KỸ THUẬT SÀNG TUYỂN PHÁT HIỆN sớm BỆNH ppt _ DỊCH TỄ HỌC

KỸ THUẬT SÀNG TUYỂN
PHÁT HIỆN SỚM BỆNH
Bài giảng pptx các mơn ngành Y dược hay nhất
có tại “tài liệu ngành dược hay nhất”;
/>use_id=7046916


Mục tiêu
Trình bày được định nghĩa và mục đích của
sàng tuyển.
Nêu các tiêu chuẩn xây dựng chương trình
sàng tuyển.
Trình bày các chỉ số phân tích đánh giá
tính giá trị của kỹ thuật sàng tuyển .
Trình bày các chỉ số đánh giá một chương
trình sàng tuyển.


Định nghĩa
Sàng tuyển là quá trình phát hiện ra
bệnh chưa có biểu hiện lâm sàng hoặc
các dị tật thơng qua xét nghiệm nhanh và
có thể áp dụng rộng rãi.
Sàng tuyển khơng thể là chẩn đốn
thơng thường và nó cần sự theo dõi
mang tính điều tra, điều trị thích hợp


Mục đích của sàng tuyển
Mục đích chung: nhằm chẩn đốn sớm và điều trị
có hiệu quả căn bệnh.

Mục đích riêng:
 Sàng tuyển số đông bao gồm khám sàng lọc cả một quần
thể
 Sàng tuyển đa dạng hay nhiều giai đoạn bao gồm sử dụng
nhiều xét nghiệm sàng tuyển khác nhau trong cùng một
thời điểm
 Sàng tuyển có mục đích cho đối tượng phơi nhiễm đặc
biệt.
 Sàng tuyển tìm ca bệnh hay sàng tuyển cơ hội hạn chế đối
với những bệnh nhân mà họ đi khám tại cơ sở y tế.


Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho
chương trình sàng tuyển
1. Bệnh
Bệnh nặng hay vấn đề sức khoẻ quan trọng có ý
nghĩa y tế công cộng
Tỷ lệ mắc cao ở giai đoạn tiền lâm sàng
Lịch sử phát triển bệnh rõ ràng từ khi phát bệnh đến
lúc phát triển bệnh
Có thời gian dài giữa dầu hiệu ban đầu và toàn phát
Điều trị sớm có tiên lượng tốt hơn điều trị muộn,
làm giảm tỷ lệ mắc, chết


Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho
chương trình sàng tuyển (tt)
2. Phương pháp xét nghiệm hay khám phát
hiện bệnh
Có độ nhạy và độ đặc hiệu cao

Đơn giản, rẽ tiền và dễ thực hiện
Được cộng đồng chấp nhận, an tồn, khơng
gây khó chịu cho người xét nghiệm
Có tính tin cậy cao, và độ ổn định cao


Tiêu chuẩn lựa chọn xây dựng cho
chương trình sàng tuyển (tt)
3. Chẩn đốn và điều trị
Có sẵn cơ sở vật chất đầy đủ cho chẩn đốn và
điều trị
Có phương pháp điều trị hiệu quả an tồn và
chấp nhận được
Có chính sách theo dõi chẩn đoán và điều trị
cho những người có kết quả xét nghiệm dương
tính
Việc phát bệnh là một quá trình liên tục


Các chương trình sàng tuyển tại Việt
Nam và trên thế giới
Chương trình sàng tuyển bệnh ung thư cổ tử cung
Chương trình sàng tuyển bệnh ung thư vú
Chương trình sàng tuyển người bị lao
Chương trình sàng tuyển những người bị bệnh tim
mạch
Chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh bụi phổi
Chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh loãng
xương giai sớm

Các chỉ số đánh giá tính giá trị của 1
phương pháp sàng tuyển
Độ nhạy
Độ đặc hiệu
Giá trị dự đoán dương tính
Giá trị dự đốn âm tính


Kết quả của chương trình sàng tuyển
được thể hiện ở bản 2x2 sau
Bệnh

Không
bệnh

Tổng

Kết quả XN (+)

a

b

a +b

Kết quả XN (-)

c

d

c +d

a+c

b+d

a+b+c+d

Tổng


Độ nhạy
Là khả năng phát hiện ra những người
mắc bệnh trong nhóm những người bị
bệnh. (tỷ lệ dương tính khi thực hiện
nghiệm pháp sàng lọc trong nhóm người
thực sự mắc bệnh).
Độ nhạy = a/(a + c) x 100%


Độ đặc hiệu
Là khả năng cho kết quả âm tính khi
thực hiện nghiệm pháp sàng lọc trên
nhóm người khơng bệnh
Độ đặc hiệu = d / (b + d) x 100%


Giá trị dự đốn dương tính (+)

Là xác suất của một người có bệnh khi
xét nghiệm sàng tuyển là (+)
Giá trị dự đoán (+) = a / (a + b) x 100%


Giá trị dự đốn dương tính (-)
: Là xác suất của một người có khơng
bệnh khi xét nghiệm sàng tuyển là (-)
Giá trị dự đoán (-) = d / (c + d) x 100%


Ví dụ: Có một chương trình sàng tuyển phát hiện bệnh ung thư cổ
tử cung bằng phương pháp xét nghiệm tế bào, kết quả sau:

Bệnh

Không bệnh

Tổng

Kết quả
XN (+)

80

10

90

Kết quả XN

(-)

20

150

170

Tổng

100

160

260

Anh/chị hãy đánh giá độ nhạy, độ đặc hiệu,
giá trị dự đoán (+), (-) của phương pháp sàng tuyển trên


Giải
Độ nhạy = a/(a + c) x 100% = 80/(100)x100 =
80 %
Độ đặc hiệu = d / (b + d) x 100% =
150/160x100 = 93,8 %
Giá trị dự đoán (+) = a / (a + b) x 100% =
80/90 x100 = 88,9 %
Giá trị dự đoán (-) = d / (c + d) x 100% =
150/170 x100 = 88,3 %

Một số ngưỡng và việc chấp nhận cho
một phương pháp sàng tuyển
Về nguyên tắc: Phương pháp phát hiện phải
có độ nhạy và độ đặc hiệu trên 80%.
Sàng tuyển có độ nhạy cao thích hợp cho:
 Bệnh nguy hiểm khơng thể bỏ qua
 Bệnh có thể chữa được
 Tình trạng dương tính giả khơng gây thương tổn
tâm lý và kinh tế cho người được nghiên cứu


Một số ngưỡng và việc chấp nhận cho
một phương pháp sàng tuyển (tt)
Sàng tuyển có độ nhạy cao thích hợp cho
 Một số bệnh trầm trọng, khó hoặc khơng có
khả năng điều trị khỏi
 Khi biết khơng bệnh đó có lợi cho tâm lý
và sức khoẻ
 Khi tình trạng dương tính giả gây tổn
thương tâm lý và kinh tế cho những người
được nghiên cứu


Tổ chức, thực hiện, theo dõi, giám sát,
đánh giá chương trình sàng tuyển
* Việc tổ chức thực hiện sàng tuyển đòi hỏi phải:
Lựa chọn đúng bệnh hay vấn đề sức khỏe
Lập kế hoạch chi tiết về con người, kỹ thuật, tài
chính, hậu cần, thời gian

Tổ chức thực hiện theo đúng kế hoạch
Tổ chức theo dõi tiến độ triển khai các hoạt động
theo kế hoạch đã định
Giám sát các tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng trong sàng
lọc bệnh xem có được thực hiện đúng tiêu chuẩn yêu
cầu không


Tổ chức, thực hiện, theo dõi, giám sát,
đánh giá chương trình sàng tuyển
* Sự tham gia của cộng đồng:
Để việc sàng tuyển bệnh đạt hiệu quả mong đợi, cần
phải có sự tham gia của cộng đồng.
Tiến hành giáo dục sức khỏe về tác hại của căn bệnh
Tư vấn và giải thích cho người dân biết về mục đích,
kỹ thuật và hiệu quả của biện pháp sàng tuyển đối
với sức khỏe của người dân.
Huy động sự đóng góp của tình nguyện viên sức
khỏe cộng đồng và các dịch vụ y tế có trong cộng
đồng.


Đánh giá hiệu quả của 1 chương trình
sàng tuyển
Giá trị của một chương trình sàng tuyển
được xác định bằng kết quả là giảm tỷ lệ
bệnh, tỷ lệ tử vong và tàn tật
Thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có
nhóm chứng là phương pháp tốt nhất đễ
đánh giá hiệu quả của chương trình này

Ví dụ
Ở New York cho thấy việc sàng tuyển chụp
X quang đã có tác dụng làm hạ tỷ lệ tử vong
do ung thư vú trong một cuộc thử nghiệm lâm
sàng có phân bổ ngẫu nhiên có nhóm chứng.
Ở 60.000 phụ nữ lứa tuổi 40 – 64 được phân
ngẫu nhiên vào 2 nhóm. Một nhóm sử dụng
chương trình sàng tuyển, và 1 nhóm đối
chứng.
Sau 10 năm theo dõi, tỷ lệ tử vong do ung thư
vú ở nhóm sàng tuyển thấp hơn khoảng 29%.