Thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH VĂN HỒ

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH THU GOM RÁC THẢI
THEO PHƯƠNG THỨC KHOÁN HỘ TRÊN ĐỊA BÀN
THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI, năm 2020


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HUỲNH VĂN HỒ

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH THU GOM RÁC THẢI
THEO PHƯƠNG THỨC KHOÁN HỘ TRÊN ĐỊA BÀN
THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

Chun ngành

: Chính sách cơng

Mã số

:

834.04.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGUYỄN THỊ LAN HƯƠNG

HÀ NỘI, năm 2020


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là cơng trình nghiên cứu thực sự của cá nhân
tơi, được thực hiện từ tháng 02 năm 2020 và hoàn thành vào tháng 8 năm 2020. Các
kết quả về số liệu, nội dung nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là hồn
tồn hợp lệ và khơng trùng với bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác, nếu sai tơi
xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Tác giả

Huỳnh Văn Hồ


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH
SÁCH THU GOM RÁC THẢI THEO PHƯƠNG THỨC KHOÁN HỘ 10
1.1. Các khái niệm liên quan ........................................................................ 10
1.2. Quy trình thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức
khoán hộ....................................................................................................... 16

1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ .................................................................................. 20
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH THU
GOM RÁC THẢI THEO PHƯƠNG THỨC KHOÁN HỘ TRÊN ĐỊA
BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM..................................... 26
2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội, các yếu tố ảnh hưởng đến thực
hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn
thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam................................................................. 26
2.2. Thực trạng q trình thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam........................ 36
2.3. Đánh giá chung về thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ...................... 56
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC
HIỆN CHÍNH SÁCH THU GOM RÁC THẢI THEO PHƯƠNG THỨC
KHOÁN HỘ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG
NAM ............................................................................................................ 64
3.1. Quan điểm, mục tiêu tăng cường thực hiện chính sách thu gom rác thải
theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.. 64


3.2. Các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ......... 66
KẾT LUẬN ................................................................................................. 74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Sơ đồ thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam ....................................... 27

DANH MỤC CÁC HỘP
Hộp 2.1. Phân công thực hiện đề án thu gom và xử lý rác thải rắn trên địa bàn
phường Điện Ngọc, thị xã Điện Bàn............................................................. 43


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Kết quả khảo sát thực trạng lập kế hoạch thực hiện chính sách
thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn,
tỉnh Quảng Nam ........................................................................................... 37
Biểu đồ 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức phổ biến, tuyên truyền
thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa
bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam .......................................................... 41
Biểu đồ 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng phân cơng, phối hợp thực hiện
chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã
Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam .......................................................................... 46
Biểu đồ 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng duy trì chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khốn hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng
Nam ............................................................................................................. 49
Biểu đồ 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng điều chỉnh chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng
Nam ............................................................................................................. 51
Biểu đồ 2.6. Kết quả khảo sát thực trạng theo dõi, đơn đốc, đánh giá thực
hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn
thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam................................................................. 53
Biểu đồ 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng tổng kết, đánh giá thực hiện chính
sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện
Bàn, tỉnh Quảng Nam ................................................................................... 55


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực hiện chủ trương cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thị xã
Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam đang phấn đấu thành một đị phương cơng nghiệp.
Nền kinh tế thị xã đã có nhiều chuyển biến tích cực, cơ cấu kinh tế đã chuyển
dịch theo hướng tăng tỷ trọng giá trị công nghiệp- xây dựng- thương mạidịch vụ và giảm nông- lâm- thủy sản. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh
tế- xã hội, đời sống nhân dân được nâng cao cũng đồng nghĩa với việc phát
sinh một lượng lớn rác thải, đặc biệt là rác thải rắn là không thể tránh khỏi.
rác thải có nguồn gốc phát sinh chủ yếu từ khu dân cư, hoạt động phát triển
công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp và các hoạt động khác như du
lịch, nhà hàng, khách sạn, chợ, các trường học, công sở, cơng trình cơng cộng,
bệnh viện, trạm y tế, hoạt động xây dựng đô thị... Chất lượng cuộc sống và
nhu cầu tiêu thụ của người dân ngày một tăng cao dẫn đến lượng rác thải sinh
hoạt phát sinh tăng đáng kể. Loại rác thải này có thành phần hữu cơ rất lớn,
dễ phân hủy sinh học, quá trình phân hủy sẽ tạo ra mùi hơi thối khó chịu. Việc
thu gom rác thải hộ gia đình chủ yếu tập trung ở ven các tuyến Quốc lộ, tỉnh
lộ, khu dân cư và các chợ trung tâm tại các địa phương. Bên cạnh đó các hộ
nằm trong ngõ hẻm, xóm, tuyến đường nhỏ xe thu gom vào không được nên
không đăng ký thu gom. Trước đây, lượng rác thải này bao gồm rác thải sinh
hoạt và xác súc vật chết chưa được thu gom, vận chuyển và xử lý được người
dân tự xử lý như chôn lấp, đốt sau khi tái sử dụng, bán phế liệu hoặc vứt ra
đường, khu vực có đất trống, vứt xuống ao, sông, hồ... gây mất cảnh quan và
ô nhiễm mơi trường.
Chính vì vậy, tại thị xã Điện Bàn, từ năm 2017, đã triển khai thí điểm
mơ hình thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ tại phường Điện Ngọc.
Với mơ hình này, tỷ lệ thu gom rác thải đạt hơn 98%. Thống kê của Công ty
1


CP Môi trường đô thị Quảng Nam cho biết, mỗi ngày Điện Bàn thải ra môi
trường khoảng 200 tấn rác thải (chưa kể rác thải công nghiệp), tuy nhiên đơn

vị cũng chỉ thu gom khoảng 122 tấn, chủ yếu rác thải sinh hoạt. Mơ hình thu
gom và xử lý rác thải rắn theo phương thức khốn hộ là mơ hình mà Công ty
Cổ phần Môi trường đô thị Quảng Nam và địa phương phối hợp thực hiện
trong công tác thu gom, vận chuyển, thu phí theo hướng: Địa phương hỗ trợ
cơng tác thu phí, Cơng ty chi trả kinh phí đốc thu cho địa phương theo số nóc
nhà mà địa phương đã thu được để chi trả cho người đi đốc thu với điều kiện
hợp đồng giữa địa phương và Công ty đúng theo giá quy định của UBND tỉnh
Quảng Nam ban hành. Công ty thu gom tại Trạm trung chuyển, địa phương
thực hiện cơng tác thu phí (theo đơn giá quy định) giúp cho Cơng ty và
chuyển tồn bộ kinh phí thu được cho Cơng ty, phần kinh phí trung chuyển,
thu gom thì UBND thị xã sẽ phân bổ cho địa phương theo đúng tinh thần của
Đề án (phương thức khốn, khơng ký hợp đồng vận chuyển).
Sau một thời gian triển khai thực hiện, mơ hình thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bàn tỏ ra là mơ hình có hiệu
quả, bởi nó đã góp phần giải quyết, xử lý những tồn tại, vướng mắc trong quá
trình triển khai thực hiện Đề án trên địa bàn thị xã trong thời gian qua, như
việc giám sát thời gian thu gom, khối lượng rác thải vận chuyển (địa phương
không cần giám sát khối lượng rác thải vận chuyển); đảm bảo chất lượng thu
gom, nâng cao tỷ lệ hộ dân tham gia có nộp phí (đa số các địa phương có tỷ lệ
hộ thu gom rác có đóng phí trên 90%), cân đối được phương án tài chính tại
địa phương (khắc phục tình trạng mất cân đối tài chính đang tồn tại tại các địa
phương)... Mơ hình này cũng cho thấy rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các
bên tham gia: Công ty Cổ phần Môi trường đơ thị Quảng Nam có trách nhiệm
thu gom và xử lý rác thải rắn đảm bảo chất lượng, các địa phương quản lý bộ
thu, thu tiền phí rác thải và thanh tốn tiền cho Cơng ty.

2


Bên cạnh những kết quả sau khi thực hiện mô hình thug om rác thải

theo phương thức khốn hộ, cũng xuất hiện một số vấn đề nổi cộm được đưa
ra thảo luận bao gồm: đơn giá thu phí rác thải; việc miễn giảm thu phí đối với
các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ neo đơn, hộ đặc biệt khó khăn; năng lực về
trang thiết bị và công tác thu gom rác thải của đơn vị thu gom; kinh phí trích
đốc thu giữa công ty và địa phương... Mặt khác, việc phân cơng, phân cấp
trong thực hiện chính sách về bảo vệ mơi trường nói chung, thu gom rác thải
nói riêng trên địa bàn thị xã vẫn đang còn nhiều bất cập, đã gây những tác
động tổng hợp tới môi trường, sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế - xã
hội. Vì vậy, xuất phát từ nhu cầu cấp thiết của thực tế và có ý nghĩa lý luận
cũng như thực tiễn của vấn đề này, tác giả lựa chọn đề tài “Thực hiện chính
sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện
Bàn, tỉnh Quảng Nam” làm luận văn Thạc sĩ Chính sách cơng với mong
muốn góp phần nhất định vào việc nhận thức chính sách mơi trường nói
chung và chính sách thu gom rác thải nói riêng cũng như những hành động
thực tiễn mà địa phương đang địi hỏi.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Việc triển khai thực hiện chính sách thu gom rác thải đã nhận được sự
quan tâm của nhiều tác giả, cụ thể:
Tác giả Lê Thanh Sơn (2016), Thực hiện chính sách thu gom và xử lý
rác thải từ thực tiễn huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi, Luận văn thạc sĩ Chính
sách cơng, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam. Kết quả nghiên cứu của luận
văn tập trung vào những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách sách thu gom
và xử lý rác thải theo phương thức khốn hộ; tổng quan và nhận xét thực hiện
chính sách hiện hành sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ ở một
địa phương cụ thể. Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách sách thu gom và
xử lý rác thải tại thị xã Điện Bàn; phát hiện vấn đề, nguyên nhân, những ưu

3

điểm và hạn chế. Đề xuất hoàn thiện các giải pháp tăng cường thực hiện chính
sách sách thu gom và xử lý rác thải tại thị xã Điện Bàn trong thời gian tới [16].
Tác giả Đậu Hồng Cảnh (2019), Pháp luật về xử lý rác thải sinh hoạt,
qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị, luận văn thạc sĩ Luật Kinh tế, Trường Đại
học Luật, Đại học Huế. Tác giả trong bài biết của mình đã làm sáng tỏ các
vấn đề lý luận về xử lý rác thải sinh hoạt như: khái niệm cơ bản về rác thải
sinh hoạt, xử lý rác thải sinh hoạt, đặc điểm về xử lý rác thải sinh hoạt. Làm
sáng tỏ các vấn đề lý luận pháp luật về xử lý rác thải sinh hoạt như: khái niệm
pháp luật xử lý rác thải sinh hoạt, nghiên cứu nhu cầu điều chỉnh pháp luật về
xử lý rác thải sinh hoạt, các yếu tố tác động đối với hoạt động xử lý rác thải.
Nghiên cứu và phân tích thực trạng pháp luật về xử lý rác thải sinh hoạt, đánh
giá những ưu điểm và hạn chế bất cập còn tồn tại. Nội dung chương 2 của
luận văn đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật về xử lý rác thải sinh hoạt tại
tỉnh Quảng Trị để tìm ra những sai sót, vướng mắc, những vấn đề phát sinh,
các vi phạm pháp luật để từ đó phân tích ngun nhân của tình trạng này. Đề
xuất phương hướng và các giải pháp hoàn thiện, cơ chế thực hiện pháp luật về
xử lý rác thải sinh hoạt [2].
Tác giả Nguyễn Thị Thục (2013), “Mơ hình cộng đồng tham gia quản
lý rác thải rắn thành phố Bắc Ninh”, Luận văn Thạc sĩ Khoa học, Đại học
Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, Luận văn làm rõ thực trạng
công tác quản lý rác thải rắn trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tập trung vào
điều tra, khảo sát các mơ hình cộng đồng tham gia quản lý rác thải rắn và trên
cơ sở đó đánh giá phát hiện các mặt mạnh và mặt yếu của các loại mơ hình.
Đề xuất các giải pháp tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quản lý
rác thải rắn ở thành phố Bắc Ninh [22].
Nguyễn Thị Kim Nhung (2014), Ảnh hưởng của các bên liên quan đến
mức độ tham gia của người dân trong hoạt động quản lý rác thải ở Hà Nội,

4

theo tác giả quản lý rác thải muốn hiệu quả và bền vững cần có sự tham gia và
phối kết hợp của các bên liên quan đến hoạt động này, trong đó nhấn mạnh
đến vai trị của người cung cấp dịch vụ là công ty/công nhân vệ sinh môi
trường và người sử dụng dịch vụ, đồng thời là chủ thể thải rác – người dân.
Dựa trên các kết quả phỏng vấn và điều tra xã hội học, bài viết này sẽ phân
tích những ảnh hưởng của các bên liên quan đến sự tham gia của người dân
trong hoạt động phân loại, thu gom và xử lý rác thải, bao gồm: cơng nhân vệ
sinh mơi trường, nhóm tự quản cơ sở trưởng thơn/tổ trưởng tổ dân phố, đồn
thể xã hội, nhóm thu mua phế liệu phi chính thức và chính quyền cấp quận/
huyện, phường/xã. Từ đó, đề xuất một số khuyến nghị tăng cường sự tham gia
của các bên liên quan nhằm nâng cao sự tham gia của người dân trong hoạt
động quản lý rác thải ở Hà Nội.
Tác giả Trần Mỹ Thi (2015), Nghiên cứu, đề xuất quy hoạch các điểm
tập kết thu gom rác thải sinh hoạt quận Ba Đình, Hà Nội, theo tác giả Tổng
quan về quy hoạch, quản lý chất thải rắn đô thị, điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội quận Ba Đình, quản lý CTR sinh hoạt trên địa bàn quận Ba Đình hiện
nay. Phương pháp luận của việc thiết lập mạng lưới các điểm thu gom, vận
chuyển rác tối ưu đối với khu vực nghiên cứu. Kết quả ứng dụng mơ hình
quản lý CTR sinh hoạt trên địa bàn quận Ba Đình. Đề xuất giải pháp xây
dựng quy hoạch hệ thống các điểm tập kết thu gom CTR của quận Ba Đình
trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, tác giả Nguyễn Văn Sinh (2017), Thực hiện chính sách
thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải rắn từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam, Luận
văn thạc sĩ Chính sách cơng, Học viện Khoa học xã hội Việt Nam [17]. Tác
giả Đặng Thị Hà (2018), Chính sách thu gom, xử lý rác thải rắn sinh hoạt từ
thực tiễn thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sĩ Chính sách cơng, Học viện
Khoa học xã hội Việt Nam [6]. Tác giả Đoàn Thị Tâm (2012), Nghiên cứu

5

mơ hình xã hội hóa trong hoạt động thu gom rác thải sinh hoạt tại thành phố
Hội An, tỉnh Quảng Nam, luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Kỹ thuật Cơng
nghệ Thành phố Hồ Chí Minh [18]. Tác giả Phạm Hữu Giáp (2015), Nâng
cao hiệu quả quản lý rác thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố Phủ Lý,
tỉnh Hà Nam đến năm 2030, luận văn quản lý đô thị và cơng trình, Trường
Đại học Kiến trúc Hà Nội [5]. Bài viết của Bùi Văn Ga, Lê Thị Hải Anh, Cao
Xuân Tuấn, Trần Hồng Loan (2015), “Nâng cao hiệu quả thu gom và phân
loại rác tại thành phố Đà Nẵng”, Trung tâm nghiên cứu Bảo vệ Môi trường Đại học Đà Nẵng [3].
Nhìn chung, đã có một số cơng trình nghiên cứu về thu gom, xử lý rác
thải, thực hiện chính sách thu gom rác thải. Tuy nhiên, kết quả của những cơng
trình nghiên cứu này chưa xác định và kết luận rõ ràng về vai trị của chính sách
thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ và chỉ ra các điều kiện để triển khai
hiệu quả chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ và phát huy
được vai trị của nó; chưa đề ra giải pháp cụ thể cho q trình thực hiện chính
sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ. Kế thừa các kết quả nghiên
cứu từ các cơng trình đã nghiên cứu, luận văn sẽ làm rõ các vấn đề trên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực tiễn thực hiện chính sách gom rác thải theo
phương thức khốn hộ, đề xuất một số giải pháp hồn thiện thực hiện chính
sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện
Bản, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu trên, đề tài triển khai các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khoán hộ.

6

- Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bản, tỉnh Quảng Nam.
- Đề xuất giải pháp nhằm tăng cường thực hiện tốt chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bản, tỉnh Quảng Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức
khốn hộ.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về không gian: tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
Về thời gian: Giai đoạn 2016 - 2020
Phạm vi nội dung: do những hạn chế về thời gian và số liệu, luận văn
tập trung vào lĩnh vực thu gom rác thải rắn theo phương thức “khoán hộ” từ
các hoạt động sinh hoạt của dân cư. Đây cũng là lĩnh vực chủ yếu gây khó
khăn dẫn đến mất cân đối ngân sách của các địa phương, của thị xã trong
công tác thu gom rác thải tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Luận văn vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa suy vật lịch sử. Đồng thời, luận văn vận dụng cách tiếp
cận đa ngành, liên ngành xã hội học và vận dụng triệt để phương pháp nghiên
cứu chính sách cơng. Đó là cách tiếp cận quy phạm chính sách cơng về chu
trình chính sách từ hoạch định đến xây dựng, thực hiện, đánh giá chính sách
cơng có sự tham gia của các chủ thể chính sách.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp cụ thể như: so sánh, thống kê, phương
pháp phân tích đánh giá chính sách... để thực hiện mục đích và nhiệm vụ mà

7

đề tài đặt ra.
Bên cạnh đó, để thu thập được các dữ liệu khách quan, chính xác về
thực hiện chính sách thu gom rác thải trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh
Quảng Nam, đề tài thực hiện khảo sát bằng bảng hỏi hướng đến các đối tượng
là cán bộ quản lý tại Phịng Tài ngun và Mơi trường, Phịng Quản lý đô thị,
các phường, xã, thị trấn, nhân viên tại các công ty về môi trường. Đề tài phát
ra 135 phiếu khảo sát, thu về 126 phiếu (chiếm 93,33%) được sử dụng để
thống kê, phân tích tại chương 2. Mẫu phiếu khảo sát tại Phụ lục, thang đo
được sử dụng là mức điểm từ 1 đến 5 với 1 - Rất kém đến 5 là Rất tốt.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn hệ thống hóa một số lý luận và góp phần cung cấp những
luận cứ lý luận thực hiện chính sách cơng trong chính sách thu gom rác thải
theo phương thức khoán hộ (rác thải rắn sinh hoạt) thơng qua việc đánh giá
thực tiễn thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ tại
một địa bàn nhất định.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn cung cấp những kinh nghiệm có tính thực tiễn trong việc vận
dụng các lý thuyết về chính sách cơng để xem xét giữa lý thuyết và thực tiễn
thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn
thị xã Điện Bản, tỉnh Quảng Nam. Từ đó, đưa ra những đề xuất có giá trị tham
khảo đối với các nhà quản lý để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thu
gom rác thải theo phương thức khoán hộ trong thực tiễn những năm tiếp theo.
7. Cơ cấu của luận văn
Luận văn có kết cấu gồm 03 chương theo định hướng lý luận, thực
trạng và giải pháp, cụ thể:

8

Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khốn hộ;
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bản, tỉnh Quảng Nam;
Chương 3: Quan điểm và giải pháp hồn thiện thực hiện chính sách thu
gom rác thải theo phương thức khoán hộ trên địa bàn thị xã Điện Bản, tỉnh
Quảng Nam.

9


CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH
THU GOM RÁC THẢI THEO PHƯƠNG THỨC KHOÁN HỘ
1.1. Các khái niệm liên quan
1.1.1. Rác thải
Rác thải hay còn gọi là rác thải có thể là bao bì, túi nilon, túi đựng thức
ăn, giấy… Như vậy, rác thải là là tất cả những gì chúng ta khơng dùng tới và
thải ra mơi trường xung quanh [26]. Chúng ta thể tìm thấy rác thải ở bất cứ
nơi đâu từ nông thôn đến thành thị, từ đất nước nghèo đói đến các cường quốc
lớn mạnh. Các loại rác thải nếu không được xử lý sẽ gây ra tình trạng ơ nhiễm
mơi trường.
Có 2 cách phân loại rác thải. Cụ thể như sau:
(1) Phân loại theo nguồn gốc phát sinh
Nếu phân loại theo nguồn gốc phát sinh thì có 6 loại. Bao gồm:
* Phân loại rác thải sinh hoạt: rác thải sinh hoạt là các loại rác bị loại
ra trong quá trình sinh hoạt, hoạt động sản của con người, động vật. Cũng có
nhiều người đã định nghĩa hóm hỉnh rác thải sinh hoạt là hữu cơ phục vụ cho

con người. Khi không cịn được sử dụng, chúng được coi là “tàn tích” và bị
vứt trả lại môi trường sống. Bất kỳ một hoạt động sống nào của con người đều
sản sinh ra một lượng rác đáng kể. Trung bình sẽ có 0.5 - 1kg lượng rác thải
sinh hoạt “được” thải ra một ngày. Nếu khơng được xử lý thì sẽ gây nên tình
trạng ơ nhiễm mơi trường trầm trọng [22].
Phân loại rác thải sinh hoạt: Có 3 loại là rác thải hữu cơ, rác thải vô cơ
và rác thải tái chế.
Rác thải hữu cơ: Rác thải hữu cơ rất dễ phân huỷ. Chúng thường được
tái chế thành phân hữu cơ hoặc thức ăn cho động vật.
Rác thải hữu cơ bao gồm: Phần bỏ đi của thực phẩm sau khi đã lấy đi
10


phần chế biến được: các loại rau củ bị hư thối; Thực phẩm thừa, hỏng:
cơm/canh/thức ăn thừa hoặc thiu, bã chè, café; Hoa, lá, cỏ, cây không được sử
dụng: cỏ cây bị cắt xén, hoa rụng…
Rác thải vô cơ: Rác vô cơ là tất cả những loại rác không thể sử dụng
cũng khơng thể tái chế. Chúng chỉ có thể được xử lý bằng cách chôn lấp.
Rác vô cơ bao gồm: Bao bì bọc bên ngồi chai/hộp thực phẩm; Túi
nilon được bỏ đi. Những chiếc túi này có thể “sống sót” khá lâu. Nếu chơn ở
dưới lịng đất, nó sẽ phân huỷ hết trong 400 - 600 năm; Vật dụng/ thiết bị bị
bỏ đi trong đời sống hàng ngày của con người.
Rác thải tái chế: Rác tái chế là loại rác khó phân hủy nhưng có thể tái
chế sử dụng. Ví dụ như các loại giấy thải, các vỏ hộp/chai/ vỏ lon thực phẩm.
* Rác thải văn phòng: Rác thải văn phịng được hiểu là những văn phịng
phẩm khơng cịn được sử dụng. Chúng có thể là giấy báo cũ, bút hết mực, hỏng
[22]…
* Rác thải công nghiệp: Theo Litter, it costs you, rác thải công nghiệp
là những loại rác có thành phần cực kỳ độc như chất ngâm tẩm, tẩy rửa, chất
hố học, phế liệu cơng nghiệp… Rác thải công nghiệp nếu không được xử lý

kỹ trước khi thải ra môi trường sẽ gây ảnh hưởng đến đời sống, sức khoẻ của
con người cũng như môi trường sống xung quanh. Khơng những vậy, nó cịn
có thể gây ung thư, đột biến gen, suy thối giống nịi…
* Rác thải nơng nghiệp: Rác thải nông nghiệp được biết đến là các loại
chai lọ thuốc trừ sâu bọ, thuốc kích thích tăng trưởng…
* Rác thải xây dựng: Mỗi ngày, hàng ngàn tấn rác thải được thải ra ngồi
mơi trường gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sống của chúng ta.
* Rác thải y tế: Rác thải y tế là những vật ở thể rắn, lỏng, khí được thải
ra từ cơ sở y tế. Phân loại rác thải y tế cụ thể như sau: rác thải lây nhiễm; Vật
sắc nhọn: Vật sắc nhọn bao gồm: kim tiêm, dao mổ, xi-lanh, kéo mổ, ống hút,

11


lưỡi dao, thuỷ tinh vỡ… rác thải từ phịng thí nghiệm; rác thải dược phẩm; rác
thải bệnh phẩm [22].
(2) Phân loại theo mức độ nguy hại
Theo chuyên mục Môi trường và cộng đồng, nếu phân loại theo mức độ
nguy hại thì rác thải có 2 loại rác thải khơng nguy hại và rác thải nguy hại.
Rác thải nguy hại là loại rác có chứa các chất hoặc hợp chất có đặc tính
gây nguy hại trực tiếp như dễ cháy, dễ nổ, gây ngộ độc, dễ ăn mịn, lây
nhiễm… Thậm chí chúng có thể tương tác với chất khác gây nguy hại đến
môi trường và sức khoẻ của con người.
Rác thải không nguy hại là rác thải không chứa hoặc chứa ít các hợp
chất có đặc tính gây nguy hại cho mơi trường và sức khoẻ con người [22].
1.1.2. Chính sách thu gom rác thải theo phương thức khốn hộ
Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào
đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt được và
cách làm để thực hiện các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát
triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - mơi trường [15].

Chính sách cơng là một tập hợp các quyết định chính trị có liên quan
của Đảng và Nhà nước nhằm lựa chọn mục tiêu và giải pháp và công cụ thực
hiện nhằm giải quyết các vấn đề của xã hội theo mục tiêu tổng thể đã xác
định” [15].
Phương thức khoán hộ: Thuật ngữ khoán hộ được nhắc đến rất nhiều
trong thời kỳ bao cấp và được hiểu là việc giao khốn cơng việc nào đó cho
các hộ gia đình.
Hoạt động thu gom rác thải về bản chất là hoạt động tập hợp rác thải từ
nơi phát sinh thông qua các phương tiện vận chuyển chuyên dụng về khu vực
tập trung để xử lý theo quy định.
Theo Phụ lục II ban hành kèm theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg về Hệ

12


thống ngành kinh tế Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ban hành thì hoạt
động thu gom rác thải bao gồm: Việc thu gom rác thải từ hộ gia đình và các
cơ sở kinh doanh bằng túi, xe rác và thùng chứa... Nó bao gồm việc thu gom
rác thải độc hại và khơng độc hại ví dụ như rác thải từ hộ gia đình, ắc qui đã
qua sử dụng, dầu và mỡ nấu đã qua sử dụng, dầu thải ra từ tàu thuyền và dầu
đã dùng của các gara ôtô, rác thải từ cơng trình xây dựng và bị phá hủy.
Thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ là cơ quan quản lý nhà
nước và tổ chức được giao nhiệm vụ thu gom rác rải thực hiện việc giao
khoán công việc thu gom rác thải cho các hộ gia đình.
Từ lý luận về “Chính sách cơng”, “Thu gom rác thải” nêu trên, có thể
định nghĩa sau: Chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ là
tập hợp các quyết định có liên quan nhằm lựa chọn mục tiêu, giải pháp và
cơng cụ chính sách để thực hiện việc thu gom rác thải theo phương thức
khoán hộ nhằm bảo vệ môi trường theo mục tiêu tổng thể đã xác định.
Từ những vấn đề chính sách trên cho thấy chính sách thu gom rác thải

theo phương thức khốn hộ bao gồm các chính sách:
(1) Chính sách về tổ chức, quản lý và cơ chế, chính sách, kiện tồn hệ
thống tổ chức phục vụ công tác bảo vệ môi trường từ Trung ương đến địa
phương theo Luật bảo vệ môi trường 2014, trong đó tập trung hoạt động xã hội
hóa hoạt động thu gom rác thải thông qua phương thức khoán hộ. Rà soát, quy
định rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp từ tỉnh đến xã, nhằm có sự
phối hợp chặt chẽ trong tổ chức quản lý cơng tác thu gom rác thải theo phương
thức khốn hộ, bảo đảm chủ trương xã hội hóa trong thu gom, vận chuyển và
xử lý rác thải. Bên cạnh đó, hình thành mạng lưới từ chính quyền đến đơn vị
đồn thể nhằm nâng cao nhận thức về công tác thu gom rác thải theo phương
thức khốn hộ, trong đó làm rõ trách nhiệm của các tổ chức đồn thể, chính trị,
trách nhiệm của cơ sở của các đơn vị thu gom rác thải, các cơ sở sản xuất, kinh

13


doanh, dịch vụ, hộ gia đình trong việc tham gia vào quá trình thu gom, xử lý
vận chuyển rác thải theo phương thức khoán hộ. Các cơ quan quản lý thực hiện
việc nghiên cứu xây dựng các cơ chế chính sách phù hợp nhằm ưu đãi, hỗ trợ,
khuyến khích thu gom, vận chuyển và đầu tư cơ sở xử lý rác thải theo phương
thức khoán hộ phù hợp trên địa bàn với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội địa
phương. Xây dựng cơ chế khuyến khích hoạt động xã hội hóa cơng tác thu gom
rác thải, huy động các thành phần kinh tế tư nhân tham gia đầu tư xây dựng và
trực tiếp quản lý tổ chức thu gom, bảo đảm yếu tố về hiệu quả, bền vững, ổn
định và mơi trường.
(2) Chính sách về truyền thơng, nâng cao nhận thức và phát triển nguồn
nhân lực, đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu nội dung về hoạt động thu gom
rác thải theo phương thức khoán hộ, trên tinh thần chỉ đạo của Đảng, Nhà
nước và các quy định tại Luật bảo vệ môi trường 2014, Nghị định số
38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 4 năm 2015 về quản lý rác thải và phế liệu

rộng rãi tới các cấp, các ngành, cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân. Tăng
cường trao đổi, tham quan, học tập kinh nghiệm trong triển khai công tác hoạt
động thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ, chú trọng đến tính khả thi,
sự phù hợp khi triển khai áp dụng cùng mơ hình thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ giữa các địa phương. Đào tạo và tăng cường nguồn nhân lực
biên chế phục vụ cho công tác thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ
Đẩy mạnh việc tuyên truyền, đào tạo và tổ chức các khố tập huấn cho doanh
nghiệp, hộ gia đình về hoạt động thu gom rác thải theo phương thức khốn hộ;
quy trình thu gom, vận chuyển, xử lý, tái chế rác thải rắn theo đúng các quy
định của pháp luật liên quan đến hoạt động xã hội hóa về thu gom rác thải.
(3) Chính sách về đầu tư và tài chính, huy động mọi nguồn lực đầu tư
cho hoạt động thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ: nguồn ngân sách
nhà nước, quỹ bảo vệ môi trường, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước

14


ngồi. Mở rộng hỗ trợ tín dụng nhà nước cho các cơng trình đầu tư, dự án tái
chế, tái sử dụng và thu hồi năng lượng từ rác thải cũng như các ưu đãi về
thuế, phí và lệ phí. Khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngồi nước
đầu tư vào hoạt động tái chế, tái sử dụng và thu hồi năng lượng từ rác thải.
Đẩy mạnh xã hội hoá hoạt động thu gom rác thải; tăng dần nguồn thu phí vệ
sinh, giảm dần hỗ trợ từ ngân sách cho hoạt động thu gom rác thải.
(4) Chính sách về giám sát, kiểm tra, thanh tra, tăng cường sự phối hợp
giữa các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường của các địa phương trong
kiểm soát chặt chẽ hoạt động thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ.
(5) Chính sách hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu, phát triển công nghệ,
nghiên cứu phát triển công nghệ hoạt động thu gom rác thải theo phương thức
khoán hộ theo hướng giảm thiểu lượng rác thải chôn lấp, tăng cường tỷ lệ tái
chế, tái sử dụng và thu hồi năng lượng từ rác thải.

1.1.3. Thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức
khốn hộ
Thực hiện chính sách là tồn bộ q trình chuyển hóa ý chí của chủ thể
chính sách thành hiện thực, là bước đặc biệt quan trọng trong chu trình chính
sách: hiện thực hóa chính sách, đưa chính sách vào cuộc sống [9]. Chất lượng
hiệu quả thực hiện chính sách phụ thuộc vào năng lực của đội ngũ cán bộ,
cơng chức trong thực hiện chính sách. Thực trạng năng lực thực hiện chính
sách ở nước ta cho ta thấy, bên cạnh những ưu điểm còn bộc lộ nhiều hạn chế,
bất cập. Do đó nghiên cứu về vấn đề lý luận và thực tiễn thực hiện chính sách
có ý nghĩa khoa học, thiết thực và cấp bách hiện nay. Từ những luận giải trên
đây có thể đi đến một khái niệm cơ bản về thực hiện chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khoán hộ như sau: Thực hiện chính sách thu gom rác
thải theo phương thức khốn hộ là tồn bộ q trình hiện thực hóa chính
sách này vào đời sống xã hội theo một quy trình, thủ tục chặt chẽ và thống

15


nhất nhằm giải quyết vấn đề thu gom rác thải trên một địa bàn cụ thể trong
một giai đoạn nhất định.
Có chính sách đúng nếu khơng thực hiện sẽ trở thành khẩu hiệu sng,
khơng những khơng có ý nghĩa, mà cịn ảnh hưởng đến uy tín của chủ thể
hoạch định và ban hành chính sách [13].
1.2. Quy trình thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khốn hộ
1.2.1. Lập kế hoạch thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khốn hộ
Để đưa chính sách cơng nói chung và chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ vào cuộc sống cần phải xây dựng kế hoạch triển khai
thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ. Đây là

nhiệm vụ, hoạt động đầu tiên, nhiệm vụ quan trọng định hướng trong tổ chức
thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khốn hộ. Hiệu quả
thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ phụ thuộc
vào chất lượng, tính chính xác, tính khả thi của bản kế hoạch thực hiện chính
sách của các chủ thể. Các chủ thể quản lý cần phải đầu tư thời gian và nguồn
lực để xây dựng kế hoạch thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ. Kế hoạch triển khai thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ cần được xây dựng trên cơ sở tham khảo ý kiến của các
bên liên quan trước khi đưa chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán
hộ vào triển khai thực hiện. Các cơ quan có nhiệm vụ triển khai thực thi chính
sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ đều phải xây dựng kế hoạch,
chương trình thực hiện bảo đảm tính hiệu quả, minh bạch và bền vững. Kế hoạch
triển khai thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ bao
gồm các nội dung sau:

16


- Kế hoạch tổ chức điều hành hoạt động thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ;
- Kế hoạch cung cấp các nguyên liệu (nhiên liệu, vật liệu, tài liệu) phục
vụ hoạt động thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ;
- Kế hoạch thời gian triển khai thực hiện hoạt động thu gom rác thải
theo phương thức khoán hộ;
- Kế hoạch kiểm tra, đơn đốc, thực thi đưa chính sách thu gom rác thải
theo phương thức khốn hộ;
Ngồi ra, đối với các chủ thể thực hiện chính sách thù trong bản kế
hoạch thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ cần
phải xây dựng về nội quy, quy chế tổ chức điều hành thực hiện chính sách phù
hợp; về nhiệm vụ quyền hạn của các cơ quan nhà nước và cán bộ công chức

người liên quan tham gia tổ chức điều hành chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ; về biện pháp, giải pháp khen thưởng, kỷ luật đối với cá
nhân tập thể trong tổ chức thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khoán hộ. Việc các chủ thể thực hiện chính sách lập kế hoạch thực hiện
chính sách thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ tốt sẽ giúp cho việc
thực thi chính sách được khả thi và khơng phải qua điều chỉnh, bổ sung trong
q trình thực hiện thu gom rác thải theo phương thức khoán hộ.
1.2.2. Tổ chức phổ biến, tuyên truyền thực hiện chính sách thu gom
rác thải theo phương thức khoán hộ
Phổ biến tuyên truyền thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khoán hộ của Nhà nước là một hoạt động quan trọng trong thực
hiện chính sách thu gom rác thải, thể hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động
thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải. Việc phổ biến, tuyên truyền chính sách
thu gom rác thải theo phương thức khốn hộ khơng chỉ giúp cho cộng đồng
nâng cao nhận thức và ý thức bảo vệ mơi trường, mà cịn giúp các cơ quan

17


Nhà nước, các cán bộ công chức, các tổ chức xã hội có trách nhiệm tổ chức
thực thi chính sách được nhận thức đầy đủ tính chất, tầm quan trọng, trình độ,
quy mơ của chính sách đối với Mơi trường sống của con người, đồng thời thể
hiện được những ưu điểm của phương thức khốn hộ trong triển khai chính
sách nói trên.
1.2.3. Phân cơng, phối hợp thực hiện chính sách thu gom rác thải
theo phương thức khoán hộ
Trong tổ chức và thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khốn hộ thì phối hợp thực hiện chính sách có ý nghĩa quan trọng tác
động đến hiệu quả thực hiện chính sách vì đây là phương thức mới, chủ yếu
đang được thí điểm tại các địa phương nên việc phân công, phối hợp thực

hiện cần rõ ràng. Muốn tổ chức thực hiện chính sách thu gom rác thải theo
phương thức khốn hộ có hiệu quả cần phải tiến hành phân công phối hợp
một cách chặt chẽ, hợp lý giữa các cơ quan quản lý ở Trung ương và các cấp
chính quyền địa phương. Thơng qua việc phân cơng, phối hợp thực hiện chính
sách một cách khoa học sẽ phát huy được những nhân tố tích cực góp phần
nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức
khốn hộ. Trong phân cơng nhiệm vụ cần đặc biệt chú ý đến khả năng, trình
độ năng lực chuyên môn và thế mạnh của từng tổ chức, cá nhân, hạn chế tình
trạng chồng chéo nhiệm vụ và trách nhiệm khơng rõ ràng.
1.2.4. Duy trì, điều chỉnh chính sách thu gom rác thải theo phương
thức khốn hộ
Duy trì thực hiện chính sách thu gom rác thải theo phương thức khốn
hộ là làm cho chính sách được tồn tại và phát huy tác dụng trong môi trường
thực tế. Tuy nhiên trong thực tế, khi đến giai đoạn thực thi thì lại vướng một
số hạn chế nhất định, đó có thể là do nhà hoạch định chính sách khơng lường
hết được kết quả ban hành chính sách, hay do sự thay đổi mơi trường chính

18