Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại ngân hàng công thương Việt nam

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>TÓM TẮT LUẬN VĂN </b>

Do sự biến động kinh tế thường xuyên, và cuộc khủng hoảng ngành tài
chính ngân hàng 2008, xuất phát từ Mỹ và lan rộng ra cả thế giới. Một trong
những nguyên nhân gây ra khủng hoảng tài chính ở Mỹ đó là do các khoản
vay dưới chuẩn, sự tin tưởng của các tổ chức tài chính vào các tổ chức xếp
hạng tín nhiệm độc lập, trong khi các tổ chức này chưa đưa ra được chỉ số xếp
hạng tín dụng một cách hợp lý và chính xác. Bên cạnh tình hình kinh tế ln
biến động, khách hàng không đủ khả năng trả nợ, ngân hàng rơi vào tình trạng
mất khả năng thanh tốn dẫn đến tình trạng phá sản. Trước u cầu bức thiết
đó, thì bắt buộc các ngân hàng phải xây dựng riêng cho mình một hệ thống
xếp hạng tín dụng như một cơng cụ quản trị rủi ro có hiệu quả. Việc xây dựng
hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng ở Việt Nam hiện nay cũng khá mới
mẻ, chính vì thế mà luận văn đã đề cập đến vấn đề hồn thiện hệ thống xếp
hạng tín dụng khách hàng tại Ngân hàng Công thương Việt Nam nhằm góp
phần nâng cao chất lượng hiệu quả của việc xếp hạng tín dụng.

Kết cấu luận văn gồm 3 chương:

<b>Chương 1 của luận văn tập trung vào nghiên cứu một số vấn đề cơ bản </b>

về hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại các ngân hàng thương mại.

1.1 Hoạt động tín dụng ngân hàng thương mại

<i>Khái nhiệm tín dụng: “Tín dụng là quan hệ kinh tế phát sinh giữa các </i>

<i>chủ thể với nhau trong đó chủ thể này chuyển cho chủ thể khác quyền sử dụng </i>

<i>hay một lượng giá trị hiện vật nhất định trong khoảng thời gian nhất định với </i>

<i>điều kiện mà hai bên thỏa thuận”. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

bên thỏa thuận. Hoạt động tín dụng của các NHTM đã làm cho NHTM trở
<i>thành trung gian tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế. </i>

Phân loại tín dụng dựa trên các căn cứ sau:

- Căn cứ vào hình thức cấp tín dụng

- Căn cứ vào thời hạn cấp tín dụng

- Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng

- Căn cứ vào mục đích tín dụng

- Căn cứ vào mức độ rủi ro tín dụng

Rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại: Rủi ro tín dụng là khả năng
khách hàng nhận khoản vay vốn không thực hiện, thực hiện không đầy đủ
nghĩa vụ đối với ngân hàng, khách hàng không trả, không trả đầy đủ, đúng
hạn cả gốc và lãi cho ngân hàng, gây ra tổn thất cho ngân hàng.

Rủi ro tín dụng có thể phát sinh do nhiều ngun nhân chủ quan hoặc
khách quan. Các biện pháp phòng chống rủi ro có thể nằm trong tầm tay của
các NHTM nhưng có những biện pháp vượt ngoài khả năng riêng của từng
NH. Tuy nhiên, các NHTM muốn hạn chế được các rủi ro phụ thuộc vào yếu
tố chủ quan từ phía mình, thì trước tiên họ phải tăng cường nâng cao năng lực
chuyên mơn của cán bộ tín dụng, và có cơ chế giám sát hành vi của cán bộ
trong quá trình xử lý cơng việc.

1.2 Hệ thống xếp hạng tín dụng của Ngân hàng thương mại

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

quan của chuyên gia xếp hạng.

Nhìn chung, việc xếp hạng tín dụng được nhấn mạnh ở các nội dung
quan trọng sau: xác định khả năng trả nợ đúng hạn của khách hàng bằng cách
xếp hạng, các thứ hạng sẽ cho biết năng lực và thiện chí của người vay với
việc thanh toán lãi gốc và nợ đúng hạn, phù hợp với các điều khoản đã cam
kết; tính chất và các điều khoản cam kết; bảo vệ các cam kết nợ để chúng có
đủ sức và vị trí tương đối trong từng trường hợp phá sản, tái tổ chức hoặc
những xếp đặt khác theo luật phá sản mà không làm ảnh hưởng đến quyền lợi
của các chủ nợ.

XHTD khách hàng nhằm mục đích giúp cho NHTM biết rõ tình trạng
“lành mạnh” của khách hàng, dựa vào kết quả này, NHTM sẽ đưa ra những
quyết định cho vay hoặc từ chối, tăng hoặc giảm hạn mực tín dụng, áp dụng
những ưu đãi về lãi suất đối với khách hàng nhằm bảo vệ lợi ích của NHTM
và khách hàng.

Hoạt động XHTD khách hàng ra đời, phát triển và ngày càng khẳng
định tầm quan trọng không thể thiếu được trong việc phát triển thị trường vốn
an tồn và có hiệu quả đối với tất cả các đối tượng tham gia thị trường bao
gồm doanh nghiệp, các tổ chức tài chính trung gian và các nhà quản lý.

Quy trình của xếp hạng tín dụng bao gồm các bước sau: thu thập
thơng tin liên quan đến khách hàng, phân tích mơ hình về mức xếp hạng, sử
dụng các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính.

Các nhân tố ảnh hưởng đến việc xếp hạng tín dụng khách hàng: đó là
chất lượng thông tin, cơ sở vật chất pháp lý, trình độ và năng lực của người

quản lý.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Loại hình doanh nghiệp được phân loai theo quy mơ, ngành.

Các chỉ tiêu phi tài chính: chủ yếu là các tiêu chí: năng lực, thu nhập,
khả năng thanh toán của người vay.

Các chỉ tiêu phi tài chính: bao gồm nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng
sinh lời, nhóm chỉ tiêu phản ánh hiệu quả hoạt động, nhóm chỉ tiêu về địn
bẩy tài chính, nhóm chỉ tiêu về khả năng thanh khoản.

1.3 Một số phương pháp xếp hạng tín dụng:

- Mơ hình điểm số Z: mơ hình này được sử dụng trong phân tích kỹ
thuật xếp hạng, mơ hình này thường chỉ áp dụng để dự báo nguy cơ
phá sản của doanh nghiệp

- Mơ hình chấm điểm tín dụng FICO: Điểm số tín dụng cá nhân là
một phương tiện kiểm sốt tín dụng được gán cho mỗi cá nhân
nhằm giúp tổ chức tín dụng ước lượng được mức độ rủi ro khi cho
vay. Điểm số tín dụng càng thấp thì mức độ rủi ro cho tổ chức tín
dụng càng cao.

- Mơ hình điểm số tín dụng tiêu dùng: Các ngân hàng sử dụng mơ
hình điểm số để đánh giá những khoản tín dụng mua sắm xe hơi,
trang thiết bị gia đình, bất động sản và kinh doanh nhỏ. Việc các
đơn xin vay được thực hiện bởi hệ thống chấm điểm tự động đã đem
lại sự thuận tiện cho khách hàng. Khách hàng có thể liên hệ xin vay
qua điện thoại, nhờ hệ thống máy tính nối mạng, cơ sở dữ liệu của
KH sẽ được phân tích, trong vịng vài phút, kết quả tín dụng sẽ được

thơng báo cho KH.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

lĩnh vực chính là đánh giá mơi trường ngành, đánh giá tình hình tài
chính, đánh giá khả năng quản trị doanh nghiệp chú trọng vào quản
trị rủi ro và kiểm soát nội bộ.

- Hướng dẫn của NHNN về xếp hạng tín dụng: gồm các bước thu
thập thông tin, phân loại doanh nghiệp, phân tích các chỉ tiêu tài
chính cơ bản từ đó tổng hợp xếp hạng tín dụng khách hàng.

<b>Chương 2: Nêu thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng khách </b>

<b>hàng tại Ngân hàng Công thương Việt Nam. </b>

2.1 Tổng quan về Ngân hàng Cơng thương Việt Nam

Q trình hình thành và phát triển Vietinbank: được thành lập từ năm
1988, qua hơn 20 năm hình thành và phát triển hiện nay Vietinbank đã trở
thành một trong các ngân hàng lớn nhất Việt Nam hiện nay.

Ngân hàng Công thương Việt Nam được tổ chức theo mô hình một
ban điều hành cao cấp bao gồm Tổng giám đốc và các Phó Tổng giám đốc.

Các hoạt động kinh doanh chủ yếu của Vietinbank: huy động vốn,
hoạt động tín dụng.

Chính sách tín dụng là bộ phận quan trọng cấu thành hệ thống quản
trị, điều hành hoạt động tín dụng của mỗi ngân hàng nói chung và Vietinbank
nói riêng, được thể hiện bằng các định hướng tư tưởng chỉ đạo, cho đến các
quy chế, quy trình cấp tín dụng, quản lý khoản tín dụng, danh mục tín dụng…

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

gia vào q trình cấp tín dụng, hệ thống quy định, quy trình cấp tín dụng, quy
trình giám sát thường xun và kiểm sốt hạn mức tín dụng...

2.2 Thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại Ngân hàng
Công thương Việt Nam

Bao gồm quy trình chấm điểm xếp hạng tín dụng khách hàng doanh
nghiệp, xếp hạng tín dụng khách hàng cá nhân.

Tình huống nghiên cứu thực tế:

- Doanh nghiệp được xếp loại tốt nhưng vẫn phát sinh nợ xấu: trường
hợp của Công ty CP Bạch Đằng.

- Cá nhân được xếp hạng loại tốt nhưng vẫn phát sinh nợ xấu: trường
hợp của khách hàng cá nhân Hoàng Minh Thanh.

Tóm lại, cả hai trường hợp khách hàng trên được xếp hạng tốt nhưng
hiện nay vẫn đang tồn đọng nợ q hạn, chính vì thế mà việc xếp hạng tín
dụng khách hàng của Vietinbank vẫn còn chưa được đánh giá cao, nguy cơ rủi
ro tín dụng vẫn cịn tiềm ẩn.

Phân tích những ưu điểm đạt được:

- Hệ thống này đã góp phần đáng kể trọng việc phân loại và sàng lọc
khách hàng, giúp giảm được rủi ro tín dụng một cách đáng kể.

- Đạt được hiệu quả rủi ro tín dụng cao.

- Nâng cao chất lượng tín dụng.

- Thúc đẩy q trình hiện đại hố ngân hàng.

- Nâng cao chất lượng đội ngũ thẩm định tín dụng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Quy trình chưa rõ ràng, các chỉ tiêu vẫn còn phức tạp và chưa đầy
đủ.

- Việc xếp hạng tín dụng cịn thủ công, chưa đồng bộ.

Nguyên nhân:

- Do hệ thống pháp lý chưa đồng bộ.

- Thơng tin từ phía doanh nghiệp chưa đầy đủ và chính xác.

- Chất lượng cán bộ chấm điểm xếp hạng tín dụng cịn kém.

<b>Chương 3: Hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại </b>

<b>ngân hàng Công thương Việt Nam. </b>

3.1 Định hướng chiến lược Ngân hàng Công thương:

Định hướng tổng thể: xây dựng ngân hàng Công thương Việt Nam trở
thành một tập đồn tài chính vững mạnh, xếp hạng tiên tiến trong khu vực,
đáp ứng nhu cầu toàn diện về sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, tài chính, hỗ trợ
tốt nhất cho khách hàng cả trong nước và quốc tế. Quản lý có hiệu quả và
phát triển bền vững.

Định hướng hoạt động tín dụng: Vietinbank định hướng tín dụng là
hoạt động kinh doanh chủ lực của Ngân hàng, và cạnh tranh theo nguyên tắc
thị trường. Điều chỉnh cơ cấu tín dụng hợp lý, phù hợp với thế mạnh của
Vietinbank. Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng, đảm bảo tỷ lệ nợ xấu dưới
3% (phù hợp với quy định của NHNN). Đa dạng hoá hoạt động đầu tư tín
dụng trên thị trường tài chính, giữ vai trị định hướng trong thị trường, nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn, và quản lý thanh khoản của ngân hàng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

năng quản trị tín dụng thống nhất trong toàn hệ thống, đây là căn cứ để
Vietinbank có thể dự báo được tổn thất tín dụng theo từng nhóm khách hàng,
từ đó xây dựng chiến lược và chính sách tín dụng hợp lý.

3.2 Hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại Ngân hàng
Công thương Việt Nam

Hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp: đề
tài đã đề xuất thêm chỉ tiêu dự báo nguy cơ khó khăn của doanh nghiệp vào
quy trình xếp hạng tín dụng khách hàng tại Vietinbank. Đặc biệt là sử dụng
mơ hình điểm số Z để dự báo nguy cơ vỡ nợ của doanh nghiệp.

Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng cá nhân: đề tài
cũng đưa ra một số chỉ tiêu phi tài chính và chỉ tiêu tài chính để nhằm hồn
thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng.

Từ những ý kiến hoàn thiện đó, đề tài đã áp dụng vào thực tiễn các
trường hợp thực trạng ở chương 2, và thấy áp dụng đề xuất của đề tài có nhiều
khả thi.

3.3 Một số kiến nghị nhằm tăng cường hệ thống xếp hạng tín dụng

khách hàng tại Ngân hàng Công thương Việt Nam:

<b>Kiến nghị đối với ngân hàng Công thương Việt Nam: </b>

- Thiết lập hệ thống lưu trữ thông tin đồng bộ

- Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ phân tích xếp hạng tín dụng
khách hàng.

<b>Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước: </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

- NHNN cần củng cố đổi mới và phát triển hệ thống thơng tin tín
dụng rộng khắp.

- NHNN cần xây dựng hành lang pháp lý cụ thể về bảo mật, cung
cấp, khai thác, xử lý thông tin; nới lỏng nguồn cung cấp thơng tin tín
dụng và đối tượng được khai thác thơng tin tín dụng.

- Bên cạnh đó NHNN cần xây dựng điều khoản bắt buộc trong Quy
chế cho vay của các Tổ chức tín dụng: Khi xem xét cấp tín dụng đối
với khách hàng đặc biệt là các khách hàng doanh nghiệp lớn hoặc
các khoản vay đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn Nhà nước. Coi
báo cáo thông tin từ trung tâm tín dụng như một căn cứ bắt buộc
trong quá trình thẩm định cho vay.

<b>Về hoạt động của Cơng ty xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp Việt </b>

<b>Nam </b>

- Trung tâm Thông tin tín dụng - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

(CIC). CIC có chức năng thu thập và cung cấp, dịch vụ thơng tin tín
dụng cho Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng, tổ chức cá
nhân khác nhằm góp phần bảo đảm an toàn cho hoạt động Ngân
hàng, phòng ngừa hạn chế rủi ro tín dụng và phát triển kinh tế xã
hội.

- NHNN nên có những qui định cụ thể về Luật điều chỉnh hoạt động
cũng như mơ hình tổ chức và việc quản lý Nhà nước đối với Công
ty xếp hạng tín nhiệm Việt Nam.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Trên cơ sở nghiên cứu cơ bản về công tác XHTD và ứng dụng của
việc XHTD, đề tài nghiên cứu đã giải quyết được một số vấn đề sau:

- Hệ thống hố và hồn thiện các lý luận về quản trị rủi ro tín dụng thơng
qua hệ thông XHTD khách hàng của NHTM.

- Phân tích và đánh giá được thực trạng hệ thống XHTD tại Vietinbank,
qua đó cho ta thấy những thành tựu đạt được và những hạn chế còn tồn
tại cần sửa đổi bổ sung nhằm phù hợp với những biến đổi của nền kinh
tế và môi trường cạnh tranh như hiện nay.

- Đề tài này cũng đưa ra các biện pháp hỗ trợ cần thiết để hệ thống
XHTD của Vietinbank ngày càng phát huy hiệu quả hơn nữa.

- Bên cạnh đó, thì đề tài cũng đề xuất được một số kiến nghị với NHNN
nhằm nâng cao vai trò quản lý của NHNN đối với NHTM trong việc
xây dựng, thực hiện và quản lý hệ thống XHTD có hiệu quả hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>1. Lý do chọn đề tài </b>

Như hồi chuông cảnh báo từ từ sự phá sản của các ngân hàng, tập

đoàn tài chính lớn của Mỹ, xuất phát từ các khoản vay dưới chuẩn, sự tin

tưởng vào các tổ chức xếp hạng tín nhiệm độc lập, trong khi các tổ chức này

chưa đưa ra được chỉ số xếp hạng tín dụng một cách chính xác, hợp lý. Bên

cạnh tình hình kinh tế biến động, khách hàng không đủ khả năng trả nợ các

ngân hàng rơi vào tình trạng mất khả năng thanh tốn. Làn sóng khủng

khoảng tín dụng năm 2008 lan truyền và gây tác động nghiêm trọng đến hệ

thống tài chính tồn cầu, dẫn đến suy thối kinh tế thế giới. Chính vì thế, vấn

đề đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng được đặt lên hàng đầu, quản trị

rủi ro theo thông lệ quốc tế trở thành yêu cầu bức thiết trong bối cảnh kinh tế

thế giới hiện nay. Theo hiệp ước Basel, các ngân hàng phải xây dựng hệ

thống xếp hạng tín dụng riêng của mình và sử dụng hệ thống này như là một

công cụ quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả áp dụng bắt buộc hầu hết các

NHTM trên thế giới. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay việc xây dựng và áp

dụng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ là một vấn đề còn khá mới mẻ.

Hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng là một quy trình đánh giá

khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính của một khách hàng đối với ngân

hàng. Đối với Vietinbank, việc xếp hạng tín dụng khách hàng giúp cho ngân

hàng nhận ra được chất lượng tín dụng thực sự của mình, và qua đó sẽ có

những điều chỉnh thích hợp trong quản trị điều hành. Hệ thống xếp hạng tín

dụng là cấu phần quan trọng trong hệ thống quản lý rủi ro đối với bất kỳ hệ

thống ngân hàng, tổ chức tín dụng nào. Chính vì thế, để phát huy được hiệu

quả hơn nữa việc quản trị rủi ro, thì việc hồn thiện hệ thống xếp hạng tín

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

-

Hệ thống hố lý luận vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống XHTD khách

hàng tại Vietinbank.

- Phân tích đánh giá thực trạng hệ thống XHTD khách hàng của

Vietinbank.

- Đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống XHTD

khách hàng tại Vietinbank.

<b>3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu </b>

Nghiên cứu về mơ hình và tiêu chí đánh giá xếp hạng tín dụng khách

hàng tại Vietinbank được áp dụng theo Quyết định QT.35.02 ngày

30/10/2006 của Tổng giám đốc Vietinbank ban hành Quy trình chấm điểm

và xếp hạng khách hàng cho nội bộ Vietinbank được áp dụng từ ngày

15/11/2006.

<b>4. Phương pháp nghiên cứu </b>

Dựa vào lý thuyết vế xếp hạng tín dụng khách hàng và thực tiễn tình

hình xếp hạng tín dụng khách hàng tại Vietinbank, cùng với các phương

pháp phân tích, so sánh, tổng hợp trên cơ sở đó đề ra các giải pháp nhằm

hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại Vietinbank.

<b>5. Kết cấu luận văn </b>

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục bảng biểu, danh

mục tài liệu tham khảo kết cấu luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề cơ bản về hệ thống xếp hạng tín dụng

khách hàng tại Ngân hàng thương mại.

Chương 2: Thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng tại

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13></div>

<!--links-->