Bai 3 xay dung doan van trong van ban

TiÕt 7


I. BÀI HỌC
1. Đoạn văn là gì


Ngô tất tố và tác phẩm tắt đèn
Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh
Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một
nhà nho gốc nông dân. Ông là một học giả có nhiều công trình khảo
cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng với rất
nhiều bài báo mang khuynh hớng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến
đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn trớc
Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận tuỵ trong công tác tuyên truyền
văn nghệ phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố đợc Nhà nớc
truy tặng GiảI thởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).
Tác phẩm chính của ông: các tiểu thuyết Tắt đèn (1939), Lều chõng
(1940); các phóng sự Tập án cái đình (1939), Việc làng (1940),..
Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế ở
một làng quê, nhà văn đà dựng lên một bức tranh xà hội có giá trị hiện
thực sâu sắc về nông thôn Việt Nam đơng thời. Tắt đèn đà làm
nổi bật mối xung đột giai cấp hết sức gay gắt giữa bọn thống trị và
ngời nông dân lao động trong xà hội ấy. Trong tác phẩm, nhà văn đÃ
phơI trần bộ mặt tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống trị ở nông
thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách,
bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hÃn, đểu cáng. Chúng
mỗi tên mỗi vẻ nhng tất cả đều không có tính ngời. Đặc biệt, qua

? Văn bản trên gồm mấy ý? Mỗi ý
đợc viết thành mấy đoạn văn ?

Văn bản: Ngô Tất tố và tác phẩm
Tắt đèn
-

Văn bản gồm hai ý, c viết thành
hai đoạn
+ Đ1: Cuộc đời, sự nghiệp của Ngô Tất
Tố
+ Đ2: Giá trị nôi dung, nghệ thuật của
tác phẩm Tắt đèn


Ngô tất tố và tác phẩm tắt đèn
Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh
Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một
nhà nho gốc nông dân. Ông là một học giả có nhiều công trình khảo
Em
ờng
dựa
cứu về triết học, văn học?cổ
có th
giá trị;
một
nhà báo nổi tiếng với rất
vào
hiệu
nàobộ và giàu tính chiến
nhiều bài báo mang khuynh

hdấu
ớng dân
chủ tiến
đấu; một nhà văn hiệnđể
thực nhận
xuất sắc
chuyên
viết về nông thôn trớc
biết
đoạn
Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn
tận tuỵ trong công tác tuyên truyền
văn?
văn nghệ phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố đợc Nhà nớc
truy tặng GiảI thởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).
Tác phẩm chính của ông: các tiểu thuyết Tắt đèn (1939), Lều chõng
(1940); các phóng sự Tập án cái đình (1939), Việc làng (1940),..

Bắt đầu bằng chữ viết hoa đầu
dòng, kết thúc bằng du chm
xung dũng

Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế ở
một làng quê, nhà văn đà dựng lên một bức tranh xà hội có giá trị hiện
thực sâu sắc về nông thôn Việt Nam đơng thời. Tắt đèn đà làm
nổi bật mối xung đột giai cấp hết sức gay gắt giữa bọn thống trị và
ngời nông dân lao động trong xà hội ấy. Trong tác phẩm, nhà văn đÃ
phơI trần bộ mặt tàn ¸c, xÊu xa cđa bän phong kiÕn thèng trÞ ë nông
thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách,
bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hÃn, đểu cáng. Chúng

mỗi tên mỗi vẻ nhng tất cả đều không có tính ngời. Đặc biệt, qua


I. BÀI HỌC
1. Đoạn văn là gì
Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản. Gồm
nhiều câu
+ Về hình thức: bắt đầu từ chữ viết hoa đầu dịng kết
thúc bằng dấu chấm xuống dòng
+ Về nội dung: Mỗi đoạn thường biểu đạt 1 ý tương
đối hoàn chỉnh.


2. Từ ngữ chủ đề
* Ví dụ:Văn bản: Ngô Tất tố và tác
phẩm Tắt đèn

Đọc đoạn văn 1
trong văn bản


Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà,
huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh,
ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một nhà nho gốc
nông dân. Ông là một học giả có nhiều công trình
khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một
nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh
hớng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến đấu; một
nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông
thôn trớc Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận

tuỵ trong công tác tuyên truyền văn nghệ phục vụ
kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố đợc Nhà nớc
truy tặng Giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ
thuật (năm 1996). Tác phẩm chính của ông: các tiểu
?ngữ
Tìm
từ ngữ
có
tácTất
dụng
thuyết
đènchủ
(1939),
Lều
chõng
(1940);
các trì
- TừTắt
đề:
Ngô
Tố;duy
ông;
phóng sựnhà
Tập án
cái tđình
(1939),
Việc
làng
đối
ợng trong

đoạn
văn
nho;
nhà
báo;
học
giả.

(1940),..

( từ ngữ chủ đề )?


2. Từ ngữ chủ đề
- Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ được dùng làm đề
mục hoặc các từ ngữ được lặp lại nhiều lần (thường
là chỉ từ, đại từ, từ đồng nghĩa) nhằm duy trì đối
tượng biểu đạt.


3. Câu chủ đề
Ví dụ: Văn bản: Ngô Tất tố và tác phẩm
Tắt đèn
*

Đọc đoạn văn 2
trong văn bản

Tìm câu nêu ý khái quát
của đoạn( câu chủ đề )?

Tắt
Tắtđèn
đènlàlàtác
tác phẩm
phẩm tiêu
tiêu biểu nhất của
của Ngô Tất
Cvụ
V
Tố. Qua
Ngô
Tất
thuế
Tố

ở một làng quê, nhà văn đà dựng lên một bức tranh xÃ
hội có giá trị hiện thực sâu sắc về nông thôn Việt
Nam đơng thời. Tắt đèn đà làm nổi bật mối xung
đột giai cấp hết sức gay gắt giữa bọn thống trị và ng
ời nông dân lao động trong xà hội ấy. Trong tác
phẩm, nhà văn đà phơi trần bộ mặt tàn ác, xấu xa
của bọn phong kiến thống trị ở nông thôn, từ bọn địa
chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách,
bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hÃn,
đểu cáng. Chúng mỗi tên mỗi vẻ nhng tất cả đều
không có tính ngời. Đặc biệt, qua nhân vật chị Du,
tác giả đà thành công xuất sắc trong việc xây dựng
hình

tợng
ời phụ
nữ và
nông
dân
Em
hÃymột
chong
biết
vị trí
cấu
tạosống
của trong
câu chủ đ
hoàntrong
cảnh đoạn
tối tămvăn?
cực khổ nhng có phẩm chất cao
đẹp. Tài năng tiểu thuyết của Ngô Tất Tố đợc thể


3. Câu chủ đề
Câu chủ đề là câu mang nội dung khái quát, lời lẽ
ngắn gọn
- Hình thức: câu chủ đề thường đủ hai thành phần
hồn chỉnh
- Vị trí thường đứng ở đầu hay cuối đoạn
 

4. Quan h gia cỏc cõu trong on vn
Đoạn văn 1

-Đoạn 1 có câu chủ đề không ?
Mối quan hệ ý nghĩa giữa các câu
trong đoạn văn nh thế nào?

Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà,
huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh,
* Đoạn 1:
ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một nhà nho gốc
Không
cómột
câu
đề
nông- dân.
Ông là
họcchủ
giả có
nhiều công trình
Yếu
duy
tợng:
Ngô
Tất
khảo- cứu
về tố
triết
học,trì
văn đối

học cổ
có giá trị;
một
nhàTố.
báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh
hớng
tiến
và giàu
tính
chiến
đấu; một
- dân
Các chủ
câu
cóbộquan
hệ
độc
lập.
nhà -văn
hiện
thực triển
xuất sắc
chuyên
viết
về nông
Nội
dung
khai
theo
trình

tự:
thôn trớc Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận
Quê hơng- gia đình- con ngờituỵ trong công tác tuyên truyền văn nghệ phục vụ
nghề
nghiệptácNgô
phẩm
->đCác
câu
có
kháng
chiến
chống Pháp.
Tất Tố
ợc Nhà
nớc
hệ th
ngang
bằng,
bình
đẳng
với
truyquan
tặng Giải
ởng Hồ
Chí Minh
về văn
học nghệ


4. Quan h gia cỏc cõu trong on vn

Đoạn văn 2

? Câu chủ đề của đoạn 2 đợc
đặt ở vị trí nào ?

Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố.
Qua vụ thuế
* Đoạn
2:nhà văn đà dựng lên một bức tranh xà hội có
ở một
làng quê,
giá trị
hiện thực
sắcĐặt
về nông
thôn Việt
Nam đơng
- Câu
chủsâu
đề:
ở đầu
đoạn
thời.- Tắt
đènđầu
đà làm
nổi bậtnội
mối dung
xung đột
giai quát.
cấp hết

Câu
mang
khái
sức gay gắt giữa bọn thống trị và ngời nông dân lao
- Nội
triển
theo
tự: trần
động
trongdung
xà hội ấy.
Trong khai
tác phẩm,
nhàtrình
văn đà phơi
đầu
mang
kháithống
quát
bộ Câu
mặt tàn
ác, xấu
xa củanội
bọn dung
phong kiến
trị>
ở nông
câu độc ác, bọn hào lí tham lam
thôn,
từ bọn

địa chủ keo kiệt,
Diễn
dịch
2
hống hách, bọn quan lại dâm
Câuô bỉ ổi đến bọn tay sai hung
CâuChúng
1
3 mỗiCác
hÃn, đểu cáng.
mỗi tên
vẻ nh
tấtýcả
câung
mang
cụ đều
thể,
Câu
chinhân
tiết. vật chị Du, tác
không có tính
ng
ời.
Đặc
biệt,
qua
(Câu chủ
4
giả đà thành
công xuất sắc trong việc xây dựng hình t

đề)
ợng một ngời phụ nữ nông dân sống trong hoàn cảnh tối


4. Quan h gia cỏc cõu trong on vn

? Đoạn văn có câu chủ đề không?
Đoạn văn 3
Nếu có thì nó ở vị trí nào? Nội dung
của đoạn văn trình bày theo trình tự nào
Cỏc t bo ca lỏ cõy cú cha nhiu lc lp .
Đoạn
Trong* cỏc
lc3:
lp ny cú cha mt cht gi l dip lc,
Câu
đoạn.
tc l -cht
xanhchủ
ca đề:
lỏ. S dĐặt
dip ởlccuối
cú mu
xanh lc vỡ
Câu
cuốicúmang
nộinht
dung
khái
nú hỳt- cỏc

tia sang
mu khỏc,
l mu
quát
v mau
- Nội khụng
dungthu
triển
theo
tự:
lam, nhng
nhn khai
mu xanh
lctrình
m li phn
cụvthể
- kết
-> Câu
cuối
chiuCác
muýny
do ú
mt taluận
mi nhỡn
thy mu
xanh
lc. Nh
vy,nội
lỏ cõy
cú mu

l do
cht nạp
dip .lc
mang
dung
kháixanh
quát
Quy
Câu
cha trong thnh phn t bo.
Các câu mang ý cụ
thể, chi tiết.

1
Câu
2
Câu
3

Câu
cuối
(Câu chủ
đề)


-

Đoạn song hành:
câu 1

Câu 2

Câu 3

(Các câu bình đẳng nhau vỊ mỈt ý nghÜa, cïng tËp trung thĨ
hiƯn mét chđ đề).
-

Đoạn diễn dịch.
Câu 1
(Câu chủ
đề)

- Đoạn qui nạp.
Các câu mang ý cụ
thể, chi tiết.

câu
2
Câu
3
Câu
4
Câu
1
Câu
2
Câu
3

Các câu mang ý cụ thể,
chi tiết.

Câu
cuối
(Câu chđ
®Ị)


4. Quan hệ giữa các câu trong đoạn văn
- Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và
làm sáng tỏ chủ đề của đoạn văn bằng các phép diễn
dịch, quy nạp, song hành.


Luyện tập
Bài tập 1

Văn bản: Ai nhầm

1 Văn bản có thể chia làm mấy ý?
2Mỗi ý đợc diến đạt thành mấy đoạn?
Đáp án:

- Văn bản có 2 ý ;
2đoạn
+ 1: Sự lời biếng ngu dốt của thầy
đồ.
+ 2: Thái độ ngoan cố.

Luyện tập

Bài tậpHÃy
2 phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn

- Cả lớp chia thành 03 nhóm, mỗi nhóm
Đáp án:
làm 1 đoạn

a Diễn dịch ( câu 1 : câu chủ đề )
b Song hành (không có câu chủ đề)
c Song hành (không có câu chủ đề)