Giáo án Hóa học 12 bài 2 Lipit | Lớp 12, Hóa học - Ôn Luyện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (147.28 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 2

Bài 2

: LIPIT

:

I. M C TIÊUỤ :

1. Ki n th cế ứ :

- HS bi t: Lipit là gì ? Các lo i lipit. Tính ch t hoá h c c a ch t béo. ế ạ ấ ọ ủ ấ

- HS hi u nguyên nhân t o nên các tính ch t c a ch t béo.ể ạ ấ ủ ấ

2. Kĩ năng:

- Phân bi t lipit , ch t béo, ch t béo l ng , ch t béo r n.ệ ấ ấ ỏ ấ ắ

- V n d ng m i quan h “c u t o – tính ch t” vi t các PTHH minh ho tínhậ ụ ố ệ ấ ạ ấ ế ạ
ch t este cho ch t béo.ấ ấ

- Gi i thích đả ượ ực s chuy n hóa ch t béo trong c th .ể ấ ơ ể

3. Thái độ: Bi t quý tr ng và s d ng h p lí các ngu n ch t béo trong t nhiên.ế ọ ử ụ ợ ồ ấ ự

II. TR NG TÂMỌ :

Lipit là gì ? Các lo i lipit. Tính ch t hố h c c a ch t béo. ng d ng.ạ ấ ọ ủ ấ Ứ ụ

III. CHU N BẨ Ị:

- GV: M d u ăn ho c m l n, c c, nỡ ầ ặ ỡ ợ ố ước, etanol,..đ làm thí nghi m xà phịngể ệ
hố ch t béo.ấ

- HS: Chu n b t li u v ng d ng c a ch t béo.ẩ ị ư ệ ề ứ ụ ủ ấ

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

V. TI N TRÌNH BÀY D YẾ Ạ :

1. n đ nh l pỔ ị ớ : ki m di n.ể ệ

2. Ki m tra bài cũể : ng v i CTPT CỨ ớ 4H8O2 có bao nhiêu đ ng phân là este ?ồ

Ch n m t CTCT c a este và trình bày tính ch t hố h c c a chúng. Minh hoọ ộ ủ ấ ọ ủ ạ
b ng phằ ương trình ph n ng.ả ứ

3. N i dungộ :

HO T Đ NG C A TH Y VÀẠ Ộ Ủ Ầ
TRÒ

N I DUNG GHI B NGỘ Ả

Ho t đ ng 1ạ ộ

- GV đ a ra 3 m u v t: d u ăn, mư ẫ ậ ầ ỡ
heo, sáp ong và cho Hs bi t c 3ế ả
đ u đgl lipit. Lipit bao g m ch tề ồ ấ
béo, sáp, steroit, photpholipit...Ch tấ
béo là thành ph n chính c a d u,ầ ủ ầ
m đ ng th c v t.ỡ ộ ự ậ

- HS qs và nghiên c u SGK đ n mứ ể ắ
khái ni m c a lipit.ệ ủ

- GV đ t v n đ : Lipit là các esteặ ấ ề
ph c t p. Sau đây chúng ta ch xétứ ạ ỉ
v ch t béo.ề ấ

Ho t đ ng 2ạ ộ

- HS nghiên c u SGK đ n m kháiứ ể ắ
ni m c a ch t béo.ệ ủ ấ

- GV gi i thi u đ c đi m c u t oớ ệ ặ ể ấ ạ
c a các axit béo hay g p, nh n xétủ ặ ậ
nh ng đi m gi ng nhau v m t c uữ ể ố ề ặ ấ
t o c a các axit béo.ạ ủ

- GV gi i thi u CTCT chung c aớ ệ ủ
axit béo, gi i thích các kí hi u trongả ệ
cơng th c.ứ

- HS l y m t s thí d v CTCTấ ộ ố ụ ề

I – KHÁI NI MỆ

Lipit là nh ng h p ch t h u c có trong t bàoữ ợ ấ ữ ơ ế
s ng, khơng hồ tan trong nố ước nh ng tan nhi uư ề 
trong các dung môi h u c không c c.ữ ơ ự

- C u t o:ấ ạ Ph n l n lipit là các este ph c t p, baoầ ớ ứ ạ
g m ch t béo (triglixerit), sáp, steroit và photpholipit,ồ ấ
…

II – CH T BÉOẤ
1. Khái ni mệ

Ch t béo là trieste c a glixerol v i axit béo, g iấ ủ ớ ọ 
chung là triglixerit hay là triaxylglixerol.

* Các axit béo hay g p:ặ

C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: axit stearic

C17H33COOH hay

cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH: axit oleic

C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: axit panmitic

 Axit béo là nh ng axit đ n ch c có m ch cacbonữ ơ ứ ạ
dài, khơng phân nhánh, có th no ho c khơng no.ể ặ
* CTCT chung c a ch t béo:ủ ấ

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

c a các trieste c a glixerol và m t sủ ủ ộ ố
axit béo mà GV đã g i thi u.ớ ệ

Ho t đ ng 3ạ ộ

- GV ?: Liên h th c t , em hãy choệ ự ế
bi t trong đi u ki n thế ề ệ ường d u,ầ
m đ ng th c v t có th t n t i ỡ ộ ự ậ ể ồ ạ ở
tr ng thái nào ?ạ

- GV vi t CT 2 ch t béo:ế ấ

CH2 - O - CO - C17H33

CH - O - CO - C17H33
CH2 - O - CO - C17H33

tnc = - 5,50C

Và:

CH2 - O - CO - C17H35

CH - O - CO - C17H35

CH2 - O - CO - C17H35

tnc = 71,50C

- Dùa vào tnc hãy cho bi t tr ng tháiế ạ

c a m i ch t béo trên?ủ ỗ ấ

- GV lí gi i cho HS bi t khi nào thìả ế
ch t béo t n t i tr ng thái l ng,ấ ồ ạ ở ạ ỏ
khi nào thì ch t béo t n t i tr ngấ ồ ạ ở ạ
thái r n.ắ

- GV ? Em hãy cho bi t d u mế ầ ỡ

đ ng th c v t có tan trong nộ ự ậ ước hay
không ? N ng hay nh h n nặ ẹ ơ ướ c ?
Đ t y v t d u m đ ng th c v tể ẩ ế ầ ỡ ộ ự ậ

R1, R2, R3 là g c hiđrocacbon c a axit béo, có thố ủ ể

gi ng ho c khác nhau.ố ặ

Thí d :ụ

(C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol (tristearin)

(C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol (triolein)

(C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol (tripanmitin)

2. Tính ch t v t líấ ậ

- đi u ki n thỞ ề ệ ường: Là ch t l ng ho c ch t r n.ấ ỏ ặ ấ ắ
- R1, R2, R3: Ch y u là g c hiđrocacbon no thì ch tủ ế ố ấ

béo là ch t r n.ấ ắ

- R1, R2, R3: Ch y u là g c hiđrocacbon không noủ ế ố

thì ch t béo là ch t l ng.ấ ấ ỏ

- Không tan trong nước nh ng tan nhi u trong cácư ề
dung môi h u c không c c: benzen, clorofom,…ữ ơ ự
- Nh h n nẹ ơ ước, khơng tan trong nước.

3. Tính ch t hoá h cấ ọ

a) Ph n ng th y phân trong môi trả ứ ủ ường axit

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

bám lên áo qu n, ngồi xà phịng thìầ
ta có th s d ng ch t nào đ gi tể ử ụ ấ ể ặ
r a ?ử

Ho t đ ng 4ạ ộ

- GV ?: Trên s s đ c đi m c u t oở ở ặ ể ấ ạ
c a este, em hãy cho bi t este có thủ ế ể
tham gia được nh ng ph n ng hoáữ ả ứ
h c nào ?ọ

- HS vi t PTHH thu phân este trongế ỷ
môi trường axit và ph n ng xàả ứ
phịng hố.

- GV bi u di n thí nghi m v ph nể ễ ệ ề ả
ng thu phân và ph n ng xà

ứ ỷ ả ứ

phịng hố. HS quan sát hi n tệ ượng.

- GV ?: Đ i v i ch t béo l ng cònố ớ ấ ỏ
tham gia được ph n ng c ng Hả ứ ộ 2, vì

sao ?

- HS: tr l i Nh ng ch t béo ch aả ờ ữ ấ ư
no nh d u cịn th hi n thêm tínhư ầ ể ệ
ch t c ngấ ộ

phân t o ra glixerol và các axit béo :ạ

Khi đun nóng v i nớ ước có xúc tác axit, ch t béo bấ ị
th y phân t o ra glixerol và các axit béo :ủ ạ

CH2 - O - CO - R1

CH - O - CO - R2

CH2 - O - CO - R3

CH2 - OH

CH - OH
CH2 - OH
R1
R2
R3
- COOH
- COOH
- COOH

triglixerit glixerol các axit
béo

b) Ph n ng xà phịng hóaả ứ

Khi đun nóng v i dung d ch ki mớ ị ề
(NaOH ho c KOH) thì t o ra glixerol và h n h pặ ạ ỗ ợ
mu i c a các axit béo. Mu i natri ho c kali c a cácố ủ ố ặ ủ
axit béo chính là xà phòng

CH2 - O - CO - R1

CH - O - CO - R2

CH2 - O - CO - R3

CH2 - OH
CH - OH
CH2 - OH

R1
R2
R3
- COONa
- COONa
- COONa

triglixerit glixerol xà
phòng

Ph n ng c a ch t béo v i dung d ch ki m đả ứ ủ ấ ớ ị ề ượ c
g i là ọ ph n ng xà phịng hóa. Ph n ng xà phịngả ứ ả ứ
hóa x y ra nhanh h n ph n ng th y phân trongả ơ ả ứ ủ
+ 3H2O

H+ , t0

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Vì sao ch t bo l ng đ lâu ngàyấ ỏ ể
b ơi, có mùi khó ch u ?ị ị

Vai trò c a ph n ng hidro là gì ?ủ ả ứ

Ho t đ ng 5ạ ộ

- GV liên h đ n vi c s d ng ch tệ ế ệ ử ụ ấ
béo trong n u ăn, s d ng đ n uấ ử ụ ể ấ
xà phịng. T đó HS rút ra nh ngừ ữ

ng d ng c a ch t béo.

ứ ụ ủ ấ

môi trường axit và không thu n ngh chậ ị .

c) Ph n ng hiđro hóaả ứ

Ch t béo có ch a các g c axit béoấ ứ ố
không no tác d ng v i hiđro nhi t đ và áp su tụ ớ ở ệ ộ ấ
cao có Ni xúc tác. Khi đó hiđro c ng vào n i đơi C =ộ ố
C :

CH2 - O - CO - C17H33

CH - O - CO - C17H33

CH2 - O - CO - C17H33

CH2 - O - CO - C17H35

CH - O - CO - C17H35

CH2 - O - CO - C17H35

triolein ( láng ) tristearin
(r n) ắ

d) Ph n ng oxi hóaả ứ

N i đôi C = C g c axi không no c aố ở ố ủ
ch t béo b oxi hóa ch m b i oxi khơng khí t oấ ị ậ ở ạ
thành peoxit, ch t này b phân h y thành các s nấ ị ủ ả
ph m có mùi khó ch u. Đó là nguyên nhân c a hi nẩ ị ủ ệ
tượng d u m đ lâu b ôi.ầ ỡ ể ị

4. ng d ngỨ ụ

- Th c ăn cho ngứ ười, là ngu n dinh dồ ưỡng quan
tr ng và cung c p ph n l n năng lọ ấ ầ ớ ượng cho c thơ ể
ho t đ ng.ạ ộ

- Là nguyên li u đ t ng h p m t s ch t khác c nệ ể ổ ợ ộ ố ấ ầ
thi t cho c th . B o đ m s v n chuy n và h pế ơ ể ả ả ự ậ ể ấ
th đụ ược các ch t hoà tan đấ ược trong ch t béo.ấ
- Trong công nghi p, m t lệ ộ ượng l n ch t béo dùngớ ấ
đ s n xu t xà phòng và glixerol. S n xu t m t sể ả ấ ả ấ ộ ố
th c ph m khác nh mì s i, đ h p,…ự ẩ ư ợ ồ ộ

4. C NG CỦ Ố

+ 3H2

, ,

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

1. Ch t béo là gì ? D u ăn và m đ ng v t có đi m gì khác nhau v c u t o vàấ ầ ỡ ộ ậ ể ề ấ ạ
tính ch t v t lí ? Cho thí d minh ho .ấ ậ ụ ạ

2. Phát bi u nào sau đây không đúng ?ể

A. Ch t béo không tan trong nấ ước.

B. Ch t béo không tan trong nấ ước, nh h n nẹ ơ ước nh ng tan nhi u trongư ề
dung môi h u c .ữ ơ

C. D u ăn và m bơi tr n có cùng thành ph n ngun t . ầ ỡ ơ ầ ố 

D. Ch t béo là este c a glixerol và các axit cacboxylic m ch dài, khôngấ ủ ạ
phân nhánh.

3. Trong thành ph n c a m t lo i s n có trieste c a glixerol v i axit linoleicầ ủ ộ ạ ơ ủ ớ
C17H31COOH và axit linolenic C17H29COOH. Vi t CTCT thu g n c a các triesteế ọ ủ

có th c a hai axit trên v i glixerol.ể ủ ớ

VI. D N DÒẶ

1. Bài t p v nhà: 1 → 5 trang 11-12 (SGK).ậ ề

2. Xem trước bài KHÁI NI M V XÀ PHÒNG VÀ CH T GI T R AỆ Ề Ấ Ặ Ử 
T NG H PỔ Ợ

</div>