Phân tích hiệu quả kinh tế trang trại trên địa bàn huyện thanh chương, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN CẢNH PHÚC

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ TRANG TRẠI TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHÁNH HÒA – 2018


BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN CẢNH PHÚC

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH TẾ TRANG TRẠI TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngành:

Kinh tế phát triển

Mã số:

60310105

Quyết định giao đề tài:

447/QĐ-ĐHNT ngày 10/5/2017

Quyết định thành lập hội đồng:
Ngày bảo vệ:
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. NGUYỄN TRỌNG HỒI
Chủ tịch Hội Đồng:
Phịng Đào tạo Sau Đại học:

KHÁNH HÒA - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đề tài: “Phân tích hiệu quả kinh tế trang trại trên địa
bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An” là cơng trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác. Các thơng tin và kết quả nghiên cứu
trong luận văn là do tác giả tự tìm hiểu, đúc kết và phân tích một cách trung
thực, phù hợp với tình hình thực tế.
Các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc và
mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được cảm ơn đầy đủ.
Nha Trang, tháng 10 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Cảnh Phúc

iii

LỜI CẢM ƠN
Luận văn là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu ở nhà trường, kết hợp
với kinh nghiệm trong q trình thực tiễn cơng tác, với sự cố gắng nỗ lực của bản thân.
Đạt được kết quả này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quý
thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Nha Trang. Ban Giám hiệu, Phòng ĐTSĐH,
Trường Đại học Nha Trang các đồng chí đồng nghiệp và bạn bè đã nhiệt tình
giúp đỡ, hỗ trợ cho tơi. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến
GS. TS. Nguyễn Trọng Hoài là người trực tiếp hướng dẫn khoa học; thầy đã tận
tình giúp đỡ tác giả trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thành luận văn thạc
sĩ.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến UBND huyện Thanh Chương đã tạo
điều kiện, giúp đỡ tác giả trong thời gian thực hiện luận văn cũng như trong
công tác.
Cuối cùng, tác giả xin cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân ln bên cạnh
động viên, khích lệ tác giả trong suốt q trình học tập và hồn thành luận văn.
Mặc dù bản thân đã rất cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những
khiếm khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý chân thành của q thầy, cơ
giáo, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn.
Thay lời cảm ơn, kính chúc q thầy cơ, bạn bè, đồng nghiệp dồi dào sức
khoẻ, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống.
Xin chân thành cảm ơn!
Nha Trang, tháng 10 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Cảnh Phúc

iv


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... iii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................. ix
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... x
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... xi
DANH MỤC ĐỒ THỊ ................................................................................................ xi
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN ........................................................................................xii
1. PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................xii
1.1. Vấn đề nghiên cứu .............................................................................................. 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 2
1.3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 3
1.4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ................................................. 3
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................... 3
1.4.2. Địa điểm nghiên cứu ...................................................................................... 3
1.4.3. Về thời gian nghiên cứu ................................................................................. 3
1.4.4. Nội dung nghiên cứu ....................................................................................... 3
1.5. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu ....................................................................... 3
1.6. Khung phân tích ................................................................................................. 4
1.7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 5
1.7.1. Phương pháp thu thập số liệu ......................................................................... 5
1.7.2. Phương pháp xử lý số liệu .............................................................................. 5
1.8. Phương pháp phân tích số liệu .......................................................................... 5
1.8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ................................................................... 5
1.8.2. Phương pháp điều tra khảo sát ....................................................................... 6
1.8.3. Phương pháp chuyên gia ................................................................................ 6
1.8.4. Phương pháp thống kê kinh tế. ...................................................................... 6
1.9. Kết cấu của luận văn .......................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH ĐỀ XUẤT CHO
NGHIÊN CỨU ........................................................................................................... 7

1.1. Phát triển kinh tế trang trai. ............................................................................... 7

v


1.1.1. Trang trại và kinh tế trang trại ....................................................................... 7
1.1.1.1. Khái niệm về trang trại ................................................................................ 7
1.1.1.2. Khái niệm về kinh tế trang trại ................................................................... 8
1.1.2. Khái niệm về phát triển kinh tế trang trại ..................................................... 9
1.2. Vị trí, vai trị của kinh tế trang trại ................................................................. 10
1.2.1. Vị trí của kinh tế trang trại ........................................................................... 10
1.2.2. Vai trò, ý nghĩa của phát triển kinh tế trang trại ........................................ 11
1.2.2.1. Vai trò ......................................................................................................... 11
1.2.2.2. Ý nghĩa của phát triển kinh tế trang trại .................................................. 13
1.3. Những đặc trưng cơ bản của kinh tế trang trại và tiêu chí nhận dạng trang
trại ................................................................................................................. 14
1.3.1. Những đặc trưng cơ bản của kinh tế trang trại ........................................... 14
1.3.2. Tiêu chí nhận dạng của kinh tế trang trại.................................................... 15
1.4. Khái niệm về hiệu quả kinh tế ......................................................................... 16
1.4.1. Các quan điểm về hiệu quả kinh tế .............................................................. 16
1.4.2 Hiệu quả kỹ thuật, hiệu quả phân bố và hiệu quả kinh tế ........................... 18
1.4.3. Hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường ..................................................... 19
1.5. Các nhân tố tác động đến kinh tế trang trại .................................................. 19
1.5.1. Nhân tố khách quan....................................................................................... 19
1.5.1.1. Thị trường tiêu thụ sản phẩm .................................................................... 19
1.5.1.2. Chính sách của nhà nước ........................................................................... 20
1.5.1.3. Các yếu tố về thời tiết, khí hậu, dịch bệnh .............................................. 22
1.5.1.4. Cơ sở hạ tầng .............................................................................................. 22
1.5.2. Những nhân tố chủ quan ............................................................................... 22
1.5.2.1. Trình độ quản lý, chuyên môn nghiệp vụ của chủ trang trại ................. 22

1.5.2.2. Lao động của trang trại .............................................................................. 23
1.5.2.3. Công nghiệp chế biến sản phẩm ............................................................... 23
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG
TRẠI TẠI HUYỆN THANH CHƯƠNG TỈNH NGHỆ AN ............................... 25
2.1. Tổng quan về đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội huyện Thanh
Chương, tỉnh Nghệ An ............................................................................................ 25
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên ........................................................................ 25

vi


2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế của huyện Thanh Chương ............................. 27
2.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên – xã hội thuận lợi và khó khăn
trong phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương ................................ 28
2.2. Thực trạng phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh Chương,
tỉnh Nghệ An thời gian qua ..................................................................................... 31
2.2.1. Khái quát về trang trại và kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh
Chương, tỉnh Nghệ An ............................................................................................ 31
2.2.1.1. Các loại hình trang trại chủ yếu của huyện Thanh Chương ................... 31
2.2.1.2. Quy mô của các trang trại ở huyện Thanh Chương ................................ 33
2.2.1.3. Tình hình vốn đầu tư sản xuất của trang trại ........................................... 35
2.2.1.4. Cơ cấu hình thành nguồn vốn của trang trại ........................................... 37
2.2.1.5. Tình hình sử dụng lao động trong trang trại ............................................ 39
2.2.1.6. Trình độ học vấnvà đặc điểm cơ bản của chủ trang trại ......................... 40
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ
KINH TẾ TRANG TRẠI ....................................................................................... 44
3.1. Phân tích hiệu quả kinh tế của trang trại ........................................................ 44
3.1.1. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng hiệu quả phát triển kinh tế trang trại ... 44
3.1.2. Đánh giá tình hình sử dụng máy móc thiết bị chủ yếu của trang trại ....... 45
3.1.3. Tình hình áp dụng khoa học công nghệ tại các trang trại .......................... 47

3.1.4. Tình hình chi phí sản xuất và doanh thu của các trang trại ....................... 50
3.1.5. Tình hình tiêu thụ và phát triển thị trường sản phẩm của các trang trại .. 53
3.1.6. Đánh giá hiệu quả xã hội của trang trại ..................................................... 55
CHƯƠNG 4: CÁC PHÁT HIỆN TỪ NGHIÊN CỨU VỀ PHÁT TRIỂN KINH
TẾ TRANG TRẠI TẠI HUYỆN THANH CHƯƠNG ........................................ 57
4.1. Đúc kết hiện trạng phát triển kinh tế trang trại tại huyện ............................. 57
4.1.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 57
4.1.2. Những tồn tại và nguyên nhân ..................................................................... 58
4.2. Đúc kết từ phân tích hiệu quả kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương,
tỉnh Nghệ An thời gian qua. .................................................................................... 60
4.2.1. Hiệu quả sử dụng đất đai ................................................................................. 60
4.2.2. Hiệu quả kinh tế .............................................................................................. 61
4.2.3. Hiệu quả môi trường ....................................................................................... 62

vii


4.2.4. Hiệu quả xã hội................................................................................................ 63
CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI
TẠI HUYỆN THANH CHƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN ......................................... 64
5.1. Quan điểm, định hướng, mục tiêu phát triển kinh tế trang trai trên địa bàn huyện
Thanh Chương, tỉnh Nghệ An đến năm 2025 ........................................................... 64
5.1.1. Những quan điểm phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh
Chương, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới ................................................................ 64
5.1.2. Định hướng, mục tiêu phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh
Chương, tỉnh Nghệ An .............................................................................................. 64
5.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế trang trại
trên địa bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An .................................................... 67
5.2.1. Nhóm giải pháp khắc phục thực trạng phát triển kinh tế trang trại tại huyện
Thanh Chương ........................................................................................................... 67

5.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế tại huyện Thanh Chương ............ 70
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 76
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 78

viii


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Ý nghĩa

1

UBND

Ủy ban nhân dân

2

KTTT

Kinh tế trang trại

3

PTNT

Phát triển nông thôn

4

BVTV

Bảo vệ thực vật

5

CNH - HĐH

Cơng nghiệp hốc, hiện đại hóa

6

VĐT

Vốn đầu tư

7

NN

Nơng nghiệp

8

KHKT

Khoa học kỹ thuật

9

NLKH

Nông lâm kết hợp

TT

ix


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Ma Trận SWOT của phát triển kinh tế trang Trại huyện Thanh Chương ....29
Bảng 2.2: Các loại hình trang trại chủ yếu của huyện Thanh Chương .........................31
Bảng 2.3: Diện tích đất bình qn cho các loại trang trại năm 2017 ............................34
Bảng 2.4: Vốn đầu tư sản xuất của các trang trại năm 2017 .........................................36
Bảng 2.5: Cơ cấu hình thành nguồn vốn của trang trại năm 2017 ...............................38
Bảng 2.6: Tình hình sử dụng lao động trong trang trại .................................................39
Bảng 2.7: Trình độ học vấn và đặc điểm cơ bản của chủ trang trại năm 2017 .............40
Bảng 3.1: Phân tích hiệu quả các mơ hình kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương 44
Bảng 3.2: Tình hình số lượng máy móc sử dụng chủ yếu trong trang trại ....................45
Bảng 3. 3: Tình hình sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật ở các trang trại trồng
cây ..................................................................................................................................48
Bảng 3.4: Công tác thú y ở các trang trại điều tra năm 2017 ........................................49
Bảng 3.5: Tình hình sử dụng TACN và thuốc thú y ở các trang trại điều tra ...............50
Bảng 3.6: Chi phí sản xuất của các trang trại ................................................................51
Bảng 3.7: Thống kê sản phẩm chăn nuôi tại khu vực nghiên cứu.................................54
Bảng 3.8: Hiệu quả xã hội của các mơ hình kinh tế trang trại ......................................55
Bảng 4.1: Hiệu quả kinh tế của một số cây trồng chính ................................................61

x


DANH MỤC HÌNH
Hình 3.1: Sơ đồ chuỗi tiêu thụ sản phẩm lâm nghiệp ...................................................55

DANH MỤC ĐỒ THỊ
Biểu đồ 2.1: Cơ cấu trang trại chủ yếu của huyện Thanh Chương ...............................32
Biểu đồ 2.2: Trình độ học vấn của chủ trang trại ..........................................................41
Biểu đồ 2.3: Độ tuổi của chủ trang trại .........................................................................41
Biểu đồ 2.4: Xuất thân của chủ trang trại ......................................................................42

xi


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Sự hình thành và phát triển các trang trại trên cả nước nói chung và trên
địa bàn huyện Thanh Chương nói riêng đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng
các nguồn lực, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Có thể nói, sự phát
triển mạnh mẽ của kinh tế trang trại thời gian qua đã và đang góp phần quan
trọng trong q trình thúc đẩy CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn ở Thanh
Chương. Qua thực tế triển khai cho thấy, đến nay phần lớn các trang trại ở
Thanh Chương bước đầu đã mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động
và chủ trang trại.
Tuy nhiên tại với điều kiện tự nhiên cùng thổ nhưỡng, địa hình tương đối
phức tạp huyện Thanh Chương số lượng trang trại liên tục tăng nhưng trong 3
năm gần đây một số trang trại vẫn cịn gặp nhiều khó khăn về vốn đầu tư, hướng
phát triển, xây dựng mơ hình… Thực tế này là do chính quyền địa phương

huyện Thanh Chương chưa có những chính sách khuyến khích, hướng dẫn, đầu
tư hiệu quả cho việc phát triển trang trại... Trình độ quản lý của chủ trang trại và
tay nghề lao động trong trang trại còn hạn chế, các trang trại còn manh mún,
chưa có sự liên kết với nhau trong q trình sản xuất và định hướng phát triển.
Vấn đề đặt ra là cần phải có những giải pháp gì để thúc đẩy sự phát triển kinh tế
trang trại trên địa bàn huyện Thanh Chương?
Từ khóa: Kinh tế trang trại, phát triển kinh tế trang trại; huyện Thanh
Chương,Nghệ An.

xii


1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Vấn đề nghiên cứu
Trong vài thập kỉ gần đây, ngành kinh tế thực phẩm có những bước tiến mạnh
mẽ, kéo theo sự phát triển của nền sản xuất nơng nghiệp hàng hóa hay cịn gọi là kinh
tế trang trại. Việc hình thành các trang trại được xem là nhân tố quyết định thúc đẩy
phát triển sản xuất, chăn ni hàng hóa. Những mơ hình trang trại hiệu quả đó đã thúc
đẩy sự phát triển của nơng, lâm, ngư, nghiệp.
Những năm qua, nhiều hộ nông dân trên cả nước đã phát huy tính tự chủ, sáng
tạo trong việc phát triển kinh tế trang trại, từ đó thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và kinh
tế nông thôn. Mô hình xây dựng kinh tế trang trại, gia trại được nhiều người lựa chọn
bởi tính phù hợp, nâng cao được năng suất và tính cạnh tranh của sản phẩm nơng sản,
không những giúp người nông dân nâng cao thu nhập mà cịn giải quyết được lao động
tại địa phương, góp phần xây dựng nông thôn mới.
Việc phát triển kinh tế trang trại nhằm khai thác, sử dụng có hiệu quả đất đai,
vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững; tạo
việc làm, tăng thu nhập; khuyến khích làm giàu đi đơi với xố đói giảm nghèo; phân
bổ lại lao động, dân cư, xây dựng nơng thơn mới.
Phát triển kinh tế trang trại đã góp phần quan trọng trong q trình chuyển dịch,

tích tụ ruộng đất gắn liền với q trình phân cơng lại lao động ở nông thôn, từng bước
chuyển dịch lao động nông nghiệp sang làm các ngành phi nông nghiệp, thúc đẩy tiến
trình cơng nghiệp hố trong nơng nghiệp và nơng thơn.
Để nâng cao giá trị gia tăng trên một đơn vị diện tích đất, nhà nước đã có nhiều
chính sách để khuyến khích phát triển những mơ hình kinh tế trang trại phù hợp gắn
với đặc điểm của từng vùng, miền. Hiện nay, ở nước ta đã hình thành nhiều mơ hình
trang trại như trang trại trồng trọt, trang trại chăn nuôi, trang trại lâm nghiệp, trang trại
nuôi trồng thuỷ sản, trang trại tổng hợp...
Việc hình thành nhiều mơ hình trang trại đã góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư,
khai thác và sử dụng đất trống, đồi núi trọc, đất hoang hố, ao, hồ, đầm, bãi bồi ven
sơng… để sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp theo hướng chuyên canh với tỷ suất hàng
hố cao. Đồng thời, việc hình thành nhiều mơ hình trang trại cũng đã góp phần nâng
cao hiệu quả mơ hình trang trại sử dụng ít đất, sử dụng nhiều lao động, có tính thâm
canh cao gắn với chế biến, thương mại và dịch vụ, làm ra hàng hố nơng sản có giá trị
1


kinh tế lớn.
Sự phát triển của kinh tế trang trại đã góp phần tạo thêm nhiều việc làm cho lao
động nơng thơn, góp phần xố đói giảm nghèo, tăng thêm nơng sản hàng hố. Nhiều
trang trại đã sản xuất và cung ứng giống tốt, làm dịch vụ, kỹ thuật, tiêu thụ sản xuất
cho nông dân trong vùng, tạo nguồn cung ổn định cho các cơ sở chế biến, tạo thêm
nhiều sản phẩm phát triển cao để phục vụ xuất khẩu.
Sự hình thành và phát triển các trang trại trên cả nước nói chung và trên địa bàn
huyện Thanh Chương nói riêng đã góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn
lực, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Có thể nói, sự phát triển mạnh mẽ
của kinh tế trang trại thời gian qua đã và đang góp phần quan trọng trong q trình
thúc đẩy CNH-HĐH nơng nghiệp, nông thôn ở Thanh Chương. Qua thực tế triển khai
cho thấy, đến nay phần lớn các trang trại ở Thanh Chương bước đầu đã mang lại hiệu
quả kinh tế cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, nâng cao

thu nhập cho người lao động và chủ trang trại.
Tuy nhiên tại huyện Thanh Chương số lượng trang trại liên tục tăng nhưng trong
3 năm gần đây một số trang trại vẫn cịn gặp nhiều khó khăn về vốn đầu tư, hướng
phát triển, xây dựng mô hình… [5]. Thực tế này là do chính quyền địa phương huyện
Thanh Chương chưa có những chính sách khuyến khích, hướng dẫn, đầu tư hiệu quả
cho việc phát triển trang trại. Vấn đề đặt ra là cần phải có những giải pháp gì để thúc
đẩy sự phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh Chương?
Với yêu cầu cấp thiết đó, đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu vấn đề này, các
tác giả cũng đã đưa ra những giải pháp trên quy mô cả nước, từng vùng, từng miền
cụ thể nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu về phát triển kinh tế trang trại trên địa
bàn huyện Thanh Chương trên phương diện kinh tế đầu tư. Xuất phát từ yêu cầu của
thực tiễn địa phương, tác giả quyết định chọn đề tài: “Phân tích hiệu quả kinh tế
trang trại trên địa bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An” làm luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ của mình.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
* Mục tiêu tổng quát :
- Tiến hành nghiên cứu thực trạng, đánh giá hiệu quả kinh tế các trang trại trên
địa bàn huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An,đồng thời tìm ra những khó khăn vướng
mắc và đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu kinh tế trong thời gian tới.

2


* Mục tiêu cụ thể :
- Nghiên cứu những thành công, hạn chế kinh tế trang trại trên địa bàn huyện
Thanh Chương thời gian qua.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trang trại trên địa bàn
huyện Thanh Chương.
- Định hướng và đề xuất những giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả kinh
tế của các trang trại ở huyện Thanh Chương trong thời gian tới.

1.3. Câu hỏi nghiên cứu
1. Thực trạng phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Thanh Chương tỉnh
Nghệ An trong những năm từ 2015 – 2017 ra sao ?
2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trang trại và mức ảnh hưởng
của chúng ra sao?
3. Những giải pháp nào nhằm phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện
Thanh Chương tỉnh Nghệ An trong những năm tiếp theo?
1.4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng và hiệu quả kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An.
1.4.2. Địa điểm nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu tại huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An.
1.4.3. Về thời gian nghiên cứu
Thời gian thực hiện nghiên cứu đề tài sẽ được thực hiện trong khoàng thời gian
từ tháng 3/2017 đến tháng 9/2017.
Số liệu được sử dụng trong quá trình nghiên cứu được lấy từ các kết quả, báo cáo
tại huyện Thanh Chương vào giai đoạn năm 2015 đến năm 2017.
1.4.4. Nội dung nghiên cứu
* Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả kinh tế của các trang trại, hiệu quả
kinh tế của một số cây trồng, vật nuôi chủ yếu trong các trang trại.
* Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trang trại trên địa bàn
huyện Thanh Chương.
* Định hướng và đề xuất những giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả kinh
tế của các trang trại ở huyện Thanh Chương trong thời gian tới.
1.5. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu

3


* Đề tài góp phần vào phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về kinh tế trang

trại nói chung và sự cần thiết phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương tỉnh
Nghệ An nói riêng .
* Đánh giá thực trạng kinh tế trang trại và những tác động từ cơ chế, chính sách
liên quan đến phát triển kinh tế trang trại .
* Phân tích đánh giá các yếu tố ảnh những đến hiệu quả kinh tế và những ảnh
hưởng của chúng đến thu nhập và khả năng phát triển kinh tế trang trại.
* Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm tiếp tục đổi mới, hồn thiện về cơ chế,
chính sách đầu tư, thu hút phát triển kinh tế trang trại nhằm phát huy hiệu quả, góp
phần phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An giai đoạn sắp
tới.
1.6. Khung phân tích
Từ những cơ sở lý thuyết nêu trên và các kết quả nghiên cứu kinh tế trang trại
tác giả tập trung nghiên cứu dưới các yếu tố cơ bản sau:

Các mơ hính và
hiệu quả các mơ
hình

Các chính sách
hỗ trợ của chính

Vốn cố định,

quyền địa phương

khả năng vay vốn

KINH TẾ
TRANG TRẠI
Diện tích

Các yếu tố

đất đai xây

sinh thái, kinh

dựng

nghiệm sản xuất,
Khả năng áp dụng

khả năng chịu rủi

KHKT trong sản xuất,chăn

ro

nuôi

4


1.7. Phương pháp nghiên cứu
1.7.1. Phương pháp thu thập số liệu
Tài liệu thứ cấp
Tại huyện Thanh Chương trực tiếp tham gia khảo sát các hoạt động của huyện
Thanh Chương đặc biệt là công tác phát triển kinh tế trang trại để thu thập thơng tin và
dữ liệu thực tế có liên quan đến vấn đề nghiên cứu thông qua xây dựng các bảng hỏi
và tham gia trực tiếp vào một số cơ quan địa phương có liên quan đến phát triển kinh
tế trang trại để tiếp thu những kinh nghiệm. Các báo cáo có sẵn, các số liệu thống kê

và dự báo,... Nguồn thu thập chính được lấy từ UBND Huyện Thanh Chương tỉnh
Nghệ An.
Tài liệu sơ cấp
- Số liệu điều tra trang trại của huyện Thanh Chương về các vấn đề:
+ Thơng tin về chủ trang trại: trình độ học vấn, kinh nghiệm sản xuất, giới tính,
tuổi…
+ Thơng tin về sử dụng các yếu tố đầu vào: đất đai, vốn, tư liệu sản xuất, lao
động, chi phi đầu tư của trang trại.
+ Kết quả sản xuất: năng suất, sản lượng, gia trị sản xuất (GO), giá trị gia tăng
(VA), thu nhập hỗ hợp (MI)
+ Yếu tố thị trường: giá cả, phương thức bán, nơi bán…
+ Những thông tin về ý kiến, dự định, nguyện vọng, nhu cầu, thuận lợi, khó
khăn… của chủ trang trại về các yếu tố sản xuất như đât đai, lao động, vốn, giá cả, thị
trường
Những thơng tin trên được điều tra, phóng vấn chủ các trang trại qua phiếu điều
tra đã được chuẩn bị.
1.7.2. Phương pháp xử lý số liệu
Số liệu sau khi thu thập được xử lý theo yêu cầu của đề tài, chủ yếu sử dụng phần
mềm Excel để tính tốn.
1.8. Phương pháp phân tích số liệu
1.8.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Nhằm thu thập thông tin thứ cấp, các tài liệu liên quan đến lịch sử, kinh tế, văn
hóa, xã hội của huyện Thanh Chương qua giai đoạn 2015 - 2017; cùng các thơng tin
liên quan đến q trình phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương

5


1.8.2. Phương pháp điều tra khảo sát
Để đánh giá đúng thực trạng phát triển kinh tế trang trại của của các trang trại,

tác giả tiến hành lấy ngẫu nhiên 50 trang trại ở các vùng khác nhau trên địa bàn huyện
Thanh Chương, Thông qua phiếu điều tra về thông tin của trang trại và những kết quả
trang trại mang lại, tác giả tiến hành đánh giá và đưa ra ý kiến của mình trong đề tài
nghiên cứu.
1.8.3. Phương pháp chuyên gia
- Phương pháp chuyên gia: Là phương pháp thu thập ý kiến của giáo viên hưỡng
dẫn, của các chuyên viên kỹ thuật, cán bộ quản lý để xác định hướng đi đúng đắn và
bỏa đảm tính khách quan của đề tài.
1.8.4. Phương pháp thống kê kinh tế.
- Thống kê mô tả: Dùng một số chỉ tiêu như số tương đối, số tuyệt đơi, số trung
bình để nhận dạng thực trạng sản xuất của các loại hình trang trại.
- Thống kê so sánh: phương pháp này được sử dụng chủ yếu để tổng hợp kết quả
điều tra nhằm phản ánh các đặc điểm cơ bản của trang trại và đi sâu vào phân tích chỉ
tiêu kết quả và hiệu quả của trang trại.
- Dùng phương pháp hạch toán kinh tế để tính các chi phí đầu vào, đầu ra để tính
giá trị và chi phí sản xuất qua đó tính lãi, lỗ của trang trại.
1.9. Kết cấu của luận văn
Kết cấu nội dung của Luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục. Luận văn được kết cấu thành 05 chương, cụ thể:
Chương 1: Lý thuyết và khung phân tích đề xuất cho nghiên cứu
Chương 2: Phân tích thực trạng phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh
Chương tỉnh Nghệ An
Chương 3: Phân tích yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trang trại
Chương 4: Các phát hiện từ nghiên cứu về phát triển kinh tế trang trại tại huyện
Thanh Chương
Chương 5: Giải pháp nhằm phát triển kinh tế trang trại tại huyện Thanh Chương,
tỉnh Nghệ An

6

CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH ĐỀ XUẤT CHO
NGHIÊN CỨU
1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1. Phát triển kinh tế trang trai.
1.1.1. Trang trại và kinh tế trang trại
1.1.1.1. Khái niệm về trang trại
Khái niệm về trang trại là những khái niệm khá rộng và hiện nay, trong các tài
liệu nghiên cứu khoa học kinh tế, trang trại được nhìn nhận dưới nhiều quan điểm khác nhau,
thể hiện rõ qua các khái niệm. Tuy nhiên, các học giả đều thống nhất quan điểm cho
rằng, trang trại là loại hình sản xuất cơ sở trong nơng, lâm, thuỷ sản có mục đích chính
là sản xuất hàng hố, có tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của
một chủ độc lập, sản xuất được tiến hành trên quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất
tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao, hoạt động tự chủ và luôn gắn với thị trường.
Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này. Sau đây tác giả xin
đề cập đến một số quan điểm:
Trang trại là một đơn vị kinh tế hộ gia đình có tư cách pháp nhân, được nhà
nước giao quyền sử dụng một số diện tích đất đai, rừng, biển hợp lý: để tổ chức lại quá
trình sản xuất nơng, lâm nghiệp theo hướng cơng nghiệp hố, hiện đại hố; tích cực áp dụng
các biện pháp kỹ thuật và công nghệ mới nhằm cung ứng ngày càng nhiều sản phẩm hàng
hố có chất lượng cao hơn cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu; nâng cao hiệu quả
kinh tế xã hội của từng đơn vị diện tích, góp phần xố đói giảm nghèo, nâng cao mức
sống và chất lượng cuộc sống của mọi người tham gia [9]
Trang trại là một loại hình tổ chức sản xuất cơ sở trong nơng lâm, thuỷ sản, có
mục đích sản xuất hàng hố, có tư liệu sản xuất thuộc sở hữu hoặc quyền sử dụng của
một chủ độc lập, sản xuất được tiến hành trên quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất
tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao, hoạt động tự chủ và luôn gắn với thị trường [7]:
Trang trại là hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp dựa trên cơ sở lao động và
đất đai của hộ gia đình là chủ yếu, có tư cách pháp nhân, tự chủ sản xuất kinh doanh
bình đẳng với các thành phần khác, có chức năng chủ yếu là sản xuất nơng sản hàng

hố, tạo ra nguồn thu nhập chính và đáp ứng nhu cầu cho xã hội [10].
Như vậy, trang trại là khái niệm rộng hơn, là tổng thể các yếu tổ bao gồm cả kinh
7


tế, xã hội và môi trường. Từ các quan điểm của các nhà khoa học thì tác giả đưa ra
khái niệm về trang trại như sau:
Trang trại là một doanh nghiệp sản xuất nơng lâm nghiệp hàng hóa, đứng đầu là
một người chủ trang trại, họ làm chủ đất đai, các tư liệu sản xuất khác phục vụ sản
xuất và đời sống. Họ huy động lao động gia đình và thuê mướn nhân công nếu cần, tự
chủ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, thực hiện hạch toán kinh doanh.
1.1.1.2. Khái niệm về kinh tế trang trại
Khái niệm Kinh tế trang trại (KTTT) là một khái niệm khơng cịn mới với các
nước kinh tế phát triển và đang phát triển. Song đối với nước ta đang còn là một vấn
đề mới, do nước ta mới chuyển sang nền kinh tế thị trường nên việc nhận thức và đưa
ra những quan điểm khác nhau về kinh tế trang trại như:
Theo quan điểm của Phạm Minh Đức: “Trang trại là một loại hình sản xuất
nơng nghiệp hàng hoá của hộ, do một người chủ hộ có khả năng đón nhận những cơ
hội thuận lợi, từ đó huy động thêm vốn và lao động, trang bị tư liệu sản xuất, lựa chọn
công nghệ sản xuất thích hợp, tiến hành tổ chức sản xuất và dịch vụ những sản phẩm
theo yêu cầu thị trường nhằm thu lợi nhuận cao” [25].
Theo quan điểm của Trần Đức: “Trang trại là chủ lực của tổ chức làm nông
nghiệp ở các nước bản cũng như các nước phát triển và theo các nhà khoa học khẳng
định là tổ chức sản xuất kinh doanh của nhiều nước trên thế giới trong thể kỷ XXI”
[26].
Nguyễn Thế Nhã cho rằng: “Trang trại là một loại tổ chức sản xuất cơ sở trong
nơng, lâm, thuỷ sản có mục đích chính là sản xuất hàng hoá, có tư liệu sản xuất thuộc
quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của một chủ độc lập, sản xuất được tiến hành trên
quy mô ruộng đất và các yếu tổ sản xuất tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao, hoạt động tự
chủ và luôn gắn với thị trường” [27].

Lê Trọng cho rằng: “Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức kinh tế cơ sở, là
doanh nghiệp trực tiếp tổ chức sản xuất ra nông sản hàng hoá dựa trên cơ sở hợp tác
và phân công lao động xã hội, được chủ trang trại đầu tư vốn, thuê mướn phần lớn
hoặc hầu hết sức lao động và trang bị tư liệu sản xuất để hoạt động kinh doanh theo
yêu cầu của nền kinh tế thị trường, được Nhà nước bảo hộ theo luật định” [28].
Bên cạnh những quan điểm trên thì theo Nghị quyết số 03/2000/NQ-CP ngày

8


02/02/2000 lần đầu tiên trong văn bản pháp lý của nhà nước ta, đã nêu rõ: “KTTT là
hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá trong nông nghiệp, nông thôn, chủ yếu dựa vào
hộ gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực
trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, trồng rừng gắn sản xuất với chế biến và
tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản” [29].
Như vậy, từ những khái niệm trên tác giả thấy mỗi quan điểm đều có cách nhìn nhận
đánh giá khác nhau, nhưng chung qui “KTTT là hình thức tổ chức sản xuất hàng hố trong
nơng, lâm nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản với qui mô về đất đai, vốn, lao động, đầu con gia
súc, gia cầm, giá trị sản xuất nông, lâm, thuỷ sản phải lớn, hiệu quả sản xuất cao và có thu
nhập vượt trội so với kinh tế hộ”.
1.1.2. Khái niệm về phát triển kinh tế trang trại
Theo quan điểm chung hiện nay: Phát triển kinh tế là quá trình thay đổi theo
hướng tiến bộ về mọi mặt kinh tế- xã hội của một quốc gia trong bối cảnh nền kinh tế
đang tăng trưởng.
Phát triển kinh tế được hiểu là quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế. Phát
triển kinh tế được xem như là quá trình biến đổi cả về lượng và về chất; nó là sự kết hợp
một cách chặt chẽ q trình hồn thiện của hai vấn đề về kinh tế và xã hội ở mỗi quốc
gia” (Phạm Ngọc Linh và Nguyễn Thị Kim Dung, 2008).
Như vậy: Phát triển kinh tế trang trại thể hiện ở sự gia tăng về qui mô trang trại
cả về bề rộng và bề sâu, cùng với phát triển bề rộng thì chúng ta phát triển theo chiều

sâu thể hiện thông qua qui mô vốn đầu tư, đào tạo lao động, ứng dụng tiến bộ khoa học
kỹ thuật vào sản xuất. Phát triển kinh tế trang trại phải gắn với cơng nghiệp chế biến,
cần có sự liên kết, hợp tác giữa các cấp các, ngành, các doanh nghiệp với chủ trang trại
nhằm đạt hiệu quả sản xuất cao nhất, đem lại thu nhập ngày một tăng cho người lao
động. Phát triển nhưng không làm phá vỡ mơi trường sinh thái.
Tóm lại, phát triển kinh tế trang trại là quá trình lớn lên (hay tăng tiến) về mọi
mặt của nền kinh tế trang trại. Sự gia tăng thực tế giá trị sản lượng hàng hố nơng sản
sản xuất ra hay thu nhập trên trang trại trong một thời kỳ nhất định. Đồng thời, phát
triển kinh tế trang trại là một q trình hồn thiện về chất của phát triển sản xuất trang
trại với sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, trình độ của chủ trang trại được nâng cao, tạo
việc làm ở khu vực nông thôn, môi trường sinh thái, thể chế… theo hướng hiện đại, trong
một thời gian nhất định nhằm phát triển kinh tế trang trại bền vững.
9


1.2. Vị trí, vai trị của kinh tế trang trại
1.2.1. Vị trí của kinh tế trang trại
Ở nước ta kinh tế trang trại mặc dù mới phát triển trong những năm gần đây.
Song vị trí của kinh tế trang trại đóng vai trị rất quan trọng về mặt kinh tế cũng như về
mặt xã hội và môi trường
Về mặt kinh tế, các trang trại góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển các
loại cây trồng, vật ni có giá trị hàng hố cao, khắc phục dần tình trạng phân tán, tạo
nên những vùng chun mơn hố cao mặt khác qua thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh
tế trang trại góp phần thúc đẩy phát triển cơng nghiệp, đặc biệt công nghiệp chế biến
và dịch vụ sản xuất ở nông thôn. Thực tế cho thấy việc phát triển kinh tế trang trại ở
những nơi có điều kiện bao giờ cũng đi liền với việc khai thác và sử dụng một cách
đầy đủ và hiệu quả các loại nguồn lực trong nông nghiệp nông thôn so với kinh tế
nông hộ.
Do vậy, phát triển kinh tế trang trại góp phần tích cực vào thúc đẩy sự tăng
trưởng và phát triển của nông nghiệp và kinh tế nông thôn.

Về mặt xã hội, phát triển kinh tế trang trại góp phần quan trọng làm tăng số hộ
giàu trong nông thôn, tạo thêm việc làm tăng thêm thu nhập cho lao động. Điều này rất
có ý nghĩa trong giải quyết vấn đề lao động và việc làm, một trong những vấn đề bức
xúc của nông nghiệp nông thôn nước ta hiện nay. Mặt khác phát triển kinh tế trang trại
cịn góp phần thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng trong nông thôn và tạo tấm gương
cho các hộ nông dân về cách tổ chức và quản lý sản xuất kinh doanh … do đó phát
triển kinh tế trang trại góp phần tích cực vào việc giải quyết các vấn đề xã hội và đổi
mới bộ mặt xã hội nông thôn nước ta.
Về mặt môi trường: Do sản xuất kinh doanh tự chủ và vì lợi ích thiết thực và lâu
dài của mình mà các chủ trang trại ln có ý thức khai thác hợp lý và quan tâm bảo vệ
các yếu tố môi trường, trước hết là trong phạm không gian sinh thái trang trại và sau
nữa là trong phạm vi từng vùng.
Các trang trại ở trung du, miền núi đã góp phần quan trọng vào việc trồng rừng,
bảo vệ rừng, phủ xanh đất trồng đồi núi trọc và sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai –
những việc làm này đã góp phần tích cực cải tạo và bảo vệ mơi trường sinh thaí trên
các vùng đất nước.

10


1.2.2. Vai trò, ý nghĩa của phát triển kinh tế trang trại
1.2.2.1. Vai trị
a. Kinh tế trang tại đóng vai trị thúc đẩy sản xuất hàng hố phát triển, góp
phần đưa sản xuất nơng nghiệp lên cơng nghiệp hố hiện đại hoá [19]:
KTTT là một bước phát triển mới của nền sản xuất xã hội, là nhân tố mới ở
nông thôn, là động lực mới, nối tiếp và phát huy động lực kinh tế hộ nông dân, là sự
đột phá trong bước chuyển qua sản xuất nơng nghiệp hàng hố, tạo ra sức sản xuất
mới, có khả năng và đã tạo ra khối lượng lớn về nơng sản hàng hố đáp ứng tiêu dùng
trong nước và xuất khẩu.
KTTT làm ra sản phẩm để bán theo yêu cầu của thị trường, nên kích thích sản

xuất và địi hỏi cạnh tranh để tồn tại, phát triển. Để giành thắng lợi trong cạnh tranh,
các trang trại phải nâng cao năng suất lao động, phải nâng cao chất lượng sản phẩm,
giảm giá thành sản phẩm và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Muốn vậy các
trang trại phải biết đầu tư qui mô sản xuất hợp lý, đầu tư khoa học công nghệ, đầu tư
máy móc thiết bị, tăng cường quản lý, như vậy kinh tế trang trại đã góp phần thúc đẩy
nhanh việc sản xuất hàng hố trong nơng nghiệp nơng thơn.
Sự tập trung sản xuất đòi hỏi các trang trại phải sử dụng máy móc để sản xuất, cơ
giới hố khâu làm đất và vận chuyển sản phẩm, cơ giới hoá khâu thu hoạch, khâu bơm
nước tưới, chủ động nguồn nước tưới, điện. Như vậy, KTTT đã tạo điều kiện để đưa
nơng nghiệp đi dần vào cơng nghiệp hố, hiện đại hoá, tạo tiền đề đi lên sản xuất hàng
hoá lớn.
b. Đóng vai trị chuyển dịch cơ cấu kinh tế và hình thành quan hệ sản xuất
mới trong nơng nghiệp và nơng thơn [10]:
Sự hình thành và phát triển KTTT ở nước ta hiện nay là xu hướng tất yếu của tập
trung hố, chun mơn hố và thị trường hố sản xuất trong nơng nghiệp, góp phần
tích cực trong q trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn, phát
triển các loại cây trồng, vật ni có giá trị hàng hố cao, khắc phục dần tình trạng
manh mún, phân tán, tạo nên những vùng chuyên canh hoá, tập trung hàng hoá và
thâm canh cao, tạo điều kiện thúc đẩy công nghiệp phát triển nhất là công nghiệp chế
biến, thương mại và dịch vụ, góp phần làm nơng thơn phát triển, tạo thu nhập ổn định
trong một bộ phận dân cư làm nông nghiệp.
Nhiều chủ trang trại đã đầu tư và hợp tác với nhau để đầu tư mua sắm máy móc,

11


thiết bị công nghiệp để chế biến sản phẩm tạo ra những bán thành phẩm nơng sản hàng
hố cung cấp đầu vào cho các cơ sở chế biến hàng xuất khẩu lớn hơn của Nhà nước.
Một số doanh nghiệp Nhà nước đã hợp tác với các trang trại, thực hiện đầu tư
ứng trước vốn trên cơ sở diện tích cho chủ trang trại, bao tiêu toàn bộ sản phẩm tạo thế

chủ động về nguồn nguyên liệu cho sản xuất kinh doanh.
Một số lâm trường quốc doanh đã khốn khoanh ni, bảo vệ, chăm sóc rừng cho
nhân dân. Điều này đã tạo ra sự phân công và hợp tác, làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế
nông nghiệp, nông thôn theo khuynh hướng cơng nghiệp hố hiện đại hố.
c. Vai trị huy động, khai thác các nguồn lực trong dân, giải quyết việc làm
cho lao động xã hội, làm giàu cho đất nước [20]:
KTTT là sự đột phá trong bước chuyển sang sản xuất nơng nghiệp hàng hố, lấy
việc khai thác tiềm năng và lợi thế so sánh phục vụ nhu cầu xã hội làm phương thức
chủ yếu, nên các trang trại đang nỗ lực tìm mọi biện pháp để phát huy tiềm năng đất
đai, huy động và khai thác được nguồn lực về vốn, lao động, kinh nghiệm và kĩ thuật
trong dân một cách đầy đủ, hợp lý và có hiệu quả để mở rộng và phát triển sản xuất
tăng thêm lợi nhuận. Sự tích tụ tập trung đất đai và vốn đầu tư cho sản xuất của các
trang trại ngày một lớn hơn.
Chủ trang trại tận dụng mọi nguồn lao động trong gia đình là chính. Song trang
trại nào cũng phải thuê từ 3-5 lao động thường xuyên và một đến vài ngày cơng lao
động thời vụ.
KTTT địi hỏi đầu tư lớn để sản xuất ra nhiều sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị
trường trong và ngồi nước, nên có tổng doanh thu lớn, nộp thuế cho nhà nước khá
nhiều. Ví dụ, tính chung cho khu vực kinh tế trang trại của các tỉnh vùng Đông Nam
Bộ, mỗi năm nộp cho nhà nước ước tính khoảng 3.000 tỷ đồng tiền thuế. Mức và tỉ lệ
đóng góp của các trang trại cho nhà nước và cho cộng đồng chưa nhiều, nhưng đã và
đang mở ra khả năng tăng nhanh những năm tới. Điều đáng khích lệ là, nguồn đóng
góp này được tạo ra trên những vùng đất xấu, khí hậu khắc nghiệt và chủ yếu bằng
nguồn vốn đầu tư của các chủ trang trại gốc nơng dân.
Ngồi việc góp phần làm giàu đất nước, KTTT đã mở ra khả năng làm giàu cho
các hộ gia đình nơng dân. Kết quả và hiệu quả kinh tế - xã hội rõ nét nhất là các chủ
trang trại đã biến những vùng kinh tế trù phú, mang đậm tính chất sản xuất hàng hố
quy mơ lớn, đầu tư cao, phát triển các loại hình dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống và

12

sinh hoạt của nông dân, tận dụng sức lao động, tạo việc làm cho dân để phát triển sản
xuất nông, lâm, ngư nghiệp, tạo thêm nhiều của cải vật chất cho xã hội và làm giàu đất
nước, cho chính bản thân của mình.
d. Vai trị sử dụng hiệu quả và bảo vệ tài nguyên đất đai [20]:
Bên cạnh lợi ích về kinh tế, Nhà nước và cộng đồng còn thu được lợi ích về tài
ngun và mơi trường. Phát triển KTTT đã góp phần khai thác và sử dụng có hiệu quả
tài ngun nơng nghiệp (đất, mặt nước, khí hậu, thời tiết), đưa đất đai hoang hoá vào
phát triển sản xuất, nhất là vùng trung du, miền núi và ven biển. Ngồi ra, trang trại
cịn góp phần tăng nhanh diện tích rừng bao phủ, bảo vệ mơi trường sinh thái thông
qua việc trồng và bảo vệ rừng, tận dụng mặt nước ni trồng thuỷ sản.
Từ những phân tích trên, có thể nhìn nhận một cách tổng quát là:
- KTTT tuy mới xuất hiện và còn là một lực lượng sản xuất nhỏ bé, nhưng đang góp
phần đáng kể vào phát huy nội lực, khơi dậy tiềm năng lao động, đất đai, vốn trong dân
vào sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố nơng nghiệp – nơng thơn.
- Phát triển KTTT ở nước ta hiện nay là rất cần thiết, đúng hướng. Kinh tế trang trại
giữ vai trò quan trọng trong sản xuất nơng nghiệp, đang trở thành một hình thức tổ chức
sản xuất chủ yếu, một mơ hình làm ăn kinh tế phổ biến, có hiệu quả và khơng lâu sẽ trở
thành một bộ phận kinh tế quan trọng ở nước ta. Nhưng trên thực tế, xã hội chưa có thống
nhất nhận thức về vai trị, vị trí của KTTT, làm cho chủ trang trại chưa yên tâm, gặp nhiều
khó khăn trong quá trình tổ chức sản xuất và giao dịch trên thương trường. Vì vậy cần
khuyến khích, tạo điều kiện cho KTTT phát triển như một tổ chức kinh tế có đầy đủ tư
cách pháp nhân theo quy định của pháp luật.
1.2.2.2. Ý nghĩa của phát triển kinh tế trang trại

a. Về mặt kinh tế
Các trang trại góp phần vào sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển các loại
cây trồng, vật ni có giá trị hàng hóa cao, khắc phục dần tình trạng sản xuất phân tán,
manh mún, lạc hậu tạo nên những vùng chun mơn hóa, tập trung hàng hóa và thâm

canh cao. Mặt khác qua thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu KTTT, góp phần phát triển công
nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất nông thôn. Thực tế cho
thấy việc phát triển KTTT bao giờ cũng đi liền với việc khai thác và sử dụng một cách
đầy đủ và hiệu quả trong nông nghiệp, nông thôn so với kinh tế hộ. Do vậy, phát

13