Cấu trúc của các nucleotide

Cấu trúc của
các nucleotide


1. Cấu trúc của các nucleoside
Các base và đường trong RNA và DNA
được nối với nhau thành các đơn vị gọi là
nucleoside. Mỗi nucleoside được tạo
thành do một base nối với một đường
pentose tại vị trí C
1'
bằng một liên kết β-
N-glycosid . Cụ thể là, nguyên tử carbon
C
1'
của đường nối với nguyên tử N
1
của
pyrimidine hoặc với nguyên tử N
9
của
purine (xem các Hình 2.4 - 2.6).


Hình 2.4 Cấu trúc của bốn loại
deoxynucleoside trong DNA.
Tên gọi chính thức hay danh pháp của
các nucleoside bắt nguồn từ các base
tương ứng, trong đó các nucleoside là

dẫn xuất của purine có đuôi -osine và các
dẫn xuất của pyrimidine có đuôi -idine
(Bảng 2.1).
2. Cấu trúc của các nucleotide
Đơn vị cấu trúc cơ sở của các nucleic
acid là các nucleotide. Các nucleotide là
những ester phosphate của các
nucleoside. Hiện tượng ester hoá
(esterification) có thể xảy ra ở bất kỳ
nhóm hydroxyl tự do nào, nhưng phổ
biến nhất là ở các vị trí 5' và 3' trong các
nucleic acid.
Về cấu trúc, mỗi nucleotide gồm ba
thành phần kết dính với nhau như sau:
gốc đường pentose nối với một base tại
C
1'
bằng một liên kết β-glycosid và nối
với nhóm phosphate tại C
5'
bằng một liên
kết phosphomonoester (Hình 2.5 và 2.6).

Hình 2.5 Cấu trúc của một
deoxyribonucleotide (dAMP, bên trái) và
một ribonucleotide (UMP). Ở đây cho
thấy các mối liên kết N-glycosid và ester.
Như thế tính phân cực trong cấu trúc một
nucleotide thể hiện ở các nhóm hydroxyl
thuộc hai vị trí C

5'
(tạo liên kết ester với
nhóm phosphate trong từng nucleotide)
và C
3'
(tạo liên kết phosphodiester với
nucleotide khác trong chuỗi
polynucleotide).


Hình 2.6 Cấu trúc chi tiết của bốn loại
deoxyribonucleotide trong DNA. Ở đây
cũng chỉ ra danh pháp của các nucleoside
và nucleotide.