội, không pha trộn". Từ
chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn, cơ Hiền nói về
niềm tin vào cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.

<i>b. Cô hiền "một hạt bụi vàng" của Hà Nội.</i>

-Nói đén hạt bụi, người ta nghĩ đến vật nhỏ bé, tầm
thường. Có điều là hạt bụi vàng thì dù nhỏ bé nhưng có
giá trị quý báu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

nhân vật "tôi", Dũng, những
thanh niên Hà Nội và cả
những người tạo nên "nhận xét
không máy vui vẻ" của nhân
vật "tôi" về Hà Nội.

<i>Giáo viên gợi ý:</i>

<i>-Là người yêu Hà Nội, am</i>
<i>hiểu Hà Nội.</i>

<i>-Rất có ý thức khẳng định kinh</i>
<i>nghiệm cá nhân.</i>

<i>-Gỏi quan sát, ưa triết luận.</i>
<i>Học sinh làm việc cá nhân,</i>
<i>phát biểu cảm nghĩ.</i>

Bài tập 3: Chuyện cây si cổ
thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão
đánh bật rễ rồi lại hồi sinh gợi
cho anh (chị) suy nghĩ gì?
<i>Học sinh thảo luận và phát</i>

<i>biểu tự do.</i>

cô Hiến sẽ hợp lại thành những "ánh vàng" chói sáng.
Ánh vàng ấy là phẩm giá người Hà Nội, là cái truyền
thống cốt cách người Hà Nội.

2. Các nhân vật khác trong truyện.

-Nhân vật "tơi": Thấp thống sau những dịng chữ là
nhân vật "tơi"-đó là một người đã chứng kiến và tham
gia vào nhiều chặng đường lịch sử của dân tộc. Trên
những chặng đường ấy, nhân vật "tôi" đã có những
quan sát tin tế, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo, đặc biệt là
về nhân vật cô Hiền, về Hà Nội và người Hà Nội. Ẩn
sâu trong giọng điệu vừa vui đùa, khôi hài, vừa khôn
ngoan, trải đời là hình ảnh một người gắn bó thiết tha
với vận mệnh đất nước, trân trọng những giá trị văn hó
của dân tộc. Nhân vật "tơi" mang hình bóng Nguyễn
Khải, là người kể chuyện, một sáng tạo nghệ thuật sắc
nét đem đến cho tác phẩm một diểm nhìn trầm thuật
chân thật, khách quan và đúng đắn, sâu sắc.

-Nhân vật Dũng: con trai đầu rất mực yêu quý của cô
Hiền. Anh đã sống đúng với những lời mẹ dạy về cách
sống của người Hà Nội, cùng với 600 thanh niên ưu tú
của Hà Nội lên đường hiến dâng tuổi xuân của mình
cho đất nước. Dũng, Tuất và tất cả những chàng trai
Hà Nội ấy đã góp phần tơ thắm thêm cốt cách tin thần
người Hà Nội, phẩm giá cao đẹp của con người Việt
Nam.

-Bên cạnh sự thật về những người Hà Nội có phẩm
cách cao đẹp, cịn có những người tạo nên "nhận xét
không mấy vui vẻ" của nhân vật "tôi" về Hà Nội. Đó là
"ơng bạn trẻ đạp xe như gió" đã làm xe người ta st
đổ lại cịn phóng xe vượt qua rồi quay mặt lại chửi
"tiên sư cái anh già"…, là những người mà nhân vật
"tôi" quên đường phải hỏi thăm…Đó là những "hạt sạn
của Hà Nội", làm mờ đi nét đẹp tế nhị, thanh lịch của
người Tràng An. Cuộc sống của người Hà Nội nay cần
phải làm rất nhiều điểm để giữ gìn và phát huy cái đẹp
trong tính cách người Hà Nội.

<i><b>3. Ý nghĩa của câu chuyện "cây si cổ thụ".</b></i>

-Hình ảnh…nói lên quy luật bất diệt của sự sống. Quy
luật này được khẳng định bằng niềm tin của con người
thành phố đã kiên trì cứu sống được cây si.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Bài tập 4: Nhận xét về giọng
điệu trần thuật và nghệ thuật
xây dựng nhân vật của
Nguyễn Khải trong tác phẩm.

<i>Học sinh thảo luận và phát</i>
<i>biểu tự do. Giáo viên định</i>
<i>hướng, nhận xét.</i>

thống văn hố đã được ni dưỡng suốt trường kì lịch
sử, là cốt cách, tinh hoa, linh hồn của đất nước.

<b>4. Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng</b>
<b>nhân vật.</b>

-Giọng điệu trần thuật: một giọng điệu rất trải đời, vừa
tự nhiên, dân dã vừa trĩu nặng suy tư, vừa giàu chất
khía quát, triết lí. Vừa đậm tính đa thanh. Cai tự nhiên,
dân dã tạo nên phong vị hài hước rất có duyên trong
giọng kể của nhân vật "tơi"; tính chất đa thanh thể hiện
trong lời kể: nhiều giọng (tự tin xen lẫn hoài nghi, tự
hào xen lẫn tự trào…). Giọng điệu trần thuật đã làm
cho truyện ngắn đậm đặc chất tự sự rất đời thường mà
hiện đại.

-Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

+Tạo tình huống gặp gỡ giữa nhân vật "tôi" và nhân
vật khác.

+Ngôn ngữ nhân vật góp phần khắc hoạ tính cách
(ngơn ngữ nhân vật "tơi" đậm vẻ suy tư, chiêm nhiệm,
lại pha chút hài hước, tự trào; ngơn ngữ của cơ Hiền
ngắn gọn, rõ ràng, dứt khốt…).

</div>

<!--links-->