tài liệu tham khảo khoa kinh tế kế toán trường cao đẳng công nghệ cao đồng nai

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TÒM MEÅ. 1. Muåc luåc. Tòm meå ....................................................................................................... 2 Vuå kiïån chêu chêëu .................................................................................. 24 Lúä Duyïn.................................................................................................. 32. .

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TÒM MEÅ. 2. Tòm meå Ngaây xûa, úã möåt laâng nhoã, miïìn nam nûúác Viïåt Nam, coá möåt ngûúđi meơ. Ngûúđi meơ nuöi hai ặâa con. Ăûâa nhúân lađ thùìng Nhađ lïn nùm. Ăûâa nhoê lađ con Gaơo lïn ba. Khi ăeê ặâa con nhúân, ngûúđi böị noâi: - Mònh laâm ùn suöët ngaây suöët thaáng maâ caái nhaâ cuäng khöng coá maâ úã. Thöi, àùåt tïn cho noá laâ Nhaâ àïí sau naây noá coá caái nhaâ truá mûa truá nùæng. Ngûúâi meå noái: - Thïë thò àùåt tïn cho noá laâ thùçng Nhaâ. Vûâa noái vûâa ûáa nûúác mùæt. Khi ăeê ặâa con gaâi, ngûúđi böị noâi: - Mònh laâm ùn suöët ngaây suöët thaáng, maâ gaåo chùèng coá maâ ùn. Thöi, àùåt tïn cho noá laâ Gaåo àïí sau naây noá coân coá höåt gaåo ùn. Ngûúâi meå noái: - Thïë thò àùåt tïn cho noá laâ con Gaåo. - Vûâa noái vûâa ûáa nûúác mùæt. * Hai vúå chöìng ra sûác laâm ùn quanh nùm suöët thaáng. Laâm ngaây khöng àuã phaãi laâm caã àïm. Ngûúâi böë ngaây thò ài laâm ruöång, àïm thò ăi sùn. Nhûng luâa gùơt ặúơc bao nhiïu phaêi nöơp cho Chuâa lađng bíịy nhiïu. Hûúu nai bùưn ặúơc con nađo phaêi nöơp cho Chuâa lađng con íịy.. .

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TÒM MEÅ. 3. Ngûúđi meơ thò ăi mođ cua bùưt öịc. Cua öịc kiïịm ặúơc cuông phaêi nöơp cho Chuáa laâng. Möîi khi Chuáa laâng noái thò moåi ngûúâi trong laâng phaãi cuái àêìu khöng ặúơc noâi. Chuâa lađng ăođi gò lađ moơi ngûúđi phaêi rùm rùưp tuín theo. Ngûúâi böë noái: - Thïë naây thò thùçng Nhaâ chùèng bao giúâ coá nhaâ, con Gaåo chùèng bao giúâ coá gaåo. Ngûúđi meơ nhòn hai ặâa con, ûâa nûúâc mùưt. Ngûúđi böị noâi: - Mònh khöng coâ, cođn chõu ặúơc. Nhûng chuâng noâ khöng coâ nhađ, khöng coá gaåo thò chõu sao nöíi. Phaãi cöë cho con noá coá gaåo maâ ùn, coá nhaâ maâ truá mûa truá nùæng. Hai vúå chöìng caâng ra sûác laâm ùn quanh nùm suöët thaáng, ngaây laâm khöng àuã phaãi laâm caã àïm. Chuáa laâng bùæt nöåp hïët luáa, nöåp hïët hûúu nai, nöåp hïët cua öëc. Möåt höm thùçng Nhaâ khoác tñm ngûúâi vò reát, con Gaåo khoác lõm ài vò àoái. Ngûúâi böë àïën laåy Chuáa laâng: - Xin Chuáa laâng ruã loâng thûúng cho con mang vïì möåt nùæm luáa. Chuáa laâng trúån mùæt, chó tay lïn cêy, laåi chó tay xuöëng àêët, noái: - Tûâ ngoån laá trïn cêy àïën hoân soãi dûúái àêët, caái gò cuäng laâ cuãa tao. Tao cho gò ặúơc níịy, ai xui mađy ăïịn trûúâc mùơt tao noâi cađn noâi bêåy? Chuáa laâng quaát: - Cuát ài! - Vaâ Chuáa laâng cûúäi ngûåa trùæng ài chúi, tiïëng nhaåc rung lïn nhû tiïëng vaâng tiïëng ngoåc. Chuáa laâng chúåt nghô: - Noá àaä daám hoãi thò röìi noá cuäng daám ùn cùæp. Chuâa lađng quay ngûơa laơi, doơc ặúđng gùơp ngûúđi böị ăang luêi thuêi vïì. Chuáa laâng àêm ngûúâi böë, hêët xaác xuöëng khe sêu. Chuáa laâng cho .

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TÒM MEÅ. 4. laâ khöng ai biïët viïåc naây. Nhûng dûúái khe sêu, ngûúâi böë kïu thï thaãm: Chuáa laâng giïët töi röìi! Vaâ laá rûâng rò raâo: Chuáa laâng giïët ngûúâi! Nuái thò thêìm: Chuáa laâng giïët ngûúâi! Khe sêu roác raách: Chuáa laâng giïët ngûúâi! Chuáa laâng nghô: - Thïë naâo vúå con noá cuäng biïët. Chuáa laâng phi ngûåa ài tòm giïët ba meå con. *** Trïn nuái, dûúái möåt cêy cöí thuå, ngûúâi meå öm hai con. Thùçng Nhaâ khoác tñm ngûúâi vò reát. Con Gaåo khoác lõm ài vò àoái. Ngûúâi meå böîng thêëy ruöåt mònh nhû coá ai àêm. Ngûúâi meå noái: - Caâc con ặđng khoâc nûôa. Ruöơt meơ ăau quaâ. Caâc con nñn ăi, böị cuäng sùæp vïì. Thùçng Nhaâ, con Gaåo thiu thiu nguã. Thónh thoaãng chuáng noá giêåt mònh cûåa quêåy vò rêån cùæn. Con rêån trong manh aáo raách cuãa ngûúâi meå cùưn nhû ăöịt vađo da. Ăïí khoêi ăöơng ăïịn giíịc nguê cuêa hai ặâa con, ngûúâi meå kheä baão rêån: - Ríơn úi? Ăöịt tao chûâ ặđng ăöịt con tao. Àaân rêån noái: - Chuáa laâng sai chuáng tao àïën huát maáu vúå chöìng con caái maây. Nay hïët maáu röìi, chuáng tao cuäng ài àêy. Noái xong, àaân rêån keáo nhau ài. Coân möåt con rêån con quay laåi thêëy mùåt ngûúâi meå voä vaâng, noá duâng dùçng khöng núä ài. Sau noá noái: - Tònh caãnh chõ thêåt àaáng thûúng. Töi ài maâ khöng núä. Töi baáo cho chõ caái tin naây. Chuáa laâng àaä giïët chöìng chõ röìi. Chuáa laâng àang phi ngûåa ài tòm giïët nöët ba meå con chõ àêëy. Tröën ài. Nhaåc ngûåa Chuáa laâng àaä gêìn röìi. ***. .

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TÒM MEÅ. 5. Nhûäng ngöi sao trïn trúâi roã nûúác mùæt xung quanh ba meå con. Dûúái chên nuái, nhaåc ngûåa cuãa Chuáa laâng vang vang, voá ngûåa nïån trïn àaá löåp cöåp. Ngûúâi meå àaánh thûác thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo. Ngûúâi meå coäng Nhaâ trïn lûng, ùém Gaåo trong tay, nhùçm nuái cao maâ treâo. Thùçng Nhaâ hoãi: - Meå úi, àïm khuya meå coäng con ài àêu, con reát lùæm. Böë àêu? Con Gaåo hoãi: - Meå úi, àïm khuya meå öm con ài àêu, con àoái lùæm. Böë àêu? Ngûúâi meå noái: - Lïn nuâi thíơt cao keêo Chuâa lađng ăïịn bùưt. Caâc con ặđng noâi to, Chuáa laâng nghe roä. Ngûúđi meơ laơi lo: lïn nuâi cao, Chuâa lađng khöng bùưt ặúơc nhûng lêëy gò nuöi thùçng Nhaâ, con Gaåo? Con rêån con coân úã laåi trong manh aáo raách ngûúâi meå, noái: - Chaåy vaâi bûúác nûäa thò àïën hang öng laäo Àaá. Öng laäo Àaá coá möåt gioã gaåo àêìy. Xin öng laäo Àaá möåt nûãa. Ngûúâi meå qua hang öng laäo Àaá. Ngûúâi meå khöng daám hoãi. Öng laäo Àaá noái: - Cêìm lêëy nûãa gioã gaåo maâ nuöi con. Noâi xong, öng laôo Ăaâ ặa caê gioê gaơo cho ngûúđi meơ. Ngûúâi meå chûa kõp àúä thò nhaåc ngûåa Chuáa laâng laåi vang lïn rêët gíịp. Öng laôo Ăaâ chaơy theo ngûúđi meơ, ặa gioê gaơo vađ giuơc ăi mau. Ngûúâi meå coäng thùçng Nhaâ trïn lûng, ùém con Gaåo trong tay, caái gioã gaåo bïn mònh, treâo hïët nuái naây àïën nuái khaác. Tay chên ngûúâi meå ăaô naât toaơc vò gai vađ ăaâ nhoơn. Giúđi ăaô saâng. Ngûúđi meơ ặâng trïn cao nhòn xuöëng ruöång, búâ ruöång chó beá nhû caái ngoán tay. Tiïëng nhaåc ngûåa khöng nghe thêëy nûäa. Ngûúâi meå noái vúái thùçng Nhaâ: - Ăíy cao lùưm röìi. Chuâa lađng khöng lïn ặúơc. .

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TÒM MEÅ. 6. Thùçng Nhaâ noái: - Ngûúđi nhađ Chuâa lađng coâ ặâa lïn ặúơc. - Sao con biïët? - Höm noå con theo öng laäo Àaá lïn àêy, kiïëm göî àeäo bùæp caây. Ngûúâi nhaâ Chuáa laâng àïën cûúáp bùæp caây. Ngûúâi meå nghe noái, höët hoaãng: - Ta phaãi lïn cao nûäa. Thùçng Nhaâ noái: - Meå àïí con xuöëng, con nhúán röìi. Thùçng Nhaâ chaåy lïn trûúác. Ngûúâi meå laåi treâo, coäng con Gaåo trïn lûng, caâi gioê bïn mònh. Lïn möơt ẳnh nuâi cao, nhòn xuöịng ruöơng, búâ ruöång beá nhû súåi chó. Ngûúâi meå noái vúái thùçng Nhaâ: - Con coá biïët nuái naây khöng? Thùçng Nhaâ noái: - Con biïët. - Sao con biïët. - Höm noå con theo öng laäo Àaá lïn àêy bûát mêy. - Ngûúđi nhađ Chuâa lađng coâ lïn ặúơc ăíy khöng? - Ngûúđi nhađ Chuâa lađng lïn ặúơc, cûúâp míy cuêa öng laôo Ăaâ. Ngûúâi meå nghe noái, höët hoaãng: - Ta phaãi lïn cao nûäa. Con Gaåo noái: - Meå àïí con xuöëng, con nhúán röìi. Thùçng Nhaâ dùæt con Gaåo chaåy lïn trûúác. Ngûúâi meå laåi treâo, caái gioê bïn mònh. Lïn möơt ẳnh nuâi cao lùưm, nhòn xuöịng, khöng thíịy gò, chó toaân laâ mêy trùæng. Gioá thöíi maånh àïën nöîi thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo .

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TÒM MEÅ. 7. phaãi öm lêëy chên ngûúâi meå. Ngûúâi meå phaãi öm chùåt lêëy möåt moãm àaá. Ngûúâi meå hoãi thùçng Nhaâ: - Con coá biïët nuái naây khöng? Thùçng Nhaâ noái: - Con khöng biïët. Ngûúâi meå nghô: - Thïị thò Chuâa lađng khöng lïn ặúơc, ngûúđi nhađ Chuâa lađng khöng lïn ặúơc. Chuâa lađng khöng giïịt ặúơc meơ con ta. Hai ặâa beâ ăaô thiu thiu nguê. Ngûúđi meơ ăïí möîi con nùìm trïn möơt ăuđi, möîi tay öm möơt ặâa. *** Ngûúâi meå nghô: - Chuâa lađng khöng lïn ặúơc, nhûng ta úê ăíy thò ùn hïịt gaơo cuêa hai con. Phaãi xuöëng nuái kiïëm thïm gaåo cho chuáng noá. Ngûúđi meơ haât cho thùìng Nhađ vađ con Gaơo nguê say, röìi ặâng díơy. Ngûúâi meå laåi nghô: Phaãi treo gioã gaåo lïn cao àïí con noá ùn dêìn, treo thíịp thò con noâ ùn möơt luâc hïịt ngay, noâ khöng chúđ ặúơc meơ vïì, noâ khoác hïët húi. Ngûúâi meå treâo lïn möåt cêy gaåo rêët cao, caânh laá trú truåi, vađ treo caâi gioê gaơo lïn ngoơn cíy. Ngûúđi meơ tređo xuöịng nhòn hai ặâa con àang nguã say, haát cho chuáng noá nguã say hún nûäa. Ngûúâi meå beã möåt saâo truác daâi dûåa vaâo göëc cêy àïí thùçng Nhaâ con Gaåo choåc gioã lêëy gaåo ùn. Cuöëi cuâng, ngûúâi meå cúãi manh aáo raách àùæp cho hai con. Con rêån con khöng ài vúái ngûúâi meå. Noá úã laåi trong manh aáo raách ngûúâi meå àaä cúãi àùæp cho hai con. Ngûúâi meå bûúác ài möåt bûúác laåi quay nhòn hai con, ûáa nûúác mùæt ài khöng àaânh. Con rêån con boâ ra khoãi manh aáo raách, boâ lïn möåt caânh cêy ngang vai ngûúâi meå. Ngûúâi meå vêîn quay nhòn hai con, ûáa nûúác mùæt ài khöng àaânh. Con rêån con àaä boâ lïn ngang tai ngûúâi meå, noái nhoã: - Chõ ài ài, ài tòm gaåo cho thùçng Nhaâ, con Gaåo. Ngûúâi meå ûáa nûúác mùæt. Con rêån con laåi noái: .

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TÒM MEÅ. 8. - Chõ ăi nhanh lïn. Doơc ặúđng coâ gùơp Chuâa lađng thò nhùìm rûđng míy mađ chaơy vađo. Rûđng míy chõ chaơy ặúơc, Chuâa lađng cûúôi ngûơa khöng chaơy lïn ặúơc. Ngûúâi meå hoãi: - Liïåu Chuáa laâng coá lïn àêy khöng? - Chuáa laâng gùåp chõ, àuöíi theo chõ, thò khöng lïn àêy nûäa. - Chuáa laâng cûá lïn thò laâm sao? - Thò àaä coá töi. Ngûúâi meå gaåt nûúác mùæt xuöëng nuái. Möåt luác nghe vùng vùèng tiïëng nhaåc ngûåa cuãa Chuáa laâng. Ngûúâi meå chaåy xuöëng àïën lûng chûâng nuái thò nhaåc ngûåa cuãa Chuáa laâng cuäng vang lïn úã lûng chûâng nuái. Ngûúâi meå thêëy ngûåa Chuáa laâng trûúác mùåt, kïu lïn möåt tiïëng vaâ chaåy reä vaâo rûâng mêy. Chuáa laâng nghe tiïëng ngûúâi meå kïu, phi ngûåa àuöíi theo vaâo rûâng mêy. Dêy mêy chùçng chõt, ngûåa Chuáa laâng vûúáng míy khöng chaơy ặúơc, Chuâa lađng nhaêy xuöịng ngûơa, ăuöíi theo ngûúđi meå. Mêy reä ra cho ngûúâi meå chaåy. Gai mêy àêm vaâo tay, vaâo chên, vaâo mùåt Chuáa laâng. Chên noá, tay noá, mùåt noá chaãy maáu. Chuáa laâng phaêi chaơy trúê ra, ặâng ngoađi rûđng míy nhòn vađo, gíìm theât. Ngûúđi meơ ra sûác chaåy cho xa, cho thêåt xa tiïëng gêìm theát cuãa Chuáa laâng. Ngûúâi meơ laơc míịt ặúđng vïì. Chuâa lađng gíìm theât khaên caê cöí, mađ víîn khöng thêëy ngûúâi meå ra. Chuáa laâng lïn ngûåa. Gai mêy àêm vaâo chên, maáu chaãy ra àaä khö. Gai mêy àêm vaâo tay, maáu chaãy ra àaä khö. Gai mêy ăím vađo mùơt, maâu chaêy ra ăaô khö. Maâu khö lađm thađnh nhûông ặúđng vùçn vïån trïn chên, trïn tay, trïn mùåt Chuáa laâng. Mùåt Chuáa laâng caâng thïm hung aác. *** Trïn nuâi, thùìng Nhađ vađ con Gaơo ăaô thûâc díơy. Hai ặâa quúđ tay khöng thêëy meå, ruåi mùæt nhòn chung quanh cuäng khöng thêëy meå àêu. Con Gaåo khoác, thùçng Nhaâ noái: - Chuáng ta huá to lïn thò meå vïì. Chuáng noá huá to. Tiïëng vang cuäng huá, con rêån con nghe tiïëng huá, noá bùæt chûúác tiïëng ngûúâi meå huá, huá lïn. Thùçng Nhaâ noái: .

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TÒM MEÅ. 9. - Meå nghe tiïëng chuáng ta huá röìi. Meå sùæp vïì àêëy. Thùçng Nhaâ dùæt con Gaåo ra göëc cêy gaåo, thêëy gioã gaåo treo trïn ngoån cêy. Thùçng Nhaâ thêëy caái saâo truác, noái: - Meå treo cao àïí chuáng ta ùn deâ àêy. Noá lêëy caái saâo choåc vaâo gioã gaåo, mêëy haåt gaåo rúi xuöëng. Hai anh em cuâi xuöịng nhùơt ùn. Ùn xong, hai ặâa treê nhòn xuöịng dûúâi nuâi, chuáng noá choáng mùåt, laåi öm nhau, lêëy manh aáo raách cuãa ngûúâi meå ăùưp, röìi laơi nguê thiïịp ăi. Con ríơn con víîn huâ ăïìu ăïìu, ru nguê hai ặâa treã. *** Chuáa laâng mùåt maây vùçn vïån, cûúäi ngûåa ra khoãi rûâng mêy, àang ắnh vïì thò nghe tiïịng huâ trïn nuâi. Chuâa lađng phi ngûơa lïn. Ríơn con nghe tiïëng nhaåc ngûåa, vöåi vaä boâ xuöëng nuái àoán Chuáa laâng. Chuáa laâng phi ngûåa lïn túái chöî coá tiïëng huá, chó thêëy möåt con rêån con, quaát: - Coá ba meå con chaåy qua àêy khöng? Chuáa laâng hoãi ba lêìn. Ba lêìn, con rêån con traã lúâi khöng biïët. Chuáa laâng tûác giêån àuâng àuâng, bùæt con rêån con boã vaâo möìm cùæn, nuöët chûãng, con rêån con noái: - Chuâa lađng giïịt ngûúđi, ùn ríơn, khöng ặúơc lađm ngûúđi nûôa. Chuáa laâng seä biïën thaânh con höí. Con rêån con noái xong thò Chuáa laâng biïën thaânh con höí, mùåt maây vùçn vïån rêët hung aác. Con höí chaåy vaâo hang trong rûâng. Doåc ặúđng noâ gùơp möơt ngûúđi con gaâi ăi kiïịm cuêi. Con höí gíìm lïn möơt tiïëng, nhaãy túái vöì ngûúâi con gaái, bùæt vïì hang. Ngûúâi con gaái khoác loác. Con höí ắnh ùn ngûúđi con gaâi, nhûng noâ thíịy ngûúđi con gaâi mùưt saâng nhû sao, tay deão nhû mêy, noá noái: - Tao tha chïët cho maây, nhûng tao lêëy maây laâm vúå. Ngûúâi con gaái khoác loác, giaäy giuåa. Vïì àïën hang, con höí giam ngûúâi con gaái vaâo möåt ngùn bïn. Noá chêët àaá chung quanh. Noá chêët nhûäng taãng àaá to nhêët, nùång nhêët chung quanh ngûúâi con gaái.. .

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TÒM MEÅ. 10. Tûâ khi Chuáa laâng biïën thaânh höí, dên laâng laâm ùn àaä dïî chõu hún trûúác. Nhûng con höí laåi bùæt dên laâng möîi ngaây phaãi nöåp cho noá möåt buöìng gan, gan trêu hay gan lúån. Nïëu khöng nöåp thò noá seä bùæt ngûúâi. Dên laâng rêët cùm con höí, nhûng khiïëp oai noá, nïn ngaây ngaây phaãi giïët trêu, giïët lúån, cùæt lêëy buöìng gan àem ra búâ suöëi. Ngaây ngaây höí ra àêëy lêëy gan ùn. Dên laâng vêîn tòm caách trûâ con höí ài, nhûng chûa coá dõp. Thùçng Nhaâ, con Gaåo ùn hïët gioã gaåo thò vûâa troân möåt thaáng. Ngûúâi meå vêîn chûa vïì. Con Gaåo khoác. Thùçng Nhaâ noái: - Chuáng ta phaãi ài tòm meå chûá khoác meå cuäng chùèng vïì. Thùçng Nhaâ coäng con Gaåo xuöëng nuái. Buöíi chiïìu, hai anh em túái möåt búâ suöëi. Con Gaåo vûâa khoác vûâa noái: - Sao maäi meå chùèng vïì. Gaåo kïu àoái, Gaåo khoác àoâi ùn. Thùçng Nhaâ cuäng àoái lùæm, nhûng noá khöng khoác, noá noái: - Meå thïë naâo cuäng vïì. Thùçng Nhaâ tröng trûúác tröng sau, thêëy bïn búâ suöëi coá möåt buöìng gan lúơn. Noâ ắnh nhaêy ra líịy thò con höí vûđa túâi. Thùìng Nhađ giíịu con Gaơo vađo möơt buơi kñn. Hai ặâa treê nhòn ra. Con höí ùn gan xong, vûún mònh vùçn möåt caái röìi biïën vaâo rûâng. Hai anh em phaãi bõt muäi vò muâi höi tanh cuãa con höí. Ngaây höm sau, gêìn vïì chiïìu, thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo nuáp trong buåi kñn, thêëy möåt öng cuå giaâ àem möåt buöìng gan àïën àùåt bïn búâ suöëi, cuäng vêîn chöî höm qua. Öng cuå lêëm leát nhòn xung quanh röìi ài. Xêm xêím töëi, con höí túái ùn gan xong, noá vûún mònh vùçn möåt caái röìi biïën vaâo rûâng. Hai anh em phaãi bõt muäi vò muâi höi tanh cuãa con höí. Ngaây höm sau nûäa, gêìn vïì chiïìu, thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo nuáp trong buåi kñn, thêëy möåt baâ laäo àem möåt buöìng gan àïën àùåt úã búâ suöëi, cuäng vêîn chöî höm qua. Baâ laäo lêëm leát nhòn chung quanh röìi ài. Àúåi baâ laäo ài khoãi, Nhaâ nhaãy ra. Gaåo giûä laåi, noái: - Ăûđng ra, höí cùưn chïịt. Thùçng Nhaâ noái:. .

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TÒM MEÅ. 11. - Höí chûa túái. Anh ra lêëy gan vïì cho em ùn àúä àoái. Noái xong, thùçng Nhaâ chaåy rêët nhanh ra búâ suöëi, lêëy buöìng gan trúã vïì. Con Gaåo nhaãy ra khoãi buåi, tñu tñt noái: - Nhanh lïn, nhanh lïn, höí sùæp túái àêy. Thùçng Nhaâ möåt tay cêìm buöìng gan, möåt tay dùæt Gaåo, noái: - Vađo síu trong rûđng keêo höí vađo bùưt ặúơc. Hai ặâa vađo síu trong rûđng. Thùìng Nhađ nhúâ höìi ăi vúâi öng laôo Àaá. Öng laäo Àaá daåy noá caách àêåp àaá lêëy lûãa. Noá àêåp àaá, lûãa toáe ra. Hai ặâa chíịt cuêi khö lađm bïịp nûúâng gan, nûúâng chñn ăïịn ăíu ùn ăïịn àêëy. Con höí àïën búâ suöëi nhû moåi khi. Khöng thêëy buöìng gan , noá gêìm lïn möåt tiïëng. Con Gaåo öm chêìm lêëy anh, noái: - Chaåy ài khöng höí bùæt. Thùçng Nhaâ noái: - Khöng súơ. Noâ khöng vađo ăíy ặúơc. Con höí suåc saåo chung quanh möåt höìi lêu. Noá ài àïën àêu thò àaá bùng cíy ăöí ăïịn ăíịy, nhûng noâ khöng vađo ặúơc chöî thùìng Nhađ vađ con Gaåo. Ngaây höm sau cuäng thïë. Ngaây höm sau nûäa cuäng thïë. Con höí suåc saåo chung quanh möåt höìi lêu. Noá ài àïën àêu thò àaá bùng cêy àöí ăïịn ăíịy, nhûng noâ víîn khöng vađo ặúơc chöî thùìng Nhađ vađ con Gaơo. Noá gêìm lïn, tiïëng gêìm lay rûâng chuyïín nuái. Cuöëi cuâng noá löìng löån ra vïì. Thùçng Nhaâ, con Gaåo laåi nûúáng gan, chñn àïën àêu ùn àïën àêëy. Con Gaåo noái: - Àïí daânh cho meå möåt miïëng gan keão meå àoái. *** Con höí vïì hang, gêìm theát dûä túån. Vúå höí súå khiïëp, chaåy sang ngùn bïn, öm mùåt khoác. Ngaây höm sau, con höí ra búâ suöëi rêët súám. Noá nêëp sau möåt buåi lau. Buöíi chiïìu, noá thêëy möåt öng laäo mang buöìng gan àùåt bïn búâ suöëi, lêëm leát nhòn chung quanh röìi ài. Öng laäo vûâa ài .

<span class='text_page_counter'>(12)</span> TÒM MEÅ. 12. thò coá möåt thùçng beá chaåy túái xaách buöìng gan chaåy vuåt vaâo rûâng sêu. Con höí gêìm lïn: - Thùçng beá höîn laáo, muöën söëng thò àïí buöìng gan àêëy. Noá nhe nanh, vïính rêu, nhaãy nhûäng bûúác nhanh nhû gioá, àuöíi theo thùìng Nhađ. Noâ ặâng xa, thíịy möơt ăöịng lûêa to, hai ặâa treê ngöìi nûúáng gan, muâi thúm phûng phûác. Con höí theâm roã möåt baäi nûúác boåt tanh tûúêi. Noâ nhaêy xöì vađo, nhûng ăaâ bùng cíy ăöí, noâ khöng vađo ặúơc chöî thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo. Noá gêìm lïn nhûäng tiïëng lay rûâng chuyïín nuái. Noá àiïn cuöìng, löìng löån ra vïì. Vïì àïën hang, con höí gêìm theát dûä túån. Vúå höí súå khiïëp nùçm trong ngùn bïn, öm mùåt khoác. Con höí quaát: - Coâ hai ặâa treê cuđng giöịng ngûúđi vúâi mađy, daâm caê gan líịy gan cuãa tao ùn. Maây vaâo rûâng sêu, chöî naâo coá lûãa laâ chöî chuáng noá nêëp, döî àem chuáng noá vïì àêy. Vúå höí noái: - Höí cođn khöng ăem vïì ặúơc, töi ăem thïị nađo ặúơc? Con höí haá röång möìm, nhe nanh nhoån hoùæt, mùæt àoã ngêìu nhû miïëng tiïët. Noá laåi gêìm: - Khöng ăem ặúơc hai ặâa treê vïì ăíy, thò tao bùưt hïịt dín lađng ùn gan. Vúå höí nghe noá doåa bùæt hïët dên laâng ùn gan, lo súå quaá àaânh phaãi ài. Nhûng vûâa ài, vúå höí vûâa khoác. Vúå höí àïën chöî hai anh em Nhađ vađ Gaơo. Hai ặâa ăang nguê, aânh lûêa ûêng höìng trïn traân thùìng Nhađ trïn traân con Gaơo. Vúơ höí nhòn hai ặâa treê cađng thûúng, nûúâc mùæt chaãy roâng roâng. Nûúác mùæt chaãy trïn traán cuãa Nhaâ, trïn maá cuãa Gaåo. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo choaâng tónh dêåy. Chuáng noá ruåi mùæt, thêëy trûúác mùåt laâ möåt ngûúâi con gaái xinh àeåp, nhûng mùåt buöìn buöìn nhû mùåt ngûúâi meå. Thùçng Nhaâ ngöìi dêåy, hoãi: - Chõ laâ ai? Con Gaåo cuäng ngöìi dêåy, chaåy àïën nùæm tay vúå höí, hoãi: - Chõ úã àêu àïën àêy?. .

<span class='text_page_counter'>(13)</span> TÒM MEÅ. 13. Vúơ höí khöng traê lúđi ặúơc, ặâng khoâc. Con Gaơo chaơy ăïịn öm chên vúå höí. Thùçng Nhaâ cuäng chaåy àïën cêìm tay vúå höí. Thùçng Nhaâ hoãi: - Chõ laâ ai maâ laåi khoác? Con Gaåo cuäng hoãi: - Chõ úã àêu àïën àêy maâ cûá khoác maäi thïë? Vúå höí ngheån ngaâo noái: - Thöi, hai em ặđng hoêi nûôa. Hai em cûâ ăi theo chõ ăíy, chõ seô noái cho hai em hiïíu. Thùçng Nhaâ hoãi: - Ài vúái chõ aâ? Ài àêu? Con Gaåo cuäng hoãi: - Ăi vúâi chõ ađ? Chõ ặa em ăïịn vúâi meơ em nheâ. Mùåt vúå höí cuäng buöìn nhû mùåt ngûúâi meå. Tiïëng noái cuãa vúå höí cuäng ïm dõu nhû tiïëng noái cuãa ngûúâi meå. Con Gaåo bùçng loâng ài vúái vúå höí. Thùçng Nhaâ cuäng bùçng loâng. Hai anh em giuơc vúơ höí ăi, vúơ höí laơi khöng ăi, ặâng nguýn möơt chöî, nûúác mùæt chaãy roâng roâng. Vúå höí nghô: - Khöng leä àem hai em vïì cho höí ùn gan. Con Gaåo noáng loâng tòm meå, giuåc vúå höí ài. Thùçng Nhaâ cuäng giuåc. Vúå höí vêîn chûa chõu ài. Chúåt vúå höí nghô ra möåt caách, baão hai em chui vaâo vaáy, röìi tiïën vïì hang. Höí thêëy vúå vïì, hoãi: - Coá tòm thêëy chuáng noá khöng? Vúå höí noái: - Chó thíịy nuâi bùng cíy ăöí, ăöịng lûêa víîn chaây, hai ặâa treê ăi röìi.. .

<span class='text_page_counter'>(14)</span> TÒM MEÅ. 14. Höí gêìm lïn möåt tiïëng lay rûâng chuyïín nuái. Vúå höí súå khiïëp. Con Gaåo baám chùåt lêëy thùçng Nhaâ. Höí nhòn vaáy vúå thêëy luâng thuâng hoãi: - Sao to thïë kia? Vúå höí noái: - Sùæp àeã, laâm buöìng cho töi àeã. Höí chó vaâo ngùn riïng cuãa vúå höí, baão: - Cûá vaâo àoá maâ àeã ài. Vúå höí noái: - Phaãi tha thïm àaá vaâo. Höí beân ài tha àaá chêët àêìy chung quanh ngùn cuãa vúå höí. Vúå höí vaâo ngùn, caâi cûãa àaá laåi. Trong ngùn àaá dêìy, con Gaåo khoác suåt suâi. Thùçng Nhaâ hoãi vúå höí: - Sao chõ laåi lûâa chuáng töi vïì àêy cho höí ùn thõt chuáng töi? Vúơ höí laơi khoâc, cuâi xuöịng chuơm ăíìu vađo hai ặâa treê, kïí laơi vò sao vúơ höí bùưt buöơc phaêi ặa Nhađ vađ Gaơo vïì ăíy. Cuöịi cuđng, vúơ höí noâi: - Chõ khöng ặa hai em vïì ăíy thò höí ùn thõt hïịt dín lađng. Chõ àem hai em vïì àêy, hai em tröën trong naây vúái chõ àïí tòm mûu giïët höí. Mùåt vúå höí buöìn nhû mùåt ngûúâi meå. Tiïëng noái cuãa vúå höí ïm dõu nhû tiïëng noái ngûúâi meå. Nhaâ vaâ Gaåo bùçng loâng tröën trong ngùn àaá vúái vúå höí. Höí ài rûâng vïì, nhòn vaâo phña ngùn àaá, gêìm lïn, hoãi: - Àeã chûa? Vúå höí chûa kõp traã lúâi, noá àaä phöìng muäi lïn. Noá ngûãi thêëy húi treã con, noá gêìm: - Ăeê ngûúđi ađ? Míịy ặâa? Ăem ra ăíy. Vúå höí traã lúâi: - Hai ặâa, khöng ăem ra ặúơc. Noâ nhoê, ra gioâ noâ chïịt. .

<span class='text_page_counter'>(15)</span> TÒM MEÅ. 15. - Khöng àem ra thò múã cûãa tao vaâo. - Vađo khöng ặúơc, noâ nhoê, noâ thíịy böị höí, noâ súơ noâ chïịt. - Noá nhoã, gan noá to chûâng naâo? - Noá nhoã, gan noá bùçng àöët tay. Höí liïëm meáp boã ài, nghe xa xa coá tiïëng àaá bùng, cêy àöí. Vúå höí kïí laơi chuýơn bõ höí bùưt eâp lađm vúơ nhû thïị nađo cho hai ặâa treê nghe. Thùçng Nhaâ cuäng kïí tònh caãnh nhaâ mònh cho vúå höí nghe. Con Gaåo öm chùåt lêëy thùçng Nhaâ, thùçng Nhaâ öm chùåt lêëy vúå höí, vúå höí öm chùåt lêëy hai em. Tûâ àöi mùæt vúå höí saáng nhû sao, hai doâng nûúác mùæt chaãy ra trong nhû nûúác suöëi, rúi xuöëng baân tay nhoã cuãa con Gaåo vaâ thùçng Nhaâ. Con Gaåo hoãi: - Meå em àêu? Vúå höí noái: - Caác em thïë naâo cuäng tòm thêëy meå. Chõ thïë naâo cuäng thêëy nhaâ. Vúå höí leãn ra, vaâo rûâng traãy muöîm vïì cuâng hai em ùn. Ùn xong hai ặâa treê nguê. Vúơ höí ngöìi nhòn hai em, thíịy chuâng noâ hiïìn lađnh, thûúng chuáng noá bú vú, vúå höí laåi khoác. Vúå höí cêët tiïëng ïm aái ru cho hai em nguã say. *** Höm sau höí laåi hoãi: - Ăaô nhúân chûa? Ăem möơt ặâa ra ăíy tao ùn gan. Vúå höí noái: - Cođn beâ lùưm. Chûa nhúân ặúơc lađ bao. Ùn bíy giúđ chùỉng boô. Ngaây höm sau, höí laåi hoãi. Vúå höí laåi traã lúâi nhû thïë. Höí gêìm lïn, laâm cho caã hang àaá rung lïn nhû sêëm àöång. Höí noái: - Mađy khöng ặúơc noâi quanh. Tao heơn möơt ngađy nûôa. Ngađy mai, mađy khöng ặa möơt ặâa ra thò tao seô phaâ cûêa vađo löi caê ba ặâa chuâng maây ra ùn möåt luác. .

<span class='text_page_counter'>(16)</span> TÒM MEÅ. 16. Noái xong höí ra ài, nghe xa xa àaá bùng cêy àöí êìm êìm. Ba ngûúâi trong hang öm nhau khoác. Con Gaåo noái: - Meå úã àêu, meå vïì àoán con, höí noá sùæp ùn gan con röìi. Luác naây ngûúâi meå thêëy nhoái àau trong ruöåt. Ngûúâi meå àaä ài luâng hïët rûâng nuái, àêìu söng ngoån nguöìn àïí tòm con, nhûng khöng gùåp. Ngaây àïm ngûúâi meå chó khoác, mùæt ngûúâi meå àaä múâ ài. Thùçng Nhaâ lêëy tay gaåt nûúác mùæt, noái vúái vúå höí: - Chõ ra cùæt lêëy möåt miïëng gan úã búâ suöëi vïì, ngaây mai höí hoãi thò ặa ra cho noâ, baêo rùìng gan ngûúđi beâ hún gan tríu. Vúå höí ra búâ suöëi cùæt lêëy möåt miïëng gan trêu àem vïì. Thùçng Nhaâ noái: - Chõ lêëy ba gai mêy nheát kñn vaâo trong miïëng gan, höí ùn gan, gai mêy seä àêm thuãng ruöåt höí. Ngaây höm sau, höí gêìm: - Ăem möơt ặâa ra ăíy ăïí tao ùn gan. Vúå höí noái: - Töi giïịt möơt ặâa röìi. Ăíy ăaô sùĩn buöìng gan cuêa noâ ăïí böị höí ùn. Höí cûúâi, mùåt höí cûúâi laåi caâng xêëu xñ, dûä túån. Höí khen vúå höí töët. Vúơ höí ặa miïịng gan cho höí. Höí hoêi: - Sao gan khöng tûúi? Vúå höí noái: - Gan ngûúâi khöng tûúi bùçng gan trêu, gan lúån, nhûng böí hún gan trêu, gan lúån. Höí laåi hoãi: - Sao gan ngûúâi coá caái gò vûúng vûúáng khoá ùn? Vúå höí noái:. .

<span class='text_page_counter'>(17)</span> TÒM MEÅ. 17. - Gan ngûúâi khöng mïìm bùçng gan trêu, gan lúån, nhûng gan ngûúâi böí hún gan trêu, gan lúån. Höí ùn xong thò lûúäi höí toáe maáu, toaåc ra laâm àöi, ruöåt höí àau nhû kim àêm. Vúå höí caâi cûãa àaá laåi thêåt cêín thêån. Höí gêìm, höí quaát, höí kïu. Höí goåi vúå höí ra àêëm lûng cho höí. Vúå höí khöng ra, höí noái: - Maây phaãn tao, tao biïët röìi. Noá gêìm lïn möåt tiïëng, àaá trong hang lúã êìm êìm. Noá huác vaâo ngùn bïn, ăaâ vúô toaâc ra. Noâ tröng thíịy vúơ ăang öm hai ặâa treê. Noâ laách vaâo, nhûng àaá àaä keåp lêëy àêìu con höí, àêìu con höí vúä toaác ra. Thùìng Nhađ, con Gaơo vađ vúơ höí phaêi ặa tay lïn bõt muôi vò muđi tanh höi cuãa con höí. Thùçng Nhaâ noái: - Höí chïët röìi. Phaãi àem chön höí ngoaâi hang. Ba ngûúâi àaâo möåt caái höë sêu, vûát xaác höí xuöëng, lêëp àêët lïn. *** Con Gaåo àem manh aáo raách cuãa ngûúâi meå ra phúi. Nhúá meå, Gaåo khoác, nûúác mùæt cuãa Gaåo rúi xuöëng àêët. Thùçng Nhaâ vûâa nhúá meå vûâa thûúng em, cuäng khoác, nûúác mùæt cuãa Nhaâ rúi xuöëng àêët. Ngûúâi con gaâi vûđa nhúâ nhađ vûđa thûúng hai ặâa treê bú vú, cuông khoâc, nûúâc mùưt cuãa ngûúâi con gaái rúi xuöëng àêët. Thùçng Nhaâ vaâo trong ngùn lêëy ra möåt höåt muöîm àem vuâi xuöëng àêët. Noá noái: - Muöîm úi, maây moåc lïn cho chuáng tao khuêy khoãa chuát naâo. Saáng höm sau, ba ngûúâi chaåy ra, thêëy muöîm àaä moåc mêìm. Gaåo khöng khoác nûäa. Ngûúâi con gaái cuäng vui lïn. Buöíi trûa, ba ngûúâi chaåy ra, thêëy muöîm àaä cao bùçng àêìu ngûúâi con gaái. Ba ngûúâi vöî tay cûúâi. Buöíi chiïìu, ba ngûúâi chaåy ra, thêëy muöîm àaä cao vuát túái mêy, caânh laá rûúâm raâ nhû möåt caái taán lúán múã ra rúåp caã möåt vuâng. Ba ngûúđi ặâng dûúâi göịc muöîm nhaêy nhoât. Saâng höm sau, muöîm chi chñt nhûäng quaã laâ quaã. Ngûúâi con gaái traãy ba quaã muöîm vûâa ngoåt vûâa thúm. Ba ngûúâi ùn vaâo maát loâng maát daå. Chim rûâng nghe tin höí chïët, trûúác hang höí .

<span class='text_page_counter'>(18)</span> TÒM MEÅ. 18. laåi coá cêy muöîm to boáng rêm rêët maát, quaã vûâa thúm vûâa ngoåt. Chuáng noá rñu rñt ca, ruã nhau bay àïën cêy muöîm. Àêìu tiïn laâ chim chaâo maâo. Thùçng Nhaâ ngöìi dûúái göëc muöîm vúái con Gaåo vaâ ngûúâi con gaái, thêëy chaâo maâo nghiïng maâo ùn muöîm, beân hoãi: - Chaâo maâo coá biïët meå töi úã àêu khöng? Chaâo maâo hoãi: - Ngûúâi thïë naâo? - Giöëng töi nhû àuác. - Thïë thò khöng biïët. - Chaâo maâo khöng biïët thò khöng cho chaâo maâo ùn. Thùçng Nhaâ xua con chaâo maâo. Chaâo maâo vûâa bay ài thò möåt con saáo àïën. Thùçng Nhaâ ngöìi dûúái göëc cêy muöîm vúái con Gaåo vaâ ngûúâi con gaái, thêëy saáo àang lêëy moã ngùæt róa möåt quaã muöîm, beân hoãi: - Saáo coá biïët meå töi úã àêu khöng? - Ngûúâi thïë naâo? - Giöëng töi nhû àuác. - Thïë thò khöng biïët. - Saáo khöng biïët thò khöng cho saáo ùn. Thùçng Nhaâ xua con saáo. Saáo vûâa bay ài thò möåt con àaåi baâng àïën. Àaåi baâng maâo àoã moã vaâng, löng cöí oáng aánh nùm mêìu, hai caánh xoâe ra rúåp caã hang höí. Thùçng Nhaâ ngöìi dûúái göëc cêy muöîm vúái con Gaåo vaâ ngûúâi con gaái, thêëy àaåi baâng ùn quaã, beân hoãi: - Àaåi baâng coá biïët meå töi úã àêu khöng? Àaåi baâng nhòn thùçng Nhaâ, nhòn con Gaåo möåt luác lêu laåi nhòn ngûúâi con gaái. Àaåi baâng noái:. .

<span class='text_page_counter'>(19)</span> TÒM MEÅ. 19. - Àaåi baâng coá biïët möåt baâ giöëng hai em nhû àuác, baâ coá möåt trai tïn laâ Nhaâ, möåt gaái tïn laâ Gaåo, baâ vêîn nhùæc hai con, nhûng khöng biïịt ặúđng vïì. - Thïë thò àuáng laâ meå chuáng töi röìi. Meå töi úã àêu, àaåi baâng? - Phaãi ài qua ba rûâng, böën söng, baãy nuái, röìi àïën möåt bïën söng, nûúác trong nhû gûúng, bïën coá möåt cêy àa um tuâm maát rûúåi. Meå caác em thûúâng hay àïën àêëy tùæm rûãa. - Àaåi baâng dêîn chuáng töi ài tòm meå nheá. - Àïí àaåi baâng ùn no thò àaåi baâng dêîn caác em ài tòm meå. - Thïị thò ăaơi bađng ùn ăi, ùn nhanh lïn röìi ặa chuâng töi ăi tòm meå. Àaåi baâng ùn xong, noái: - Hai em treâo lïn mònh àaåi baâng, mònh àaåi baâng ïm nhû böng, êëm nhû nùæng, àaåi baâng seä dêîn hai em ài tòm meå. *** Thùçng Nhaâ àúä con Gaåo lïn mònh àaåi baâng, röìi bûúác lïn ngöìi ăùìng sau ặâa em. Hai anh em quay laơi thíịy ngûúđi con gaâi ặâng trûúâc cûãa hang, mùåt buöìn buöìn nhû mùåt ngûúâi meå . Ngûúâi con gaái noái: - Hai em ài tòm meå, chõ thò bao giúâ tòm thêëy nhaâ? Ngûúâi con gaái sa nûúác mùæt, nûúác mùæt trong nhû nûúác suöëi. Thùçng Nhaâ noái: - Ăaơi bađng úi, ăaơi bađng coâ giuâp cho chõ töi tòm ặúơc nhađ khöng? Àaåi baâng noái: - Ra búđ suöịi, ăi vađo con ặúđng ăaâ, ăïịn tòm öng laôo Ăaâ öng laôo Ăaâ seô chó ặúđng cho chõ vïì nhađ. Ngûúâi con gaái noái: - Lađm sao mađ tòm ăïịn ặúơc nhađ öng laôo Ăaâ?. .

<span class='text_page_counter'>(20)</span> TÒM MEÅ. 20. - Ăaơi bađng seô thaê laâ muöîm úê doơc ặúđng, chöî nađo coâ laâ muöîm thò ăi, chõ seô tòm ặúơc nhađ öng laôo Ăaâ. Ngûúđi con gaâi noâi vúâi hai ặâa beâ: - Hai em tòm ặúơc meơ röìi thò vïì chöî öng laôo Ăaâ cho chõ ặúơc gùåp, keão chõ nhúá hai em. Thùçng Nhaâ noái: - Duâ xa, duâ khoá chuáng em cuäng tòm gùåp chõ. Ngûúđi con gaâi ặâng trûúâc cûêa hang, nhòn hai ặâa treê gíơt gíơt àêìu. Con Gaåo giûä chùåt manh aáo raách cuãa meå. Thùçng Nhaâ möåt tay giûä Gaåo, möåt tay nùæm löng cöí àaåi baâng. Àaåi baâng cêët tiïëng hoát nhû tiïëng saáo, xoâe hai caánh biïëc nhû mêy xanh, bay böíng lïn giúâi. Hai anh em quay laơi thíịy ngûúđi con gaâi víîn ặâng trûúâc cûêa hang gíơt gíơt ăíìu. Ăaơi baâng thónh thoaãng laåi nhaã xuöëng möåt laá muöîm. *** Àaåi baâng bay qua rûâng, bay qua nuái, mònh àaåi baâng ïm nhû böng, êëm nhû nùæng, tiïëng àaåi baâng kïu nhû tiïëng saáo. Àaåi baâng bay qua möåt con söng, thùçng Nhaâ giêåt löng cöí àaåi baâng, hoãi: - Àêy röìi phaãi khöng, àaåi baâng? Àaåi baâng noái: - Chûa phaãi. Bïën söng meå em hay túái trong chûá khöng àuåc. Thónh thoaãng con Gaåo noái: - Àaåi baâng úi, àaåi baâng thaã laá muöîm xuöëng keão chõ töi laåc löëi. Àaåi baâng bay qua rûâng, bay qua nuái, mònh àaåi baâng ïm nhû böng, êëm nhû nùæng, tiïëng àaåi baâng kïu nhû tiïëng saáo. Àaåi baâng bay qua möåt con söng, coá bïën um tuâm. Thùçng Nhaâ giêåt löng cöí àaåi baâng, noái: - Àêy röìi phaãi khöng àaåi baâng? Àaåi baâng noái: .

<span class='text_page_counter'>(21)</span> TÒM MEÅ. 21. - Chûa phaãi. Bïën söng meå em hay túái laâ bïën cêy àa, khöng phaãi bïën cêy si. Con Gaåo chûåc khoác. Noá noái: - Coá gùåp meå thêåt khöng? Àaåi baâng noái: - Gaơo ặđng söịt ruöơt. Phaêi bay qua ăuê ba rûđng, böịn söng, baêy nuái múái tòm thêëy meå. Àaåi baâng bay hïët ba rûâng, böën söng, baãy nuái, mònh àaåi baâng ïm nhû böng, êëm nhû nùæng, tiïëng àaåi baâng kïu nhû tiïëng saáo. Túái möåt bïën söng, coá möåt cêy àa cöí thuå um tuâm, àaåi baâng tûâ tûâ àöî xuöëng. Luác êëy vaâo giûäa trûa. Àaåi baâng noái: - Meå hai em úã àêy. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo nhaãy xuöëng àêët vöî tay cûúâi. Thùçng Nhaâ öm lêëy cöí àaåi baâng noái: - Àaåi baâng töët lùæm. Bêy giúâ àaåi baâng chó cho töi àïën chöî meå töi. Àaåi baâng noái: - Caác em treâo lïn cêy àa, túái caái caânh chôa ngang mùåt nûúác. Caác em nhòn xuöëng söng. Laát nûäa, baâ con ài kiïëm cuãi qua àêy, thûúâng hay xuöëng rûãa mùåt. Caác em thêëy trïn mùåt nûúác, ai giöëng mùåt hai em, thò àêëy chñnh laâ meå caác em. Noái xong, con àaåi baâng maâo àoã, moã vaâng, löng cöí oáng aánh nùm mêìu, mònh ïm nhû böng, êëm nhû nùæng, xoâe caánh to röång, vöî caánh bay cao, tiïëng kïu ïm aái nhû tiïëng saáo. Thùçng Nhaâ àúä con Gaåo treâo lïn cêy àa. Hai anh em baám trïn caái caânh cao moåc chôa ra ngang mùåt nûúác. Chuáng noá soi mùåt trïn dođng söng trong vùưt, mùơt hai ặâa nöíi trïn mùơt nûúâc, giöịng nhau nhû àuác. Nhûäng ngûúâi àaân baâ ài kiïëm cuãi vïì, buöíi trûa oi bûác, ai nêëy àïìu àùåt gaánh cuãi dûúái göëc àa, röìi xuöëng bïën rûãa mùåt lau mònh. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo nhòn xuöëng mùåt söng. Mùåt chuáng noá hiïån lïn rêët roä, .

<span class='text_page_counter'>(22)</span> TÒM MEÅ. 22. nhûng hai ặâa khöng thíịy mùơt ai giöịng nhû mùơt chuâng noâ. Ăaâm ngûúâi rûãa mùåt lau mònh xong, laåi cêët gaánh ài. Àaám ngûúâi khaác àïën. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo laåi nhòn xuöëng mùåt söng nhûng khöng thêëy mùåt ai giöëng nhû mùåt chuáng noá. Con Gaåo khoác, thùçng Nhaâ noái: - Em Gaơo ặđng khoâc, ăaơi bađng khöng noâi döịi ăíu. Àaám ngûúâi rûãa mùåt lau mònh xong, laåi cêët gaánh ài. Àaám ngûúâi khaác àïën. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo nhòn xuöëng mùåt söng, mùåt chuáng noá hiïån lïn rêët roä, giöëng nhau nhû àuác. Böîng chuáng noá thêëy hiïån trïn mùåt nûúác trong, mùåt möåt ngûúâi àaân baâ giöëng mùåt chuáng noá nhû àuác. Ngûúâi àaân baâ àang rûãa mùåt, cuäng thêëy hiïån trïn mùåt nûúác trong mùơt hai ặâa treê giöịng mùơt mònh nhû ăuâc. Nûúâc mùưt cuêa ngûúđi ăađn baâ roã xuöëng doâng söng. Nûúác mùæt cuãa thùçng Nhaâ, nûúác mùæt cuãa con Gaåo cuäng roã xuöëng doâng söng. Doâng nûúác tröi, nûúác söng trong vùæt, ba khuön mùåt giöëng nhau nhû àuác, chuåm vaâo nhau röìi laåi toãa ra, toãa ra röìi laåi chuåm vaâo nhau. Con Gaåo giú manh aáo raách vêîy . Noá noái: - Meå úi! Thùçng Nhaâ cuäng noái: - Meå úi! Ngûúđi ăađn bađ giú tay ra ăoân hai ặâa treê. Mùơt ngûúđi meơ khöng buöìn nûäa, mùæt ngûúâi meå khöng múâ nûäa. Tiïëng noái ïm nhû ru cêët lïn: - Laåi àêy con. Thùçng Nhaâ vaâ con Gaåo öm chùåt lêëy ngûúâi meå, ngûúâi meå öm chùåt lêëy hai con. Ngûúâi meå noái: - Meå ài kiïëm ùn, mong cho Nhaâ coá nhaâ, Gaåo coá gaåo, khöng ngúâ laơc ặúđng, ăïí ăïịn nöîi hai con khöí súê. Vûâa noái vûâa vuöët toác röëi buâ cuãa con giai, lau nûúác mùæt cho con gaái. Tiïëng ngûúâi meå ïm hún tiïëng saáo cuãa àaåi baâng, ïm hún tiïëng ngûúâi con gaái trong hang höí. Tay ngûúâi meå ïm hún böng, êëm hún nùæng. Thùçng Nhaâ bùæt àêìu kïí cho meå nghe nhûäng chuyïån chuáng noá gùơp úê doơc ặúđng. Ngûúđi meơ noâi: .

<span class='text_page_counter'>(23)</span> TÒM MEÅ. 23. - Chuáa laâng chïët röìi, höí cuäng khöng coân. Meå con ta gùåp nhau, thïë naâo Nhaâ cuäng coá nhaâ, Gaåo cuäng coá gaåo. Ngûúâi meå cêët tiïëng haát ru cho hai con nguã, vaâ noái: - Caác con nguã ài cho àúä mïåt. Töåi tònh caác con vêët vaã. Chöëc nûäa meå seä mua quaâ cho caác con ùn. Trong tay ngûúâi meå, hai anh em àaánh möåt giêëc nguã ngon. Ngûúâi meå nhòn con, khi thò móm cûúâi, khi laåi ûáa nûúác mùæt. Ngûúâi meå haát: - Trúã vïì laâng tûâ nay coá nhaâ, coá gaåo, coá meå coá con. Con úi con nguã cho ngoan... (Theo möåt chuyïån cöí tñch Têy Nguyïn). .

<span class='text_page_counter'>(24)</span> TÒM MEÅ. 24. Vuå kiïån chêu chêëu Ngađy íịy coâ möơt con chíu chíịu maêi mï kiïịm ùn laơc míịt ặúđng vïì. Töëi àïën, trúâi reát laåi mûa rúi raã rñch, laâm cho chêëu ta run rêíy. Noá muöịn tòm möơt chöî nguê, nhûng boâng ăen dađy ăùơc chùỉng biïịt ặúđng naâo maâ lêìn. - "Ta cûá boâ liïìu may gùåp chöî naâo khoãi ûúát thò nùçm taåm möåt àïm". Nghô vêåy, chêëu ta cûá löìm cöìm boâ maäi trïn möåt caânh cêy múâi baâm ặúơc. Cuöịi cuđng, khöng ngúđ noâ laơi loơt ặúơc vađo nhađ chim ri. Àïën àêy, chêu chêëu thêëy êëm aáp dïî chõu. Nhûng möåt tiïëng hoãi cêët lïn: - Àïm höm khuya khoùæt, ai vaâo nhaâ töi àoá? Kheáo keão àaåp lïn míịy ặâa con töi! Thíịy chim ri meơ ặâng lïn hoêi thïị, chíịu rïn ró ăaâp khöng ra húi: - Töi laâ chêëu àêy!... Àïm laånh quaá... Laâm ún cho nguã nhúâ möåt àïm, saáng dêåy ài ngay. - Nhaâ raách naát laåi chêåt chöåi, mêëy meå con nùçm khöng àuã. Thöi chuá ài tòm núi khaác ài! Nhûng chêëu vêîn kïu naâi: - Cho gheâ lûng nùìm möơt tñ phña ngoađi nađy cuông ặúơc, keêo töi laơnh coâng khöng thïí bûúâc ăi ăíu ặúơc nûôa. Nghe noái, chim ri meå thûúng haåi, beân àaáp: - Thöi ặúơc, cho chuâ mađy nùìm gheâ bïn kia, nhûng phaêi co cùỉng keêo ăaơp vađo míịy ặâa con ta. Thïë laâ chêëu xïëp hai caâng vaâo buång, àùåt lûng ngay bïn caånh mêëy con beá cuãa chim ri. Chó möåt chöëc sau, chêëu cuäng nhû chim ri ai nêëy àïìu ngon giêëc. .

<span class='text_page_counter'>(25)</span> TÒM MEÅ. 25. Àang nguã say sûa, böîng nhiïn möåt tiïëng nai kïu "taác" bïn caånh nhaâ. Tiïëng kïu quaá to laâm cho chêu chêëu giêåt mònh tónh dêåy. Chêëu vûún vai röìi quïn mêët lúâi chim ri dùån, duöîi thùèng àöi cùèng daâi thûúåt cuãa noá. Nhaâ chim ri vöën àùåt lú lûãng trïn möåt caânh na, nhaâ quaá raách naát vò gioá àaánh taã túi lêu ngaây chûa kõp chûäa. Chêu chêëu duöîi maånh àöi caâng laâm cho caã möåt chöî nùçm kïu rùng rùæc: - Öi chao! Àöí mêët, àöí mêët. Chim ri meå kïu tûúáng lïn. Quaã nhiïn caái duöîi chên cuãa chêëu àaä laâm haåi noá. Mêëy con chim con bõ àaåp döìn vïì möåt phña, caái nhaâ nghiïng hùèn, chó möåt chöëc rúâi khoãi caânh na, möåt con chim non coân nguã say cuäng lùn theo vaâ rúi toäm xuöëng söng. Meå con chim bay loaån xaå ài tòm thò noá àaä bõ nûúác cuöën ài mêët. Tûác giêån vò chêu chêëu tûå dûng vö cúá àïën gêy tai hoåa cho nhaâ mònh, saáng höm sau meå con chim ri beân ài kiïån vúái Buåt. Nghe nguyïn caáo trònh baây àêìu àuöi, Buåt liïìn theo àïën têån núi xem xeát röìi goåi chêu chêëu àïën hoãi: - Taåi sao nhaâ ngûúi àïm höm àïën laâm haåi nhaâ ngûúâi ta? Chêu chêëu cuái àêìu nhêån rùçng quaã noá coá gêy tang toác cho nhaâ chim ri, nhûng noá cuäng cho Buåt biïët rùçng noá vöën khöng coá aác yá: - Töi khöng phaãi laâ keã vö ún baåc nghôa àêu. Vò con nai tûå dûng úã àêu àïën kïu theát vaâo tai laâm cho töi giêåt naãy mònh. Chñnh vò thïë maâ töi duöîi chên theo thoái quen nïn múái ra nöng nöîi. Thêëy chêu chêëu tònh thûåc nïn Buåt cuäng thûúng haåi, beân cho goåi nai àïën, kïí cho nai biïët àêìu àuöi sûå viïåc xaãy ra, röìi baão: - Nhaâ àöí, con chïët, roä raâng laâ taåi tiïëng kïu theát cuãa nhaâ ngûúi. Taåi sao nhaâ ngûúi àïm höm khuya khoùæt àïën àêy kïu röëng lïn laâm gò àïí gêy nïn tai vaå? Nai vöåi vaâng traã lúâi: - Oan töi quaá! Luác êëy töi cuäng àang lim dim àöi mùæt. Tûå nhiïn möåt quaã na xanh rúi xuöëng truáng vaâo mùåt laâm cho töi toaáng àaãm kïu lïn. Vêåy laâ taåi quaã na chûá khöng phaãi taåi töi.. .

<span class='text_page_counter'>(26)</span> TÒM MEÅ. 26. Nghe nai baây toã coá lyá, Buåt laåi quay sang hoãi cêy na: - Vò sao ngûúi laåi àïí cho quaã xanh rúi truáng vaâo mùåt con nai, laâm cho noá heát tûúáng lïn, gêy tai vaå cho nhaâ ngûúâi ta. Ngûúi àaä biïët töåi chûa? Na àúåi Buåt buöåc töåi xong, lêåp tûác traã lúâi: - Bêím ngaâi. Töi àêu coá muöën quaã xanh cuãa töi rúi. Vò con sêu noá laâm haåi töi, noá cùæn cuöëng quaã xanh, cho nïn quaã múái ruång àêëy aå! Ăïịn lûúơt síu ặúơc Buơt sai goơi ăïịn kïí cho nghe sûơ tònh röìi kïịt töåi: - Nhaâ ngûúi àaä thêëy roä chûa? Nïëu nhaâ ngûúi khöng cùæn quaã na xanh thò laâm gò coá tai vaå xaãy àïën cho nhaâ chim ri. Vêåy ngûúi khöng traânh ặúơc töơi löîi. Nhûng Buåt khöng ngúâ sêu cuäng khöng nhêån töåi. Sêu àaáp: - Bêím ngaâi, töi vöën söëng yïn úã trong àaám laá khö dûúái kia. úã àoá töi coá nhiïìu thûác ùn ngon laânh. Nhûng mêëy höm nay coá con gaâ úã àêu àïën suåc saåo tòm giïët caã hoå nhaâ töi rêët laâ kinh khuãng. May mùæn laâm sao, töi ba chín böịn cùỉng bođ ặúơc lïn ăíy. Chùỉng coâ gò nheât vađo buơng nïn töi phaãi gùåm chuát voã quaã na xanh cho àúä àoái. Nïëu coá rúi truáng vaâo nai hay laâ con gò khaác thò àiïìu àoá khöng phaãi taåi töi maâ laâ taåi con gaâ kia. Laơi ăïịn lûúơt gađ ặúơc goơi ăïịn ăöịi chíịt. Gađ vöịn khöng phaêi qú taåi khu vûåc naây. Noá coá möåt àaân con. Meå con thûúâng dêîn nhau ài kiïëm ùn. Nhûng thûâc ùn ngađy möơt hiïịm. Ngađy höm kia, meơ gađ nhúđ ặúơc võt, chöî quen biïët chúã qua söng hûáa seä xin êëp trûáng võt àïí àïìn ún. Vò thïị míịy höm nay gađ ặúơc no buơng. Nhûng khi nghe Buơt buöơc töơi vò àaä gêy tai vaå cho chim ri, gaâ àúá ngûúâi khöng biïët tòm cêu gò àïí chöëng chïë vò khu vûåc naây khöng phaãi laâ quï quaán cuãa mònh. Hoãi àïën ba lêìn, gađ khöng traê lúđi ặúơc, nïn bõ Buơt sai giam laơi. Bêìy con cuãa gaâ coá böën con maái, möåt con tröëng. Khi nghe võt cho biïët laâ meå mònh bõ giam úã bïn kia söng thò chuáng noá hïët sûác höët hoaãng. Chuáng khêín khoaãn nhúâ võt chúã qua thùm meå. Böën con gaâ maái nhúá thûúng meå quaá, tranh ài trûúác. Chuáng noá chó biïët kiïëm sêu tòm .

<span class='text_page_counter'>(27)</span> TÒM MEÅ. 27. dïị nuöi meơ mađ khöng biïịt kïu van vúâi Buơt ăïí meơ ặúơc tha nïn cuöịi cuâng laåi vïì khöng. Höm sau àïën lûúåt con tröëng con ài thùm meå noá. Khi nghe meå noá kïí àêìu àuöi sûå tònh vò sao bõ Buåt bùæt giam, gaâ tröëng con beân ài tòm Buåt röìi phên trêìn: - Bêím ngaâi, ngaâi bùæt giam meå con thêåt quaã oan ûác. Buåt chau maây hoãi: - Laåi coân oan nöîi gò. Nïëu meå maây cûá kiïëm ùn úã bïn kia söng ặđng qua bïn nađy, thò lađm gò coâ chuýơn con síu bođ lïn cùưn quaê na xanh, lađm gò coâ chuýơn quaê na xanh íịy ặât cuöịng rúi vađo mùơt con nai àïí con nai kïu theát lïn, röìi laâm gò coá chuyïån con chêu chêëu giêåt mònh duöîi chên àaåp àöí nhaâ chim ri vaâ laâm cho con noá chïët. Chñnh thuã phaåm laâ meå maây, maây coân kïu oan nöîi gò. Gaâ tröëng con lïî pheáp thûa: - Bêím ngaâi, chñnh vò thïë maâ con phaãi kïu oan cho meå con, vò roä raâng trong luåc suác saáu loaâi, loaâi naâo loaâi êëy khi sinh con àeã caái àïìu ặúơc trúđi cho coâ sûôa nuöi con. Riïng loađi gađ chuâng con thò tuýơt nhiïn khöng coá lêëy möåt gioåt sûäa. Vò thïë gaâ phaãi chaåy vaåy têìn taão nuöi con. Meå con phaãi vêët vaã ài caác núi kiïëm thûác ùn laâ vêåy. Bïn kia ngûúâi khön cuãa khoá nïn phaãi lêìn moâ sang bïn naây. Tònh caãnh khoá khùn buöåc phaãi thïë, àêu coá phaãi laâ töåi taåi meå con! Buåt thêëy gaâ tröëng con caäi cho meå coá lyá coá leä, àaânh phaãi thaã cho meå noá vïì. Thêëy gaâ tröëng beá ngûúâi maâ khön ngoan, ai nêëy àïìu khen ngúåi. Tûâ àoá möîi lêìn coá kiïån tuång viïåc gò, ngûúâi ta thûúâng mang gaâ tröëng theo, hy voång nhúâ sûå coá mùåt cuãa noá múái thùæng kiïån. Coân gaâ thò phaãi êëp trûáng võt àïí traã ún, doâng doäi cuãa noá sau naây vêîn thïë (1).. (1) Theo lúâi kïí cuãa ngûúâi Cao Bùçng.. .

<span class='text_page_counter'>(28)</span> TÒM MEÅ. 28. KHAÃO DÕ. Àöìng baâo Taây, Viïåt Bùæc coá truyïån tûúng tûå: Taåi sao buång con ve khöng coá ruöåt? Xûa, chim chñch kïët baån vúái caâo caâo, hai con chúi vúái nhau rêët thên thiïët. Möåt höm ài laâm vïì bõ mûa to, caâo caâo xin nghó úã nhaâ baån möåt àïm. Nhaâ chim chñch chó coá hai meå con chêåt chöåi, coân caâo caâo chên daâi: mònh nùçm trong nhaâ nhûng chên laåi thoâ ra ngoaâi sên. Nghe lúâi baån, caâo caâo co chên laåi vaâ cûá thïë àaánh möåt giêëc ngon laânh. Cuäng nhû truyïån cuãa ta, nûãa àïm nghe tiïëng hûúu kïu, caâo caâo giêåt mònh duöîi chên, khöng phaãi àaåp àöí nhaâ maâ àaåp phaãi buång con cuãa baån, loâi ruöåt ra. Chim chñch kïu kiïån úã xaä trûúãng laâ keá àoåt - giöëng chim lúân hún chim chñch. Keâ ăoơt khöng xûê ặúơc. Nöơi vuơ ặa lïn cai töíng laâ bòm bõp. Bòm bõp tra vêën caâo caâo. Caâo caâo àöí löîi cho hûúu. Àïën àêy truyïån bùæt àêìu khaác vúái cuãa ta. Hûúu bõ àoâi àïën laåi àöí löîi cho soác: - "Vò con soác neám quaã xuöëng àêìu töi". Soác àïën lûúåt bõ àoâi àïën àöëi chêët laåi àöí löîi cho ve: - "Vò con ve noá kïu nïn töi súå töi phaãi vïì, vöåi vaâng àaánh rúi haåt gieã". Laåi àïën lûúåt ve bõ àoâi àïën, traã lúâi: - "Vò mûa taånh, maát trúâi nïn töi kïu chúi". Bòm bõp liïìn kïët töåi ve laâ thuã phaåm, bùæt ve moi ruöåt gan àïí àïìn cho con cuãa chim chñch. Vò thïë ngaây nay loaâi ve khöng coá ruöåt maâ haâng ngaây kïu chùèng coá giúâ giêëc gò caã. (2). Theo Truyïån cöí Viïåt Bùæc, têåp I, Nhaâ xuêët baãn Viïåt Bùæc, 1973.. .

<span class='text_page_counter'>(29)</span> TÒM MEÅ. 29. Ngûúâi Thaái cuäng coá truyïån:. Taåi sao ve (maânh khùèm) khöng coá ruöåt? coá khaác vúái truyïån cuãa ngûúâi Taây: Möåt höm Trúâi (Then) phaái ve xuöëng trêìn àïí laâm nhiïåm vuå haâng ngađy baâo tin mùơt trúđi sùưp lùơn cho moơi giöịng víơt súâm tòm ặúđng vïì hang öí. Vûâa xuöëng, lêåp tûác ve cêët gioång kïu thûã. Khöng ngúâ tiïëng kïu laâm cho moåi giöëng vêåt höët hoaãng. Gêëu àang kiïëm ùn gêìn àêëy liïìn chaơy nhanh vïì. Vöơi quaâ, gíịu va phaêi bñ. Bñ ặât cuöịng lùn xuöịng va phaãi göëc vûâng. Vûâng bõ lay, haåt nûát neã vùng vaâo mùæt gaâ àang kiïëm ùn gêìn àoá. Gaâ mùæt nhùæm mùæt múã möí nhêìm phaãi töí kiïën vaâng. Kiïën vaâng boâ taán loaån àöët phaãi chên soác. Soác àau nhûác, chaåy lung tung àaåp phaãi cêy cuân ngûáa. Quaã cuân ngûáa (vöën àuång àêu laâm ngûáa àoá) rúi, khöng may ruång àuáng lûng trêu. Trêu ngûáa quaá chaåy tòm ao àïí dêìm mònh, khöng ngúâ àaåp phaãi mö àêët. Mö àêët lùn xuöëng ao àeâ beåp ruöåt noâng noåc. Noâng noåc beân bùæt àïìn mö àêët; mö àêët àöí taåi trêu; trêu àöí cho cuân ngûáa; cuân ngûáa àöí cho soác; soác àöí cho kiïën vaâng; kiïën vaâng àöí cho gaâ, gaâ àöí cho vûâng; vûâng àöí cho bñ; bñ àöí cho gêëu; gêëu cuöëi cuâng àöí taåi ve. Ve àöí vêëy cho "Then". Noâng noåc beân kiïån lïn Then. Then phaán: - "Chûa töëi maâ àaä kïu thïë laâ chñnh lïånh bêët nhêët. Vêåy ve phaãi ruát ruöåt àïìn cho noâng noåc?". Búãi vêåy ngaây nay buång con noâng noåc thò to, coân ve laåi khöng coá ruöåt (3).. .

<span class='text_page_counter'>(30)</span> TÒM MEÅ. 30. Theo Truyïån cöí Haâ Sún Bònh.. úê truýơn ngûúđi Dao thò ve síìu cuông ặúơc trúđi giao nhiïơm vuơ nhû trïn, tûác laâ baáo tin trúâi sùæp töëi cho moåi giöëng vêåt biïët. Nhûng úã àêy lyá do sinh ra vuå kiïån laâ vò höm êëy ve lûúâi khöng chõu ài kiïëm ùn. Àoái buång ve cêët tiïëng kïu aão naäo khöng àuáng luác. Caác thuá vêåt nghe tiïëng ve, nhû thûúâng lïå, vöåi vaä chaåy vïì. Soác chaåy vöåi va vaâo cêy chiïu cö piïịu (loaơi cíy coâ quaê to bùìng quaê bûúêi coâ cuđi dađy ùn ặúơc). Quaê chiïu cö piïëu ruång, rúi àuáng xuöëng lûng nai. Nai giêåt mònh chaåy, vö tònh giêîm phaãi ruâa laâm cho mai ruâa bõ raån. Ruâa bõ thûúng nùång kiïån lïn trúâi. Trúâi goåi nai àïën. Nai àöí cho chiïu cö piïëu. Chiïu cö piïëu àöí cho soác. Soác cuöëi cuâng quy töåi cho ve. Thïë laâ ve ta bõ Trúâi haânh töåi bùçng caách ruát ruöåt. Tûâ àêëy ve kïu khöng àuáng giúâ giêëc, tiïëng kïu ai oaân nïn goơi lađ ve síìu. Cođn ruđa thò ặúơc Trúđi chûôa cho lađnh, nhûng mai coân mang dêëu vïët raån nûát, cho àïën con chaáu ngaây nay vêîn coân (4). Chuöåt con phaá ngö bõ ngûúâi àaánh àau. Chuöåt giaâ múâi ve sêìu laâm thêìy cuáng, nhûng ve vùæng nhaâ, chêëu ài thay. Chêëu àaä khöng biïët cuâng, laơi giúê lúđi ăaơo ặâc khuýn chuöơt lađm ùn lûúng thiïơn, nïn chíịu bõ chuöåt àaánh àuöíi chaåy túái nhaâ chim àang êëp trûáng, xin nguã nhúâ möåt àïm vò chên àau. Thûúng haåi, chim cho nùçm gheá. Cuäng nhû truyïån cuãa ta, nûãa àïm coá tiïëng hoùéng kïu to, chêëu giêåt mònh àaåp tung, trûáng rúi vúä hïët. Chim kiïån chêëu úã Trúâi. Chêëu luác àêìu àöí cho hoùéng. Hoùéng àöí cho cêy àöí àeâ lïn mònh. Cêy àöí cho gaâ búái ruöîng göëc. úã àêy gaâ tûå mònh biïån baåch vò phaãi nuöi bêìy con àöng laåi khöng coá vuá, hún nûäa chó ùn sêu chûá khöng gùåm göî. Trúâi àang luáng tuáng khöng biïët xûã ra sao, thò chêëu lêìn naây laåi kïí töåi chuöåt cùæn phaá cuãa ngûúâi. Chêëu kïí àuáng bïånh cuãa chuöåt, nhûng chuöåt laåi àuöíi àaánh noá nïn noá phaãi xin nguã nhúâ. Caác con vêåt luác naây àïìu àöìng thanh àöí cho chuöåt xêëu nïët. Trúâi beân phaåt chuöåt, bùæt chuöåt phaãi beá ngûúâi laåi.. .

<span class='text_page_counter'>(31)</span> TÒM MEÅ. 31. Möåt truyïån cuãa Viïåt Nam: Chiïìn chiïån vaâ öng sû kïët húåp giûäa möåt söë tònh tiïët cuãa truyïån Sûå tñch chim tu huá vúái Vuå kiïån chêu chêëu: Coá hai vúå chöìng con chiïìn chiïån (5) laâm töí bïn tai öng sû àeã ặúơc möơt con. Möơt höm chim vúơ ăi kiïịm ùn khöng ặúơc gò laơi bõ hoa sen cuơp laơi nhöịt úê trong khöng vïì ặúơc. úê nhađ chim chöìng coâ möơt con caâo vaâo nguã, nhûng vò chên daâi vö yá nïn noá àeâ gaäy chên chim con. Saáng dêåy chim vúå vïì, chim chöìng àaánh ghen quaát thaáo om soâm. Chim vúå chûãi caâo caâo àaä khöng nhêån löîi thò chúá, laåi to tiïëng chöëi phùæt laâm êìm yä àiïëc caã tai. Öng sû tûác mònh vûát caái töí xuöëng. Vò thïë maâ sû ta khöng ặúơc ăùưc ăaơo (6).. (5) Chiïìn chiïån: úã àêy laâ möåt loaâi chuöìn chuöìn caánh vaâng (theo lúâi ngûúâi kïí). (6) Theo Nguyïîn Vùn Ngoåc. Truyïån cöí nûúác Nam, B-Muöng chim. .

<span class='text_page_counter'>(32)</span> TÒM MEÅ. 32. Lúä Duyïn Linh Baão. Taåi sao cö Sêu Chiïëu khöng bùçng loâng kïët hön vúái cêåu Truân, vaâ taåi sao cêåu Truân khöng chõu cûúái cö Chiïëu, chim Hoåa Mi biïët rêët roä raâng. Möåt höm chim Hoåa Mi vui chuyïån kïí laåi nhû sau: “ Ngaây xûa, dûúái möåt taãng àaá kia coá möåt cö sêu Chiïëu rêët xinh àeåp. Cö nöíi tiïëng thñch laâm daáng nhêët trong vuâng. Cö thûúâng giaãi trñ bùçng caách ngùæm nghña nhûäng baãn chên nhoã cuãa mònh khöng bao giúâ chaán mùæt. Cö coá àuáng 1000 baân chên, nïn cö bùæt àêìu ngùæm tûâ taãng saáng, maäi cho àïën hoaâng hön ngaây höm sau múái xong cuöåc “ triïín laäm” chên naâyå Nïëu coá ngûúâi lúä vö yá àaåp nhùçm möåt trong nhûäng baân chên cuãa cö, cö seä giêån döîi cuöën mònh laåi thêåt chùåt vaâ nùçm vaå haâng nûãa ngaây chùèng theâm noái nùng gò vúái ai caã. Caách nhaâ cö khöng xa, coá möåt cêåu Truân rêët siïng nùng cêìn míîn. Cíơu ăađo ăíịt suöịt ngađy vađ xíy ríịt nhiïìu ặúđng híìm phûâc taơp ùn thöng vúái nhauå Cêåu söëng bònh yïn, thanh nhaân vaâ rêët maän nguyïån trong toâa lêu àaâi àöì söå chñnh tay cêåu kiïën truác. Suöët ngaây cêåu Truân söëng vaâ laâm viïåc dûúái àêët nïn thên hònh rêët boáng, daâi vaâ mïìm maåõ Cêåu nöíi tiïëng laâ àeåp trai vaâ giaâu coá nhêët vuâng, vò thïë nïn laâng trong xoám ngoaâi, nhûäng cö Truân chûa chöìng àöi khi vêîn mûúån cúá trúâi nùæng, taåt vaâo nhaâ cêåu xin húáp nûúác, nghó chên möåt luác, cöët àïí gùåp cêåu taán chuyïån vúá vêín, mong cêåu chuá yá àïën mònh, nhûng cêåu vêîn chûa hïì yïu aõ Möåt höm, sau möåt cún mûa, cêåu lïn mùåt àêët hoáng maát, tònh cúâ ài ngang qua nhaâ cö Chiïëuå Cêåu vûâa gùåp cö liïìn caãm thêëy yïu cö ngay, vaâ cö Chiïëu cuäng thïë, cö thêëy hònh nhû linh höìn àaä bõ cêåu Truân .

<span class='text_page_counter'>(33)</span> TÒM MEÅ. 33. thu huát mêët. Caã hai cuâng bõ “ tiïëng seát cuãa tònh yïu “ àaánh ngay möåt luác. Ngay höm êëy, cêåu Truân ài tòm baâ Dïë Meân nhúâ baâ laâm möëi giuâm. Baâ Dïë Meân rêët söët sùæng, lêåp tûác àïën nhaâ cha meå cö Chiïëu laâm quen. Baâ taán rêët kheáo, naâo laâ cêåu Truân àeåp trai, thöng minh, siïng nùng, thêåt thaâ, trung hêåu, Cêu Truân coá möåt têëm thên mïìm maåi khoãe maånh, coá möåt sûác laâm viïåc bïìn bó kiïn nhêîn, coá nhûäng toâa lêu àaâi àöì söå mïnh möng v.v... Cha meå cö Chiïëu nghe thïë vui mûâng bùçng loâng gaã cö ngay lêåp tûác. Khi têët caã hoå haâng Truân biïët tin cêåu Truân sùæp cûúái cö Chiïëu àïìu vùån mònh than thúã vaâ toã loâng thûúng haåi cêåu Truân. Möåt söë baån thên cuãa cêåu baão: - Thïë thò chó coá nûúác chïët! Caác anh thûã nghô xem, cö Chiïëu coá nhûäng 1000 baân chên. Anh Truân röìi àêy laâm viïåc suöët àúâi cuäng traã khöng xong nhûäng moán núå giêìy cuãa cö ta! Cö Chiïëu àaä nöíi tiïëng laâm daáng nhêët vuâng, cö ta suöët ngaây chùèng chõu laâm gò ngoaâi viïåc ngùæm chên, ài àoáng giêìy múái, nghô caác kiïíu giêìy xuên, haå, thu, àöng. Möîi nùm chùæc cö ta phaãi thay àïën mêëy lûúåt giêìyå Cûá tñnh in ñt thöi, chó 500 àöi giêìy thûúâng, 500 àöi ài chúi phöë daåo maát, 500 àöi ài mûa, vaâ 500 àöi giêìy da rùæn àïí ài dûå tiïåc laâ cêåu Truân nhaâ ta àuã phaá saãn! Vïì phêìn caác baån cuãa cö Chiïëu cuäng phaãn àöëi khöng keám. Möåt cö noái: - Cêåu Truân thò coá gò àaáng cho chõ yïu chûá! Ngûúâi ngúåm gò maâ tûâ àêìu àïën àuöi chó möåt baân chên cuäng khöng coá. Thêåt laâ möåt con quaái vêåt! Möåt cö khaác thïm: - Cûá tûúãng tûúång phaãi cùæt may vaâ giùåt aáo quêìn cho möåt con ngûúâi vûâa daâi thûúân thûúåt vûâa xêëu xñ nhû cêåu êëy thò chùèng thaâ chïët ài cho xong! Thêt laâ phñ caã cöng trang àiïím! Nhûäng cö khaác cuäng kinh ngaåc:. .

<span class='text_page_counter'>(34)</span> TÒM MEÅ. 34. - Töơi nghiïơp cö Chiïịu, tûđ nay cö íịy seô chùỉng bao giúđ ặúơc nghó ngúi nûäa! Cö seä phaãi lau queát nhaâ cûãa vaâ giùåt aáo quêìn cho Truân suöët ngaâyå Caác chõ phaãi biïët rùçng giöëng Truân söëng dûúái àêët bêín thóu lùæm nheá. Möîi ngaây phaãi thay àïën 10 lêìn aáo laâ ñt: Böå thïë gian hïët sêu Chiïëu hay sao maâ laåi ài yïu giöëng Truân! Cö Chiïëu rêët yïu cêåu Truân nïn nghe caác baån noái thïë thò khöí têm vö cuâng, vaâ cö cuäng khöng thïí khöng do dûå suy nghô. Trong luác cêåu Truân àang ra sûác xêy dûång möåt cùn nhaâ múái àeåp àeä röång raäi àïí laâm lïî cûúái, thò cö Chiïëu àùæn ào lo àïën cuöåc söëng vaâ traách nhiïåm cuãa cö seä phaãi gaánh viïåc mai sauå Cö tûúãng tûúång sau naây cö seä may nhûäng caái aáo daâi thûúân thûúåt cho chöìng, laåi coân suöët ngaây phaãi giùåt, laâ, nhûäng böå quêìn aáo bêín chaâng thay raå Cö nghô àïën cö phaêi lo sùn soâc trong nhađ, lađm cho gia ằnh ặúơc ngùn nùưp saơch seô vaâ thoaáng khñ, vò cö khöng quen úã dûúái àêët. Suöët ngaây cö seä phaãi laâm quêìn quêåt, lau chuâi, queát doån nhûäng toâa nhaâ vô àaåi, àöì söå doåc ngang cuãa cêåu Truân àaä xêy, àang xêy vaâ coân xêy thïm nûäa . . . Chao úi, thïë thò boã cöng trang àiïím thûåc! . . . Coân gò laâ cuöåc àúâi nûäa! Cö seä biïën thaânh möåt tïn nö lïå bêín thóu, suöët àúâi bõ nhöịt dûúñ híìm, khöng cođn ặúơc thíịy aânh mùơt trúđi, khöng cođn ặúơc thúã laân khöng khñ trong saåch, thanh khiïët, khöng coân tûå do ca haát vui àuâa, vaâ nhêët laâ khöng coân thong thaã raãnh rang àïí ngùæm nghña 1000 baân chên xinh xùæn cuãa mònh nûäa! Cö Chiïëu nùçm dûúái hang trong keåt àaá ngêîm nghó suöët möåt ngaây möơt ăïm. Cuöịi cuđng cö nhíịt ắnh tûđ hön, mùơc díìu lođng cö ríịt ýu cíơu Truân. Khi cö Chiïịu vûđa quýịt ắnh xong chûa kõp tuýn böị, thò coâ keê àaä maách trûúác vúái cêåu Truân. Cêåu Truân nghe tin cöë Chiïëu xinh àeåp khöng bùçng loâng kïët hön vúái mònh, ban àêìu cêåu rêët àau khöí. Cêåu thê't voång tûúãng chûâng nhû coâ thïí chïịt ngay ặúơc. Cíơu quùìn quaơi dûúâi ăíịt,nûúâc mùưt chaêy ûúât caê möơt gian phođng cíơu ăang xíyơ Nïịu khöng cûúâi ặúơc cö Chiïịu thò nhađ to cûãa lúán àöëi vúái cêåu cuäng chùèng coân yá nghôa gò nûäa! Cêåu coân xêy dûång laâm gò vaâ àïí cho ai úã chûá! Cêåu nhû ngûúâi mêët höìn, khöng coân thiïët tha àïën laâm viïåc hay ùn uöëng àïën mêëy ngaâyå Trong luác nùçm lõm .

<span class='text_page_counter'>(35)</span> TÒM MEÅ. 35. ài trong àau thûúng, cêåu suy nghô vaâ dêìn dêìn nhúá àïën nhûäng lúâi caác baån àaä noái vïì cö Chiïëuå Cêåu nghô thêìm: Thêåt ra thò mònh chó coá möåt caái xaác nhaâ khöng chûá laâm gò coá tiïìn àïí mua cho cö êëy haâng nghòn àöi giêìy kia chûá! Mònh trêìn thên truåi nhû mònh maâ daám cûúái cö êëy thò cuông . . . maơo hiïím thûơc! Chiïịm ặúơc möơt ngûúđi khöng khoâ, caâi khoâ lađ lađm sao giûô ặúơc tím höìn ngûúđi íịy, lađm sao cho ngûúđi íịy ýu mònh trung thaânh vaâ vônh viïîn. . . cêåu thêëy ngay möåt sûå thêåt phuã phaâng laâ cêåu khöng àuã àiïìu kiïån àïí laâm chöìng möåt cö Chiïëu xinh àeåp vaâ xa hoa! Cêåu tûúãng tûúång nïëu cö Chiïëu bùçng loâng lêëy cêåu thò cuöơc söịng mai ăíy seô nhû thïị nađoơ Sûơ sung sûúâng ặúơc söịng chung vúâi ngûúđi ýu coâ buđ ặúơc caâi khöí cuêa ngûúđi ýu ăem ăïịn khöng. Ngûúâi àaân baâ seä gêy haånh phuác cho cêåu hay laâm khöí cêåuå Möåt keã ngheđo nađn nhû cíơu liïơu sùưm ặúơc bao nhiïu ăöi giíìy cho vúơ! . . . Nghô àïën àêëy, cêåu tónh hùèn ngûúâi, vaâ thûã laâm möåt baâi tñnh giaá tiïìn 500 àöi giêìy thûúâng. Chó múái tñnh tiïìn giêìy ài thûúâng thöi cêåu àaä phaát hoaãng lïn, cuöån troân caã ngûúâi laåõ Luác cêåu tñnh àïën söë tiïìn 500 ăöi giíìy da rùưn ăïí cö Chiïịu ăi dûơ tiïơc, cíơu gíìn chïịt ngíịt ắ Cíơu vùån ngûúâi kïu lïn: - “ Trúâi àêët úi! Haâng nghòn àö giêìy thò chöî àêu maâ àïí! Laåi coân luác cö Chiïëu mang 500 àöi guöëc ài laåi trong nhaâ laâm viïåc thò gian nhaâ seä nhû thïë naâo”ã Cêåu àiïëc tai lïn maâ chïët. Cêåu àaä quen söëng yïn tônh, lađm viïơc möơt caâch ím thíìm dûúâi ăíịt, cíơu khöng chõu ặúơc möơt tiïịng àöång êìm yä naâo . . . Laåi coân nhûäng chuã tiïåm giêìy suöët ngaây ra vaâo têëp nêåp, naâo laâ ào chên, thûã giêìy, mang giêìy àïën, àoâi tiïìn giêìy v. v. . . vaâ nïëu cö Chiïëu coá baâ con hay beâ baån àïën chúi nûäa thò öi thöi! Haâng mêëy nghòn àöi giêìy, guöëc keáo leåt xeåt, loác coác, laách caách vang döåi êìm yä, lêu àaâi cuãa cêåu seä giöëng nhû möåt caái chúå caá töm . . . Múái nghô àïën àêy cêåu àaä thêëy mònh laâ möåt ngûúâi àaáng thûúng nêët trïn àúâi! Nhûng may maâ cêåu chûa cûúái cö Chiïëu vïì laâm vúå! Cêåu sûơc nhúâ ra mònh víîn cođn ặúơc quýìn söịng ýn tônh nhû moơi baơn Truân khaác, cêåu thúã daâi möåt caái, nheå hùèn ngûúâõ Sung sûúáng nhû vûâa traãi qua möåt cún aác möång, cêåu vöåi vaâng viïët thû cho cö Chiïëu möåt bûác thû tûâ hön. Cuöåc hön nhên cuãa hai ngûúâi thïë laâ tan vúä! Caã hai laåi tiïëp tuåc söëng theo súã thñch cuãa mònh. Cêåu Truân vêîn úã trong toâa lêu .

<span class='text_page_counter'>(36)</span> TÒM MEÅ. 36. àaâi mïnh möng, vêîn yïu êm thêìm, vêîn cö àöåc. Cö Chiïëu vêîn an nhaân söëng duúái hang àaá laånh leäo, ngaây ngaây ngùæm nhûäng baân chên beá nhoã xinh xùæn cuãa mònh àïí giaãi trñ. Thónh thoaãng nhúá àïën cêåu Truân, cö khöng biïët nïn mûâng hay tiïëc cho möëi tònh dúã dang. . . Thûåc ra cêåu Truân khöng hiïíu rùçng mùåt dêìu cö Chiïëu coá àïën haâng ngaân baân chên, nhûng cö chó ài chên khöng, chùèng bao giúâ phaãi cêìn àïën giêìy caã. Vaâ cö Chiïëu cuäng khöng hïì biïët rùçng tuy cêåu Truân laâm viïåc suöët ngaây dûúái àêët, cêåu chó mùåc àöåc möåt böå aáo quêìn vaâ suöët àúâi khöng hïì bêín. Cuäng nhû nhûäng ngûúâi nöng nöíi nheå daå chó nhùæm mùæt tin theo nhûäng lúâi phï bònh vö töåi vaå cuãa keã khaác, hoå àaä àïí lúä mêët haånh phuác suöët àúâi cuãa mònh, nhûng vêîn khöng biïët àaä mêët maát nhûäng gò àïí maâ tiïëc thûúng!. .

<span class='text_page_counter'>(37)</span>