BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ VIỆC HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO TRONG KIỂM TOÁN CÁO TÀI CHÍNH DO CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI THỰC HIỆN

BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ VIỆC HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM
TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO TRONG KIỂM TOÁN CÁO TÀI
CHÍNH DO CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI THỰC HIỆN.
1. NHẬN XÉT CHUNG VÀ NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM QUA THỰC TIỄN
KIỂM TOÁN CHU TRÌNH HÀNG TỒN KHO TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH CỦA CÔNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN
Sau những năm hoạt động trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ kiểm toán và tư
vấn công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội đã từng bước khẳng định được vị trí của
mình trong thị trường kiểm toán đang ngày càng sôi động. Cùng với việc phục vụ
khách hàng CPA đã cố gắng xây dựng và kiện toàn bộ máy tổ chức, nâng cao năng
lực và trình độ nghiệp vụ của đội ngụ kiểm toán viên. Nhờ thế mà CPA ngày càng
trở nên vững mạnh, góp phần tích cực nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán ở
Việt Nam.
Trong thời gian thực tập tại CPA, được sự giúp đỡ tận tình của mọi người em
đã tìm hiểu công tác kiểm toán Báo cáo tài chính thực tế được được tiến hành như
thế nào và đây cũng là cơ hội để so sánh cơ sở lý luận đã được học. Quá trình kiểm
toán Báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán chu trình hàng tồn kho nói riêng
được kiểm toán viên thực hiện tương đối đầy đủ và khá chặt chẽ quy trình kiểm
toán chung của công ty. CPA tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và các
chuẩn mực kiểm toán quốc tế được thừa nhận. Dựa trên quy trình kiểm toán chung
các kiểm toán viên phát huy sự sáng tạo để vận dụng linh hoạt các thủ tục kiểm
toán cho phù hợp với đặc điểm của từng khách hàng với mục đích đưa ra được các
kết luận chính xác cũng như giúp cho khách hàng nâng cao được hiểu quả hoạt
động.
Quy trình kiểm toán của công ty
Với mục tiêu hoạt động lấy chất lượng dịch vụ cung cấp đặt lên hàng đầu,
CPA đã tiến hành chuẩn hoá chất lượng dịch vụ của mình bằng việc xây dựng hệ
thống quy trình kiểm toán các chu trình trong kiểm toán Báo cáo tài chính. Trong
một cuộc kiểm toán kiểm toán viên dựa vào tình hình thực tế để vận dụng quy trình
kiểm toán một cách linh động phù hợp với đặc điểm kinh doanh của đơn vị khách
hàng. Quy trình kiểm toán của CPA được xây dựng thành 3 phần: Tìm hiểu hệ

thống kiểm soát nội bộ khách hàng, quy trình kiểm toán chi tiết các chu trình và hệ
thống quy chế kiểm soát chất lượng cuộc kiểm toán. Đây là một hệ thống các
hướng dẫn công việc khi tiến hành kiểm toán một phần hành, một chu trình hoặc
toàn bộ Báo cáo tài chính. Đồng thời đây cũng là những quy chế để đánh giá chất
lượng công việc mà kiểm toán viên thực hiện. Quy trình chung đã cho phép chủ
nhiệm kiểm toán hoặc Ban giám đốc kiểm soát được chất lượng một cuộc kiểm
toán.
Quy trình kiểm toán của CPA được xây dựng dựa trên cơ sở chuẩn mực kiểm
toán Việt Nam, chuẩn mực kiểm toán Quốc tế được thừa nhận và các chuẩn mực
cũng như các quy định về kế toán của Bộ tài chính.
Trong giai đoạn chuẩn bị kiểm toán Ban giám đốc bổ nhiệm chủ nhiệm kiểm
toán và nhóm kiểm toán viên. Nhóm kiểm toán sẽ tiến hành tìm hiểu khả năng
kiểm toán của khách hàng theo sự chỉ đạo của chủ nhiệm kiểm toán. Tiếp theo là
giai đoạn tìm hiểu khách hàng, trong bước công việc này kiểm toán viên căn cứ
vào nộ dung, yêu cầu công việc, tính chất phức tạp, điều kiện của khách hàng để
xác định mục đích, nội dung, phương pháp kiểm toán, đánh giá rủi ro và những vấn
đề trọng tâm cần giải quyết. Thực tế cho thấy công tác tìm hiểu khách hàng của
CPA được tiến hành một cách nhanh chóng, cận trọng để đưa ra nhận định ban đầu
về khách hàng bằng các khoản mục trọng yếu và mức độ rủi ro cho từng chu trình
và các loại rủi ro có thể xẩy ra đối với thức tế tại đơn vị khách hàng. Từ những
hiểu biết này kiểm toán viên tổng hợp để lập kế hoạch kiểm tra chi tiết.
Trên cơ sở lập kế hoạch đầy đủ về thời gian và phạm vi tiến hành kiểm toán
và dựa trên các thủ tục kiểm toán ddược xây dựng sẵn, CPA đã tiến hành kiểm tra
chi tiết theo phạm vi đã xác định trên kế hoạch một các tương đối chặt chẽ. Trong
kiểm toán Báo cáo tài chính, việc kiểm tra chi tiết các tài khoản được kiểm toán
viên xem xét trong mối quan hệ nội tại giữa các tài khoản, vừa nghiên cứu tổng
quan vừa đi sâu điều tra chọn mẫu khai thác tối đa các nguồn tài liệu, thông tin liên
quan tới cuộc kiểm toán. Trong quá trình thực hiện kiểm toán chu trình hàng tồn
kho tại công ty A nhóm kiểm toán đã tiến hành các khảo sát chi tiết thích ứng với
nguyên tắc đảm bảo độ tin cậy với chi phí bỏ ra ở mức thấp nhất. Trong quá trình

kiểm tra chi tiết các giấy tờ tài liệu thu thập được, các ghi chép của kiểm toán viên
được đánh số tham chiếu một cách có hệ thống. Ký hiệu tham chiếu được đưa ra
thống nhất cho toàn bộ công ty. Điều này giúp cho kiểm toán viên dễ dàng đối
chiếu, so sánh các phần việc với nhau, thuận lợi cho người kiểm tra kiểm soát và
khi xem xét lại.
Khi kết thúc kiểm toán, để đưa ra ý kiến cuối cùng về Báo cáo tài chính chủ
nhiệm kiểm toán soát xét lại các công việc một các độc lập trên các giấy tờ làm
việc của các kiểm toán viên và các tài liệu thu thập được trong các giai đoạn trên.
Báo cáo krtcủa CPA có tính chất xây dựng cao, các kết luận kiểm toán đưa ra là
độc lập khách quan, chính xác với thực tế tạo được tin cậy cho mọi người.
Đối với kiểm toán chu trình hàng tồn kho tại công ty A, kiểm toán viên tiến
hành kiểm tra chi tiết dựa trên kế hoạch đã lập. Vì chu trình kiểm toán hàng tồn
kho là một chu trình có khối lượng công việc lớn và phức tạp. Do vậy chu trình
này thường được 1 kiểm toán viên có kinh nghiệm đảm trách. Các giai đoạn công
việc của trình chu trình này bao gồm: Kiểm tra hệ thống kiểm soát, phân tích soát
xét và kiểm tra chi tiết.
Kiểm tra hệ thống kinh tế được phỏng vấn và quan sát các nhân viên của
khách hàng về các quy chế kinh tế hàng tồn kho, chính sách kế toán áp dụng và
chọn một số nghiệp vụ nhập xuất kho để kiểm tra tính tuân thủ của các nhân viên.
Những bằng chứng thu thập được kiểm toán viên tổng hợp trên giấy tờ làm việc
như giấy tờ làm việc của kiểm toán viên số 1.
Phân tích soát xét chủ yếu được kiểm toán viên tiến hành nháp trên sổ tay và
không được ghi chép lại kết quả trên giấy tờ làm việc. Trong giai đoạn kiểm tra chi
tiết được tiến hành một cách có trình tự củ thể theo đặc điểm của khách hàng và
luô tuân thủ các quy chế kiểm soát về chất lượng của CPA. Giai đoạn này được
kiểm toán viên thực hiện kiểm tra theo 2 nội dung chinh là kiểm tra chi tiết nghiệp
vụ và kiểm tra chi tiết số dư. Các tài liệu từ khách hàng cung cấp hoặc thu thập
được từ bên ngoài và các thông tin có liên quan để làm bằng chứng cho một kết
luận của kiểm toán viên được tập hợp trên hồ sơ kiểm toán. Những thủ tục và
những phát hiện trong giai đoạn này được kiểm toán viên ghi chép trên giấy tờ làm

việc như các giấy tờ làm việc của kiểm toán viên từ số 2 đến số 9.
Trên đây là các công việc được tiến hành trong một cuộc kiểm toán Báo cáo
tài chính nói chung và trong kiểm toán chu trình Hàng tồn kho nói riêng. Và cũng
cho chúng ta thấy CPA tiến hành một cuộc kiểm toán dựa trên chương trình kiểm
toán riêng của mình, được các kiểm toán viên tuân thủ một cách khá chặt chẽ trên
cơ sở các quy chế, quy định của Bộ Tài chính và các ban ngành khác có liên quan
tới ngành nghề kinh doanh của khách hàng.
Vì hoạt động kiểm toán còn mới mẻ nên trong công tác kiểm toán nói chung
và tại CPA nói riêng là không thể hoàn hảo ngay được. Bên cạnh đó CPA đã có
nhiều cố gắng để khắc phục và sữa đổi để tự hoàn thiện mình. Điều này được thể
hiện qua chiến lược đào tạo nhân lực, các nguyên tắc hoạt động được thực hiện
một cách nghiêm túc… Những điều này đã tạo thuận lợi cho CPA có một chỗ đứng
vững chắc trên thị trường.
2. Những đánh giá và ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán
chu trình hàng tồn kho trong kiểm toán Báo cáo tài chính
Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội là một công ty chuyên cung cấp các
dịch vụ kiểm toán. Trong khi kiểm toán là một dịch vụ, một nghề tương đối mới
mẻ ở nước ta. Do đó, CPA gặp không ít khó khăn trong hoạt động, nhất là trong
việc cung cấp dịch kiểm toán Báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán chu trình
Hàng tồn kho nói riêng.
Một trong những vấn đề còn tồn tại hiện nay là phần lớn các khách hàng ký
hợp đồng kiểm toán là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các doanh
nghiệp Nhà nước, còn đối với các doanh nghiệp tư nhân thì chưa thật sự mặn mà
với việc kiểm toán. Sự hiểu biết của họ về tác dụng của việc kiểm toán Báo cáo tài
chính còn rất hạn chế. Ngoài ra, các quy chế quản lý tài chính ở nước ta còn nhiều
bất cập do đó việc quản lý tài chính và các hoạt động kinh doanh còn chưa minh
bạch. Việc che dấu tình hình kinh doanh của mình trong tư tưởng của người quản
lý doanh nghiệp còn tồn tại, từ đó dẫn đến họ không muốn bên thứ ba can thiệp
vào hoạt động của họ… Những lý do này đã khiến cho quá trình làm thu thập các
thông tin một các đày đủ và chính xác của kiểm toán viên gặp rât nhiều khó khăn.

Mặt khác các tài liệu tham khảo về nghề nghiệp là rất ít có chăng cũng bằng
tiếng nước ngoài. CPA chủ yếu phải tự tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm là kiểm toán
từ các công ty, các tổ chức kiểm toán quốc tế. Chương trình kiểm toán do công ty
xây dựng chủ yếu là dựa trên kinh nghiệm làm kế toán và kiểm toán trong nước.
Mặt khác, người thực hiện kiểm toán phải có sự hiểu biết sâu rộng, phải là những
người có khả năng phân tích tình hình kinh doanh của khách hàng và phải có sự
linh động, sáng tạo trong quá trình kiểm toán mới có thể có được những bằng
chứng chất lượng cao. Do những đòi hỏi khắt khe về trình độ và những hạn chế
khách quan của ngành nghề nên hoạt động kiểm toán Báo cáo tài chính nói chung
và kiểm toán chu trình Hàng tồn kho nói riêng không thể không tránh được những
vấn đề bất cập.
Trong quá trình thực tập, có điều kiện khảo sát thực tế tại công ty Kiểm toán
và Kế toán Hà Nội em đã học hỏi được những kinh nghiệm tiến hành cuộc kiểm
toán Báo cáo tài chính cũng như kiểm toán chu trình Hàng tồn kho. Với những
kiến thức được trang bị ở trường cùng với quá tìm hiểu sách, báo qua bài viết này
em xin mạn phép đưa ra một số nhận xét và đề xuất một vài ý kiến với hy vọng
góp phần hoàn thiện quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính nói chung và kiểm toán
chu trình Hàng tồn kho nói riêng.
2.1. Giai đoạn lập kế hoạch
Thứ nhất:
Trong giai đoạn này kiểm toán viên thường lưu những tài liệu về công ty
như điều lệ hoạt động, giấy phép kinh doanh, quy chế nhân viên, quy chế tài
chính… Song kiểm toán viên không tập hợp các bằng chứng thu được trên giấy tờ
làm việc hoặc khái quát hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng.
Phương hướng giải quyết
Để có thể tóm tặt hệ thống kiểm soát nội bộ một cách gọn nhẹ công ty có thể
xây dựng hệ thống các câu hỏi về các thủ tục và tính hiệu lực của kiểm soát nội bộ
Biểu số… Hoặc kiểm toán viên có thể lập Bảng tường thuật hệ thống kiểm soát nội
bộ khách hàng theo biểu số….
Với việc sử dụng hệ thống câu hỏi về kiểm soát nội bộ có câu trả lời dưới

dạng đúng, sai cho phép kiểm toán viên nhận thấy điểm mạnh và điểm yếu của hệ
thống đó. Câu trả lời đúng là điểm mạnh còn câu trả lời sai biểu hiện lỗ hổng của
hệ thống kiểm soát đó.
Biểu số: 9
Bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng
trong chu trình Hàng tồn kho
TT Câu hỏi tổng hợp Có Không
I Nghiệp vụ nhập mua nguyên vật liệu, hàng hoá
1
Đối với nghiệp vụ nhập mua có xuất phát từ phiếu yêu cầu
nhập mua nguyên vật liệu, hàng hoá không
2 Phiếu yêu cầu nhập mua có được phê duyệt không
3 Phiếu nhập kho có được lập và có sự phê chuẩn đầy đủ không