THAM LUẬN CTCN 4

ĐỊNH HƯỚNG
CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Trương Văn Điềm
PHT. Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn

Mục tiêu của giáo dục THPT là một mục tiêu kép: vừa chuẩn bị kiến thức cho học
sinh vào các trường đại học, cao đẳng, vừa chuẩn bị cho các em một số kỹ năng, tính tự
chủ, năng động, sáng tạo để có thể đi vào cuộc sống lao động. Do đó nhiệm vụ của trường
THPT cần hình thành cho các em phương pháp học tập, khả năng tư duy, khả năng thích
ứng với cuộc sống. Đây là một vấn đề cực kỳ quan trọng.
Trong sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ hiện nay, giáo dục phổ thông
nhằm đạt được mục tiêu giáo dục trên không phải dễ dàng. Công tác quản lý vừa mang tính
khoa học vừa mang tính nghệ thuật, nên chủ thể quản lý tác động như thế nào vào các thành
tố của hệ thống giáo dục mới có thể có hiệu quả. Để đạt được mục tiêu nêu trên thì vai trò
của người Giáo viên chủ nhiệm là vô cùng quan trọng.
Giáo viên chủ nhiệm là một chức danh được đặt ra để phục vụ công tác đào tạo và
quản lý HS, kiêm cố vấn học tập nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy và học.

I. ĐẶC ĐIỂM, THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN CỦA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM
TRONG BỐI CẢNH GIÁO DỤC HIỆN NAY:

1. Đặc điểm:
Nền kinh tế đang có xu hướng chuyển dịch từ sản xuất nông nghiệp sang công nghiệp,
tự động hóa và xuất hiện nền kinh tế tri thức.
Nền kinh tế tri thức giúp chuyển đổi nhanh cơ cấu từ kinh tế lạc hậu sang kinh tế
năng suất, chất lượng và hiệu quả. Công nghệ thông tin được ứng dụng rộng rãi trong mọi
đời sống kinh tế xã hội.
Hệ thống giáo dục chuyển đổi sang việc học tập suốt đời, tạo nên một xã hội học tập,
xã hội mà con người phải năng động, sáng tạo thích ứng để tồn tại và phát triển.
Toàn cầu hóa kinh tế đang chi phối hoạt động kinh tế của tất cả các nước. Môi trường
Kinh tế xã hội- Khoa học công nghệ đã tác động đến quá trình dạy học và giáo dục, ảnh

hưởng đến mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học.
Quá trình dạy học là một quá trình xã hội, một quá trình sư phạm đặc thù, nó tồn tại
như một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố cấu trúc như: mục đích và nhiệm vụ dạy học,
nội dung dạy học, phương pháp và phương tiện dạy học …Quá trình đó diễn ra trong môi
trường kinh tế xã hội – khoa học công nghệ.
Với tư cách là một hiện tượng xã hội, giáo dục chịu sự chi phối và quy định bởi nhiều
lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội; đặc biệt là sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật - công
nghệ , tính phức tạp và muôn vẻ của môi trường kinh tế - xã hội có ảnh hưởng trực tiếp
và sâu sắc tới mọi lĩnh vực hoạt động của giáo dục và đào tạo
Trong bối cảnh chung đó, Việt Nam cũng chuyển mình hòa nhập, để thực hiện nền
kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Nền giáo dục nước ta đang trong xu hướng đổi
mới, đặt ra những yêu cầu mới, cho giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng.
Đội ngũ giáo viên là lực lượng nòng cốt biến các mục tiêu giáo dục thành hiện thực, giữ vai
trò quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục.
Đảng và Nhà nước ta khẳng định: Nâng cao chất lượng giáo dục nhằm đáp ứng yêu
cầu phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước là
trách nhiệm nặng nề của của toàn Đảng, toàn dân, của toàn ngành giáo dục. Lực lượng có
vai trò quan trọng quyết định chất lượng giáo dục chính là đội ngũ các nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục (Chỉ thị 40TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư)
Rõ ràng giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng ngày càng có vị trí vai
trò quan trọng trong sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ phù hợp với tình hình mới.
2. Thuận lợi
- Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, học sinh rất năng động trong các vấn
đề về tra cứu, cập nhật thông tin, nên khi có những cuộc vận động học sinh thực hiện theo
các chuẩn mực đạo đức xã hội thì các em dễ dàng nhanh chóng nắm bắt ngay nhờ vào các
phương tiện thông tin đại chúng.
- Với xu hướng toàn cầu hóa nền kinh tế và kinh tế thị trường như hiện nay, đa phần
học sinh thấy được mục tiêu và vạch ra được đường đi của mình, do đó định hướng được
mục tiêu và vạch ra kế hoạch học tập. Ngoài ra, nhờ vào chính sách xã hội hoá giáo dục mà
các em có được nhiều cơ hội để học tập; nhiều trường học, nhiều loại hình trường lớp mà

tuỳ theo khả năng và từng điều kiện cụ thể các em có thể chọn để đạt được mục tiêu của
mình. Hơn nữa, với sự phát triển xã hội ngày càng hiện đại hơn thì các em cũng có điều
kiện để tiếp xúc với các thành tựu về khoa học kỹ thuật của thế giới, đó là điều kiện thuận
lợi để giúp các em mau chóng phát triển tài năng và như vậy công tác vận động học sinh
học tập cũng thuận lợi hơn.
- Xã hội phát triển thì nhận thức của con người cũng được nâng cao, trình độ dân trí
cũng tăng vì vậy bố mẹ ngày nay đa phần hiểu rõ trách nhiệm của mình trong việc giáo dục
con cái và quan tâm chú ý đầu tư nhiều hơn cho con cả về văn hoá cũng như các hoạt động
ngoại khoá để giúp con phát triển toàn diện. Như vậy việc hợp tác giữa giáo viên chủ nhiệm
và phụ huynh trong việc rèn luyện giáo dục học sinh cũng dễ dàng và nhanh chóng đạt
được thành công hơn.
- Có sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước, đã có những chủ trương đúng
đắn về giáo dục. Đại Hội IX của Đảng Cộng Sản Việt Nam đã khẳng định : “Phát triển
GD-ĐT là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội,
tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”.
- Sự quan tâm đặc biệt, chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo ngành giáo dục, của
chính quyền đối với trường chuyên.
- Trong sự phát triển chung của nền kinh tế, ngành giáo dục ngày càng được chăm
lo, đầu tư xây dựng tốt hơn về điều kiện cơ sở vật chất kĩ thuật cho việc giảng dạy và học
tập; đời sống của giáo viên cũng từng bước được cải thiện.
- Học sinh đặc biệt là ở lứa tuổi trung học phổ thông rất năng động, sáng tạo và
tương đối trưởng thành về nhận thức tư duy vì vậy nếu được quan tâm và giáo dục đúng
cách thì các em sẽ mau chóng hoàn thiện nhân cách trở thành những chủ nhân tương lai thật
sự của đất nước.
- Học sinh trường chuyên hầu hết các em đều chăm ngoan, có sự nỗ lực trong học tập
và rèn luyện.
- Môi trường giáo dục ở nhà trường tốt, kỷ cương nền nếp trong giảng dạy học tập và
trong kiểm tra thi cử được duy trì và phát huy tốt.
- Nhà trường và gia đình thường xuyên phối hợp trong việc quản lý giáo dục học sinh,

tạo điều kiện thuận lợi nhất để học sinh được học tập và rèn luyện.
- Các điều kiện phục vụ cho các hoạt động giáo dục: Cơ sở vật chất, trang thiết bị,
sách giáo khoa, sách tham khảo tương đối đầy đủ, đáp ứng được một phần cho yêu cầu
giảng dạy và học tập.
3. Khó khăn:
- Những thành tựu của khoa học và công nghệ hiện đại đã mang lại nhiều tốt đẹp cho
đời sống xã hội nhưng cũng tạo nhiều khó khăn, tiêu cực trong đời sống, nhất là đối với
giới trẻ, đặc biệt là học sinh (internet với những trang web xấu, games show, chat…), đã
làm cho biết bao nhiêu học sinh xao lãng việc học tập, trốn học, bỏ học, thậm chí phạm tội
hình sự…, để lại những thất vọng, khổ đau vô bờ cho nhiều phụ huynh học sinh cũng như
rất nhiều khó khăn cho công tác chủ nhiệm.
- Kinh tế thị trường cũng khiến một bộ phận học sinh chỉ coi trọng đồng tiền, lo
hưởng thụ và mua sắm (có thể do ảnh hưởng từ xã hội, điều kiện gia đình quá đầy đủ, ...), ý
thức học tập chưa cao, lơ là trong học tập và rèn luyện, vì vậy các em chưa thấy được mục
tiêu phấn đấu và với mọi việc chỉ biết dựa vào đồng tiền để giải quyết nên rất dễ bị sa ngã
khi gặp cám dỗ.
- Với sự phát triển xã hội hiện đại, cả bố mẹ đều phải đi làm mới có khả năng nuôi
con và lo cho con đầy đủ mà thiếu quan tâm chú ý giáo dục con cái, thậm chí phó mặc các
em cho thầy cô ở trường, thì với những em thiếu sự quan tâm của gia đình như thế, sinh
hoạt của các em ngoài trường học sẽ bị bỏ ngỏ không kiểm soát được, các em rất dễ bị ảnh
hưởng xấu bởi các tác động tiêu cực từ phim ảnh, sách báo, thậm chí cả bạn bè lôi kéo, dẫn
đến tình trạng phạm tội mà có khi phát hiện ra thì đã muộn.
- Hơn nữa, lứa tuổi của học sinh THPT là lứa tuổi đang rất cần sự giúp đỡ và định
hướng của người lớn. Mặc dù các em đã trưởng thành hơn nhưng chưa đủ chín chắn như
người lớn để xác định cái gì đúng và cần thiết cho mình thực hiện vì vậy luôn cần phải có
bố mẹ và thầy cô là người dẫn đường, tư vấn để giúp các em đạt được mục tiêu học tập rèn
luyện hoàn thiện nhân cách. Và điều mà ta cần quan tâm nhất đó là sự hình thành nhân cách
của thế hệ trẻ, một vấn đề bức xúc mà giáo dục và đào tạo giữ vai trò trọng trách rất quan
trọng.
- Nhiều gia đình học sinh còn nhiều khó khăn trong đời sống, điều kiện chăm sóc

cho con em hạn chế. Đối với các học sinh có nhà xa phải ở trọ hoặc ở nội trú thì việc theo
dõi, chăm sóc của phụ huynh cũng gặp những hạn chế nhất định.
Do đó có thể khẳng định công tác chủ nhiệm ở trường THPT là rất quan trọng và rất
cần thiết trong giai đoạn mới hiện nay và hiệu quả của công tác chủ nhiệm phụ thuộc rất
nhiều vào các giải pháp thực hiện liên kết giáo dục với các tổ chức xã hội, giáo viên bộ
môn, nhằm huy động có hiệu quả tiềm năng của các lực lượng, các tổ chức cá nhân vào
công tác giáo dục rèn luyện học sinh.
II. CÁC YÊU CẦU ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN LÀM CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM

Như đã phân tích ở trên, vai trò của giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng trong việc
quản lý học sinh trên mọi phương diện. Một lớp học là một thành viên trong nhà trường, có
nhiều lớp tốt sẽ đưa phong trào nhà trường đi lên. Muốn vậy giáo viên chủ nhiệm cần đảm
bảo các yêu cầu sau:
1. Nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước,
hiểu biết và vận dụng tốt các quy chế đào tạo, thi tốt nghiệp, quy chế về công tác HS.
2. Hoàn thành đầy đủ các mục tiêu, chương trình đào tạo, làm tốt công tác tổ chức,
các quy trình công tác đào tạo và quản lý HS ở trường.
3. Có tinh thần trách nhiệm cao trong công tác, có lòng thương yêu học sinh như con
em của mình, phải tận tụy, phải kiên trì nhẫn nại với công việc.
Thực chất vai trò của giáo viên chủ nhiệm cũng như người làm vườn, trồng cây, chăm
sóc, vun trồng cây giống. Người làm vườn không thể cầm ngọn cây kéo lên mà phải chăm
sóc tạo điều kiện cho hạt giống nẩy mầm.
Giáo viên chủ nhiệm tổ chức cho học sinh học tập và tu dưỡng, rèn luyện, giúp học
sinh lĩnh hội kiến thức, hình thành kỹ năng, phương pháp học tập đúng đắn nhằm phát huy
vai trò chủ động, tích cực và sáng tạo của học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm quản lý hoạt động học của học sinh là quản lý các hoạt động
trong giờ lên lớp và quản lý các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
* Các hoạt động trong giờ lên lớp là những hoạt động mà HS phải thực hiện các
nhiệm vụ như thực hiện nội quy, quy chế học tập; các nhiệm vụ trong giờ lên lớp.
* Các hoạt động ngoài giờ lên lớp là những nhiệm vụ do nhà trường, GV bộ môn,

GV chủ nhiệm giao mà HS phải thực hiện trong thời gian không lên lớp ( như làm các bài
tập, chuẩn bị bài, các hoạt động tham gia ở gia đình, địa phương, v.v...).
Những công việc cụ thể:
- Giáo viên chủ nhiệm lớp, trước hết phải quản lý toàn diện lớp học, quản lý học sinh và
cần nắm vững:
+ Hoàn cảnh và những thay đổi, những tác động của gia đình đến học sinh của lớp
chủ nhiệm.
+ Hiểu biết những đặc điểm của từng học sinh (về sức khỏe, sinh lý, trình độ nhận
thức, năng lực hoạt động, năng khiếu, sở thích, nguyện vọng, quan hệ xã hội, bạn bè….)
+ Nắm vững mục tiêu, chương trình, nội dung giáo dục cấp học, lớp học và khả năng
thực hiện, kết quả của lớp phụ trách so với mục tiêu giáo dục về mọi mặt (học tập, rèn
luyện đạo đức, thể dục thể thao, văn nghệ và các hoạt động khác…).
- Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa Hiệu trưởng (Ban giám hiệu), giữa các tổ
chức trong trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói một
cách khác, giáo viên chủ nhiệm là người đại diện hai phía, một mặt đại diện cho các lực
lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho tập thể học sinh. Với tư cách là nhà
sư phạm (đại diện cho Hội đồng sư phạm nhà trường), giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm
truyền đạt tới học sinh của lớp mình tất cả yêu cầu, kế hoạch giáo dục của nhà trường
không phải bằng mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục, cảm hóa, bằng sự gương mẫu của
người giáo viên chủ nhiệm, để mục tiêu giáo dục được học sinh chấp nhận một cách tự
giác, tự nguyện. Với kinh nghiệm sư phạm và uy tín của mình, giáo viên chủ nhiệm có khả
năng biến những chủ trương, kế hoạch đào tạo của nhà trường thành chương trình hành
động của tập thể lớp và của mỗi học sinh.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng của từng học sinh
trong lớp phản ánh với Hiệu trưởng, với các tổ chức trong nhà trường và với các giáo viên
bộ môn. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm là thường xuyên tiếp nhận được thông tin từ
học sinh và phải xử lí kịp thời những thông tin đó. Có không ít thông tin, suy nghĩ của học
sinh chỉ có thể tâm sự với giáo viên chủ nhiệm. Chính vì vậy mà người giáo viên chủ nhiệm
không những thực hiện công tác chủ nhiệm, mà còn biết xây dựng cho mình một ban
cán sự lớp thật hoàn chỉnh để:

* Theo dõi đôn đốc việc học tập, thực hiện nội qui của các thành viên trong lớp.
* Tổ chức cho lớp tham gia đầy đủ các phong trào của các đoàn thể và nhà trường
tổ chức.
* Giải quyết những vướng mắc tồn tại, những việc phát sinh khác của lớp, giữ vững
đoàn kết nội bộ trong lớp.
* Thường xuyên liên hệ với giáo viên giảng dạy các môn học của lớp để nắm tình
hình học tập, rèn luyện của các bạn trong lớp.
* Báo cáo kịp thời với giáo viên chủ nhiệm về tình hình chung cũng như việc bất
thường của lớp, đề xuất các giải pháp xử lý.
Cần tăng cường công tác chỉ đạo theo hướng mạnh dạn giao nhiệm vụ cho cá nhân hoặc
tập thể chi đoàn thực hiện, GVCN theo dõi, kiểm tra và giám sát.
Khi uốn nắn giáo dục học sinh vi phạm, cần tế nhị, tìm hiểu sự việc cho cặn kẽ, rõ ràng,
xử lý nghiêm khắc nhưng cũng mềm dẻo, tránh trường hợp không công bằng, không khách
quan, vô tư, gây bức xúc cho HS và phụ huynh.
Người giáo viên chủ nhiệm ngoài việc phải xây dựng cho mình một ban cán sự lớp tốt,
thì còn phải biết kết hợp đối với gia đình, nhà trường và xã hội, cụ thể :
* Cần liên hệ thường xuyên với gia đình học sinh để gia đình phối hợp với giáo viên
chủ nhiệm giáo dục động viên con em mình, nêu cao tinh thần hiếu học; tạo điều kiện thuận
lợi và môi trường tốt nhất cho con em mình học tập và rèn luyện, giáo dục cho con em họ ý
thức tự học, tự rèn luyện để hoàn thiện nhân cách.