Tổ chức hoạt động ngoại khoá Địa lý cho học sinh THCS

Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
Tổ chức hoạt động ngoại khoá Địa lý cho học sinh THCS
A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
I. Lời mở đầu.
Ngoại khoá là hình thức tổ chức dạy học ngoài lớp, không quy định bắt buộc trong chương
trình; hoạt động này dựa trên sự tự nguyện tham gia của một số hay số đông học sinh có hứng thú,
yêu thích bộ môn và muốn tìm tòi, sáng tạo nội dung học tập Địa lý.
Tuy vậy trong quá trình dạy học giáo viên mới chỉ chú trọng vào việc truyền đạt kiến thức cho
học sinh trong các giờ học chính khoá trên lớp chứ rất ít tổ chức cho các em các giờ học Địa lý
ngoài lớp.
Đối với học sinh cấp THCS các em đang ở lứa tuổi “không còn là trẻ con nhưng lại chưa phải
là người lớn”. Các em đang rất tò mò, thích những cái lạ, thích khám phá và đặc biệt rất thích
được vui chơi. Chính vì thế giáo viên cần nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý này để tổ chức
những buổi học ngoại khoá kết hợp giữa kiến thức địa lý đã dạy ở trên lớp với những hiểu biết của
học sinh cùng với môi trường xung quanh để vừa khắc sâu kiến thức vừa tạo hứng thú yêu thích
môn học cho học sinh.
II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
1. Thực trạng.
Trong thời gian trực tiếp giảng dạy ở trường THCS Nga Điền, do điều kiện về thời gian nên
hầu như giáo viên chỉ mời truyền thụ kiến thức cho học sinh ngay tại lớp chứ chưa tạo được một
buổi học ngoại khoá nào để gây hứng thú cho học sinh, giúp các em có thêm tầm hiểu biết và yêu
thích môn học hơn.
2. Kết quả , hiệu quả của thực trạng trên.
Từ thực tế đó tôi mạnh dạn chọn đề tài “Tổ chức hoạt động ngoại khoá Địa lý cho học sinh
THCS” với mục đích là giúp giáo viên Địa lý có thêm một số kinh nghiệm nhỏ trong quá trình
giảng dạy nhằm thu hút sự ham học Địa lý của học sinh.
A. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. Các giải pháp thực hiện.
1. Đặc điểm cơ bản của hoạt động ngoại khoá.
Hoạt động ngoại khoá Địa lý được phân biệt với các hình thức tổ chức dạy học khác bởi những
nét chủ yếu sau:

- Hoạt động ngoại khoá là hoạt động ngoài giờ học trên lớp, không được quy định trong
chương trình nội khoá.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
- Là hoạt động tự nguyện của cá nhân hay nhóm học sinh có cùng hứng thú, sở thích, mối
quan tâm về một vấn đề nào đó của nội dung học tập.
- Khi tổ chức hoạt động ngoại khoá giáo viên không trực tiếp hoạt động cùng học sinh,
nhưng phải là người hướng, tổ chức, tư vấn, giám khảo cho các trò chơi và có thể trong
nhiều trường hợp cần thiết còn là người chỉ đạo, điều khiển các hoạt động ngoài giờ học
của học sinh.
- Nội dung hoạt động ngoại khoá thường liên quan với nội dung học tập trong chương trình
và phù hợp với hoàn cảnh của địa phương và đặc điểm của các em tham gia hoạt động.
- Khi tổ chức hoạt động ngoại khoá giáo viên không tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt
động ngoại khoá với các hình thức tương tự như một giờ học chính khoá.
2. Các hạot động ngoại khoá Địa lý ở trường THCS.
Các hoạt động ngoại khoá địa lý ở trường THCS rất đa dạng, có thể xếp vào các hệ thống phân
loại khác nhau, tuỳ vào cơ sở phân loại. Ví dụ:
- Nếu dựa vào quy mô số học sinh tham gia hoạt động, có thể xếp các hoạt động ngoại khoá
vào 3 loại:
+ Hoạt động cá nhân.
+Hoạt động nhóm.
+ Hoạt động tập thể ( toàn lớp).
- Nếu dựa vào loại hình hoạt động, có thể chia các hạot động ngoại khoá địa lý thành :
+ Tổ địa lý.
+ Câu lạc bộ địa lý.
+ Đố vui địa lý.
+ Dạ hội địa lý.
Mỗi loại hoạt động ngoại khoá địa lý có nội dung riêng, được đặc trưng bởi phương pháp tiến
hành và cách thức tổ chức thích hợp. Tuy nhiên, chúng có liên hệ chặt chẽ với nhau. Trong nhiều
trường hợp, mỗi loại hình này có thể được htực hiện trong hình thức tổ chức khác. Ví dụ: Đố vui
địa lý tuy là một hạot động ngoại khoá độc lập với câu lạc bộ địa lý nhưng có thể tiến hành trong

các buổi sinh hoạt câu lạc bộ địa lý, xem như là một phần của chương trình câu lạc bộ.
II. Các giải pháp để tổ chức thực hiện.
1. Đối với giáo viên:
Để tổ chức tốt một giờ học ngoại khoá giáo viên phải lựa chọn được nội dung phù hợp cho
hoạt động.
Để tiến hành giờ học ngoại khoá giáo viên cần nắm vững các nguyên tắc sau:
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
- Tổ chức hoạt động ngoại khoá phải phù hợp với đặc điểm tâm lý, trình độ nhận thức và hoàn
cảnh học tập của học sinh, phù hợp với điều kiện vật chất và thời gian học sinh có thể thu xếp
được, phù hợp với đặc điểm của nhà trường và đặc điểm địa lý của địa phương.
Nội dung ngoại khoá phải kết hợp chặt chẽ với nội khoá vừa nhằm bổ sung, mở rộng kiến thức
nội khoá hoặc củng cố, vận dụng kiến thức nội khoá trong thực tiễn, vừa có tác dụng gây hứng thú
học tập ở học sinh, phát huy các năng lực sơ trưòng của học sinh.
Tạo cơ hội, điều kiện để lôi cuốn tất cả mọi học sinh trong lớp có trình độ học lực khác nhau
vào các hoạt động ngoại khoá phù hợp với năng lực, hoàn cảnh của các em. Kích thích tinh thần
ham học của các em.
Hoạt động ngoại khoá tuy là hình thức tự nguyện của học sinh, nhưng cần phải đề cao tinh
thần kỷ luật, ý thức tập thể, thói quen nề nếp.
Đề cao vai trò chủ động, tính tích cực, sáng tạo và tính tự quản, sáng kiến cá nhân của học
cinh.
Tranh thủ sự giúp đỡ, ủng hộ của phụ huynh học sinh. Liên kết và phối hợp chặt chẽ với các tổ
chức Đoàn, Đội và tổ chức xã hội khác nhau ở trong và ngoài nhà trường tạo ra sức mạnh tập thể
trong hoạt động ngoại khoá.
- Hoạt động ngoại khoá rất đa dạng, giáo viên có thể lựa chọn một hình thức mà giáo viên thấy
phù hợp với học sinh với điều kiện về thời gian và tình hình địa phương.
Đối với học sinh trường THCS Nga Điền, hoạt động ngoại khoá phù hợp nhất đó là tổ chức trò
chơi Địa lý ngay tại phòng học.
Trò chơi địa lý trong hoạt động ngoại khoá là trò chơi học tập, có tác dụng mở rộng, nâng cao
hiểu biết Địa lý và các kỹ năng hoạt động của học sinh. Tổ chức trò chơi tốt vừa phát huy được sự
nhanh trí, sáng tạo, vừa rèn luyện tính tự lập và tinh thần tập thể của các em. Ngoài ra, hứng thú

học tập, niềm tin và tình cảm của học sinh được nâng cao, môn địa lý sẽ gần gũi với các em hơn.
Trò chơi Địa lý có hai khía cạnh quan trọng:
+ Nội dung trò chơi là nội dung Địa lý hoặc có liên quan trực tiếp, giúp mở rộng, nâng cao
kiến thức, kỹ năng địa lý đã học ở nhà trường.
+ Mang đầy đủ tính chất của một trò chơi: Có luật chơi, cách chơi, gây hứng thú và sự thi
đua giữa các em, giữa các nhóm, tổ.
Trò chơi Địa lý tuy là hình thức ngoại khoá sinh động, hấp dẫn, nhưng khi tổ chức trò chơi, giáo
viên cần lưu ý:
+ Không lạm dụng trò chơi, dễ gây nhàm chán.
+ Trò chơi phải luôn được biến đổi cho phù hợp với trình độ và lứa tuổi, cũng như hoàn
cảnh thực tế của học sinh.
+ Không chú trọng nhiều đến chuyện thắng thua, chống biểu hiện cay cú, hơn thua.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
+ Khuyến khích học sinh hoạt động tập thể, đề cao tinh thần đoàn kết, cộng tác, trao đổi
học hỏi để cùng tiến bộ.
Ví dụ 1: Trò chơi “ô chữ”.
- Mục tiêu: Qua ô chữ giáo viên giúp học sinh xác định được tên một số nước ở châu Mỹ.
- Cách chơi:
• Giáo viên kẻ trước một ô chữ, yêu cầu học sinh tìm tên của các nước ở châu Mỹ.
C
H
Â
U
M
Ĩ
• Giáo viên chiếu lên bảng ( bằng máy chiếu) kết quả đúng:
C U B A
C H I L Ê
Â
P Ê R U

C Ô L Ô M B I A
M Ĩ
Tương tự như vậy giáo viên có thể tổ chức thêm cho học sinh một ô chữ nữa:
• Câu hỏi: Tìm tên bốn biển trong các ô trống này:
B
I
Ể
N
• Đáp án của ô chữ :
B A C H H A I
C A R I B Ê
B I Ể N B Ă C
N A U Y
Ví dụ 2: Trò chơi “kẻ dấu tên”:
Giáo viên tổ chức cho học sinh thành hai nhóm, mỗi nhóm 2 học sinh:
- 1 học sinh lên bảng ghi chính xác tên thuật ngữ.
- 1 học sinh ở dưới đọc khái niệm về thuật ngữ đó.
Ví dụ:
1, Bộ phận của đại dương, nằm gần hoặc xa đất liền có đặc điểm về độ mặn. HS ghi: Biển.
Sáng kiến kinh nghiệm năm học 2008 - 2009
2, Dạng địa hình có bề mặt tương đối bằng phẳng hoặc gợn sóng, đôi khi có đồi. Độ cao
tuyệt đối từ 500m trở lên. HS ghi: Cao nguyên.
3, Đoạn cuối của một con sông, nơi có lòng sông có độ dốc nhỏ và tác động bồi tụ phù sa ở
đây chiếm ưu thế. HS ghi: Hạ lưu sông.
4, Đồng bằng phù sa thấp, bằng phẳng, do các sông lớn bồi đắp ở cửa sông. HS ghi: Châu
thổ.
5, Đồng cỏ vùng ôn đới, có khí hậu hanh khô, ít mưa. HS ghi: Thảo nguyên.
6, Nơi có nguồn nước ngọt và các điều kiện thích hợp với sự sinh sống của các sinh vật
cũng như con người trong các hoang mạc. HS ghi: Ốc đảo.
2. Đối với học sinh.

- Khi tham gia hoạt động ngoại khoá học sinh cần phải chuẩn bị tốt kiến thức đã học. Đọc
kỹ phần tư kiệu tham khảo, đọc kỹ phần tra cứu thuật ngữ.
- Trong khi chơi trò chơi cần phải có tình thần đồn đội, biết kết hợp sức mạnh tập thể
nhưng đồng thời cũng phát huy được tư duy của bản thân.
C. KẾT LUẬN.
Qua thực tế vận dụng “Hoạt động ngoại khoá” ở khối 7 tại trường THCS Nga Điền tôi thấy
kết quả rất khả quan. Đa số học sinh có hứng thú học tập , các em rất thoải mái không gò bó như
giờ học chính khoá. Các em sôi nổi hào hứng và mạnh dạn hơn, em nò cũng muốn thể hiện khả
năng hiểu biết của mình. Tuy nhiên do điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất nên những buổi học
ngoại khoá không được tổ chức thường xuyên.
Trên đây chỉ là một chút kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc thực hiện hoạt động ngoại
khoá ở môn địa lý mà tôi đã thực hiện. Với khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm và khả năng
còn hạn chế của bản thân chắc chắn không tránh khỏi những sai sót trong quá trình thực hiện, vì
thế tôi mong muốn được đồng nghiệp đóng góp ý kiến để có thể áp dụng sáng kiến này vào thực tế
giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn nữa.
Nga Điền, tháng 4 năm 2009.
Người thực hiện
Nguyễn Thị Xinh