11095 final draft report re vietnam from brian clark vn

KẾ HOẠCH TÁI PHÁT TRIỂN CHO CÁC HANG ĐỘNG ĐÓN KHÁCH DU LỊCH
CỦA VƯỜN QUỐC GIA PHONG NHA - KẺ BÀNG, TỈNH QUẢNG BÌNH - VIỆT NAM
TĨM TẮT
Tài liệu này được xây dựng thể hiện tổng quát các vấn đề chính nảy sinh trong một lượt tham quan
các hang động và một số hoạt động đề xuất để khắc phục những vấn đề đó.
Động Phong Nha và động Tiên Sơn là những điểm thu hút khách du lịch của Vườn quốc gia Phong
Nha - Kẻ Bàng (Vườn quốc gia được công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 2003). Trong
năm 2008, Vườn đã đón khoảng 300.000 khách du lịch đến tham quan, tuy nhiên việc tham quan các
hang động kỳ thú này chỉ có thể bền vững nếu các hành động khẩn cấp được đưa ra để thay đổi cách
thức khách du lịch đi lại và hành xử trong các hàng động này.
Một số vấn đề chính được xác định và đề xuất phương án giải quyết gồm:
 Thuyền bè chen chúc trong động
Lắp đặt đường đi bộ treo trên sông nối Hang Bi Ký với Động Tiên từ đó thiết lập
một hệ thống “thuyền đưa khách vào - khách đi bộ ra”.


Khách du lịch chen chúc trong hang và thiếu biện pháp kiểm sốt đám đơng hiệu quả
Giới thiệu một hệ thống nhóm khách tối đa 15 người và TẤT CẢ các nhóm
khách du lịch sẽ được giám sát bởi một hướng dẫn viên của Vườn đã hồn tất
khóa đào tạo về quản lý đám đơng.



Lối đi chưa được xác định rõ
Ngay lập tức lắp đặt một hệ thống rào chắn tay vịn bằng dây thừng để xác định
rõ các lối đi trong các hang động để bảo vệ các trầm tích trong hang.



Du khách bước lên trên các lớp trầm tích và thạch nhũ trên nền hang
Thiết kế và lắp đắt các lối đi treo bên trên nền hang



Thiệt hại từ Lampenflora (một số loài thực vật như rêu tảo sinh trưởng trong môi trường ánh
sáng nhân tạo toả nhiệt) do hệ thống chiếu sáng trong hang không phù hợp
Sử dụng các biện pháp xử lý hóa học để diệt rêu tảo và sau đó thiết kế và lắp
đặt một hệ thống chiếu sáng mới để hạn chế sự tăng trưởng của chúng

Dự toán chi phí cho các cơng việc trước mắt để ngăn ngừa sự xuống cấp hơn nữa của các hang
động di sản thế giới sẽ vào khoảng 30.000 đến 40.000 USD cộng với nguồn nhân lực là các cán bộ
hiện có của Vườn quốc gia.
Tổng chi phí dự án (500.000 đến 850,000 USD cộng với công lao động) cho tái phát triển hệ thống cơ
sở hạ tầng phục vụ khách du lịch là một dự toán khá rộng với hệ số tin cậy +/- 25%.

Brian D. Clark (PSM – Aust)
Nguyên Chủ tịch và Thành viên suốt đời của Hội Quản lý địa hình Karst và Hang động Australia

1


1- GIỚI THIỆU
Động Phong Nha và động Tiên Sơn là những điểm thu hút khách du lịch của Vườn quốc gia Phong
Nha - Kẻ Bàng (Vườn quốc gia được công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 2003).
Vai trò chủ chốt của một khu vực được xây dựng thành vườn quốc gia chính là bảo vệ các nét đặc
trưng về tự nhiên và văn hóa trong Vườn quốc gia. Các nét đặc trưng trên chính là một phần quan
trọng của di sản
(những gì cha ơng ta trao lại cho chúng ta, chúng ta phải giữ gìn và truyền lại cho con cháu)
của dân tộc ở quốc gia đó. Là một phần di sản của nhân loại, mọi người phải được phép và khuyến
khích đến tham quan và tìm hiểu về giá trị của di dản đó.
Khi chúng ta đề cử một địa điểm là Di sản Thế giới, chúng ta ln nói rằng địa điểm đó khơng chỉ

quan trọng với người dân quốc gia đó mà cịn quan trọng đối với cả các dân tộc khác trên thế giới và
khách du lịch khắp thế giới nên đến địa điểm đó để tham quan vào tìm hiểu về di sản đó.
Là người quản lý các điểm di sản, chúng ta phải cung cấp cho khách du lịch một mức độ tiếp cận phù
hợp trong quá trình sử dụng và thưởng lãm tại điểm di sản, nhưng chúng ta chỉ cho phép các hoạt
động giúp khách du lịch hiểu rõ hơn về giá trị, mục đich và tầm quan trọng của Vườn quốc gia và các
hoạt động như vậy phải được thực hiện sao cho các tác động của khách du lịch được duy trì ở mức
bền vững.
Mức độ tiếp cận và các hoạt động được cung cấp tại Động Phong Nha và Động Tiên Sơn tại thời
điểm hiện tại được xem là chưa bền vững.
Một điều chắc chắn là trong những năm tới, lượng khách du lịch trong nước và nước ngoài đến tham
quan Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng sẽ gia tăng, và dĩ nhiên các tổn hại xảy ra như hiện nay
trong các hang động cũng sẽ tăng đến một điểm mà tại đó khát khao được thưởng lãm vẻ đẹp di sản
của du khách sẽ giảm sút do di sản liên tục bị phá hoại.
Hướng giải quyết điển hình trong trường hợp này ở một số địa phương khác chính là tìm các hang
động mới hơn và đẹp hơn để thu hút sự quan tâm của khách du lịch, nhưng dần dần theo thời gian,
Các hàng động mới cũng sẽ bị phá hoại do lượng du khách lớn (du lịch đại chúng).
Đây không phải là cách thức quản lý di sản của chúng ta.
Lượng khách tham quan (ở mức hiện tại và mức tăng trưởng sau này) đến các hang động kỳ thú này
CHỈ CÓ THỂ trở nên bền vững NẾU các hành động khẩn cấp được tiến hành để thay đổi cách thức
khách du lịch đi lại trong các hang động cũng như cách hành xử họ trong các hang động.

2


2 - THỰC TRẠNG HIỆN NAY
Khu vực tham quan chính bao gồm một khu vực đỗ tàu bè tại khu vực bãi đợi nơi những người bán
hàng rong bán các loại đồ ăn thức uống và các loại hàng lưu niệm, các cầu thang dẫn lên Động TIên
Sơn, lối đi trên sông dẫn vào động Phong Nha và hai lối đi trên cạn dẫn đến Hang Bi Ký và Động
TIên/Động Cung Đình. Một lối đi dành cho người đi bộ từ cửa động Phong Nha đi qua một ngôi chùa
không rõ niên đại lên đến Động Tiên Sơn và đi xuống khu vực bãi dừng chân mà trong mấy tháng gần

đây dường như khơng có người qua lại
.
Hình 1 bên dưới thể hiện bình đồ (khơng theo tỉ lệ) của khu vực.
100% khách du lịch tham quan Động Phong Nha và ước tính khoảng 60% trong số đó cũng tham
quan Động Tiên Sơn, tuy nhiên khơng có một mơ hình được cụ thể hóa nào thể hiện xem động nào là
điểm đến đầu tiên của khách du lịch.
Việc tham quan diễn ra theo mùa du lịch trong đó đỉnh điểm một ngày có khoảng 10.000 lượt khách
đến tham quan trong các khoảng thời gian có các ngày quốc lễ.
Việc tiếp cận tuyến đường sông và Hang Bi Ký đôi lúc bị tạm ngừng trong mùa mưa vào tháng 8 hằng
năm và rất may mắn khoảng thời gian này trùng với thời điểm có lượng khách du lịch thấp nhất.
Hệ thống chiếu sáng trong các hang động đang tạo ra những tác động nghiêm trọng đến môi truờng
hang động do cách bố trí các điểm chiếu sáng, loại đèn chiếu sáng được sử dụng và việc thiếu vắng
một hệ thống tắt-bật hiệu quả có thể đảm bảo rằng chỉ khi có khách tham quan đèn mới được bật lên.
Chất lượng thuyết minh về điểm tham quan của các hướng dẫn viên - như ở phần lớn các địa điểm
khác trên thế giới - khơng đồng đều và nhìn chung thường có sự gắn kết các giá trị về văn hóa và tự
nhiên thiên về một thế giới huyền ảo. Tất cả các yếu tố trên đều có trong phần thuyết minh song nên
lưu ý rằng các giá trị địa chất là những giá trị thuộc về di sản thế giới đã được công nhận. Các giá trị
về đa dạng sinh học (cả bên trên và bên dưới mặt đất) đều là những giá trị cốt yếu tạo nên giá trị của
vườn quốc gia, chính vì vậy, phần thuyết minh cần nhấn mạnh nhiều hơn nữa về đặc điểm địa chất
của điểm tham quan.
Chất lượng kiểm sốt đám đơng và kiểm sốt hành vi của khách du lịch cũng không đồng đều. Trong
những lần tham quan gần đây, một số hướng dẫn viên đã chủ động can thiệp khi khách hút thuốc
trong hang động hoặc trèo lên các điểm trang trí của hang động trong khi những hướng dẫn viên khác
làm ngơ trước những cách hành xử trên của khách du lịch. Một số hướng dẫn viên cố gắng duy trì
liên lạc và kiểm sốt nhóm của họ - thơng thường là q đơng - trong khi các nhóm khác lại khơng có
hướng dẫn viên đi cùng.
Khơng có phần giới thiệu ngắn gọn trước khi đoàn đi tham quan về những điều khách du lịch nên và
không nên làm, những điều phải làm và cấm làm trong khi tham quan hang động.
Tất cả các hang động khô bị xuống cấp nghiêm trọng do khơng có tuyến đường được xác định rõ
ràng cho người đi bộ dẫn đến việc du khách, vì khơng được giám sát và quản lý, đã đi lại hoặc leo

trèo thoải mái lên những nơi họ có thể tiếp cận được. Trong khi một số tác động hẳn nhiên xảy ra
trước khi ngành du lịch đưa các hang động vào sử dụng, không nên để cho các hang động tiếp tục bị
xuống cấp và trên thực tế cần phải điều chỉnh để khôi phục giúp các hang động trở về lại với ví thế
huy hồng đã có trước đây.

3


Hình 1
SƠĐỒKHU VỰC HANG ĐỘNG PHONG NHA PHỤC VỤ ĐĨN KHÁCH

1 = khu vực dừng chân và nhà vệ sinh
2 = chùa
3 = sông
4 = Động Tiên
5 = Động Cung Đình

7

6 = Hang Bi Ký
7 = Động Tiên Sơn

6
4

5

1
2

3
sơng
Đá vơi

4


2.1 - CÁC VẤN ĐỀ VÀ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
2.1.1

- Thuyền bè chen chúc trong động

Đi thuyền dọc theo con sông ngầm là một trải nghiệm rất thú vị đáng kể (có thể được cải thiện với
việc điều chỉnh hệ thống chiếu sáng giúp giới thiệu tốt hơn về quá trình thành tạo của đá vơi và sự
phát triển của hang động) nhưng trong mùa cao điểm việc có một số lượng lớn tàu thuyền đưa
đón khách tại điểm dừng chân và tại Hang Bi Ký là một vấn đề chính cần phải giải quyết. Hướng
xử lý cho vấn đề này được nêu ở phần 3.3 - hoạt động tái phát triển đề xuất.
2.1.2 - Khách du lịch chen chúc trong hang và vấn đề kiểm sốt đám đơng
Mối đe dọa lớn nhất đối với hang động theo kinh nghiệm của chúng tơi chính là sự chen chúc của
khách du lịch trong các hang động và cần điều tra nghiên cứu các chiến lược khác nhau để giải
quyết vấn đề trên theo hướng kéo giãn lượng khách tham quan theo thời gian và không gian. Tuy
nhiên, vần đề tổng thể nói trên liên quan trực tiếp đến vấn đề kiểm sốt đám đơng của các hướng
dẫn viên, quy mơ nhóm khách du lịch, sự thiếu vắng các hàng rào chắn, và sự thiếu vắng các
tuyến đường cần thiết và được xác định rõ tại các điểm tham quan dành cho người đi bộ.
2.1.3 - Các tuyến đường cho người đi bộ chưa được xác định rõ
2.1.3.1 - Hang Bi Ký
Đây là một tuyến đường khô ráo dài 125m chạy song song nhưng nằm phía trên dịng sơng chảy
bên trong Động Phong Nha. Phần hang động mở cửa đón khách du lịch có các nét đặc trưng mà
người hướng dẫn viên có thể khai thác để giải thích thêm về nguồn gốc bồi tích của đá vơi và sự
tích tụ thành tạo can-xit. Khu vực này cũng có những khu vực bồi tụ các trầm tích quan trọng có

phạm vi lớn hiện thường bị các du khách dẫm đạp lên mỗi khi vào tham quan hang.
Ngay bây giờ, một việc làm hết sức quan trọng cấn phải được thực hiện đó là xây dựng các chuẩn
mực hành vi cho toàn bộ các nhóm khách tham quan bằng cách kiên cố hóa tuyến đường dành
cho khách du lịch và các khu vực cấm-vào; và để làm được điều này chỉ cần bỏ ra một khoản chi
phí rất nhỏ khoảng vài trăm USD.
Các vật liệu cần có bao gồm khoảng 85 đoạn dây thép nhẹ đường kính 10mm dài 1500mm và
khoảng 250/300m dây thừng polypropylene được lắp đặt trong Động như trình bày trong Hình 2

Dỡ bỏ thanh chắn bằng thép

Cấn có hệ thống chiếu sáng cho khu vực này

Hành động quan trọng tiếp theo - địi hỏi chi phí tối thiểu song cộng việc khó khăn hơn đơi chút đó là phải minh họa rõ ràng phần lớn các thiệt hại đã xảy ra có thể khơi phục lại được. Sẽ khơng
thể có một hang động “đẹp như mới” song hang động sẽ trông đẹp hơn hiện trạng bây giờ và điều
này cũng cho thấy chúng ta quan tâm đến sự thịnh vượng của hang động.

5


Việc chùi rửa hang động cần thực hiện theo hai giai đoạn. Thiết bị cần cho giai đoạn một là một
chiếc máy bơm nước chạy điện đủ sức hút nước từ dịng sơng lên đỉnh đoạn bờ dốc và 100m loại
vòi chữa cháy cỡ 30 - 50mm. Đây là lần bơm khối lượng cao - áp suất thấp để rửa cát và đất sét
khỏi nền hang ở sâu bên trong hoặc ở các hố vành đá, các bờ thành hang động áp nền và các lớp
can-xit bị tác động bởi sự bồi tụ và khoáng chất khác. Việc quét sạch các loại vật liệu trên xuống
sông cần một lượng lớn nước và sự kích thích cơ học đối với các lớp đất bẩn dính cứng trên nền
mặt sẽ là rất cần thiết. Công việc sẽ đạt hiệu quả cao nhất nếu làm ướt khu vực cần chùi rửa và
cọ rửa bằng chổi hoặc bàn chải lơng cứng.
Giai đoạn hai địi hỏi bơm khối lượng thấp - áp suất cao để thổi sạch các bề mặt nơi các lớp đất
bẩn và các vết bạc màu nhân tạo còn bám lại sau khi đã sử dụng chổi quét.
Việc chùi rửa hang động sẽ khiến sơng bị đục bẩn do đó việc chùi rửa hang động nên được tiến

hành vào thời điểm có dịng chảy vừa phải.
Trong q trình chùi rửa phần hang động này vẫn có thể mở cửa đón khách tham quan.
Cần tổ chức một khóa tập huấn ngắn cho tất cả cáchướng dẫn viên để họ hiểu rõ tầm quan trọng
của dự án và trách nhiệm củahọ là giữ cho TẤT CẢ khách tham quan đều dừng chân bên ngoài
khu vức đã chăng dây thừng.
Với một số công việc nhỏ khác được thực hiện để sửa các bậc tam cấp hiện có, các hoạt động
này sẽ giúp khơi phục và bảo vệ phần hang này trước tình hình tham quan hang động hiện nay.
Tuy nhiên, tiêu chuẩn quốc tế về quản lý hang động đón khách tham quan địi hỏi phần đường đi
bộ cho khách tham quan phải được treo bên trên nền hang nếu có thể và với lượng khách tham
quan động Phong Nha chắc chắn sẽ tăng thêm trong tương lai gần, chúng tôi đề xuất lắp đặt một
tuyến đường phù hợp cho khách tham quan trong Hang Bi Ký càng sớm càng tốt.
Nên lựa chọn các điểm dừng chân chính cho khách tham quan thưởng lãm các nét đặc trưng của
hang và có cơ hội nghe phần thuyết minh của hướng dẫn viên và/ hoặc các bảng chỉ dẫn giới
thiệu
2.1.3.2 – Tuyến đường trên cạn trong Động Phong Nha (Động Tiên và Động Cung Đình)
Phần hang động thực sự kỳ ảo này sẽ cho ta một cơ hội tuyệt vời để thuyết minh làm cơ sở giúp
đưa các hang động ở đây vào danh sách di sản thế giới. Ở đây có vơ số các ví dụ tuyệt vời về các
đặc điểm karst minh họa nguồn gốc của đá vôi và các hang động - nhưng hiện nay đá vôi và các
hang động này cũng đang bị tác động một cách nghiêm trọng trong quá trình tham quan của khách
du lịch do khơng có một tuyến đường được thiết kế dành cho khách bộ hành và do hệ thống chiếu
sáng trong các hang động này không được lắp đặt hợp lý.
Việc bảo vệ và cải thiện bộ mặt của khu vực này đòi hỏi phải thực hiện các biện phấp gần như
tương tự với biện pháp được sử dụng cho Hang Bi Ký.
Một yêu cầu cần phải thực hiện ngay lập tức địi hỏi chi phí thấp đó là xác định một tuyến đi có thể
chấp nhận được và lắp đặt hàng rào chắn gồm dây thừng và trụ thép được các hướng dẫn viên và
những cán bộ khác làm việc tại hang động này nghiêm ngặt giám sát.
Việc chùi rửa thạch nhũ có thể được thực hiện với việc sử dụng biện pháp phun nước khối lượng
lớn/áp suất thấp sau đó phun nước khối lượng ít/áp suất cao để thổi bay các vật liệu còn bám lại
sau đợt phun nước thứ nhất.
Trong quá trình chùi rửa vẫn có thể đón khách tham quan song cần lưu ý điều chỉnh hướng chảy

của dòng nước hoặc dựng nên các đoạn đường tạm được nâng cao khỏi nền hang cho khách
tham quan để khách không đi vào các khu vực được phun nước.

6


Tại điểm cuối của tuyến đường băng qua khu vực một loạt các hố vành đá bị tác đông một cách
nghiêm trọng gần cuối phần hang Cung Đình có một lối ra thay thế (xem vị trí # trong hình 3) cần
đưa vào sử dụng trong khi phần đắp thêm bằng bê tông và đất phải được dỡ bỏ. Các nét đặc
trưng có vai trị quan trọng trên sẽ khơi phục được vẻ đẹp ban sơ của chúng và trong giai đoạn
tiếp theo khi một hệ thống cầu thang và điểm dừng chân ngắm cảnh phù hợp được lắp đặt sẽ góp
phần làm tăng số lượng khách tham quan hang động trong thời gian tới.
Việc thực hiện giai đoạn tiếp theo - lắp đặt một tuyến đường đi bộ rộng 2400mm với các điểm
dừng chân ngắm cảnh tại các điểm tham quan khác nhau - sẽ giúp khép kín từng phần các khu
vực ngắm cảnh trong hang. Hình 3 cung cấp phác thảo trên lý thuyết tuyến đường dự kiến và
phân chia giai đoạn lắp đặt
Như đã nêu ở trên, phần hang đầu tiên cần lắp đặt một hệ thống đường dành cho người đi bộ đáp
ứng tiêu chuẩn chính là đoạn 50m cuối cùng của Động Cung Đình. Việc lắp đặt ở phần hang này
sẽ không ảnh hưởng đến cách thức hướng dẫn tham quan hang hiện nay ngoại trừ việc khách sẽ
không được tham quan phần hang này trong q trình đóng cửa để thi cơng. Tuy nhiên, việc này
không gây ra vấn đề đáng quan ngại nào do ngoại trừ nhũng khách du lịch đã tham quan phần
hang này trước đó, các du khách sẽ khơng nhận ra cịn có một phần hang khác (hiện ngừng phục
vụ) để tham quan.
Phần tiếp theo được lắp đặt sẽ bắt đầu từ cầu thang tại lối ra thay thế kéo đến một phần hang hẹp
dài khoảng 50m bên trong hang. Điều này đòi hỏi khách tham quan sẽ được dẫn tham quan Động
Tiên đến điểm này và quay ngược lại lối vào Động Tiên. Tại điểm này của Động Tiên, khách tham
quan vẫn có thể có những trải nghiệm tuyệt với với vẻ đẹp của phần hang này..
Phần lắp đặt thứ ba sẽ được áp dụng cho phần còn lại của hang (khoảng 200m) và phần hang
này sẽ ngừng phục vụ đón khách trong q trình thi cơng. Khách tham quan Động Tiên sẽ được
dẫn vào từ điểm kết thúc hiện nay và đưa dọc theo tuyến đường mới được lắp đặt và quay ngược

trở ra thông quan lối ra thay thế.
Nhu cầu đóng cửa các phần hang động trong q trình thi cơng cộng với việc khách phải quay trở
ra theo lối mà họ đi vào trong một thời gian ngắn sẽ làm tăng các vấn đề liên quan đến sự chen
chúc của khách tham quan trong hang do đó cần áp dụng một chính sách quan trọng đó là tất cả
các nhóm khách tham quan PHẢI có một hướng dẫn viên của Trung tâm Du lịch đi kém và mỗi
nhóm tối đa chỉ có 15 khách tham quan.
Ngồi ra, chúng tôi đề xuất rằng công tác thi công cần phải được lập kế hoạch cụ thể, rõ ràng, vật
liệu và thiết bị thi công phải sẵn sàng tại điểm thi công, lực lượng thi công phải được đào tạo phù
hợp và được giám sát một cách hợp lý và nên tiến hành thi công lắp đặt vào cuối mùa cao điểm
về du lịch.

Figure 3
Tuyến đường và
điểm dừng chân

3

2

1
7
#


2.1.3.3 - Động Tiên Sơn
Các giá trị và vẻ đẹp của Động TIên Sơn cũng cần phải được bảo vệ tránh bị hủy hoại bằng cách
lắp đặt một tuyến đường bộ nâng cao khỏi mặt đất dọc theo tuyến đường được chọn xuyên qua
lòng hàng với lưu ý rằng khách tham quan khồng cần phải xem hết toàn bộ hang khi chỉ cịn
khoảng vài mét cuối cùng..
Hồn tồn giống như yêu cầu thực hiện đối với các tuyến đường trên cạn của Động Phong Nha,

việc cần làm ngay đối với Động Tiên Sơn đó là ngăn chặn sự hủy hoại đang xảy ra bằng cách
căng dây thừng tách biệt lối đi dành cho khách tham quan.
Do tuyến đường được xác định mơ hồ hiện nay đi xuyên qua lòng hang nằm khá gần với nhiều
quần thể thạch nhũ, nên rất nhiều trong số các quần thể này trở thành các đối tượng để khách
tham quan sờ nắm lấy. Điều này đặc biệt rất có hại do các acid béo truyền từ tay khách tham quan
sang các thạch nhũ sẽ tạo ra một phản ứng làm bạc màu của chùng.
Một tuyến đường đi bộ rộng 1800m với các điểm dừng chân ngắm cảnh mở rộng thêm tại các vị
trí đã lựa chọn nên được lắp đặt và sau đó cần tiến hành chùi rửa toàn bộ để trả lại vẻ đẹp tự
nhiên của hang. Tuyến đường này nên có chiều dài khoảng từ 100 đến 150m và các đợt tham
quan hang động vẫn có thể tiếp tục như chương trình hiện có (ngoại trừ việc các đồn tham quan
ln phải có hướng dẫn viên của TTDL đi kèm) hoặc có thể xây dựng chương trình tham quan
trên cơ sở “tự do tham quan” để tạo ra một trải nghiệm mới cho khách du lịch khi đến tham quan
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Theo hướng này, khách tham quan được phép thưởng
ngoạn vẻ đẹp của hang theo cách của họ. Các hướng dẫn viên sẽ có mặt tại các điểm dừng chân
dọc theo tuyến đường để trả lời các câu hỏi của khách.
Cần lưu ý đến việc giảm tiếng ồn trong hang. Khách tham quan được lưu ý về việc hạn chế tạo ra
tiếng ồn và các hướng dẫn viên không được phép sử dụng loa trong khi thuyết minh.
2.1.4

- Hệ thống chiếu sáng không hợp lý

Hệ thống chiếu sáng hiện tại đang gây ra một mối đe dọa về môi trường đối với các hang động.
TẤT CẢ hệ thống chiếu sáng lắp đặt trong hang sẽ tạo cơ hội cho rêu tảo phát triển. Giai đoạn đầu
của rêu tảo biểu hiện bởi quá trình làm phai màu thành, nền, trần hang và quần thể thạch nhũ
cùng với sự phát triển của tảo chuyển hang động sang màu xanh, xám và dần dần sang màu đen.
Trong nhiều trường hợp, tảo được thay thế bởi rêu, địa y và sau đó là cây dương xỉ - ví dụ như tại
các hang động đón khách tham quan của HNKP.
Các ý kiến ban đầu đều cho rằng đều cho rằng đây chỉ là vấn đề về thẩm mỹ, song trên thực tế
vấn đề khơng phải như vậy. Tất cả các lồi thực vật tạo ra carbon dioxide tại điểm tiếp xúc với
hang động, và carbon dioxide làm phân huỷ nhanh và làm giảm giá trị của đá vôi và quần thể

thạch nhũ nơi rêu tảo đang phát triển.
Việc cung cấp hệ thống chiếu sáng nhân tạo là một phần của công tác quản lý song trong trường
hợp này nó tỏ ra khơng phù hợp do gây ra các thiệt hại cho hang động.
Định nghĩa của ‘hang động đón khách’ đó là chúng CÓ hệ thống chiếu sáng nhân tạo, việc quản lý
hệ thống chiếu sáng có thể và nhất thiết phải được quản lý để hạn chế tối đa sự tăng trưởng của
rêu tảo.

8


Các vấn đề chính cần quan tâm:
 số lượng đèn chiếu sáng
 loại đèn chiếu được sử dụng (đèn neon - đèn dây tóc - đèn LED)
 việc lắp đặt hệ thống đèn chiếu trong hang
 khoảng thời gian đèn được bật sáng
Tại thời điểm hiện tại, lựa chọn tốt nhất trong việc chiếu sáng hang động song vẫn hạn chế sự
phát triển rêu tảo đó là sử dụng đèn có điện áp thấp và tốn điện năng rất nhỏ như hệ thống đèn
halogen lưỡng sắc 12volt được kiểm soát bằng cách tắt bật thủ công hoặc sử dụng hệ thống cảm
ứng chuyển động sao cho đèn chỉ được bật sáng khi có khách tham quan trong phạm vi chiếu
sáng của đèn chiếu. Tuy nhiên, hiện nay có một xu hướng mới đó là sử dụng đèn LED cực sáng
mới được sáng chế với các kiểu chụp đèn khác nhau cho phép thiết kế các phương án chiếu sáng
hang động một cách kỳ ảo.
Hiện nay cũng có một xu hướng mới khác đó là lắp đặt một hệ thống tắt-bật đèn được kiểm sốt
qua máy vi tính giúp xây dựng sẵn kế hoạch tắt-bật đền chiếu và ấn định sẵn các hiệu ứng đèn
chiếu phù hợp với việc tham quan theo nhóm tại điểm tham quan ấn định sẵn tại từng thời điểm
định sẵn.
Đối với các hang động có tần suất tham quan lớn, hệ thống phù hợp hơn cả cần được áp dụng đó
là lắp đặt các hệ thống cảm ứng theo chuyển động để kích hoạt ánh sáng trong các phần khác
nhau của hang. Nếu khơng có tác động nào khởi động bộ cảm ứng chuyển động trong một khoảng
thời gian được ấn định - giả sử 10 phút - hệ thống chiếu sáng trong phần hang đó sẽ tự động tắt.

Đây là hệ thống được đề xuất áp dụng thực hiện cho động Phong Nha và động Tiên Sơn và trên
thực tế cần tiến hành lắp đặt ngay hệ thống này để bổ sung vào hệ thống đèn chiếu sáng hiện có
với mức chi phí rất thấp.
Khi có nguồn kinh phí đủ để nâng cấp hệ thống chiếu sáng, chúng tôi đề xuất sử dụng hệ thống
đèn LED theo hướng tiếp tục sử dụng đèn màu truyền thống ở mốt số hang động trong khi tại các
hang chính hệ thống chiếu sáng nên được lắp đặt lại phù hợp với xu hướng hiện này về việc sử
dụng đèn chiếu sáng có thể trả lại màu tự nhiên của hang động. Trong trường hợp này, chúng tôi
nghĩ rằng việc sử dụng các bóng đèn LED cực sáng mới sẽ là phương án tốt nhất.
2.1.5

-

Hành vi không được kiểm sốt trong các hang động đón khách

Trong 3 lần thị sát tại các hang động trong tháng 3, chúng tôi thấy rằng hầu hết (khơng phải là tất
cả) các nhóm khách tham quan đều có hướng dẫn viên đi kèm và các nhân viên bảo vệ đều có
mặt tại các điểm chính của các hang, động. Tuy nhiên, một vấn đề đáng quan tâm đó là các
hướng dẫn viên khơng có một bộ đồng phục có thể giúp nhận ra họ trong đám đông.
Khi khách du lịch bắt đầu tham quam một khu vực nào đó, họ thuờng di chuyển thành các đoàn
lớn đến mọi bề mặt phẳng của hang, hò hét, hút thuốc, khạc nhổ, vứt rác bừa bãi và chạm tay vào
các cụm thạch nhũ. Các hàng rào chắn tỏ ra vô dụng khi khách du lịch trèo qua cả rào chắn. Một
vấn đề khá phiền nhiễu đó là thói quen mang tính văn hố trèo lên các cụm thạch nhũ để đặt tiền
“cầu may” hay đơn giản hơn là để chụp ảnh lưu niệm.
Một số hướng dẫn viên và bảo vệ đã cố gắng ngăn ngừa các hành vi này trong khi một số khác chỉ
đơn giản là đứng lùi lại và để mặc cho các hành vi trên diễn ra.
Việc cần làm đó là cung cấp cho khách du lịch các thông tin về những yêu cầu trong hành vi cần
tuân thủ chung cho phần lớn các hang động đón khách du lịch khác trên thế giới và đặc biệt là cho
các hang động thuộc di sản thế giới. Các hành vi này bao gồm không hút thuốc lá trong hang
động, không khạc nhổ trong hang động, không sờ tay vào các mô thạch nhũ trong hang động,
không tạo ra tiếng ồn quá mức và phải luôn di chuyển trên các tuyến đường thiết lập sẵn trong

hang động.

9


Các yêu cầu này cần được thể hiện trong các bảng ký hiệu đặt tại cống chính của Vườn quốc gia
và được hướng dẫn viên thông báo cho khách du lịch trên thuyền trước khi khách đến khu vực
cửa động và tại khu vực bãi đợi cũng cần phải lắp đặt bảng ký hiệu trên. Tại các điểm bắt đầu của
tour tham quan, hướng dẫn viên cần phải nhắc cho đoàn nhớ về các yêu cầu này.
Việc thiết kế và tổ chức khoá tập huấn cho các cán bộ của Vườn quốc gia là một việc làm hết sức
quan trọng giúp cho các cán bộ của Vườn hiểu được các hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra nếu
khơng kiểm sốt các hành vi gây ảnh hưởng đến mơi trường hang động.

3

QUY MƠ CƠNG VIỆC VÀ DỰ TỐN CHI PHÍ

Sau đây là phần tóm tắt quy mơ cơng việc cần thực hiện (theo thứ tự ưu tiên), các nguồn lực/thiết
bị cần có và địa điểm phù hợp, dự tốn chi phí để hồn thành từng phần cơng việc dự kiến. Lưu ý
rằng những nội dung trên sẽ là những nội dung chính của quy trình được chi tiết hố hơn liên
quan đến khảo sát chất lượng và đo đạc.
3.1

Các yêu cầu phải thực hiện ngay

3.1.1 Xây dựng và tổ chức lớp tập huấn
Điều này được xem là cần thiết giúp các cán bộ của vườn hiểu được các hậu quả nghiêm trọng có
thể xảy ra nếu khơng kiểm sốt các hành vi xảy ra trong các hang động.
a.
chuẩn bị cho khoá tập huấn bao gồ chuẩn bị tài liệu và đánh giá khoá tập huấn

i. cử 2 cán bộ (với thời hạn 30 người-ngày) để xây dựng nội dung và kết cấu khoá
tập huấn (2 ngày cho hướng dẫn và đánh giá khoá tập huấn), một bộ tài liệu tập huấn
vf một bài trình bày Power-point. Dự kiến USD5.000
b.
Tổ chức và đánh giá khoá tập huấn
i. dự kiến khoảng 200 cán bộ của Vườn sẽ là đối tượng được tập huấn, do đó
chương trình sẽ gồm 10 nhóm (20 người/nhóm) = 400 người-ngày cho đội ngũ cán
bộ và 50 đến 60 người-ngày cho 2 điều phối viên lập kế hoạch, tổ chức và báo cáo
khoá tập huấn. Dự kiến USD10.000 => tổng chi phí USD15.000
Chúng tơi đề xuất thưởng cho các thành viên đạt kết quả tốt trong quá trình tập huấn. Phần
thưởng cho họ có thể bằng tiền hoặc bằng hiện vật tượng trưng. Thí dụ: các thành viên tham gia
thành công được nhận ra thông qua huy hiệu “người bảo vệ hang động” gắn trên bộ đồng phục có
thể dễ dàng nhận ra - có thể chỉ là một bộ vest có tên Vườn quốc gia và vị trí của thành viên đó
(hướng dẫn viên của Vườn hoặc Hướng dẫn viên hang động/lái đò/nhân viên an ninh hang động,
v.v...). Cho phép USD15/người x 200 = $3.000.
3.1.2 Cung cấp biển hiệu điều chỉnh hành vi ứng xử
Biển hiệu trong các vườn quốc gia luôn là một vấn đề lớn.
Không đủ biển hiệu và lời bào chữa luôn luôn là: “Khơng có biển báo nào nói về việc khơng được
làm và cũng khơng có ai nói với tơi về việc đó. Đó khơng phải là lỗi của tơi”
Q nhiều biển hiệu và khơng ai chú ý đọc do có q nhiều biển hiệu.
Nên trình bày ngơn ngữ nào trong biển hiệu?
Trước khi vào động Phong Nha, tất cả các thuyền bè phải dừng lại tại khu vực dừng chân nơi lắp
đặt một loạt các biển hiệu (được lặp lại tại ba đến bốn trạm trong phạm vi khu vực dừng chân để
khách tham quan có thể tiếp cận dễ dàng trong mùa du lịch cao điểm) giới thiệu tổng quát về quá
trình hoạt động địa chất tạo nên núi đá vơi Phong Nha, giải thích các đặc điểm được xét là di sản
thế giới và các nguyên tắc khách du lịch phải tuân theo khi tham quan các hang động. Quan trọng
hơn cả, các nguyên tắc không chỉ nêu chung chung “không được làm cái này - không được làm
cái kia” mà phải có thêm phần giải thích sơ lược nguyên nhân đặt ra các nguyên tắc như vậy.

10

Chỉ đặt các biển hiệu thơi thì vẫn chưa đủ. Các hướng dẫn viên phải hướng dẫn đoàn đến vị trí
cắm biển hiệu và thuyết minh về ý nghĩa của các ký hiệu liên quan trong phần giới thiệu sơ lược
trước khi tham quan.
Các biển hiệu nên sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh (ngôn ngữ chung của khách du lịch
châu Âu) và có thể cả tiếng Trung Quốc. Các biển hiệu nên có các ký hiệu quốc tế mô tả các hành
vi không hút thuốc, không ăn uống, không sờ vào hiện vật hoặc không vứt rác.
Bảng ký hiệu này cũng phải được lắp đặt tại lối vào các điểm tham quan nơi khách tham quan các
khu vực hang động khác nhau (Hang Bi Ký, Động Tiên và Động Tiên Sơn)
Giả sử tại một trong bốn trạm dừng có 02 tấm bảng hiệu (thơng thường bảng đứng kích thước
1800x1000mm) giải thích nguồn gốc đá vơi và sự hình thành các hang động, 01 tấm bảng hiệu
giải thích về di sản thế giới và 01 tấm bảng hiệu nêu các nguyên tắc ứng xử khi tham quan hang
động, nếu lắp đặt số bảng hiệu đó tại 3 điểm trong các hang động thì tổng số bảng hiệul cần lắp
đặt sẽ là 19 tấm. Nếu dịch nội dung ra một bộ bằng tiếng Anh và một bộ tiếng Trung Quốc, tổng số
tấm panel cần lắp đặt sẽ là 27 tấm với dự tốn chi phí khoảng từ USD10.000 đến 15.000 chi trả
cho việc viết nội dung, dịch thuật và thiết kế đồ hoạ và chi phí tạo bảng sử dụng nguyên liệu chống
chịu được các điều kiện thời tiết khoảng từ USD150 đến 250. Các nguyên liệu lắp đặt nên hạn chế
trong phạm vi ít hơn USD500 và ngày cơng lao động trong khoảng 15 người-ngày. Tổng dự tốn
khoảng $17.500 đến 25,000.
3.1.3

Xác định bước đầu các tuyến đi bộ trong các hang động

Các tuyến đường trên cạn đang được khách du lịch sử dụng khoảng 125m tại Hang Bi Ký, 300m
tại Động Tiên/ Động Cung Đình và 150m tại Động Tiên Sơn. Tất cả những gì cần để có được một
tuyến được đạt tiêu chuẩn là lắp đặt hàng rào chắn bằng dây thừng.
Cần có khoảng 1250 đến 1500m dây thừng polypropylene 28mm với chi phí khoảng USD500 đến
USD750 với khoảng 500 đoạn dây thép mạ kẽm 1500 x 10 đến 12mm với chi phí khoảng 1,500
đến USD2000 = tổng 2.000 đến USD2.500 cộng với công lao động khoảng 50 người-ngày.

3.1.4

Giảm trừ các tác động của rêu tảo

Tổng diện tích khu vực hang động đón khách có thể chia thành 4 khu vực riêng biệt - Hang Bi Ký,
Động Tiên, Động Cung Đình và Động Tiên Sơn – và việc chiếu sáng của từng khu vực được điều
khiển qua một bộ hoặc nhiều bộ cảm ứng chuyển động. Các bộ cảm ứng có thiết bị hẹn giờ có thể
điều chỉnh được và có thể cài đặt số phút định trước - giả sử 10 phút. Các bộ cảm ứng cũng có
thể được lập trình để tự cài đặt lại mỗi lần có người nào đó khởi động bộ cảm ứng, nó sẽ tự cái
đặt để tắt hệ thống đèn chiếu sáng 10 phút sau khi xác định người cuối cùng rời khỏi khu vực
chiếu sáng.
Có thể xem việc lắp đặt hệ thống này như là phần bổ sung của hệ thống chiếu sáng hiện có.
Đối với các Hang Bi Ký, Động Tiên và Động Cung Đình, mỗi một hang, động địi hỏi có 2 bộ cảm
ứng có hệ thống công tắc 2 chiều cho phép linh hoạt trong việc điều chỉnh dịng điện lưu thơng.
Động Tiên Sơn cần có 3 bộ cảm ứng, mỗi bộ kiểm soát một phần ba tuyến đường thiết kế.
Mối hang động hoặc mỗi phần của hang động nên được lắp đặt thêm một hệ thống điện sử dụng
điện năng thấp cho trường hợp khẩn cấp tại các khu vực chính. Hệ thống này khơng hoạt động
trên nguyên tắc cảm ứng và sẽ được kích hoạt trong trường hợp bộ cảm ứng bị trục trặc để tránh
trường hợp khách du lịch phải đứng trong bòng tối. Chi phí dự kiến lắp đặt 9 bộ cảm ứng và 5 hệ
thống dự phòng khoảng 1.000 đến USD1.500 cộng với 300 đến USD500 mua dây chuyển mạch
và 500 đến USD750 mua 15 bộ chiếu sáng khẩn cấp = tổng USD1.800 đến 2.750 và khoảng 20
người-ngày dành cho nhân viên rành về kỹ thuật/nhà thầu để lắp đặt hệ thống.

11


Ngay khi hồn tất cơng việc tại tất cả các khu vực, các khu vực hang có rêu tảo phát triển cần tiến
hành phun sương 3 đến 5 % calcium để diệt rêu tảo. Tiến hành phun như vậy trong vịng từ 2 đến
4 ngày sau đó bơm nước từ sông lên rửa sạch khu vực đã được xử lý.
Tổng chi phí dự tính là 300 đến USD500 mua hố chất (calcium hyperchlorite) cộng với USD150

mua 3 bình phun chất lượng cao dung tích 15Litre và 4 người mỗi người làm việc trong 20 ngày
để tiến hành xử lý hang = 80 người-ngày.
Ở quy mô lớn việc tiến hành phun calcium hypochlorite đã được thực hiện tại các hang động Glowworm và Ruakuri, và kết quả cho thấy nồng độ hypochlorite cần thiết để kiểm sốt có hiệu quả phụ
thuộc vào cấu tạo và mật độ rêu tảo cần xử lý. Tại những nơi rêu tảo chỉ bao gồm một lớp mỏng tảo,
dung dịch 2% đủ mạnh để chùi sạch khu vực đó. Tuy nhiên, nếu có một lớp dày rêu và tảo, thì cần
phải sử dụng lượng hố chất với dung lượng 4%.
Một vấn đề chính được ghi nhận trong q trình sử dụng Calcium hypochlorite đó là mùi chlor tỏa ra
rất mạnh ngay sau khi tiến hành xử lý hang. Nồng độ thực tế rất thấp song do con người rất nhạy cảm
với mùi chlor nên phản ứng kích thích khiến chúng ta nhận ra mùi chlor rất dễ dàng. Vấn đề chỉ trở nên
nghiêm trọng khi tiến hành xử lý đối với cáckhu vực hang không thông gió như tại Organ Loft của động
Glow-worm. Tuy nhiên, 12 giờ sau khi xử lý khu vực Organ Loft với 4 litre hypochlorite dung dịch 4%
chỉ còn thoang thoảng mùi chlor, vấu 36 giờ thì khơng thể phát hiện ra mùi chlor nữa (dựa theo quan
sát của các hướng dẫn viên làm việc trong hang).

Tóm lại,
Các chi phí cho các hoạt động cần thực hiện ngay để ngăn chặn sự xuống cấp của các hang động
di sản thế giới nằm trong khoảng 30.000 đến USD40.000 cộng với công lao động bao gồm:


200 cán bộ vườn tham gia khóa tập huấn 2 ngày về quản lý khách du lịch trong
hang động



1 giám sát viên và 4 thợ mộc bán chuyên nghiệp lắp đặt bảng hiệu (3 ngày)



1 giám sát viên và 4 thợ bán chuyên lắp đặt cọc trụ và rào chắn bằng dây thừng (10
ngày).



2 thợ điện (10 ngày/người) cộng với 2 cán bộ hỗ trợ lắp đặt các bộ cảm ứng và hệ
thông điện chiếu sáng khẩn cấp



1 giám sát viên và 3 cán bộ không chuyên (song đã được tập huấn về quản lý
khách du lịch trong hang động) xử lý rêu tảo trong 10 ngày

Mặc dù hệ số tin cậy dự tốn chi phí khoảng +/- 30% (dựa theo giá cả tại địa phương và việc chuyên
chở hàng trong vùng liên quan đến khoảng cách chuyển chở hàng hóa), chúng tơi vẫn đề xuất sử dụng
biện pháp trên với chi phí khá thấp giúp ngăn chặn sự xuống cấp đang xảy ra với các hang động
di sản thế giới theo mức độ lượng khách tham quan hiện nay.
Tác giả của báo cáo này (gửi GTZ và những người khác) tin rằng bất cứ khoản tài trợ tài chính
quốc tế hoặc bất cứ khoản đầu tư địa phương/quốc gia hỗ trợ cho Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng đều phải giải quyết các vấn đề nêu trên trước khi lập kế hoạch thực hiện các hoạt động
phát triển khác để giúp Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng tránh khỏi tình huống bị liệt vào
“danh sách các di dản thế giới đang gặp nguy hiểm” trong vòng 5 năm tới.
3.2

Các hoạt động tái phát triển đề xuất

Các hang động của Phong Nha - Kẻ Bàng mở cửa đón khách du lịch ĐỀU rất đặc biệt và rõ ràng
các hang động khác trong khu vực Vườn và trong khu vực vùng đệm có thể được sử dụng để thúc
đẩy sự phát triển du lịch của tỉnh Quảng Bình. Tuy nhiên, một điều quan trọng cần lưu ý đó là các
hang động đón khách hiện nay cần được tái phát triển phù hợp với các chuẩn mực được thế giới
áp dụng nhằm thu hút và tăng lượng khách đến tham quan trong khi vẫn bảo vệ được các hang

12

động tránh bị xuống cấp trước khi tiến hành các bước tiếp theo để phát triển các hang động đón
khách mới khác.
Trừ phi đạt được điều này và đúc rút được các bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện, việc
lập kế hoạch phát triển tiếp theo sẽ làm biến mất các giá trị di sản thế giới của các điểm hang
động khi chạy theo nhu cầu du lịch đại trà trong các khu vực nhạy cảm như vậy.
3.2.1

Giảm thiểu sự chen chúc thuyền bè

Sự chen chúc thuyền bè ở cửa hang Bi Ký và hang Cung Đình đang là vấn đề gây khó khăn nhiều
song có thể được giải quyết và khi làm như vậy thì kinh nghiệm về du lịch hang động được nâng
lên rất nhiều.
Bằng cách xây dựng đường bộ (với độ dài gần 400m) treo trên vách động giữa Hang Bi Ký và
hang Tiên và thiết kế hệ thống thuyền bè thả khách tham quan xuống bến nổi và sau đó thuyền rời
động để đợi ở bờ sơng phía xa, lúc đó khoảng thời gian thuyền bè ở trong động là rất it và khách
tham quan đi bộ sang Hang Tiên để ngắm và thưởng lãm một quan cảnh hoàn toàn khác biệt sau
khi đã tham quan Hang Bi Ký
Hình 4 – BÌnh đồ mặt cắt tuyến đường bộ và mặt cắt phương án thi cơng

Hang Bi Ký

1000m
m

1800
mm
3
5

1
2

2000mm

Biky Grotto

Hang Tiên

4

mực nước trung bình

1 = 100x50 x 2mm (hoặc 2.5mm) mặt cắt C thép mạ kẽm
2 = 50x25 x2mm galvanized steel box tube
3 = 50x50 x 2mm hộp nối ống thép mạ kẽm
4 = 150x12mm bu lơng mạ kẽm được phun hóa chất thành đá vơi
5 dàn không trượt bằng vật vật liệu trơ được chọn lựa theo giá thành và sự sẵn có của đị a phương
Dự tốn chi phí vật
liệu và nhân cơng rất lớn từ 350 USD đến 500 USD trên một mét cộng với từ
35.000 USD đến 50.000 USD cho thiết kế kỹ thuật chi tiết và giám sát Dự án. Với cơng trình
đường bộ dài ước tính 400m cần có từ 175 000 USD đến 250 000 USD.

13


3.2.2

Nâng độ cao đường bộ để tăng lượng khach tham quan

Khơng có câu trả lời "một kích cỡ vừa cho tất cả" áp dụng khi xây dựng đường bộ trong động và
khơng có hướng giải quyết hồn hảo nào cho việc lựa chọn vật liệu sử dụng
Loại cây gỗ duy nhất phù hợp làm tuyến đường bộ trong hang động là gỗ cứng nhiệt đới vùng
Borneo vì các loại gỗ khác nhanh mục nát, gây nấm phát triển hoặc mang theo các vật liệu hữu cơ
di động xâm nhập vào hệ thống sinh thái của động và vì nguồn cung ứng của các loại gỗ này hầu
như cạn kiệt nên không được khuyến nghị dùng các loại gỗ này. Một số chuyên gia về động cho
rằng thép không rỉ là vật liệu bền và phù hợp dùng làm kết cấu đỡ nhưng loại thép này đắt hơn
nhiều so với thép mạ kẽm, một loại thép có một số tác động tiêu cực với mức độ rất thấp.
Bề mặt đi bộ cần trơ, bền, dễ đi lại và giảm ồn. Có thể khảo sát một số lựa chọn nhưng khuyến
nghị được nêu là cần có sự kết hợp của lưới thép, tấm ván tổng hợp từ gỗ vụn/chất dẻo hoặc
nhiều sản phẩm khác tùy theo sự sẵn có của địa phương.
Nên nâng nền đường bộ lên khỏi nền hang từ 300 đến 1800 mm (hoặc hơn) để có một độ dốc
(1:15) dễ di xuyên suốt động. Ở vị trí địa thế động gây cản trở đoạn đường dốc thì cần sử dụng
bậc lên xuống (với độ cao thích hợp của ván đứng giữa hai bậc lên xuống) và tránh xây dựng 17
bậc liên tục.
Đường bộ phải được xây dựng với tay vịn ở độ cao 900mm cho cả hai phía. Với độ dốc vừa phải
thì dây polypropylene 28mm với 2 đoạn dây polypropylene trung gian 15mm (xem hình 5) có thể
dùng để làm đủ tay vịn với chi phí thấp nhưng từ bậc thứ 12 hoặc những bậc tiếp theo thì loại tay
vịn ống kim loại cố định với bề mặt nhám khơng trơn trượt thích hợp hơn cho động có mức sử
dụng cao.
Đối với động có lượng khách tham quan lớn thì nên xây dựng đường bộ với chiều rộng trong
khoảng từ 1800mm đến 2400mm và vị trí dừng để tham quan rộng khoảng 15 đến 25m2.
Về mặt thẩm mỹ thì đường bộ nên hơi cong để phản ánh những yếu tố tự nhiên của động hơn là
một chuỗi tiết diện thẳng được kết nối.
Hình 5 – Độ cao và bình đồ kết cấu tuyến đường bộ đề xuất

14

3.2.2.1

Tuyến đường bộ Hang Bi Ký

Độ dốc của nền động Bi Ký cản trở việc sử dụng đường bộ có độ dốc vì nền quá dốc. Theo cuộc
khảo sát chi tiết về độ cao nền, có ý kiến đề xuất là lắp đặt hệ thống "bậc thang và bước nghỉ" lặp
đi lặp lại như minh họa ở hình A.
Hình 6 – Sơ đồ lát cắt tuyến đường “bậc thang và bước nghỉ” đề xuất.
Tay vị n dây polypropylene 28mm với 2 x 15 mm dây chắn

Ước tính độ dốc nền tự nhiên ở hang Bi Ký với kiến trúc đường bộ
50mm mặt cắt hình vng với bề mặt
khơng trơn trượt

dài 2.4m được liên kết bởi kiến trúc 3 đến 5 bậc đều nhau (điều
này tất nhiên phụ thuộc vào nghiên cứu và thiết kế sâu về kỹ
thuật)

Đường bộ nên có chiều rộng 1800mm và được thiết kế để hình thành 01 đường vịng một chiều
với điểm dừng chân có chỉ dẫn ở điểm khởi đầu và một điểm dừng chân rộng ở trên cao với 2
hoặc 3 đoạn cắt ngang như minh họa ở hình 6.1.

Hình 6.1:
Chi phí cho xấp xỉ chiều dài 300m của tuyến đường đi bộ rộng 1800mm là khoảng 250 USD đến
300 USD trên một mét dài và từ 125 USD đến 150 USD trên mét vuông cho tổng các điểm dừng
chân ngắm cảnh cộng với chi phí thiết kế chi tiết và chi phí giám sát trong khoảng từ USD20,000
đến 25,000. Với chiều dài 300m chi phí sẽ vào khoảng 125 000 USD đến 150 000 USD.
3.2.2.2

Động Tiên và Động Cung Đình

Khu vực uy nghi này (xấp xỉ 300m) của Động Phong Nha sẽ cần có một số điểm dừng chân ngắm
cảnh (khoảng 8 điểm) với mỗi điểm có khả năng chứa từ 15 đến 25 khách cho một đợt tham quan.
Đường bộ rộng từ 1800mm đến 2400mm nối liền với các điểm dừng chân ngắm cảnh nên bằng
phẳng hoặc dốc với độ dốc trung bình (1:20). Nơi nào mà khơng đạt được độ dốc này thì phải sử
dụng bậc lên xuống.

15


3.2.2.3

Động Tiên Sơn

Tuyến đường tham quan Động Tiên Sơn hiện nay cần phải được xem xét lại và tuyến đường vòng
với chiều dài 125m phải được xây dựng dọc theo các tuyến tương tự như động khô của Động
Phong Nha với chi phí định hướng là từ 80 000 USD đến 100 000 USD.
3.2.3 Nâng cấp hệ thống chiếu sáng để giảm rêu tảo và cải thiện bộ mặt của các hang
động
Chiến lược đầu tiên để xem xét sự tái phát triển cơ cấu hạ tầng hang động đón khách là cách thức
bật-tắt hệ thống đèn chiếu sáng và có một số lựa chọn bật-tắt đèn khác nhau đối với các hang
động bao gồm:

Dùng tay tắt từng đèn hoặc từng nhóm đèn

Dùng hệ thống cảm biến để bật-tắt đèn ở các khu vực của động

Bật-tắt từng đèn hoặc từng nhóm đèn thơng qua lập trình vi tính
Phương án đầu tiên mang lại cho người hướng dẫn viên sự lựa chọn kiểm soát linh hoạt và tối đa
và hạn chế tối đa khoảng thời gian chiếu sáng - một trong những chiến lược chủ yếu để giảm tác

động của rêu tảo - nhưng với lượng khách tham quan hiện tại và trong tương lai đến Vườn quốc
gia Phong Nha Kẻ Bàng thì lựa chọn này khơng thực tế.
Phương án thứ hai là một hệ thống đơn giản đòi hỏi chức năng bật sáng đèn tại một khu vực hang
sẽ được kích hoạt khi có người di chuyển vào phạm vi hoạt động của bộ cảm ứng. Một thiết bị
bấm giườ sẽ tắt đèn sau một khoảng thời gian định trước là 10 đến 12 phút (gấp 3 lần khoảng thời
gian trung bình để một người thong thả đi hết hang và thưởng thức cảnh đẹp của hang trong khu
vực được ấn định), ngoại trừ việc người đi vào phạm vi cảm ứng kích hoạt lại thời gian hẹn trước.
Ví dụ, một người đi đến chân cầu thang trong Hang Bi Ký nơi lắp đặt một hệ thống đèn đơn chiếu
sáng tuyến đường với phạm vi khoảng 10m. Khi người đó bước lên bậc thang đầu tiên, bộ cảm
ứng đầu tiên sẽ bật loạt đèn chiếu sáng phần bên trái tuyến đường dọc lên đến đỉnh nơi có một
điểm dừng chân ngắm cảnh. Một người bình thường mất 3 phút để đi từ điểm bắt đầu lên điểm
dừng chân ngắm cảnh do đó thiết bị hẹn giờ được đặt ở mức 10 phút sau đó đèn sẽ tắt. Khi người
đó lên đến điểm dừng chân ngắm cảnh, bộ cảm ứng thứ hai được kích hoạt để bật tất cả hệ thống
đèn chiếu xung quanh điểm dừng chân ngắm cảnh trong vòng khoảng 15 phút. Sau 10 phút hệ
thống đèn chiếu sáng bên tay trái sẽ tự động tắt. Tuy nhiên, nếu sau 8 phút, một người khác bước
lên bậc thang đầu tiên, người đó sẽ tái khởi động bộ cảm ứng và thời gian đèn chiếu sáng sẽ kéo
dài trong 10 phút.
Điều quan trọng đó là phải thiết lập một cơng tắc tổng để đảm bảo nguồn điện trong hang sẽ được
cắt vào cuối ngày để tránh việc nguồn điện chiếu sáng kiểm sốt bằng tay cấp thấp vơ tình bật
suốt đêm hoặc bộ cảm ứng gắp sự cố và bất tắt đèn suốt đêm một cách không cần thiết.
Hệ thống này rất phù hợp cho dạng quản lý nhóm và mức độ khách tham quan tại Vườn quốc gia
Phong Nha - Kẻ Bàng hiện nay.
Phương án thứ ba là sự biến đổi của hệ thống kiểm soát cảm ứng miễn sao hệ thống hiệu ứng
chiếu sáng đặc biệt được tuần hoàn thơng qua một chương trình định sẵn của một nhóm đèn
chiếu bật lên rồi từ từ tắt dần khi một nhóm đèn khác được bật lên cho thấy một quang cảnh khác
của cùng khu vực đó tạo nên một cảm giác thích thú cho khách tham quan.
Chiến lược tiếp theo đó là lựa chọn loại đèn chiếu. Đèn chiếu neon có lẽ là loại đèn tồi nhất và đèn
sáng nóng là loại đèn tốt hơn một chút ngoại trừ các loại đèn halogen lưỡng sắc 12volt (20w, 35w,
50 w hoặc thậm chí 75w) kết hợp với một hệ thống được kích hoạt cảm ứng thấp hơn tác động hệ
thống đèn nóng sáng 120 hoặc 240volt MIỄN SAO vị trí lắp đặt đèn chiếu gần khu vực thạch nhũ

được lên kế hoạch cấn thận.

16


Thế hệ cập nhật đèn chiếu hang động đã có sự tiến triển rất lớn vớ sự ra đời của loại đèn LED
“siêu sáng” được thiết kế đặc biệt cho chiếu sáng hang động. Mặc dù chi phí ban đầu cao hơn một
chút song chi phí bảo dưỡng và vận hành thấp hơn sẽ khiến đây là phương án khả dĩ nhất.
Giả sử tổng chiều dài được chiếu sáng khoảng 1200m (600m ướt và 600m khô) trong Động
Phong Nha và 150 trong Động Tiên Sơn, dự tốn kinh phí để tái phát triển hệ thống chiếu sáng với
hệ thống điều khiển cảm ứng sẽ khoảng 55.000 đến USD60.000 để mua vật liệu cộng với công tư
vấn lập kế hoạch thiết kế hệ thống chiếu sáng (khoảng 5.000 đến USD10.000) = USD60,000 đến
75,000 bao gồm dự phịng phí cộng thêm cơng của 2 thợ điện và 2 cán bộ hỗ trợ của Vườn quốc
gia trong vòng 60 ngày = 240 người-ngày.
3.2.4

Xây dựng sản phẩm mới

Các hang động khác trong khu vực Vườn quốc gia CĨ THỂ được sử dụng để góp phần phát triển
du lịch nhưng các sản phẩm mới nên hướng đến thị trường du lịch quốc tế khối lượng thấp/tuần
hồn cao thay vì tham gia vào thị trường nội địa đại trà.
Ví dụ đơn giản đó là Hang Tối và hang E phù hợp với hình thức du lịch mạo hiểm với đối tượng là
các nhóm nhỏ (tối đa 8 khách du lịch với 2 hướng dẫn viên địa phương thành thạo kỹ năng) thám
hiểm các hang động bằng xuồng bè với trang phục là bộ đồ lặn và các thiết bị cứu hộ.
Cần xúc tiến và xem đây là kinh nghiệm hay với việc chỉ có một nhóm khách được phép có mặt
trong hang tại thời điểm giả định. Khoảng thời gian trải nghiệm trong hang kéo dài khoảng 2 đến 3
giờ và có thể bán loại sản phẩm đó với mức giá USD25 đến 30.khách với nhóm nhỏ nhất là 4
khách (100-USD120) và tối đa 8 khách ($200 - 240) với khả năng đón được lên tới 4 nhóm một
ngày.
Một ví dụ khác là “Động thiên đường” được sử dụng với dạng tour mạo hiểm số lượng ít/giá cao

sử dụng đèn pin để thám hiểm hang động. Cần gia cố một vài điểm thấp bên ngoài để bảo vệ lối
vào hang tránh xói mịn và “đánh dấu tuyến đi lại” trong hang để tránh gây ra sự xuống cấp của
các quần thể thạch nhũ và trầm tích trong hang.
Việc này đòi hỏi lựa chọn một tuyến đường (thường dài từ 1 đến 1.5 km trong hang đặc biệt này)
xuyên qua hang đến một điểm đặc biệt sau đó lắp đặt các chuỗi sợi thừng thủy tinh 10mm ở độ
cao 300mm phía trên nền hang tài các khoảng nghỉ từ 2 đến 15m ở một phía hoặc cả hai phía của
tuyến đường. Một sợi dây câu monofilament chịu sức nặng (lực căng gẩy là 50kg) được căng giữa
các sợi dây thủy tinh để đỡ các gương phản xạ tại các quãng nghỉ từ 5 đến 10m để thể hiện rõ
khu vực nào của hang có thể đi được và khu vực nào cấm vào.
Một khi công việc đánh dấu tuyến đi lại đã hồn tất, có thể phát triển thành một sản phẩm tour trải
nghiệm thám hiểm hang động có sự hướng dẫn độc đáo với tương tự như tour thực hiện tại hang
Tối và hang E - ngoại trừ việc tour Động Thiên Đường có thể bán với giá cao hơn 50% so với giá
dự tính cho tour tham quan các hang trên.
Chúng tôi đề xuất rào hang này lại ngăn ngừa việc các hướng dẫn viên khơng thuộc Vườn quốc
gia tiếp cận khơng có kiểm sốt hang này. Có hàng loạt mẫu thiết kế rào hang nhưng đối với hang
này một giải pháp phù hợp cả kinh tế lẫn mơi trường chính là sử dụng một loạt các đinh khuy cùng
với mạng lưới các sợi dây cáp thép khơng rỉ đường kính 5mm được gắn cố định vào đá.
Dự tốn kinh phí để đánh dấu điểm và rào cửa hang vào khoảng USD1.500 đến 2.000 cộng với
công lao động bán chuyên nghiệp của 2 người thợ từ 10 đến 12 ngày (sau khi đã lựa chọn tuyến).
Việc sử dụng các hang động trong khu vực vùng đệm là một khả năng rất được mong đợi
NHƯNG các tiêu chuẩn về bảo vệ, hành vi ứng xử và thuyết minh phải ngang bằng và thống nhất
với các tiêu chuẩn đề ra trong Vườn Quốc gia. Là người giữ gìn các thắng cảnh tự nhiên, chúng ta
có trách nhiệm hướng dẫn cộng đồng địa phương và toàn cầu rằng chúng ta phải cùng nhau

17


chung tay bảo vệ di sản của chúng ta tránh những tác động không phù hợp cho dù di sản của
chúng ta có nắm trong khu vực bảo vệ hay khơng.
4

TĨM TẮT DỰ TỐN CHI PHÍ CHO KHƠI PHỤC VÀ TÁI PHÁT TRIỂN.

Thiết kế và tổ chức khóa tập huấn
Cung cấp biển hiệu điều chỉnh hành vi
Xác định khởi đầu các tuyến đường đi bộ trong các hang động
Giảm trừ ngay lập tức các tác động của rêu tảo
Dùng hóa chất diệt rêu tảo hiện có
Tuyến đường đi bộ (400m) cố định hạn chế tập trung thuyền bè
Nâng độ cao tuyên đường đi bộ để thu hút khách tham quan
Nâng cấp hệ thống chiếu sáng
Thiết kế sản phẩm mới

USD 15,000
USD 17,500
USD 2,000
USD 1,800
USD
300
USD 175,000
USD 380,000
USD 60,000
USD 1,000

đến
đến
đến
đến
đến
đến

đến
đến
đến

20,000
25,000
2,000
2,750
500
250,000
475,000
75,000
1,500

Tổng chi phí dự án khoảng chừng từ USD500,000 đến 850,000 công thêm ngày cơng là một mức
dự tốn khá rộng với hệ số tin cậy +/- (gấn như chắc chắn là hệ số âm) 25%.
Chi phí lao động khơng được tính vào do chúng tôi đề xuất rằng các cán bộ của vườn sẽ được sử
dụng thay vì cho phép các nhà thầu bên ngoài vào làm việc trong các hang động hiện nay.

18