Xanh hóa công nghiêp- Vai trò mới của cộng đồng, thị trường và chính phủ - Phần2

Chѭѫng 3
Cӝng ÿӗng, thӏ trѭӡng
và thông tin ÿҥi chúng
Sumatra, mӝt trong nhӳng hòn ÿҧo lӟn thuӝc quҫn ÿҧo Inÿônêxia, là xӭ sӣ
hoa lӟn nhҩt thӃ giӟi có hӗ núi lӱa lӟn nhҩt Châu Á. Tҥi ÿây, nhӳng bҧn làng
ÿһc trѭng cӫa dân bҧn ÿӏa nҵm rҧi rác trên vùng cao nguyên núi lӱa và các khu
rӯng ӣ vùng ÿҩt thҩp. Vӟi dân cѭ thѭa thӟt và giàu có vӅ tài nguyên, Sumatra
nҵm trên mӝt dҧi ÿҩt hҽp chҥy tӯ Malaixia, Xingapo sang ÿҧo Java thuӝc quҫn
ÿҧo Inÿônêxia. Do các nѭӟc láng giӅng ÿã cùng nhau tҥo nên huyӅn thoҥi Ĉông
Á vào nhӳng năm 1970, ngѭӡi dân Sumatra ÿã kiên quyӃt tìm cho mình mӝt con
ÿѭӡng phát triӇn. Hӑÿã giӳ vӳng lұp trѭӡng cӫa mình trong nhiӅu cuӝc tranh
chҩp ÿҩt ÿai, khai thác tài nguyên và sӵ xuӕng cҩp cӫa môi trѭӡng. Mӝt sӕ các
cuӝc tranh chҩp ÿã kӃt thúc mӝt cách bi thѭѫng, ÿӇ lҥi ÿҵng sau sӵ tàn phá vӅ xã
hӝi và môi trѭӡng. Song cNJng có mӝt sӕ các cuӝc tranh chҩp có kӃt cөc may
mҳn, giúp xác ÿӏnh ÿѭӧc nhӳng vai trò mӟi tích cӵc cӫa chính phӫ, giӟi kinh
doanh, và các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng.
Bài hӑc thành công cӫa nhà máy giҩy và bӝt giҩy PT Indah Kiat (IKPP) ÿã
giúp thҩu hiӇu ÿѭӧc nhӳng vai trò mӟi ÿó
1
. Là mӝt cѫ sӣ sҧn xuҩt bӝt giҩy lӟn
nhҩt ӣ Inÿônêxia, IKPP cNJng ÿӗng thӡi là cѫ sӣ sҧn xuҩt sҥch nhҩt. Các phân
xѭӣng nghiӅn bӝt giҩy ӣ Tangerang, Tây Java, ÿã nhұn ÿѭӧc mӝt sӕ giҧi thѭӣng
môi trѭӡng quӕc gia và quӕc tӃ, và cѫ sӣ nghiӅn bӝt giҩy Sumatra ӣ Perawang là
ÿѫn vӏ tuân thӫÿҫy ÿӫ các quy chӃ nhà nѭӟc vӅ quҧn lý ô nhiӉm.
Tuy nhiên IKPP không phҧi lúc nào cNJng là mӝt mүu mӵc vӅ môi trѭӡng.
Năm 1984, cѫ sӣ Sumatra nhұp khҭu mӝt nhà máy cNJ, lҥc hұu cӫa Ĉài Loan và
bҳt ÿҫu hoҥt ÿӝng. Dây chuyӅn này sӱ dөng clo nguyên tӕ và thҧi ra sông Siak
sau khi ÿã xӱ lý ӣ mӭc tӕi thiӇu. Nhà máy ÿã bҳt ÿҫu tiӃn hành làm sҥch lҫn thӭ
nhҩt vào ÿҫu thұp niên 90 khi nhӳng ngѭӡi dân ÿӏa phѭѫng phҧn ӭng gay gҳt.
Cùng vӟi các tә chӭc phi chính phӫӣÿӏa phѭѫng và trong cҧ nѭӟc, dân làng
phát ÿѫn kiӋn ÿòi bӗi thѭӡng cho nhӳng thiӋt hҥi nghiêm trӑng vӅ sӭc khoҿ gây

bӣi các loҥi phát thҧi cӫa nhà máy nghiӅn bӝt giҩy, yêu cҫu phҧi tiӃn hành kiӇm
soát ô nhiӉm nhiӅu hѫn nӳa và buӝc phҧi bӗi thѭӡng cho nhӳng thiӋt hҥi cӫa hӑ.
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
57
Năm 1992, Cѫ quan KiӇm soát ô nhiӉm Quӕc gia cӫa Inÿônêxia, BAPEDAL ÿã
ÿӭng ra làm trung gian hoà giҧi và dàn xӃp mӝt thoҧ thuұn trong ÿó IKPP chҩp
thuұn theo các yêu cҫu cӫa dân làng.
San khi cuӝc hoà giҧi này kӃt thúc, chính sӵ bùng nә các hoҥt ÿӝng xuҩt
khҭu cӫa Inÿônêxia ÿã làm nhà máy nghiӅn bӝt giҩy này tiӃn hành làm sҥch lҫn
thӭ hai. ĈӇ ÿҫu tѭ mӣ rӝng sҧn xuҩt, IKPP cҫn thâm nhұp vào các thӏ trѭӡng trái
phiӃu phѭѫng Tây vӟi các ÿiӅu kiӋn ѭu ÿãi. ĈӇ ÿáp lҥi nhӳng mӕi lo ngҥi có thӇ
có vӅ trách nhiӋm lâu dài cӫa công ty ÿӕi vӟi thiӋt hҥi do ô nhiӉm gây ra, các
nhà quҧn lý IKPP ÿã chӑn ÿҫu tѭ lãi suҩt cao vào sҧn xuҩt sҥch. ThiӃt bӏ mӟi ÿã
sӱ dөng công nghӋ cҩp quӕc tӃ thҧi clo ӣ mӭc ÿӝ rҩt ít và có thӇÿѭӧc chuyӇn
ÿәi thành qui trình sҧn xuҩt hoàn toàn không có clo. IKPP ÿã tiӃp thu công nghӋ
này mӝt cách dӉ dàng vì công ty mҽ có ÿӝi ngNJ cán bӝ kӻ thuұt ÿông ÿҧo và
thành thҥo. Hѫn thӃ, IKPP ÿã chӭng tӓÿѭӧc rҵng, tҥi mӝt nѭӟc ÿang phát triӇn,
sҧn xuҩt sҥch ӣ quy mô lӟn vүn có thӇÿem lҥi lӧi nhuұn. KӃt quҧ cӫa IKPP tӕt
ÿӃn mӭc giá cә phiӃu cӫa công ty ÿã ÿѭӧc nâng cao trong khi chӍ sӕ cә phiӃu
chung giҧm xuӕng 60% trong giai ÿoҥn khӫng hoҧng tài chính hiӋn nay cӫa ÿҩt
nѭӟc (Hình 3.1).
Sӵ thành công cӫa IKPP ÿã ÿѭa ra mӝt mô hình mӟi vӅ kiӇm soát ô nhiӉm
tҥi các nѭӟc ÿang phát triӇn. Ĉӕi vӟi cѫ sӣ bӝt giҩy tҥi Perawang, các quy chӃ
quҧn lý môi trѭӡng vӅ giҧm ô nhiӉm ít có tác dөng. ĈӇ bҧo vӋ nhӳng lӧi ích
riêng cӫa mình, các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng ÿã gây sӭc ép bҳt cѫ sӣ phҧi làm sҥch
Hình 3.1 sҧn xuҩt gҥch, có lӧi nhuұn
* TiӃng Anh: Sumatra
** TiӃng Anh: Java
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
58

và ÿӅn bù thiӋt hҥi. Tӯ bӓ vai trò truyӅn thӕng cӫa mình, BAPEDAL ÿã hoҥt
ÿӝng vӟi tѭ cách nhѭ mӝt nhà hoà giҧi chӭ không phҧi nhѭ mӝt cѫ quan quyӅn
lӵc vӅ các tiêu chuҭn môi trѭӡng. Sau ÿó sӭc ép tӯ phía các thӏ trѭӡng tài chính
quӕc tӃÿã ÿҭy các hoҥt ÿӝng môi trѭӡng cӫa IKPP lên mӝt mӭc cao hѫn.
Theo chúng tôi, áp lӵc cӫa ÿӏa phѭѫng và quӕc tӃÿã buӝc PT Indah Kiat
phҧi tăng các khoҧn phҥt ѭӟc tính biên (MEP), mһc dù các qui chӃ quҧn lý cӫa
chính phӫ còn yӃu kém. Vì là mӝt chi nhánh lӟn cӫa mӝt hãng có nhiӅu nhà máy
hiӋn ÿҥi, nhà máy Perawang ÿã chi tѭѫng ÿӕi ít cho các chi phí biên giҧm ô
nhiӉm (MAC). ĈӇ ÿӕi phó vӟi viӋc tăng MEP và giҧm MAC, nhӳng ngѭӡi quҧn
lý PT Indah Kiat ÿã chӑn phѭѫng án giҧm nhanh mӭc ÿӝ ô nhiӉm.
Trong chѭѫng này chúng tôi sӁ chӭng minh rҵng các lӵc lѭӧng gây ҧnh
hѭӣng ÿӃn PT Indah Kiat, bao gӗm các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng, các yӃu tӕ thӏ
trѭӡng, các cѫ quan quҧn lý, ÿã khuҩy ÿӝng kinh nghiӋm cӫa các sáng kiӃn mӟi
nhҩt trên thӃ giӟi vӅ chính sách môi trѭӡng ӣ nhӳng nѭӟc mà tҥi ÿó các quy chӃ
quҧn lý truyӅn thӕng ÿã thҩt bҥi. Các chѭѫng trình sáng tҥo này ÿã khai thác sӭc
mҥnh cӫa thông tin ÿҥi chúng, tҥo ÿiӅu kiӋn cho các cӝng ÿӗng và thӏ trѭӡng tác
ÿӝng mҥnh nhҩt ÿӃn các cѫ sӣ gây ô nhiӉm. KӃt quҧ cho thҩy nhӳng nӛ lӵc tiên
phong này có thӇ tác ÿӝng ÿáng kӇÿӃn tình trҥng ô nhiӉm công nghiӋp ӣ các
nѭӟc ÿang phát triӇn.
3.1 Cӝng ÿӗng có vai trò nhѭ nhӳng nhà quҧn lý môi trѭӡng không
chính thӭc
Rҩt nhiӅu bҵng chӭng cӫa Châu Á, Mӻ La Tinh, Bҳc Mӻÿã cho thҩy các
cӝng ÿӗng xung quanh có thӇ gây ҧnh hѭӣng mҥnh mӁ tӟi hoҥt ÿӝng môi trѭӡng
cӫa các nhà máy
2
. Ӣ nhӳng nѫi có các các nhà quҧn lý môi trѭӡng chính thӭc,
các cӝng ÿӗng sӱ dөng quá trình chính trӏÿӇ gây ҧnh hѭӣng tӟi tính nghiêm
ngһt cӫa công tác cѭӥng chӃ. Ӣ nhӳng nѫi không có các nhà quҧn lý môi trѭӡng
hoһc hoҥt ÿӝng không hiӋu quҧ, các tә chӭc phi chính phӫ, các nhóm cӝng ÿӗng
- bao gӗm các tә chӭc tôn giáo, xã hӝi, các phong trào quҫn chúng, các nhà hoҥt

ÿӝng chính trӏ - ÿã thӵc hiӋn quҧn lý không chính thӭc bҵng cách gây áp lӵc bҳt
các cѫ sӣ gây ô nhiӉm phҧi tuân thӫ các chuҭn mӵc xã hӝi (Hình 3.2). Mһc dù
các nhóm cӝng ÿӗng khác nhau theo tӯng ÿӏa phѭѫng, song có mӝt mô hình
chung cho bҩt cӭ mӑi nѫi: các nhà máy thѭѫng lѭӧng trӵc tiӃp vӟi các nhóm
cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng ÿӇ ÿӕi phó vӟi các nguy cѫ trӯng phҥt xã hӝi, chính trӏ
hoһc vӅ vұt chҩt nӃu hӑ không bӗi thѭӡng cho cӝng ÿӗng hoһc không giҧm phát
thҧi.
Quҧ thӵc, các cӝng ÿӗng ÿôi khi cNJng viӋn ÿӃn các biӋn pháp mҥnh mӁ khi
bӏ chӑc tӭc. Trong tài liӋu Nghiên cӭu ӣ Châu Á, Robert Cribb ÿã thuұt lҥi chi
tiӃt mӝt sӵ cӕӣ Inÿônêxia: “Theo báo cáo tӯ Banjaran gҫn Jakarta, vào năm
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
59
1980 nhӳng ngѭӡi nông dân ÿӏa phѭѫng ÿã ÿӕt cháy mӝt nhà máy hoá chҩt cӫa
nhà nѭӟc do nhà máy này ÿã gây ô nhiӉm các kênh tѭӟi nѭӟc cӫa hӑ”. Tѭѫng
tӵ, Mark Cliffòrd ÿã nêu trong “Tәng quan kinh tӃ ViӉn Ĉông” rҵng hoҥt ÿӝng
cӫa cӝng ÿӗng ÿã ngăn chһn ÿѭӧc viӋc khai trѭѫng mӝt tә hӧp hoá chҩt ӣ Hàn
Quӕc cho ÿӃn khi lҳp ÿһt ÿѭӧc các thiӃt bӏ kiӇm soát ô nhiӉm thích hӧp.
Khi các nhà máy trӵc tiӃp ӭng phó vӟi cӝng ÿӗng thì kӃt quҧ có thӇ không
giӕng nhѭ khi áp dөng các mӋnh lӋnh cӫa quy chӃ quҧn lý chính thӭc. Thí dө,
Cribb ÿã dүn ra mӝt vө vӅ mӝt nhà máy xi măng ӣ Jakarta ÿã không thӯa nhұn
trách nhiӋm vӅ bөi do nhà máy thҧi ra, nhѭng “ÿã phҧi bӗi thѭӡng cho ngѭӡi
dân ÿӏa phѭѫng mӛi tháng 5000 rupi và mӝt hӝp sӳa ÿһc”. ӢҨn Ĉӝ, Anil
Agarwal và các cӝng sӵ (1982) ÿã nêu mӝt trѭӡng hӧp trong ÿó mӝt nhà máy
nghiӅn bӝt giҩy khi phҧi ÿѭѫng ÿҫu vӟi các khiӃu nҥi cӫa cӝng ÿӗng ÿã phҧi lҳp
ÿһt thiӃt bӏ làm giҧm ô nhiӉm, ngoài ra còn phҧi xây dӵng thêm mӝt ngôi ÿӅn
Hindu nӳa ÿӇ ÿӅn bù nhӳng thiӋt hҥi khác cho ngѭӡi dân ӣ nѫi này
3
. NӃu tҩt cҧ
các cách ÿӅu thҩt bҥi, cӝng ÿӗng cNJng có thӇ sӁ dùng bҥo lӵc ÿӇ giҧi quyӃt vҩn
ÿӅ ÿó. Thí dө, ӣ Rio de Janeiro, cӝng ÿӗng xung quanh ÿã ÿҩu tranh chӕng lҥi

mӝt xѭӣng thuӝc da gây ô nhiӉm, buӝc các nhà quҧn lý phҧi di chuyӇn nó ra
vùng ngoҥi ô thành phӕ
4
.
3.2 Sӭc mҥnh cӫa thӏ trѭӡng
Các mӕi quan tâm môi trѭӡng cӫa các thành phҫn thӏ trѭӡng ÿã khuyӃn
khích mҥnh mӁ hѫn viӋc thӵc hiӋn kiӇm soát ô nhiӉm (Hình 3.3). Ta ÿã biӃt vӅ
nhӳng ngѭӡi tiêu dùng xanh, song các nhà ÿҫu tѭ cNJng là nhӳng nhân vұt quan
trӑng. Mӭc ÿӝ ô nhiӉm cao có thӇ cNJng là dҩu hiӋu ÿӇ các nhà ÿҫu tѭ biӃt rҵng
quá trình sҧn xuҩt cӫa hӑ không có hiӋu quҧ. Các nhà ÿҫu tѭ còn ÿánh giá ÿѭӧc
nhӳng thiӋt hҥi vӅ tài chính có thӇ có do bӏ phҥt và giҧi quyӃt các vҩn ÿӅ vӅ trách
nhiӋm pháp lý. ViӋc cân nhҳc kӻ lѭӥng này lҥi trӣ nên quan trӑng hѫn trong
Hình 3.2 Các cӝng ÿӗng và các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
60
ÿiӅu kiӋn có các thӏ trѭӡng chӭng khoán mӟi và các công cө tài chính quӕc tӃ:
thӏ trѭӡng vӕn có thӇÿӏnh giá lҥi công ty nӃu có nhӳng thông tin xҩu vӅ hoҥt
ÿӝng môi trѭӡng cӫa công ty ÿó. Mһt khác, nhӳng thông tin tӕt vӅ hoҥt ÿӝng
môi trѭӡng hay vӅÿҫu tѭ cho các công nghӋ sҥch hѫn có thӇ nâng cao lӧi nhuұn
ѭӟc tính cӫa công ty và do ÿó tăng giá trӏ cә phiӃu cӫa nó.
Mӝt sӕ nghiên cӭu ÿã khҷng ÿӏnh rҵng thӏ trѭӡng chӭng khoán cӫa Mӻ và
Canaÿa có phҧn ӭng mҥnh mӁ vӟi nhӳng thông tin vӅ môi trѭӡng. Bҧng 3.1 tәng
kӃt các minh chӭng trong nhӳng nghiên cӭu mӟi ÿây cho thҩy giá cә phiӃu tăng
nӃu có thông tin tӕt và giҧm nӃu có thông tin xҩu trong khoҧng 1-2%. LiӋu
nhӳng biӃn ÿӝng vӅ giá cә phiӃu có là ÿӝng lӵc thúc ÿҭy các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
tiӃn hành làm sҥch không? Mӝt nghiên cӭu gҫn ÿây cӫa Konar và Cohen (1997)
vӅ các cѫ sӣ gây ô nhiӉm chҩt ÿӝc hҥi cho rҵng câu trҧ lӡi là “có”: các công ty
chӏu nhӳng tác ÿӝng xҩu nhҩt lên giá cә phiӃu ÿã giҧm phát thҧi nhiӅu nhҩt.
ĈӇ xác ÿӏnh xem liӋu nhӳng áp lӵc này có tác ÿӝng ÿӃn các công ty ӣ các
nѭӟc ÿang phát triӇn hay không, các nhà nghiên cӭu cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi

mӟi ÿây ÿã tiӃn hành mӝt nghiên cӭu vӟi quy mô lӟn vӅ tác ÿӝng cӫa thông tin
vӅ môi trѭӡng lên giá cә phiӃu ӣ Achentina, Chilê, Mêhicô và Philippin. Trong
sӕ bӕn nѭӟc ÿó không có nѭӟc nào có ÿѭӧc mӝt cѫ chӃ tӕt vӅ cѭӥng chӃ thi
hành các quy chӃ quҧn lý môi trѭӡng. Tuy nhiên, nghiên cӭu trên cho thҩy giá
cә phiӃu tăng lên khi các nhà chӭc trách phә biӃn rӝng rãi nhӳng hoҥt ÿӝng môi
trѭӡng tӕt cӫa công ty và giҧm khi phә biӃn các khiӃu nҥi cӫa công dân quanh
nhà máy
5
. Trên thӵc tӃ, mӭc ÿӝ phҧn ӭng lӟn hѫn rҩt nhiӅu so vӟi phҧn ӭng cӫa
các công ty Mӻ và Canaÿa trong bҧng 3.1: giá cә phiӃu tăng trung bình 20% khi
có nhӳng thông tin tӕt và giҧm tӯ 4 ÿӃn 15% khi có thông tin xҩu. Hình 3.4
minh hoҥ các tác ÿӝng kiӇu này cӫa hai công ty ӣ Philippin và Mêhicô. Nói
chung, rõ ràng là: ӣ mӑi nѫi, các thӏ trѭӡng vӕn ÿӅu tính ÿӃn nhӳng thông tin vӅ
hoҥt ÿӝng môi trѭӡng, ÿӇ ÿáp lҥi các công ty ÿã tiӃn hành làm sҥch môi trѭӡng.
Hình 3.3 Các thӏ trѭӡng và các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
61
Mӝt ҧnh
hѭӣng quan
trӑng khác cӫa
thӏ trѭӡng là bӝ
tiêu chuҭn ISO
14001 do Tә
chӭc Tiêu
chuҭn Quӕc tӃ
(ISO) ban hành.
Ĉó là bӝ tiêu
chuҭn mӟi nhҩt
vӅ thӵc hiӋn
quҧn lý môi trѭӡng trong hoҥt ÿӝng kinh doanh cӫa ISO. Ban ÿҫu tiêu chuҭn

ISO này bao gӗm các ÿӏnh mӭc cө thӇ vӅ hoҥt ÿӝng quҧn lý môi trѭӡng. Hàng
trăm công ty ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿã có nhӳng thay ÿәi cҫn thiӃt ÿӇ ÿҥt
tiêu chuҭn nhұn chӭng chӍ ISO 14001. Ӣ Mêhicô, mӝt nghiên cӭu gҫn ÿây cho
thҩy ngay cҧ các xí nghiӋp nhӓ cNJng ÿang cӕ gҳng ÿӇ ÿѭӧc cҩp chӭng chӍ ISO
14001 nӃu hӑ muӕn ký kӃt hӧp ÿӗng phө vӟi các xí nghiӋp lӟn có chӭng chӍ
ISO (Chѭѫng 4).
Khi tính ÿӃn vai trò cӫa cӝng ÿӗng và thӏ trѭӡng, chúng ta có mӝt mô hình
tӕt hѫn nhiӅu ÿӇ giҧi thích vӅ nhӳng sӵ khác biӋt trong hành vi cӫa các cѫ sӣ
gây ô nhiӉm. Thұm chí ӣ nhӳng nѫi quҧn lý môi trѭӡng chính thӭc còn yӃu kém
hoһc chѭa có, nhӳng sӭc ép thông qua các kênh mӟi có thӇ làm các khoҧn phҥt
ѭӟc tính do gây ô nhiӉm cӫa nhà máy tăng ÿáng kӇ. Các cѫ sӣ gây ô nhiӉm sӁ
Bҧng 3.1 Tin tӭc vӅ môi trѭӡng và giá cә phiӃu ӣ Canaÿa và Mӻ
Hình 3.4 Tin tӭc vӅ môi trѭӡng và Giá cә phiӃu ӣ Philippin và Mêhicô
Ngu͛n: Dasgupta, Laplante và Mamingi (1997)
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
62
phҧn ӭng bҵng cách giҧm
phát thҧi do viӋc các thanh
tra viên cӫa chính phӫ
cѭӥng chӃ thӵc hiӋn các
tiêu chuҭn.
Thӵc tӃ này ÿѭӧc mô
tҧÿҫy ÿӫ trên tam giác
quҧn lý ӣ hình 3.5. Các
nhà quҧn lý môi trѭӡng
vүn giӳ vai trò quan trӑng
trong công tác kiӇm soát ô
nhiӉm, song vai trò cӫa hӑ
không còn bì bó buӝc
trong viӋc thiӃt lұp và

cѭӥng chӃ thӵc hiӋn các loҥi tiêu chuҭn và các loҥi phí nӳa. Thay vì thӃ, các nhà
quҧn lý môi trѭӡng có ÿѭӧc ÿòn bҭy thông qua các chѭѫng trình nhҵm cung cҩp
nhӳng thông tin cө thӇ cho cӝng ÿӗng và thӏ trѭӡng.
3.3 Chѭѫng trình PROPER ӣ lnÿônêxia
Chѭѫng trình tiên phong ӣ Inÿônêxia minh hoҥ cho mô hình hành ÿӝng
mӟi. Bҳt ÿҫu vào nhӳng năm 1980, Chính phӫ Inÿônêxia ÿã giao trách nhiӋm
cho BAPEDAL - Cѫ quan KiӇm soát ô nhiӉm Quӕc gia, cѭӥng chӃ thi hành các
tiêu chuҭn vӅ phát thҧi cӫa các nhà máy công nghiӋp. Song hoҥt ÿӝng cѭӥng chӃ
còn yӃu kém do kinh phí quҧn lý hҥn hҽp và nҥn hӕi lӝ gây cҧn trӣ cho toà án.
Trong khi ÿó sҧn lѭӧng công nghiӋp hàng năm tăng hѫn 10%. ĈӃn giӳa nhӳng
năm 1990 chính phӫÿã bҳt ÿҫu lo lҳng ÿӃn nguy cѫ thiӋt hҥi nghiêm trӑng do ô
nhiӉm.
Ĉѭѫng ÿҫu vӟi tình hình khó khăn ÿó, BAPEDAL quyӃt ÿӏnh khӣi xѭӟng
chѭѫng trình xӃp hҥng và công khai hoá kӃt quҧ hoҥt ÿӝng môi trѭӡng cӫa các
nhà máy Inÿônêxia. BAPEDAL hy vӑng sӭc ép ÿѭӧc tҥo nên này có thӇ mang
lҥi mӝt phѭѫng thӭc thúc ÿҭy tuân thӫ các quy chӃ quҧn lý môi trѭӡng vӟi chi
phí thҩp, cNJng nhѭ tҥo ra các cѫ chӃ khuyӃn khích mӟi ÿӇ các nhà quҧn lý chҩp
nhұn các công nghӋ sҥch hѫn.
Chѭѫng trình này có tên là PROPER - chѭѫng trình kiӇm soát, ÿánh giá và
xӃp hҥng ô nhiӉm
6
. Trong khuôn khә PROPER, BAPEDAL xӃp hҥng hoҥt ÿӝng
môi trѭӡng cӫa tӯng cѫ sӣ gây ô nhiӉm (Hình 3.6). Các nhà máy ÿѭӧc xӃp hҥng
“màu ÿen” là các nhà máy không có bҩt kǤ cӕ gҳng nào ÿӇ kiӇm soát ô nhiӉm,
và gây ra nhӳng thiӋt hҥi nghiêm trӑng vӅ môi trѭӡng, còn “màu ÿӓ” chӍ các xí
nghiӋp ÿã tә chӭc mӝt sӕ hoҥt ÿӝng kiӇm soát ô nhiӉm song thiӃu sӵ tuân thӫ.
Hình 3.5 Cách nhìn tәng quát hѫn vӅ quҧn lý
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
63
Các nhà máy tuân thӫ

triӋt ÿӇ các tiêu chuҭn
quӕc gia ÿѭӧc xӃp ӣ
hҥng “màu xanh da trӡi”
và các nhà máy có các
qui trình kiӇm soát phát
thҧi, qui trình sҧn xuҩt và
quҧn lý chҩt thҧi vѭӧt
ÿáng kӇ các tiêu chuҭn
quӕc gia, sӁ nhұn ÿѭӧc
mӭc xӃp hҥng “màu xanh
lá cây”. Nhӳng cѫ sӣ
thӵc hiӋn ÿѭӧc các tiêu
chuҭn quӕc tӃ sӁÿѭӧc
xӃp hҥng “vàng”.
Trong giai ÿoҥn thӱ
nghiӋm chѭѫng trình
PROPER, ÿѭӧc bҳt ÿҫu
vào ÿҫu năm 1995, BAPEDAL ÿã ÿánh giá mӭc ÿӝ ô nhiӉm ӣ 187 nhà máy (cѫ
quan này ÿã quyӃt ÿӏnh tұp trung vào ô nhiӉm nѭӟc trѭӟc tiên là vì hӑÿã có sӕ
liӋu và kinh nghiӋm trong lƭnh vӵc này). Nhóm các nhà máy ÿѭӧc ÿѭa vào
chѭѫng trình thӱ nghiӋm bao gӗm các cѫ sӣ gây ô nhiӉm cӥ vӯa và lӟn, nҵm ӣ
mӝt sӕ các lѭu vӵc sông trên ÿҧo Sumatra, Java và Kalimantan. Nhӳng ÿánh giá
ban ÿҫu cho thҩy có 2/3 các nhà máy không tuân
thӫ các quy chӃ quҧn lý môi trѭӡng cӫa Inÿônêxia
(Hình 3.7). Theo tiêu chuҭn phѭѫng Tây thì kӃt quҧ
nói trên thұt ÿáng buӗn. song vүn có 1/3 các nhà
máy ÿѭӧc ÿánh giá là có tuân thӫ mһc dù
BAPEDAL không có khҧ năng cѭӥng chӃ thӵc thi
các qui chӃ quҧn lý. Thành công cӫa PT Indah Kiat
ÿã cho thҩy nguyên nhân: 2/3 cӫa tam giác quҧn lý

là các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng và thӏ trѭӡng - ÿã vào
cuӝc mһc dù hoҥt ÿӝng vӟi thông tin nghèo nàn.
Các thành phҫn này thӵc sӵÿã tҥo áp lӵc ÿáng kӇ.
Phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng là mӝt hoҥt
ÿӝng chính trӏ và là mӝt sӵ kiӋn trên phѭѫng tiӋn
truyӅn thông, vì thӃ các nhà lãnh ÿҥo cӫa
BAPEDAL ÿã cân nhҳc kӻ lѭӥng vӅ chiӃn lѭӧc
trѭӟc khi phә biӃn các kӃt quҧ. Tháng 6/1995, Phó
Tәng thӕng Inÿônêxia, ông Tri Sutrisno ÿã chӫ trì
mӝt buәi lӉ công khai trѭӟc quҫn chúng ÿӇ chúc
Hình 3.6 XӃp hҥng các cѫ sӣ gây ô nhiӉm ӣ Inÿônêxia
Hình 3.7 Trѭӟc PROPER
Ngu͛n: BAPEDAL
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
64
Bҧng 3.2 Tác ÿӝng cӫa chѭѫng trình PROPER 1995
Ngu͛n: BAPEDAL
Hình 3.8 Tác ÿӝng ban ÿҫu cӫa
chѭѫng trình PROPER
Ngu͛n: BAPEDAL
mӯng “nhӳng gѭѫng
tӕt” - ÿó là 5 nhà máy
ÿѭӧc xӃp hҥng màu
xanh có thành tích
vѭӧt mӭc các yêu cҫu
chính thӭc. Sau khi
trao giҧi thѭӣng cho
các cѫ sӣ hoҥt ÿӝng
tӕt nhҩt này,
BAPEDAL ÿã thông

báo riêng cho các nhà
máy khác vӅ xӃp hҥng cӫa hӑ, và cho các nhà máy không tuân thӫ mӝt thӡi hҥn
sáu tháng ÿӇ làm sҥch trѭӟc khi phә biӃn toàn bӝ thông tin cho cӝng ÿӗng.
Ĉã xҧy ra viӋc tranh giành thӭ hҥng khi các nhà máy có các mӭc xӃp hҥng
màu ÿӓ và màu ÿen xem xét các phѭѫng án cӫa mình, và ÿӃn tháng 12/1995 ÿã
có nhӳng thay ÿәi rõ nét (Bҧng 3.2, Hình 3.8). Rõ ràng nhҩt là sӵ thay ÿәi cӫa
nhóm màu ÿen, ÿã rút xuӕng còn 50%. Mһt khác, các nhà máy màu ÿӓ cҧm thҩy
ít bӏ áp lӵc hѫn - chӍ cҧi thiӋn ÿѭӧc 6% trong thӡi kǤ trѭӟc khi phә biӃn thông
tin. Có mӝt nhà máy xanh bӏ thay ÿәi mӭc xӃp hҥng, song không phҧi chuyӇn
sang vàng: sau khi ÿѭӧc công bӕ vào tháng 6, các cӝng ÿӗng lân cұn ÿã cho
BAPEDAL biӃt rҵng nhà máy này trên thӵc tӃÿã gây ô nhiӉm nһng dѭӟi vӓ bӑc
kín ÿáo, và nó bӏ giҧm cҩp xuӕng màu ÿen. Tuy nhiên có 4 trong 6 nhà máy màu
ÿen ÿã cҧi thiӋn ÿѭӧc thành tích cӫa mình. ĈӃn tháng 12, còn lҥi 3 nhà máy -
mӝt nhà máy mӟi cӝng thêm hai nhà máy chұm tiӃn ӣ trên - là thuӝc nhóm màu
ÿen. KӃt quҧ thӵc sӵ cӫa nhӳng biӃn ÿәi này là sӕ nhà máy màu xanh da trӡi -
hay nhóm các nhà máy tuân thӫÿã tăng lên
18%. Nhѭ vұy, ngay cҧ trѭӟc khi thông tin
ÿѭӧc phә biӃn, PROPER ÿã có nhӳng
thành công ÿáng kӇ.
Tháng 12/1995, BAPEDAL ÿã thӵc
hiӋn cam kӃt cӫa mình vӅ công khai hoá
hoàn toàn: phә biӃn các mӭc xӃp hҥng theo
nhóm công nghiӋp trong vòng vài tháng ÿӇ
thu hút sӵ chú ý cӫa các phѭѫng tiӋn truyӅn
thông. ĈӃn tháng 12/1996, nghƭa là mӝt
năm sau, ÿã có nhӳng cҧi thiӋn rõ rӋt (Bҧng
3.3, Hình 3.9). Sӕ các nhà máy tuân thӫ,
lúc ÿҫu chӍ chiӃm 1/3 tәng sӕ các nhà máy
ÿѭa vào thӱ nghiӋm, nay ÿã lên ÿӃn hѫn
mӝt nӱa. Trong khi nhóm màu xanh lá cây

XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
65
Bҧng 3.3 Tác ÿӝng cӫa chѭѫng trình PROPER sau 18 tháng
Ngu͛n: BAPEDAL
không có gì thay ÿәi
thì nhóm màu xanh
da trӡi tăng 54%.
Nhóm các nhà máy
ÿӓ giҧm khoҧng
24% và nhóm màu
ÿen vүn tiӃp tөc
giҧm. ChӍ còn lҥi
mӝt nhà máy ÿѭӧc
xӃp hҥng màu ÿen -
giҧm 83% so vӟi
con sӕ ban ÿҫu cӫa nhóm này.
KӃt quҧ tӯ giӳa năm 1997 cho thҩy rҵng chѭѫng trình vүn tiӃp tөc có tác
ÿӝng mҥnh. Thí dө, các xӃp hҥng cӫa BAPEDAL vào tháng 12/1995 bao gӗm:
118 nhà máy không tuân thӫ (113 xӃp hҥng màu ÿӓ và 5 màu ÿen)
7
; song ÿӃn
tháng 6/1998, 38 trong sӕ các nhà máy trên ÿã ÿҥt ÿѭӧc mӭc xӃp hҥng màu xanh
lá cây và màu xanh da trӡi (Hình 3.10). ChӍ 18 tháng sau khi phә biӃn toàn bӝ
thông tin, chѭѫng trình PROPER ÿã giҧm ÿѭӧc hѫn 40% ô nhiӉm trong nhóm
nhà máy thӱ nghiӋm. Sӵ thay ÿәi ÿáng kӇÿã diӉn ra ӣ thӭ hҥng thҩp nhҩt: 4 nhà
máy ÿã nâng hҥng tӯ màu ÿen lên màu ÿӓ (3) và màu xanh da trӡi (1). Bӕn nhà
máy xӃp hҥng màu ÿӓ vào năm 1995 bӏ giáng cҩp xuӕng màu ÿen vào giӳa năm
1997 do ÿiӅu kiӋn cӫa nhӳng nhà máy này thay ÿәi, hoһc do có ÿѭӧc nhiӅu
thông tin hѫn. Vӟi sӵ hӛ trӧ liên tөc cӫa các lӵc lѭӧng chính trӏ, nhóm thӵc hiӋn
chѭѫng trình PROPER hy vӑng ÿӃn năm 2000, hàng năm sӁ tiӃn hành xӃp hҥng

cho 2000 nhà máy. BAPEDEL cNJng vүn tiӃp tөc theo ÿuәi phѭѫng pháp cӫa
riêng mình theo chiӃn lѭӧc phân nhóm mөc tiêu ABC cӫa Brazil, vì vұy tӹ lӋ vӅ
tәng ô nhiӉm nѭӟc trong khuôn khә PROPER sӁ lӟn hѫn rҩt nhiӅu so vӟi tӹ lӋ
cӫa 20.000 nhà máy ÿѭӧc xӃp hҥng cӫa Inÿônêxia (Hình 3.11). NӃu trong hai
năm tӟi, PROPER mӣ rӝng cho thêm 2000 nhà máy nӳa, thì nó sӁ bao trùm gҫn
10% các nhà máy công nghiӋp vӯa và lӟn cӫa Inÿônêxia, song chiӃm gҫn 90%
tәng ô nhiӉm nѭӟc. Khi mӣ rӝng diӋn bao trùm nhà máy, BAPEDAL dӵ kiӃn sӁ
xӃp hҥng các nhà máy theo cҧ các chҩt gây ô nhiӉm không khí và chҩt thҧi ÿӝc
hҥi.
3.4 Ĉánh giá PROPER
NӃu so vӟi tình hình quҧn lý trѭӟc ÿây ӣ Inÿônêxia, kӃt quҧÿáng chú ý này
cho thҩy viӋc xӃp hҥng và phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng có thӇ là nhӳng
công cө mҥnh ÿӇ cҧi thiӋn các ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn.
Có nhiӅu yӃu tӕ góp phҫn mang lҥi sӵ thành công cӫa chѭѫng trình PROPER.
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
66
Hình 3.9 KӃt quҧ phә biӃn thông tin
Ngu͛n: BAPEDAL
Phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng và kiӇm soát ô nhiӉm
Có ÿѭӧc hӋ thӕng xӃp hҥng PROPER,
ngѭӡi dân ӣ thӃ mҥnh hѫn nhiӅu khi ÿàm
phán các thoҧ thuұn kiӇm soát ô nhiӉm vӟi
các nhà máy xung quanh. ĈiӅu này ÿһc
biӋt ÿúng bӣi vì sӵ thiӃu hөt thông tin có
thӇ làm cho nhұn thӭc cӫa cӝng ÿӗng bӏ sai
lӋch. Thí dө, ngѭӡi dân có thӇ thѭӡng
xuyên thҩy hoһc ngӱi thҩy ÿѭӧc ô nhiӉm
nѭӟc do chҩt hӳu cѫ và ô nhiӉm không khí
do ôxit lѭu huǤnh, song viӋc phát thҧi kim
loҥi hay chҩt ÿӝc có khҧ năng tích luӻ

trong các mô ÿӝng vұt thì không nhұn biӃt
ÿѭӧc. Và thұm chí ӣ nhӳng nѫi các chҩt
gây ô nhiӉm ÿѭӧc phát hiӋn rõ ràng, thì
cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng có thӇ không ÿӫ khҧ
năng ÿӇ ÿánh giá mӭc ÿӝ tác ÿӝng lâu dài, hoһc xác ÿӏnh ÿѭӧc các cѫ sӣ gây ra
ô nhiӉm. HӋ thӕng PROPER ÿã bә sung các thông tin quan trӑng nhҩt vӅ vҩn ÿӅ
này và chӭng thӵc cho các khiӃu nҥi cӫa cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng có sӱ dөng xӃp
hҥng cӫa PROPER ÿӇ ÿҩu tranh vӟi các cѫ sӣ gây ra ô nhiӉm nghiêm trӑng.
PROPER còn cho phép mӛi cӝng ÿӗng chӑn mӝt cách dӉ dàng nhҩt mӭc chҩt
lѭӧng môi trѭӡng riêng cӫa mình.
Thông tin tӕt hѫn cNJng ҧnh hѭӣng ÿӃn thӏ trѭӡng trong tam giác hình 3.5.
Inÿônêxia có mӝt thӏ trѭӡng chӭng khoán mӟi và cho tӟi thӡi ÿiӇm trѭӟc cuӝc
khӫng hoҧng tài chính mӟi ÿây, nӅn kinh
tӃ công nghiӋp ÿang mӣ rӝng nhanh chóng
cӫa Inÿônêxia ÿã có nhu cҫu mҥnh mӁ vӅ
tín dөng. Vӟi xӃp hҥng cӫa PROPER thӏ
trѭӡng chӭng khoán có thӇÿӏnh giá chính
xác hѫn thӵc hiӋn môi trѭӡng cӫa các công
ty, và các ngân hàng có thӇ cân nhҳc yӃu tӕ
trách nhiӋm pháp lý liên quan ÿӃn ô nhiӉm
trong các quyӃt ÿӏnh cho vay cӫa mình.
Ĉӕi vӟi ngѭӡi tiêu dùng, xӃp hҥng
màu xanh lá cây hay vàng mӟi là ÿӫ; và
viӋc có các thông tin thông qua các
phѭѫng tiӋn nhѭ Internet - ÿѭӧc PROPER
dùng, có thӇ có ҧnh hѭӣng lӟn ÿӃn các
quyӃt ÿӏnh cӫa hӑ
8
. Tҩt cҧ nhӳng yӃu tӕÿó
Hình 3.10 Tác ÿӝng tăng thêm

Ngu͛n: BAPEDAL
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
67
buӝc các cѫ sӣ
gây ô nhiӉm phҧi
làm sҥch môi
trѭӡng.
Bҧn thân
BAPEDAL cNJng
có lӧi trong viӋc
phә biӃn thông
tin cho cӝng
ÿӗng. Các tiêu
chuҭn môi trѭӡng
càng ÿѭӧc tuân
thӫ rӝng rãi thì
uy tín cӫa
BAPEDAL ÿӕi
vӟi ngành công nghiӋp, các tә chӭc phi chính phӫ, cӝng ÿӗng càng tăng và năng
lӵc thӵc hiӋn chӭc năng cӫa cѫ quan cNJng ÿѭӧc nâng lên. Tҩt cҧ các nhà quҧn lý
môi trѭӡng cҫn phҧi có nhӳng sӕ liӋu tin cұy vӅ tình trҥng ô nhiӉm cӫa các công
ty, tuy nhiên các công ty không tuân thӫ quy chӃ quҧn lý luôn có chӫ ý tӯ chӕi
không cung cҩp nhӳng thông tin này. Trong khuôn khә chѭѫng trình PROPER,
các công ty “sҥch” ÿӅu muӕn khҷng ÿӏnh mình. Trong khi ÿó BAPEDAL tұp
hӧp các cѫ sӣ gây ô nhiӉm nghiêm trӑng lҥi và ÿһt hӑ dѭӟi sӵ soi xét cӫa cӝng
ÿӗng. ViӋc khen thѭӣng các cѫ sӣ có thành tích tӕt còn làm cho các nhà quҧn lý
môi trѭӡng thoát khӓi nhӳng buӝc tӝi là hӑ chӕng lҥi kinh doanh.
Chѭѫng trình PROPER cҫn có sӵ tham gia cӫa BAPEDAL vì PROPER
không có nguӗn lӵc cNJng nhѭ không có sӵ hӛ trӧ pháp lý ÿӇ thӵc thi hӋ thӕng
dӵa trên tiêu chuҭn theo truyӅn thӕng. Các nhà quҧn lý BAPEDAL còn cho rҵng

hӑ không ÿӫ năng lӵc ÿӇ bҳt nӝp phí ô nhiӉm. Khi thҩy viӋc quҧn lý dӵa trên các
loҥi phí là mӝt hình thӭc giao dӏch nӝi bӝ giӳa BAPEDAL và nhà máy, cѫ quan
quҧn lý môi trѭӡng này lo ngҥi rҵng viӋc tham nhNJng cӫa các thanh tra viên sӁ
làm sai lӋch nhӳng thông tin vӅ phát thҧi và làm hӓng phѭѫng pháp dӵa trên thӏ
trѭӡng. Ngѭӧc lҥi, phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng cho phép các cӝng ÿӗng
kiӇm soát nhӳng yêu cҫu cӫa BAPEDAL vӅ công viӋc hàng ngày cӫa hӑ.
PROPER xӃp hҥng các nhà máy dӵa trên các tiêu chuҭn phát thҧi theo qui
ÿӏnh cӫa Inÿônêxia, song hӋ thӕng phә biӃn thông tin cNJng sӱ dөng các chuҭn
mӵc khác, nhѭ mӭc ÿӝ phát thҧi trung bình cӫa tӯng ngành công nghiӋp hoһc
các tiêu chuҭn quӕc tӃ. Trên thӵc tӃ, viӋc phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng
không cҫn phҧi dӵa vào các chuҭn mӵc ÿó - các nhà quҧn lý môi trѭӡng có thӇ
chӍÿѫn giҧn ÿѭa ra các sӕ liӋu phát thҧi cӫa tӯng nhà máy. Chѭѫng trình ÿăng
ký vұn chuyӇn và thҧi bӓ các chҩt gây ô nhiӉm cӫa các nѭӟc thuӝc khӕi OECD
Hình 3.11 Mӣ rӝng chѭѫng trình PROPER: “2000 vào năm 2000”
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
68
phát thҧi ÿӝc - theo hoá chҩt và phѭѫng
tiӋn phát thҧi - cӫa các nhà máy có tӯ 10
công nhân trӣ lên và có sӱ dөng ít nhҩt
10.000 pao (1 pao: 0,454kg) bҩt cӭ loҥi hoá
chҩt nào nҵm trong danh mөc. Các phѭѫng
tiӋn truyӅn thông và các nhóm môi trѭӡng
ÿã theo dõi sát sao các công bӕ hàng năm.
Bҧng dѭӟi ÿây cho thҩy các phát thҧi ÿӝc
cӫa Mӻÿã giҧm ÿáng kӇ kӇ tӯ khi có TRI.
Các chѭѫng trình nhѭ TRI ÿã dùng
nhӳng thông tin khác so vӟi các chѭѫng
trình kiӇu PROPER. Trong trѭӡng hӧp cӫa
Inÿônêxia, cӝng ÿӗng biӃt rҵng công ty vӟi
mӭc xӃp hҥng kém ÿã không tuân thӫ các

tiêu chuҭn môi trѭӡng quӕc gia. Ngѭӧc lҥi,
các chѭѫng trình phә biӃn thông tin kiӇu
TRI lҥi ÿѭa ra nhӳng thông tin “thô” vӅ các
phát thҧi ÿӝc mà không hӅ kèm theo giҧi
thích hoһc ÿánh giá rӫi ro nào.
Vҩn ÿӅ ӣ chӛ có mӝt sӕ hoá chҩt do
TRI thӕng kê khá nguy hiӇm ngay cҧ vӟi
liӅu lѭӧng thҩp, trong khi ÿó có các hoá
chҩt khác chӍÿӝc hҥi sau khi tiӃp chѭѫng
trình phә biӃn thông tin thô ÿó ÿôi khi lҥi
cҧnh báo công chúng mӝt cách không cҫn
thiӃt và gây áp lӵc buӝc các ngành công
nghiӋp phҧi thӵc hiӋn các chѭѫng trình
giҧm ô nhiӉm vӟi chi phí cao nhѭng ít ÿem
lҥi lӧi ích vӅ mһt xã hӝi. Các nhà nghiên
cӭu hàn lâm và các tә chӭc phi chính phӫ
ÿã sӱ dөng các phѭѫng tiӋn truyӅn thông
nhѭ Internet ÿӇ thông tin cho cӝng ÿӗng vӅ
nhӳng rӫi ro tѭѫng ÿӕi cӫa các hoá chҩt
khác nhau, và giúp các cӝng ÿӗng nhұn
dҥng các chҩt gây ô nhiӉm chính và ÿánh
giá các vҩn ÿӅ ô nhiӉm chung cӫa chúng.
(Quӻ bҧo vӋ môi trѭӡng ÿã duy trì mӝt
website hoà chӍnh nhҩt theo ÿӏa chӍ
)
Sӭc ép cӫa cӝng ÿӗng chӍ là mӝt trong
các kênh mà thông qua ÿó TRI khai thác
nhӳng ҧnh hѭӣng cӫa mình. Giӟi tài chính
cNJng ÿã có phҧn ӭng mҥnh mӁ vӅ vҩn ÿӅ
này. Nghiên cӭu cӫa Hamilton (1995) và

Konar và Cohen (1997) cho thҩy doanh thu
cӫa các hãng thѭѫng mҥi trên thӏ trѭӡng ÿã
giҧm sút ÿáng kӇ khi lҫn ÿҫu tiên TRI
thông báo vӅ tình trҥng ô nhiӉm cӫa hӑ.
Giá trӏ thӏ trѭӡng cӫa các hãng cNJng phҧn
ӭng theo nhӳng thông tin vӅ nhӳng biӃn
ÿәi cѭӡng ÿӝ ô nhiӉm chҩt ÿӝc liên quan
ÿӃn phát thҧi ÿӝc cӫa các hãng khác. VӅ
phҫn mình, các kӃt quҧ này cNJng kích thích
ÿáng kӇÿӃn viӋc làm sҥch: sӕ các hãng có
thӏ trѭӡng chӭng khoán lӟn nhҩt tuyên bӕ
giҧm phát thҧi nhiӅu hѫn các hãng khác.
NhiӅu nghiên cӭu ÿiӇn hình khác cNJng cho
thҩy TRI ÿã thúc giөc các hãng phҧi nâng
cao khҧ năng quҧn lý vұt tѭ và chҩt thҧi cӫa
mình.
Sӵ thành công trên ÿã kích thích các
nѭӟc khác làm theo, chҷng hҥn nhѭ
Chѭѫng trình ÿiӅu tra chҩt thҧi hoá chҩt cӫa
Vѭѫng quӕc Anh, tài trӧ cӫa OECD cho
Chѭѫng trình Ĉăng ký vұn chuyӇn và Phát
thҧi các chҩt gây ô nhiӉm (PRPT) ӣ Ai
Cұp, Cӝng hoà Séc và Mêhicô. Các
chѭѫng trình PRPT có sӱ dөng mүu cӫa
TRI nhѭng chӍ giӟi hҥn trong các chҩt có
mӭc ÿ
ӝ ÿӝc hҥi tѭѫng ÿӕi cao.
Tәng phát thҧi các hoá chҩt theo TRI 1988-1994 (1000 tҩn)
1988 1992 1993 1994
% biӃn ÿәi

1988-1994
Tәng phát thҧi khí 1024 709 630 610 -40
Phát thҧi vào nѭӟc mһt 80 89 92 21 -73
Xâm nhұp vào lòng ÿҩt 285 167 134 139 -51
Phát thҧi vào ÿҩt tҥi chӛ 218 149 125 128 -41
Tәng các phát thҧi 1697 1113 981 899 -44
Khung 3.1 Chѭѫng trình ÿiӅu tra các chҩt thҧi ÿӝc cӫa Mӻ
Chѭѫng trình ÿiӅu tra
các chҩt thҧi ÿӝc cӫa Mӻ
(TRI) hàng năm báo cáo phát
thҧi cӫa hѫn 350 hoá chҩt
ÿӝc gây ô nhiӉm trong suҩt 1
thұp kӹ. KӇ tӯ khi Quӕc hӝi
Mӻ xây dӵng chѭѫng trình
vào năm 1986, TRI ÿã công
bӕ tên, ÿӏa ÿiӇm và các loҥi
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
69
và Chѭѫng trình ÿiӅu tra các chҩt thҧi ÿӝc cӫa Mӻ (Khung 3.l) là nhӳng thí dө
vӅ các chѭѫng trình phә biӃn thông tin theo kiӇu này.
Tuy nhiên, ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn các hӋ thӕng theo kiӇu PROPER có
vҿ nhѭ vào cuӝc nhanh chóng hѫn. Sӭc mҥnh cӫa chúng có thӇ do hai nguyên
nhân chính: phù hӧp cách quҧn lý dӵa trên tiêu chuҭn mà hiӋn còn ÿang nҵm
trong sách vӣӣ mӑi nѫi; và chúng ÿánh giá các hoҥt ÿӝng môi trѭӡng mӝt cách
rõ ràng, ÿѫn giҧn, dӉ dàng thӇ hiӋn trên các phѭѫng tiӋn truyӅn thông và dӉ hiӇu
ÿӕi vӟi ngѭӡi dân.
VӅ nguyên tҳc, tӯng ÿӏa phѭѫng có thӇ xây dӵng các ÿiӇm chuҭn hoҥt ÿӝng
cho riêng mình ÿӇ ÿҧm bҧo ÿѭӧc tính linh hoҥt và hiӋu quҧ tӕi ÿa. Thí dө, mӝt
khu vӵc dân cѭ thѭa thӟt có ít các hӋ sinh thái quan trӑng, có thӇ sӱ dөng các
tiêu chuҭn lӓng lҿo hѫn so vӟi mӝt khu công nghiӋp có mұt ÿӝ dân cѭ cao nҵm ӣ

vùng ÿҫu nguӗn phía trên mӝt khu bҧo tӗn biӇn. Mӝt nhà máy ÿѭӧc xӃp hҥng
màu xanh lá cây ӣ mӝt khu vӵc này có thӇÿѭӧc xӃp hҥng màu ÿӓ ӣ mӝt khu vӵc
khác. Cҧ phѭѫng tiӋn truyӅn thông ÿҥi chúng và các nhà hoҥt ÿӝng chính trӏÿӅu
không thoҧi mái vӟi sӵÿa dҥng này, và các chӫ thӇ cӫa thӏ trѭӡng trong và
ngoài nѭӟc và các tә chӭc phi chính phӫ cNJng thҩy ràng hӋ thӕng ÿa ÿiӇm chuҭn
rҩt dӉ gây nhҫm lүn.
Nhѭ chúng ta ÿã thҩy, các tiêu chuҭn thӕng nhҩt có thӇ làm tăng các chi phí
kiӇm soát ô nhiӉm. ĈӇ ÿiӅu chӍnh nhӳng khác biӋt giӳa các khu vӵc và nâng cao
hiӋu suҩt cӫa hӋ thӕng kiӇu PROPER, các ÿiӇm chuҭn hoҥt ÿӝng quӕc gia có thӇ
có cho ba loҥi quy mô nhà máy, ba mӭc chҩt lѭӧng môi trѭӡng ÿӏa phѭѫng (ô
nhiӉm nһng, trung bình và nhҽ) và chúng thay ÿәi theo ngành công nghiӋp.
Các chi phí cӫa PROPER
Các chi phí trӵc tiӃp cӫa PROPER bao gӗm các chi phí liên quan ÿӃn viӋc
xây dӵng hӋ thӕng xӃp hҥng và phә biӃn kӃt quҧ trên cѫ sӣ thông tin hiӋn có vӅ
phát thҧi. Tuy nhiên, trong khoҧng 18 tháng ÿҫu cӫa chѭѫng trình, BAPEDAL
ÿã dành phҫn lӟn nguӗn lӵc cӫa chѭѫng trình ÿӇ nâng cao năng lӵc cӫa cѫ quan
trong hoҥt ÿӝng thu thұp và phân tích các dӳ liӋu - là nhӳng công viӋc cҫn thiӃt
ÿӕi vӟi bҩt kǤ mӝt chѭѫng trình kiӇm soát ô nhiӉm có hiӋu quҧ. Chѭѫng trình
thӱ nghiӋm còn thuê cҧ các chuyên gia tѭ vҩn nѭӟc ngoài, mһc dù kӇ tӯ khi hoҥt
ÿӝng PROPER ÿã sӱ dөng chuyên gia nѭӟc ngoài tuy ӣ mӭc ÿӝ thҩp hѫn rҩt
nhiӅu.
Ngoài các chi phí bә sung trên, trong 18 tháng ÿҫu PROPER ÿã chi khoҧng
100.000 ÿô la. Vӟi 187 nhà máy ÿѭӧc xӃp hҥng, nhѭ vұy chi phí cho mӛi nhà
máy khoҧng 535 ÿôla, hoһc 360 ÿôla mӛi năm - chӍ 1 ÿôla/ngày. NӃu vӟi chi
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
70
tiêu này giҧm ÿѭӧc 40% ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc, thì PROPER phҧi
ÿѭӧc ÿánh giá là chѭѫng trình chi phí - hiӋu quҧӣ mӭc tuyӋt vӡi.
Tҩt nhiên, viӋc thӱ nghiӋm này ÿѭӧc tiӃn hành sau khi các chuyên gia tѭ
vҩn quӕc tӃ rút ÿi và các cѫ sӣ công nghiӋp ÿӏa phѭѫng ÿã nhұn thҩy rҵng

PROPER ÿӗng nghƭa vӟi tăng sӭc ép liên tөc ÿӕi vӟi kiӇm soát ô nhiӉm. Ӣ
Inÿônêxia, ngѭӡi ta thѭӡng ghép nhӳng khó khăn mà các chѭѫng trình gһp phҧi
vӟi khӫng hoҧng kinh tӃ. Và ÿiӅu này cNJng làm cho BAPEDAL bӏ cҳt giҧm
ÿáng kӇ nguӗn kinh phí. Song ÿiӅu nghӏch lý là, cuӝc khӫng hoҧng dѭӡng nhѭ
lҥi làm tăng thêm sӭc lôi cuӕn mҥnh mӁ cӫa PROPER. Do các nguӗn lӵc giành
cho hoҥt ÿӝng quan trҳc và cѭӥng chӃ nhѭ thѭӡng lӋ bӏ cҳt giҧm, các nhà lãnh
ÿҥo Inÿônêxia ÿã bӏ lôi cuӕn hѫn bӣi ÿòn bҭy vӟi chi phí thҩp cӫa cӝng ÿӗng và
hoҥt ÿӝng cӫa thӏ trѭӡng trong chѭѫng trình PROPER.
Tóm lҥi, các chѭѫng trình kiӇu PROPER có hiӋu quҧ bӣi chúng ÿã chuyӇn
nhӳng kênh chѭa tiӃp cұn ÿѭӧc thành quy chӃ quҧn lý chính thӭc. Tuy nhiên,
mӝt nghiên cӭu mӟi ÿây cho thҩy PROPER có tác ÿӝng không tѭѫng xӭng ÿӕi
vӟi các nhà máy nhӓ có chi phí biên giҧm ô nhiӉm cao (Khung 3.2). Tác ÿӝng
cӫa PROPER cNJng thay ÿәi tuǤ theo hình thӭc sӣ hӳu nhà máy: các công ty ÿa
quӕc gia có tiӃng tăm phҧn ӭng mҥnh nhҩt, sau ÿó là các công ty tѭ nhân trong
nѭӟc, rӗi ÿӃn các xí nghiӋp quӕc doanh. Nhѭ vұy, PROPER làm cho các nhà
máy cҳt giҧm ô nhiӉm, song nó ÿã ÿһt gánh nһng lên các nhà máy nhӓ và các
công ty ÿa quӕc gia. Phҧi thҩy rҵng các công ty ÿa quӕc gia có thӇ chӏu ÿӵng,
song các nhà máy nhӓ thì có thӇ không chӏu ÿѭӧc nhӳng gánh nһng ÿó. Trong
chѭѫng sau, chúng tôi sӁ nêu lên cách thӭc Chính phӫ tұp trung các nӛ lӵc ÿӇ có
thӇ giúp các nhà máy nhӓ khҳc phөc bҩt lӧi này.
Thӵc thi các chѭѫng trình kiӇu PROPER ӣ các nѭӟc khác
Khi tác ÿӝng cӫa PROPER bҳt ÿҫu trӣ nên rõ ràng, các nѭӟc khác vүn còn
dè dһt ÿӇ ý vӟi câu hӓi: vì “ sӵ hә thҽn” là ÿӝng cѫ mҥnh mӁ cӫa chѭѫng trình
phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng nên phҧi chăng nӅn văn hoá cӫa ngѭӡi
Inÿônêxia ÿã làm cho chѭѫng trình có hiӋu quҧÿһc biӋt? Câu trҧ lӡi là không
bӣi vì các nѭӟc khác ÿã bҳt ÿҫu các chѭѫng trình kiӇu PROPER.
Nӛ lӵc lӟn nhҩt là ӣ Philippin, nѫi Bӝ Môi trѭӡng và Tài nguyên thiên
nhiên cӫa Philippin (DENR) ÿã xây dӵng ÿѭӧc mӝt chѭѫng trình tѭѫng tӵ nhѭ
PROPER, gӑi là Ecowatch (Giám sát sinh thái). Tháng 4/1997, Ecowatch ÿã
công bӕ bҧn báo cáo ÿҫu tiên cӫa mình vӅ 52 nhà máy trong vùng Manila. Tәng

kӃt cho thҩy 48 nhà máy ÿѭӧc xӃp vào hҥng ÿӓ hoһc ÿen, nhѭ vұy có tӟi 92% sӕ
nhà máy không tuân thӫ. CNJng nhѭӣ Inÿônêxia, luұn cӭÿӇ thӵc hiӋn chѭѫng
trình phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng là sӵ không thành công cӫa các phѭѫng
pháp truyӅn thӕng (Hình 3.12).
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
71
Khung 3.2 Nhӳng thay ÿәi vӅ mô hình tuân thӫ trong phҥm vi PROPER
Hình 3.7 trình bày tóm tҳt các mӭc
ÿӝ tuân thӫ ban ÿҫu cӫa 187 nhà máy
thuӝc nhóm thӱ nghiӋm cӫa PROPER.
Các phân tích sѫ bӝ cӫa BAPEDAL và
Ngân hàng ThӃ giӟi vӅ tác ÿӝng cӫa
chѭѫng trình ÿã cho thҩy ҧnh hѭӣng cӫa
quy mô nhà máy, hình thӭc sӣ hӳu (nhà
nѭӟc, ÿӏa phѭѫng, ÿa quӕc gia), mӭc
ÿӏnh hѭӟng xuҩt khҭu, tӍnh, ngành công
nghiӋp ÿӃn sӵ tuân thӫ.
Trong thӡi kǤÿҫu cӫa chѭѫng trình
PROPER, quy mô và hình thӭc sӣ hӳu
có liên quan mҥnh mӁ và tích cӵc vӟi
viӋc tuân thӫ; sӵ khác nhau vӅ ngành
cNJng quan trӑng, song hình thӭc sӣ hӳu
ÿa quӕc gia thì không có ҧnh hѭӣng gì.
Sau 18 tháng, các mô hình tuân thӫ rҩt
khác nhau. Quy mô cӫa nhà máy, hình
thӭc sӣ hӳu, sӵ khác nhau vӅ ngành ÿã
không còn ÿóng vai trò quan trӑng nhѭ
yӃu tӕ xác ÿӏnh mӭc tuân thӫ nӳa. Tuy
nhiên, hình thӭc sӣ hӳu ÿa quӕc gia lҥi
có vai trò rҩt quan trӑng, trong khi ÿó

ÿӏnh hѭӟng xuҩt khҭu lҥi theo mӝt cách
khác - chuyӇn sang hѭӟng tiêu cӵc.
Chúng tôi nhìn nhұn vҩn ÿӅ này nhѭ
sau. Quy mô nhà máy: Trѭӟc khi thӵc
hiӋn PROPER, nhiӅu nhà máy lӟn có
chi phí giҧm ô nhiӉm thҩp ÿã thӵc sӵ
giҧm phát thҧi vì hӑ phҧi ÿѭѫng ÿҫu vӟi
các khoҧn phҥt dӵ tính rҩt lӟn do gây ô
nhiӉm tӯ phía cӝng ÿӗng và hoҥt ÿӝng
thӏ trѭӡng. Vì các nhà máy nhӓ hѫn có
chi phí giҧm ô nhiӉm cao hѫn ÿã không
cҳt giҧm ô nhiӉm trong “cѫ chӃ cNJ”, hӑ
ÿã tìm thҩy mình ngay khi chѭѫng trình
PROPER bҳt ÿҫu. Sӭc ép nҧy sinh ÿã
buӝc hӑ phҧi tuân thӫ tѭѫng ÿѭѫng vӟi
các nhà máy lӟn. Hình thӭc sӣ hӳu:
Khi PROPER bҳt ÿҫu, các nhà máy
thuӝc sӣ hӳu nhà nѭӟc ӣ Inÿônêxia tuân
thӫ hѫn mӭc trung bình. Ĉây là mӝt viӋc
không bình thѭӡng theo các tiêu chuҭn
quӕc tӃ, bӣi vì khi nghiên cӭu vӅ các
nѭӟc khác thì thҩy rҵng nhӳng nhà máy
thuӝc nhóm này ÿӅu là các nhà máy gây
ô nhiӉm nһng (Chѭѫng 5). Tuy nhiên,
sau 18 tháng, tình hình tuân thӫ cӫa các
nhà máy sӣ hӳu nhà nѭӟc không khác
biӋt nhiӅu so vӟi các nhà máy sӣ hӳu tѭ
nhân trong nѭӟc. Ĉӕi vӟi các nhà máy
ÿa quӕc gia thì ngѭӧc lҥi. Cùng xuҩt
phát ngang hàng vӟi các cѫ sӣ tѭѫng

ӭng trong nѭӟc, sau ÿó các nhà máy ÿa
quӕc gia ÿã có bѭӟc nhҧy vӑt trong viӋc
cҧi thiӋn tuân thӫ. Các kӃt quҧ này cho
thҩy có nhiӅu mӭc nhҥy cҧm ÿӕi vӟi uy
tín môi trѭӡng: các công ty ÿa quӕc gia
là dӉ nhҥy cҧm nhҩt, sau ÿó là các công
ty tѭ nhân trong nѭӟc, tiӃp theo là các xí
nghiӋp nhà nѭӟc. PROPER ÿã tăng
cѭӡng viӋc kiӇm soát ô nhiӉm trong tҩt
cҧ các loҥi nhà máy, song mӭc ÿӝ ÿáp
ӭng rҩt khác nhau. KӃt quҧ này phù hӧp
vӟi quan ÿiӇm cho rҵng viӋc phә biӃn
thông tin cho cӝng ÿӗng ÿã tҥo ÿòn bҭy
cho kiӇm soát ô nhiӉm thông qua vұn
hành cӫa các thӏ trѭӡng mà trong ÿó
hoҥt ÿӝng môi trѭӡng cNJng ÿѭӧc ÿӏnh
giá.
Thұt nghӏch lý, dѭӡng nhѭ sӵÿáp
ӭng cӫa các nhà máy ÿӏnh hѭӟng xuҩt
khҭu lҥi chұm chҥp hѫn. Các nhà máy
này phҧn ӭng chұm hѫn so vӟi các nhà
máy ÿӏnh hѭӟng trong nѭӟc, nên sӵ tuân
thӫ tѭѫng ÿӕi (chӭ không phҧi là tuyӋt
ÿӕi) trӣ nên chұm hѫn sau 18 tháng. KӃt
quҧ cho thҩy là các kênh thӏ trѭӡng khác
nhau có mӭc ÿӝ nhҥy cҧm vӟi thông tin
môi trѭӡng khác nhau: các cәÿông quӕc
tӃ có thӇ nhҥy cҧm vӟi hoҥt ÿӝng môi
trѭӡng hѫn so vӟi các nhà nhұp khҭu
quӕc tӃ.

CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
72
ĈӇ xây dӵng
Ecowatch, Chính phӫ
Philippin ÿã theo ÿuәi
chiӃn lѭӧc giӕng nhѭ
cӫa BAPEDAL. Tәng
thӕng Fidel Ramos ÿã
chúc mӯng các nhà máy
ÿѭӧc xӃp hҥng màu
xanh da trӡi tҥi mӝt buәi
lӉ công khai (không có
nhà máy nào ÿѭӧc xӃp
hҥng màu xanh lá cây
hoһc vàng). Các nhà máy màu ÿen và ÿӓ ÿѭӧc thông báo riêng vӅ mӭc xӃp hҥng
cùng vӟi thӡi hҥn ÿӇ giҧm ô nhiӉm. Tháng 11/1998 viӋc phә biӃn thông tin cho
cӝng ÿӗng ÿã ÿѭӧc thӵc hiӋn vӟi sӵ tham gia cӫa các phѭѫng tiӋn thông tin ÿҥi
chúng. CNJng nhѭ trѭӡng hӧp cӫa Inÿônêxia, chѭѫng trình ÿã làm tăng ÿáng kӇ
sӕ các nhà máy tuân thӫ các qui chӃ quҧn lý quӕc gia. Mһc dù không có nhà máy
nào ÿҥt ÿѭӧc mӭc xanh lá cây hay vàng, nhѭng sӕ các nhà máy ÿҥt mӭc xanh da
trӡi ÿã tăng tӯ 8% vào tháng 4/1997 lên 58% vào tháng 11/1998. Sӕ nhà máy ÿҥt
mӭc ÿӓ ÿã giҧm nhanh, trong khi các nhà máy ÿҥt mӭc ÿen vүn hҫu nhѭ không
ÿәi.
Các nѭӟc
khác cNJng theo sát
bѭӟc ÿi cӫa
Inÿônêxia và
Philippin. Mêhicô
ÿang xây dӵng
mӝt chѭѫng trình

gӑi là Các ChӍ tiêu
hoҥt ÿӝng môi
trѭӡng công cӝng,
hay gӑi là PEPI
(Public
Environmental
Performance
Indicators).
Chѭѫng trình phә
biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng cӫa Côlombia cNJng sӁ hӛ trӧ hӋ thӕng phí ô nhiӉm
cӫa nѭӟc này. Ít nhҩt cNJng có 5 nѭӟc khác ÿã bҳt ÿҫu thӵc hiӋn chѭѫng trình thӱ
nghiӋm hoһc tích cӵc xem xét các hӋ thӕng kiӇu PROPER (Hình 3.13). Thұt rõ
ràng, nhӳng gì ÿã bҳt ÿҫu tӯ Inÿônêsia ÿang trӣ thành mӝt làn sóng quӕc tӃ.
Hình 3.12 Phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng ӣ Philippin
Ngu͛n DENR
Hình 3.13 Sӵ kӃ thӯa cӫa chѭѫng trình PROPER
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
73
3.5 ĈiӅu tiӃt ô nhiӉm và tăng cѭӡng tính công bҵng trong kӹ
nguyên thông tin
ViӋc chҩp nhұn rӝng rãi chѭѫng trình PROPER phҧn ánh xu thӃ rӝng lӟn
hѫn cӫa chính sách công cӝng. Các sinh viên trong lƭnh vӵc phát triӇn kinh tӃ
ÿang chú ý sâu hѫn tӟi vai trò cӫa ÿҫu tѭ xã hӝi - các mӕi quan hӋ và các thӇ chӃ
chính thӭc thúc ÿҭy phát triӇn cӝng ÿӗng. Tѭѫng tӵ, các hӑc giҧ trong ngành
luұt cNJng ÿang tұp trung vào viӋc bә sung lүn nhau giӳa các chuҭn mӵc xã hӝi
ÿang ÿѭӧc các cӝng ÿӗng sӱ dөng ÿӇ thӵc hiӋn các chѭѫng trình phә biӃn thông
tin cho cӝng ÿӗng, và các bӝ luұt chính thӕng. Thӵc tӃ cho thҩy các cѫ chӃÿiӅu
tiӃt chính thӭc và không chính thӭc thӭc luôn luôn cùng tӗn tҥi, song các cѫ chӃ
không chính thӭc vүn chiӃm ѭu thӃ hѫn ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn vӟi các thӇ
chӃ quҧn lý còn yӃu kém

9
.
Trong chính sách vӅ môi trѭӡng, cách nghƭ mӟi vӅ vai trò ҧnh hѭӣng ÿӏa
phѭѫng ÿã phҧn ánh sӵ hiӇu biӃt sâu sҳc cӫa nhà kinh tӃÿѭӧc giҧi Nôben
Ronald Coase', là ngѭӡi ÿã tӓ ý nghi ngӡ hiӋu quҧ cӫa quy chӃ quҧn lý truyӅn
thӕng khi cho rҵng các nҥn nhân cӫa ô nhiӉm, cNJng nhѭ các nhà quҧn lý môi
trѭӡng, có thӇ hành ÿӝng nӃu nhѭ hӑ nhұn thӭc ÿѭӧc rҵng lӧi ích lӟn hѫn chi
phí
10
. Nhѭ Coase nhұn ÿӏnh, nhӳng chi phí này bҳt nguӗn tӯ nhu cҫu phҧi có và
phân tích thông tin, ÿӕi phó vӟi các cѫ sӣ gây ô nhiӉm, và dàn xӃp các cuӝc hoà
giҧi. Không có nhӳng thông tin tӕt thì nhӳng cuӝc hoà giҧi có thӇ không ÿҥt
ÿѭӧc kӃt quҧ tӕi ѭu. Các cѫ sӣ gây ô nhiӉm và các nhà quҧn lý môi trѭӡng
thѭӡng có hiӇu biӃt cө thӇ nhҩt vӅ các loҥi phát thҧi; song các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
lҥi không sҹn sàng chia sҿ các thông tin ÿó nӃu nhѭ không có sӭc ép tӯ bên
ngoài, và tính trì trӋ cӫa thói quan liêu và/hoһc nhӳng bҩt cұp trong hӋ thӕng
pháp luұt thѭӡng cҧn trӣ các nhà quҧn lý môi trѭӡng trong hoҥt ÿӝng chia sҿ
thông tin. Hѫn nӳa, ngay cҧ khi dân chúng có thông tin vӅ phát thҧi có thӇ hӑ
cNJng không hiӇu mӝt cách ÿҫy ÿӫ vӅ nhӳng rӫi ro mà hӑ sӁ gһp phҧi. Vì nhӳng
ngѭӡi gây ô nhiӉm cNJng chính là nhӳng ngѭӡi chӫ, nên nhӳng thông tin tӕt vӅ
các chi phí giҧm ô nhiӉm cNJng quan trӑng ÿӕi vӟi hӑ.
Tóm lҥi, ÿӇ các cuӝc thѭѫng lѭӧng tҥi ÿӏa phѭѫng có hiӋu quҧ cҫn có
nhӳng thông tin môi trѭӡng tӕt, và thѭӡng thì các nhà quҧn lý môi trѭӡng là
ngѭӡi cung cҩp nhӳng thông tin này mӝt cách tӕt nhҩt. Hӑ có thӇÿóng mӝt vai
trò mӟi quan trӑng nӃu tұp trung nhiӅu hѫn các nguӗn lӵc cho công tác thu thұp
và phә biӃn thông tin, bao gӗm cҧ viӋc phә biӃn thông tin vӅ các cѫ sӣ gây ô
nhiӉm. Song vai trò mӟi cӫa các nhà quҧn lý môi trѭӡng không có nghƭa là hӑ
phҧi tӯ bӓ vai trò truyӅn thӕng cӫa mình. Cѭӥng chӃ thӵc hiӋn các quy chӃ quҧn
lý mӝt cách hiӋu quҧ tӵ nó vүn là viӋc hӃt sӭc quan trӑng - và bӣi vì các khoҧn
phҥt có thӇ làm cho thӏ trѭӡng vӕn phҧn ӭng vӟi viӋc ÿѭa ra công khai các cѫ sӣ

không tuân thӫ. Hѫn nӳa, giӕng nhѭ trѭӡng hӧp cӫa PT Indah Kiat ӣ Sumatra,
các nhà quҧn lý môi trѭӡng có thӇ khuyӃn khích các cuӝc ÿàm phán ӣÿӏa
CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ THÔNG TIN ĈҤI CHÚNG
74
phѭѫng bҵng viӋc thúc ÿҭy thѭѫng lѭӧng, cung cҩp thông tin khách quan cho
các bên tham gia thѭѫng lѭӧng, và phѭѫng sách cuӕi cùng là ÿe doҥ xӱ phҥt
hành chính ÿӕi vӟi các nhà máy không tuân thӫ, tӯ chӕi không thѭѫng lѭӧng vӟi
các nҥn nhân bӏ ô nhiӉm.
Các nhà quҧn lý có thӇÿáp ӭng các nhu cҫu bҧo vӋ môi trѭӡng ÿһc biӋt cӫa
các cӝng ÿӗng nghèo khә. Ӣ các nѭӟc khác nhau nhѭ Mӻ, Trung Quӕc, Braxin,
và Inÿônêxia, sӵ khác biӋt lӟn trong hoҥt ÿӝng môi trѭӡng cӫa các nhà máy
phҧn ánh các ÿһc ÿiӇm kinh tӃ xã hӝi cӫa các khu vӵc xung quanh
11
. Cѭ dân ÿӏa
phѭѫng gây sӭc ép mӝt cách có hiӋu quҧ hѫn ÿӕi vӟi các cѫ sӣ gây ô nhiӉm nӃu
hӑ giàu có hѫn, có giáo dөc hѫn và có khҧ năng thѭѫng lѭӧng tӕt hѫn vì hӑ có
nhiӅu lӵa chӑn vӅ công ăn viӋc làm hѫn. Ӣ các nѭӟc phát triӇn, hiӋn tѭӧng gӑi là
NIMBY (not in my back yard - không phҧi ӣ sân sau nhà tôi) bҳt nguӗn tӯ khҧ
năng cӫa cӝng ÿӗng giàu có trong viӋc loҥi bӓ hoàn toàn các hoҥt ÿӝng gây ô
nhiӉm. Sӵ lo lҳng vӅ viӋc làm có thӇ làm cho nhӳng ngѭӡi nghèo hoan nghênh
các hoҥt ÿӝng công nghiӋp, song hӑ lҥi thiӃu nhӳng ҧnh hѭӣng chính trӏ cҫn
thiӃt và thiӃu thông tin vӅ môi trѭӡng ÿӇ tham gia thѭѫng lѭӧng trong các thoҧ
thuұn vӅ kiӇm soát ô nhiӉm. Phát triӇn kinh tӃ vӅ lâu vӅ dài có thӇ là liӅu thuӕc
giҧi ÿӝc tӕt nhҩt ÿӕi vӟi nhӳng vҩn ÿӅ nhѭ thӃ, song trong lúc này các tҫng lӟp
ngѭӡi nghèo khә có thӇÿang phҧi hӭng chӏu nҥn ô nhiӉm quá mӭc
12
. Ӣÿây các
cѫ quan môi trѭӡng có thӇ giúp ÿӥ bҵng cách giáo dөc cho các cӝng ÿӗng vӅ các
rӫi ro do ô nhiӉm mà hӑ sӁ phҧi gánh chӏu và ÿҧm bҧo ÿӇ các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
phҧi tuân thӫ theo các tiêu chuҭn quӕc gia cѫ bҧn. Chúng ta sӁ quay trӣ lҥi vҩn

ÿӅ này trong chѭѫng 4.
Tài liӋu tham khҧo
Afsah, S., B. Laplante, D. Shaman, and D. Wheeler, 1997, “Creating Incentives
to Control Pollution,” World Bank DEC Note, No. 31, July.
Afsah, S., B. Laplante, and D. Wheeler, 1997, “Regulation in the
Information Age: Indonesia's Public Information Program For Environmental
Management,” World Bank, March.
Afsah, S., and J. Vincent, 1997, “Putting Pressure on Polluters: Indonesia's
PROPER Program,” A Case Study for the HIID 1997 Asia Environmental
Economics Policy Seminar (Harvard Institute for Intemational
Development), March.
Agarwal, A., R. Chopra, and K. Sharma, 1982, “The State of India’s
Environment, 1982,” New Delhi, India: Centre for Science and
Environment.