Cải cách giáo dục ở Nhật Bản trong thời kỳ Minh trị và vai trò của nó.

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>VA VAI TRO CUA NO </b>

C

o the ndi, giao due cd vai trd dac biet
quan trgng trong sir phat tridn kinh ta
- chi'nh trj - xa hdi cua mdi mgt qudc gia.
Nhat Ban, vao nhiing nam eudi thd ky XIX,
la nude da thuc hien thanh edng eai each
Minh Trj (1868 - 1912)) - mgt su kien trgng
dai, cd tfnh budc ngoat lam rang danh dat
nudc nay. Nhd thd, Nhat Ban da phat tridn
dat nudc theo con dudng hien dai hoa va
tranh dugc su xam luge eua cae nudc
phuang Tay vao thdi Can dai. Thanh qua vT
dai ay la su cgng hudng cua rat nhidu tac td,
Irong dd khdng thd khdng ka dan cdng cugc

<i>"cdi cdch gido due" va "vai trd " to Idn ciia </i>

nd. Cai each giao due d Nhat Ban trong thdi
ky Minh Trj da lam chan dgng, lung lay md
hinh giao due xua eu va anh hudng true tiep
dan viec dao tao ngudn nhan lire eho cdng
cude Duy Tan eiia qudc gia nay. Han thd,
cho dan ngay nay, nhtrng tu tuang eai each
do van cdn cd gia trj chidn luge cd y nghTa
Ihuc tidn rat sau sac. Khdng chf vdi Nhat
Ban, d Viet Nam da tang eudfng nhtrng ydu
td ndi luc, vide tim hiau cai each giao due d
eac nude trdn the gidi la dieu hat siic can
thiat trong cdng cude edng nghiep hoa - hien
dai hoa dat nude hien nay.

1. Xay dung he thong giao due kieu moi
Cung gidng nhu mdt so qudc gia chau A
khae, trudc nam 1868, Nhat Ban chju anh
hudng nang nd cua giao due Nho giao. Su
ben re eua he thdng giao due kieu eii nay hdt
sire sau dam trong xa hgi Nhat Ban lue bay
<i>gid. Do dd, qua trinh dau tranh de di den mgt </i>

TRAN THI TAM'

SU lot xae gan nhu hoan toan sang he thdng
giao due kieu mdi d thdi ky Minh Tri la mgt
qua trinh "khdng binh lang" va thang thi
eudi ciing da thudc ve nhtrng tu tudng cap
tien.

Cac nha lanh dao Minh Trj tir rat sdm da
nhan thirc rd tfnh phi tap trung va thidu tinh
chat che, thiau su td ehiic, quan ly ciia Nha
nudc trong md hinh giao due Nho giao nen
mudn su dung giao due nhu la mgt cdng cu
ciia su thdng nhat qude gia thdng qua nhtrng
thay ddi ve muc tieu va ngi dung day hgc.

Nhu ehung ta da biet, vao thdi Can dai,
trudc lan sdng van minh phuang Tay nhieu
qudc gia Chau A da khep minh trong tii dgng
dd rdi dua ddn he qua mat dge lap, chu
quydn va phai tranh dau sudt mdt thdi gian

<i>dai de gianh lai nd. Rieng Nhat Ban, vdi sir </i>
sang sudt eua dgi ngii cac nha lanh dao tai
hoa va tan tidn nhu: Iwakura, Fukuzawa
Yukichi... da sdm nhan thire dugc rang:
chfnh giao due la chia khoa bf mat cua sire
manh phuang Tay. Tir dd, Nhat Ban "phai
<i>hgc tap rat nhidu ve cdng nghe, cae thiat che, </i>
cac tu tudng cua phuang Tay va phat trien
mdt nang lire xa hdi trdn ea sd giao due de
hd trg cho mgt ndn kinh ta va xa hdi hien
dai" nham mue tidu "phii qude cudng binh"
(fukoku kyohei) vdi tinh than "bgc tap
phuang Tay, dudi kjp phuang Tay, di vugt
phucmg Tay" tren nen tang djnh hudng "ky
thuat phuang Tay. dao dire phuang Ddng"

Ttiac sT. Ktioa Licti sir, Tnrdng Dai hpc Ktioa hoc Hue

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>de thdng qua dd thidt lap he thdng giao due </i>
kidu mdi mdt each cd chgn Igc.

Tir trudc nam 1868, d Nhat Ban da cd
mdt sd ca nhan ed tu ludng Au hoa da cho
con em minh sang cac nudc phuang Tay hgc
tiip. Sau dd, chfnh Mac phii da thue hien viec
giri bgc sinh ra nude ngoai bgc tap, mdi eac
<i>ky su nudc ngoai sang giup da ve ky thuat, </i>
giang day va khoa hgc va ngdn ngir* '.
Nhung phai tir 1868 trd di vide nghian ciru
be thdng giao due phuang Tay d Nhat Ban

mdi thuc sir didn ra manh me. Thdng qua
vide kien toan bd may td chirc, quan ly giao
due cac cap, Nhat Ban da budng ldi viec xae
lap khudn mau giao due phuang Tay. Bal
diu tir nam 1870, cac trudng hgc d Nhat Ban
Id chirc theo 3 cap hgc bao gdm lidu hgc,
trung hgc va dai bgc. Nam 1871, thanh lap
Bd Giao due va cdng bd luat Gakusei (Flgc
cbl - Trat tu giao due Chfnh phii). Trdn ca
sd dd, chfnh phu Minh Trj da didu chinh vii
ban banh mdt bg luat mdi cung dugc ggi la
Luat Giao due (Kyoiku Rei), cdng bd nam
1879. Theo luat Gakusei, giao due Nhat Ban
se dugc thue hien theo ind hinh giao due 3
cap ciia Phap.

Vide ban banh luat giao due dugc xem la
mcil quii trinh thir - sai d l tim ra eai phii hgp
vdi thuc lien Nhat Ban liic bay gid. Vi the,
lual giao due thudng xuydn dugc thay ddi.
Sd dT cd diiu nay la do quii trinh dau tranh
giua cac trudng phai: Nho hge, Qudc hgc va
Au hgc vin tiip luc tdn tai. Ben canh dd,
gicio due liie nay cdn lidn quan ddn viec kien
toiin, phiin bd he thdng quan ly tir trung
uong xudng dja phuang nham pha va tfnh

nhd Id, thilu nhll quan ciia Nho hgc Irudc
day dd di dan mdl sir ihdng nhai loan dien va
mgi mat trong giao due.

Chlng ban, theo Luat Giao due nam 1879
da giao quyan quan ly trudng hgc cho ciic
dja phuong nhung kat qua la mdl sd hgc sinh
tdi trudng tilu hgc d nhidu dja phuang giam
dang kl. Ngay trong nam sau (1880), Chinh
phii Nhat Ban da thay ddi luat giao due de
thdng qua he thdng giao due quan ly lap
<i>trung cu thd la ed sir thdng nhat ve thanh Id </i>
cua he thdng giao due nhu: chuang trinh.
sach giao khoa, he ihdng trudng Idp... trdn
khip ea nudc. Dac biet, Arinari Mori (1847

-1889) - Bd trudng Giao due dau tien ciia
<i>Nhat Ban la ngudi da thdng qua Lual ve </i>
Giao due tilu hgc. Bd luat nay coi giao due
tilu hgc la ndn tang ciia loan bd be thdng
giao due, va theo dd quy djnh 3 hoae 4 nam
tilu hge la giao due bit budc'"', coi giao due
tilu hgc la "diiu kien trudc lien giiip cho nen
kinh tl cit canh". Cac nha lanh dao Minh Trj
dii scVni nhan ihirc dugc rang, mudn xay
dung mdl nudc Nhat nidi khdng thd bat dau
vdi sd ddng quan chimg mil chir, xem giao
due tidu hgc la cai gdc cua ndn giao due va
sir phat Irian. Chinh quyan Nhat Ban da td
chirc nhilu loai trudng tidu hgc khae nhau,
phii hgp vdi hoan canh ciia mdi dia phuang:
thanh thj, ndng thdn, midn niii... O mdi khu
<i>vuc lai cd nhtrng quy djnh ve bd tri thdi gian </i>

din trirdng cho phii hgp vdi dieu kien. hoan
canh eua hge sinh. Bang each dd, chinh phii
mudn Idi keo trd em ddn do tudi di hge ddn
trirdng cang nhiau cang tdt, mdt each tu

<i>' " Ddng A - Ddng Nam .4: nhung van IIL' heh sir vd hien </i>

<i>• tai (2004), Nha Xiiflt Ban The- Gioi, Ha Npi, tr.l82. </i>

<i>'-' T r k Phuong Hoa (2006), •Gido due Phdp - Viet a Vi^t </i>

<i>Nam giai doan 1906 - 1945 vd cai cdch gido due a Nhdt </i>
<i>Ban thai Minh Tri", Tap chi Nghien ciru Nhat Ban va </i>

Dong Bac A, s6 64, tr.43.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

nguydn va cd y thirc. Giao due tidu hgc luc hinh cua phuong Tay rat phong phii va da
<i>nay dugc coi la rat quan trgng de tao ra trong dang tren ea sd thdng nhat vd sach giao </i>
xa hdi nep sdng cdng nghiep hoa. Vao nam khoa. Cae mdn hge d trudng tidu hgc cap
1900. Nhat Ban da cho sira ddi Luat Irudng dudi (giao due tidu hgc gdm 8 nam, 4 nam
lieu hgc trong do dua ra nhting quy djnh vd dau ggi la giao due tidu hge cap dudi. 4 nam
nghTa vu giao due mdl each ehi tidt, vf du sau ggi la giao due tiau hgc bac cao) bao
nhu: cha me va nhtrng ngudi thua mudn trd gdm: hgc danh van, chii. tir vung, dgc hdi
em phai thi hanh luat bat bude eho trd em thoai, dgc, dao dire, vidt thu, ngir phap. sd
din Irudng dung theo quy djnh. Nhd vay. li hgc. giao due thd chat, dja ly va vat ly. 0
le trd em din trudng da tang nhanh tir sau tidu hgc bac cao. hgc sinh dugc hgc Ijch sir.
nam 1900'^' va Nhai Ban trd thanh nudc cd hinh hge, ve, ljch sir tu nhidn, boa hgc va
ti le ngudi mil chu vao loai thip nhit trong sinh hgc. Chuang trinh hgc nay dugc md
thdi dilm nay. phdng Iheo chuong trinh ciia cac nudc

Bdn canh viec thiet lap he thdng cac phuang Tay.

trudng tilu hgc, Nhat Ban eung chu Irgng Do dd, sach giao khoa diing trong cac
phat triln eae trudng Dai hgc true ihudc nha trudng tieu hgc ciia Nhat d giai doan dau la
vua (Dai hgc hoang gia) va eac trudng dao sach dieh hoae sach md phdng theo sach ciia
lao giao vidn, ciing vdi dd la quy djnh v l cac nudc chau Au va My. Den trung hgc va
trudng day nghi (dugc thdng qua nam 1899) cae bae hgc cao ban, sach nudc ngoai da
va sir ra ddi cua cac trudng dai hgc: Dai hgc dugc nhap khau va dieh nguydn van'^'.

Tokyo dugc thanh lap nam 1877, Dai hge Vl phuang phap va phuang lien day hgc
Keio... T I I ea da thiic dly viec hoan thien he ca ban gin gidng vdi phuang Tay. Co sd
thdng trudng ldp d Nhat Ban va gdp phin hgc tap bao gdm ban ghd dugc nhap khau
dao tao ling Idp lanh dao cho dit nudc. Dac nguyen chide tir Chau Au va Chau My vao
biet, su ra ddi cua Dai hgc Tokyo (trudng giai doan dau, sau dd thi Nhat Ban tien hanh
day vl tri thirc va van hoa phuang Tay) da tu san xuit, rieng bang den, phin viit la do
danh diu su ra ddi cua nIn giao due dai hgc ngudi Nhat tu san xuat da trang bj chu yeu
d Nhai Ban, nam 1886 trudng nay ddi ten cho cae trudng tilu hgc.

thanh Dai hgc D I qudc la mdt trong nhirng Ridng phuong phap giang day mdi dua
trung tam dao tao nhan lire cdt can cho su trdn ca sd quan sat true tiip, khuyan khich
nghiep Duy tan "trd thanh ddn bIy khdng trao ddi, thao luan nhim phat huy tu duy cua
Ihl thilu cua qudc gia". ngudi hgc. Phuang phap nay thay the cho

2. Xae lap chu-ang trinh hoc phong phii phuang phap giang bai va dgc tir sach giao
va da dang khoa trudc day. Tir sau nam 1887, Nhat Ban
Ciing vdi vide xay dung he thdng giao tiin hanh ap dung phuang phap day hgc 5
due tilu hgc kilu mdi thi khung chuong budc ciia Dire. Theo phuang phap nay, giao
trinh giao due cung dugc xae lap theo md

<i>'•" TrSn Phirong Hoa (2006), ••Gido due Piuip - I 'iet a I 'iet </i>

<i>Nam giai dogn 1906 - 1945 vd cai cdch gido diic a Nhdt </i>

<i>'" Ddng .4 - Ddng Nam .A: nhung vdn de lich su vd hien Ban thai Minh Tri", Tap chi Nghien ciiu Nhat Ban va </i>

<i><b>tgi (2004), Nha XuSt Ban Thg Gioi, Ha Noi, tr. 186. Dong Bac A, so 64, tr.45. </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

vien trudc bet chuan bi tai lieu va gidi thieu
cho hgc sinh. Sau dd. tu hgc sinh sap xdp lai
thdng tin dudi hinh thirc tri thire ed td chirc
theo eac nhdm nhd dd ngudi hge cd thd da
dang chuyan hoa kien thirc da dugc hgc dudi
dang ky nang. Phuang phap nay dugc coi la
djnh hircing quan trgng trong trudng tidu bgc
thai Minh Trj va dan nay van tiap luc dugc
iip dung. Giao due Minh Trj cdn tidp thu
hinh Ihire giao due true quan ciia My, sir
dung cac dd diing true quan vao day hgc:
tranh anh, bang bidu... thay tha cho ldi hge
"tam chuang trich cu" trudc day.

Do hge hdi tir md hinh giao due phuang
Tay ndn Nhat Ban da xay dung duge mdt
ndn giao due mang tinh thuc dung eao. Diau
nay nam ngay trong tu tudng eiia nha cai
each giao due bac thay Fukuzawa Yukichi.
Ong cho rang: hgc khdng ehi la hge thudc
nhtrng kiln thirc cd san trudc day ma phiii
gin vice hgc vdi nhung nhu eau eua cugc
sdng hien dai nhu dgc, viat (dac biet la ngoai

ngtr), lam tfnh... dl cd thi giao djeh, trao ddi
vdi bdn ngoai mdt each bidu quii. Vdi Irudng
Dai hgc Keio ciia minh, dng da dao tao ra
cho Nhat Ban nhilu lap thuang gia va cac
nha liinh dao quan trgng trong bd may nha
nudc. Giao due eiia dng la giao due mang
tinh thin khoa hgc, ddc lap va thue dung.
Theo dng, ciic nudc phuang Ddng sd dT
cham tiin trong thdi Can dai la bdi giao due
<i>Khdng giao qua thidn ve hu hgc. </i>

Muc liau chung cua ca nudc luc bay gid
la tiip trung cho '•phii qudc, cirdng binh" vi
vay viec trang bj kiln thirc khoa hgc, ky
thuat va di sau vao thuc hgc liic nay la rit
quan trgng trong sir phat trian kinh ta Tu ban
Chu nghTa, giao due ky thuiil do dd dac biet
duc7c coi trgng. Chinh phii Nhat Ban da giri
cac sinh vien cua minh ra nudc ngoai da tim

hiau, nghian ciru nhirng kian thirc lian lien
<i>nhat ve ap dung cho dat nudc minh. Cu tha. </i>
Nhat Ban da giri sinh vian sang Anh da hgc
<i>ve hai quan va hang hai, sang Dire de hgc ve </i>
<i>bd binh, y khoa va sang My de hgc ve kinh </i>
<i>doanh, sang Phap da hgc ve luat khoa... </i>
Ngoai ra, Nhat Ban cdn mdi cac giao su.
giang vidn ngudi nudc ngoai (khoang 5000
ngudi) sang giang day, truydn ba kian thirc
cho ngudi Nhat, nhat la ve ky thuat. Dd tang

<i>cudng sir hidu biat ve tha gidi bdn ngoai, </i>
chfnh quyan Minh Trj cdn chii trgng nhidu
din viec day ngoai ngir, nhat la tieng Anh.
xem dd la chia khoa de md ra thd gidi bdn
ngoai. Bdi vay, vao nam 1874 d Nhat Ban da
cd tdi 91 Irudng day tidng nudc ngoai'^'.

Tinh thin thuc hgc dd phuc vu cho sir
phai Irian cua dat nudc dugc thd bien cao
nhat trong viec ehinh quyan Nhat Ban diin
cac doan chuyan gia ra nudc ngoai dd hgc
hdi, tiip thu kinb nghiem. lir dd dua ra
nhtrng chinh siich ddi ndi va ddi ngoai phii
hgp, vi du: lir nam 1871 - 1873, Iwakura da
dua doiin quan chirc lanh dao ra nudc ngoai
khcio sal linh binh d cac nude phuong Tay...
Nhu vay, chfnh quydn Minh Trj da rat quan
lain, tao didu kien cho lang Idp lanh dao tiap
thu va nlm bat thdi eudc. Nhd vay, ca Nhat
Ban liic dd nhu "mdt irudng hgc khdng Id"
trong gudng quay ciia cdng cugc canh tan
dat nudc.

Bdn canh viee khae phuc nhtrng ban cha
cua he thdng giao due Nho giao nhu sir
manh inun, phan lan, lu phat... nhtrng cai
each giao due thdi Minh Trj cdn thd hien
tinh chat uu viet, tian bd so vdi cac nen giao

<i>''* Le Thj Anh Dao (2004), "Van de cdi cdch gido due. </i>

<i>dao tgo nhdn tdi a hai phong irdo Duy Tdn chdu A (Nhdt </i>
<i>Ban, Trung Quoc) thai Cgn dgi". Tap chi Nghien ciru </i>

Nhat Ban va Dong BSc A, s6 49, tr.52-53.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

due chau A lue bay gid dd la sir binh dang
Irong giao due. Trudc nam 1868, d Nhat Ban
tdn tai he thdng trudng Icip gianh ridng cho
gidi vd sT va dan thudng, d dd cd sir each
biet va phan tang rat ro ret. Va phan Icin cac
trudng tiau hgc chi dugc td chirc cho quan
lai nhung dudi thdi Minh Trj, trudng hgc
cdn gianh cho ca con cai nha thudng dan va
"tre em ddn tudi di hgc, khdng phan biet
nam nir dau phai tdi trudng va cac bae cha
me phai duge thdng bao vd ehinh sach nay
<i>vdi tat ca Idng ham mudn". Quan nidm ve </i>
giao due vdi nir gidi eiing da thay ddi. Day
la mdt tien bg ldn lao trong nhan thire vd vj
the cua nguai phu nir trong xa hgi A Ddng
bay gid ndi ridng va the gidi ndi chung.
Trudc dd, chua hd ed tidn le nay. Dudi thdi
Minh Trj, phu nir hoan loan binh dang vdi
nam gidi trong giao due. Nhd thd, trinh do
dan tri cua phu nir ngay dugc nang cao, ndu
nhu nam 1875 ehi ed 18,58% nir sinh tdt
nghiep tidu hgc thi tdi nam 1910 eon sd dd
da ldn tdi 97,38% va dat mire 99% sau dd
khdng lau'^\ Dugc giao due, phu nir tham

gia ngay cang nhieu vao cac hoat ddng san
xuat, kinh doanh, gdp phan phuc vu dac lire
cho sir nghiep Cdng nghiep hoa - Hien dai
hoa ciia Nhat Ban. D I dap irng nhu cau dd,
cac trudng nti cdng lap dugc thanh lap nhieu
hon. Chinh sach giao due gianh cho ntr gidi
cd thd ndi khdng chi la budc tien ldn ciia
Nhat Ban ma cdn la budc tien Idn trong Ijch
sir van minh nhan loai.

Trong cdng cude cai each giao due eua
Nhat Ban thdi Minh Trj, ngoai vide da cao
giao due tilu hgc thi viee dao tao ddi ngii
giao vidn la hai ehinh sach dugc dac biet chu

<i>"'' Dong A - Dong Nam A: nhung vdn de lich sit vd hien </i>

<i>tgi (2004), Nha XuSt Ban Thg Giai, Ha Noi, tr. 185. </i>

trgng. Do xay dung he thdng giao due cac
cap tir trdn xudng, sd lugng hgc sinh ngay
cang tang nhanh keo theo tinh trang thieu
giao vidn d tat ca cac cap hgc va nganh hgc.
Do dd, ngay tir khi ban banh Hgc che
(1872), trudng su pham dau tidn da dugc
thanh lap d Tokyo vdi sir giiip da cua
chuyen gia giao due My Marison Scott vdi
54 hgc vian dau tian.

Tiep do la Sac ldnh ve trudng su pham

<i>(1886) va Sac lenh ve giao due su pham </i>
(1890) da khang djnh viec dao tao giao vien
phai nhan manh dan viec phat trian phuang
phap giang day tran ca sd nhtrng hiau biat ve
khoa hgc phuong Tay. Theo dao luat nam

1878, mdi tinh d Nhat Ban ft nhat phai cd 1
trudng su pham. Giao vidn vdi tu each la
"ngudi truyen ba tri thire" phai hdi tu dii cac
ydu Id dire va tai. Chfnh quydn Minh Trj coi
viec dao tao dgi ngii giao vian la yau td tien
quydt cho mdt nen giao due cd chat lugng
cao, gian tidp phuc vu cho cdng cugc cai
each trdn cae ITnh vue cu the khae. Diau nay
eho din nay van dugc khang djnh bdi chat
lugng cua cac lap hgc trd, cae thanh vidn ciia
xa hdi hay rdng ban la su phat trien cua kinh
tl - chfnh trj - xa hdi phu thudc rat nhidu vao
dgi ngii "ky su tam hdn" nay!

<b>3. Vai tro cua cong cuoc cai each giao </b>
<b>due </b>

Mac dil viec chuyen ddi tir nen giao due
truyen thdng sang nen giao due hien dai
khdng phai dl dang, nhat la khi dat nd trong
he quy chiau cua van hoa, ljch sir... Nhung d
Nhat Ban, ehinh giao due da giiip cho su

djnh hudng xa hgi theo kieu each tan khi

tinh din truyin thdng, sir dung truyen thdng
nhu la tiin dd cho hien dai hoa, giiip cho qua
trinh nlm bat, sir dung cac thanh tuu khoa
hgc mdt each hieu qua khi hgp thirc hoa djnh

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

hudng xa hdi dua tren cac gia tri truydn
thdng... Va chfnh didu nay da khang djnh
giao due thai Minh Trj la mdt cdng cu quan
Irgng, dang ke de xay dung ca cau ha tang
ciia nude Nhat thdi ky nay. Han thd, chfnh
giao due da giii vai trd quan trgng irong sir
phat trien, trong sir chuyen ddi tir ddi sdng
ndng nghiep cd truyen sang mdt xa hdi cdng
nghiep hien dai va sau dd, trong nhtrng bidn
ddi xa hdi cao ban, nd da tao ra mdt loat cac
trung tam djeh vu nhu eac trung tam ky thuat
mdi... Vdi Nhat Ban, cai each giao due thdi
ky Minh Tri la chia khoa dd md cira ddn tha
gidi hien dai* '.

Bing viec tiip thu thanh qua giao due tir
rit nhilu nudc tran tha gidi va biat chat lgc
thanh cac kinh nghiem ban than theo phuang
chain "Hgc la ehia khoa cua thanh cdng
trong cude sdng va khdng ai khdng can ddn
giao due" Nhat Ban da tao nan tam vdc dang
chu y cua minh tir sau thdi ky Minh Trj trd

<i><b>m. </b></i>

Thdng qua viec xae lap he thdng giao due

kilu mdi, cac trudng bgc cac cap dac biet uu
tian eho giao due tilu hgc da dat nan mdng
cho mdt nIn giao due vtrng ben tir ngay
trong gdc rl. Nhd sir thanh cdng ciia chfnh
sach nay ma hidn nay Nhat Ban la mdt trong
nhtrng nudc cd ti le ngudi biet dge. biat viat
cao nhit tren thi gidi. Cac trudng hgc d
Nhat Ban da thue su trd tbanb phuang tien
hiru hieu Irong viee dao tao ddi ngu nhan tai
cd kha nang nlm bit dugc cdng nghd hien
dai va tham gia vao viec diau hanh. quan ly
dit nudc trong cdng cugc hien dai hoa, canh
tan dill nudc.

Cd thi ndi, ddng gdp ndi bat nhat ciia
cdng eudc cai each giao due d Nhat Ban thdi
ky nay la gdp phan day manh cdng eudc hien
dai hoa dil nude. Nhd cdng cugc ciii each
nay, "Nhat Ban da chuydn sang mdt he
thdng giao due mdi dua tren co sd thdng
nhit gitra chinh phu va cac ca quan giao due,
dl cao truydn thdng dan tdc theo tinh than
Khdng giao nguyen thuy va phuc vu dac lire
cho lgi ich dil nudc ddn cudi Ihd chian thir
hai"***'. He thdng giao due eai each da tridn
khai viee sir dung sach giao khoa chung,
ciing vdi dd la su thdng nhat trong be thdng
giao due tir trung uong xudng dja phuang da
tao ndn chit kit dinh, sir ihdng nhat cao do
ciia qudc gia - yiu td tdi quan trgng vdi Nhat

Ban nhim ciing cd sire manh ndi lire dd thuc
hien thanh cdng cdng cude Duy tan va bang
giao vdi Ihl gidi bdn ngoai d mdt tu thd hoan
loan khae vdi cac nudc chau A vao thdi
dilm bIy gid. Liic nay d Nhat Ban "•trudng
hgc trd thanh ddng ca thiic day vide hinh
<i>thanh Irong nhan dan cam giac chung vc mdt </i>
qudc gia, dan tdc, tao ndn viec chuyan ddi
ldng trung Ihanh ddi vdi dja phuang mang
tinh phong kiln thanh Idng trung thanh ddi
vdi dil nudc mang tfnh qudc gia, Idi cudn
ddng dao eac ting Idp nhan dan vao cdng
cugc hien dai hoa"* *.

Ban canh dd, thdng qua viec tiap thu he
thdng giao due phuang Tay (phuang phap
day hgc. dieh sach giao khoa phuang Tay,
phat triln viec day va hgc ngoai ngtr...) da
gdp phin phd bidn van hoa va ldi sdng

<i><" Nguyen Kim Lai - DSng Thj Tuygt Dung (2004), "Vai </i>

<i>tro cua gido due doi vai qud Irinh hien dgi Iwd Irong thai </i>

<i>Ay Minh Tri a Nhgl Ban". Tap chi Nghien ciru Nhat Ban </i>
va Dong BJc A, s6 51, tr.57-58.

<i>'*' Nguyen Kim Lai - DSng Thi Tuygt Dung (2004), "Vai </i>

<i>tro ciia gido due doi vai qud trinh hien dgt hod trong thai </i>

<i>AT> Minh Tri a Nhdt Ban", Tap chi Nghien ciru Nhat Ban </i>
va Dong Bac A, s6 51, tr.62.

<i>'"'' Dong A - Dong Nam A: nhung vdn de lich su vd hii'n </i>

<i>Igi (2004), Nha XuSt Ban Thi Giai, Ha Noi, tr. 179. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

phuong Tay vao Nhat Ban. Nhat Ban trd
thanh qudc gia Chau A dau tidn "hiau" va
"biai each sdng" vdi phuong Tay ban het
mgi qudc gia! Tidp thu van hoa va cac gia trj
cua van minh phuong Tay cdn dua den su
ddi mdi trong tu duy, trong each thire tridn
khai cdng cugc cai each dat nude eua minh
da gdp phan tao ndn su thay ddi ky dieu tran
mgi ITnh vuc tir kinh ta dan chinh tri, xa
hdi...

Nhat Ban vdn la qude gia nhay cam va cd
kha nang thich nghi rat cao. Phai chang
chfnh ndt dac trung van hoa trdn da ly giai
cho nhting bian cd than ky cua dai nude nay
trong sudi chidu dai lich sir eua minh? Vdi
edng cude eai each giao due thdi Minh Trj
da khang djnh mdt phan nao didu do! Can
phai khang djnh rang sir thanh cdng cua Duy
Tan Minh Trj cudi the ky XIX cd sir ddng
gdp khdng nhd eua eai each giao due, nd da
ed anh hudng true tidp, lau dai va quyat djnh

trong viec tao dung chat lugng ngudn nhan
lire eon ngudi. Sir phat tridn eua nen giao
due Nhat Ban hien nay, mgt lan ntra da
khIng djnh tham tinh dimg dan cua nhiing
cai each do va la bai bgc vd xay dung ndi lire
cho nhieu qudc gia trong muu cau eat canh
nIn kinh tl. Nhd cai each giao due ndi rieng
va thanh cdng tir eai each Minh Trj ndi
ehung da tao ndn bude ngoat than ky cua
Nhat Ban thdi Can dai: khdng bj xam luge
va phat triln dat nudc theo con dudng hien
dai hoa sdm va thanh cong nhat d khu vue
Chau A. Cho din nay, Nhat Ban van la mdt
tim guong sang chiia dung nhieu bi quydt va
cai ggi la "truyen thdng - hien dai", sir hun
diic, tdi luyen cua ca mgt dan toe, mdt qudc
gia vdn dugc xem la dae biet trdn tha gidi!

<b>TAI LIEU THAM KHAO </b>

<i>1. Le Thi Anh Dao (2004), "Vdn dk cai </i>
<i>cdch gido due. ddo tgo nhdn tdi d hai phong </i>
<i>trdo Duy Tdn chdu A (Nhdt Bdn. Trung Qudc) </i>
<i>thdi Can dgi". Tap chi Nghien cim Nhat Ban va </i>
Ddng Bac A, sd 49, trang 51-55.

<i>2. Tran Phuang Hoa (2006), "Gido due </i>
<i>Phdp - Viet a Viet Nam giai dogn 1906 - 1945 </i>
<i>vd cdi cdch gido due d Nhdt Bdn thdi Minh Tri". </i>
Tap chi Nghien eiiu Nhat Ban va Ddng Bac A,

sd 64, trang 41 -47.

3. Nguyen Kim Lai - Dang Thj Tuyet Dung
<i>(2004), "Vai trd eita gido due ddi vdi qud trinh </i>
<i>hien dgi hod trong thdi ky Minh Tri a Nhdt </i>
<i>Bdn", Tap chi Nghien cim Nhat Ban va Dong </i>
Bac A, sd 51, trang 57 - 62.

<i>4. Ngd Huong Lan (2005), "Gido due hgc </i>
<i>Dgi hoe vd tren Dgi hoc a Nhdt Bdn: nhirng </i>
<i>chdng dudng ddi mdi". Tap chi Nghien ciru </i>
Nhat Ban va Ddng BIC A, sd 60, trang 52 - 58.

<i>5. Phan Nggc Lien (ehu bien) (1997), Lich </i>
<i>su Nhdt Bdn, Nha Xuit Ban Van boa, Ha Ngi. </i>

<i>6. R.H.P Mason - J.G. Caiger (2003), Uch </i>
<i>su Nhdt Bdn, Nha Xuit Ban Lao Dgng, Ha Ngi. </i>

<i>7. Edwin O. Reisehauer (1998), Nhdt Bdn </i>
<i>edu ehuyen ve mot qudc gia, Nha Xuat Ban </i>
Thong Ke, Ha Ngi.

<i>8. Kataoka Saehihico (2005), "140 ndm </i>
<i>Can dgi Nhdt Bdn vd dgc trung vdn hod Nhdt </i>
<i>Bdn", Tap chi Nghien cim Nhat Ban va Dong </i>
BIC A, sd 56, trang 20 - 27.

<i>9. Ddng A - Ddng Nam A: nhicng vdn de </i>
<i>lich su vd hien tgi (2004), Nha Xull Ban The </i>

Gidi, Ha Ndi.

</div>

<!--links-->