Một vài nhận xét và kiến nghị về thủ tục kiểm tra chi tiết trong kiểm toán chu trình mua hàng - thanh toán do Công ty dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán thực hiện

Một vài nhận xét và kiến nghị về thủ tục kiểm tra chi
tiết trong kiểm toán chu trình mua hàng - thanh
toán do Công ty dịch vụ t vấn tài chính kế toán và
kiểm toán thực hiện.
I. Nhận xét chung về hoạt động kiểm toán của Công ty
dịch vụ t vấn tài chính kế toán và kiểm toán.
Với mục tiêu cung cấp cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất đảm bảo
quyền lợi cao nhất của khách hàng, AASC không ngừng bồi dỡng, nâng cao
trình độ nghiệp vụ cho đội ngũ nhân viên kiểm toán đồng thời từng bớc hoàn
thiện quy trình kiểm toán nhằm đạt đợc tính chuyên nghiệp trong hoạt động
kiểm toán.
Quy trình kiểm toán BCTC của AASC tơng đối hoàn thiện với 3 giai đoạn
lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán và kết thúc kiểm toán.
Lập kế hoạch kiểm toán
Là giai đoạn đầu tiên của mỗi cuộc kiểm toán, vai trò của quan trọng của
giai đoạn này đã đợc khẳng định thông qua các chuẩn mực kiểm toán quốc tế
cũng nh chuẩn mực kiểm toán Việt Nam,
Công tác kiểm toán phải đợc lập kế hoạch đầy đủ và các trợ lý nếu có
phải đợc giám sát đúng đắn điều này đã đợc nêu ra trong chuẩn mực kiểm toán
thứ 4 trong 10 chuẩn mực kiểm toán đợc thừa nhận rộng rãi.
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 300 cũng quy định rõ: Kế hoạch
kiểm toán phải đựơc lập cho mọi cuộc kiểm toán một cách thích hợp đảm bảo
bao quát hết các khía cạnh trọng yếu của cuộc kiểm toán, phát hiện gian lận rủi
ro và các vấn đề tiềm ẩn, và đảm bảo cuộc kiểm toán đợc tiến hành đúng thời
hạn
Tại AASC, việc lập kế hoạch kiểm toán đợc thực hiện một cách chu đáo
cho cả kế hoạch chiến lợc và kế hoạch tổng quát. Kế hoạch chiến lợc đợc lập đối
với các khách hàng ký hợp đồng thực hiện kiểm toán trong nhiều năm và khách
hàng có quy mô lớn, phức tạp. Việc lập kế hoạch chiến lợc càng đợc thực hiện
tốt thì hiệu quả công tác kiểm toán càng cao, đồng thời nâng cao khả năng duy
trì (đối với khách hàng thờng xuyên) và mở rộng khách hàng (đối với những

khách hàng mới).
Lập kế hoạch tổng quát đợc thực hiện với mọi khách hàng, AASC làm tốt
công tác ngay từ bớc ban đầu từ chuẩn bị kế hoạch kiểm toán cho đến việc thu
thập các thông tin cơ sở, các thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng cũng
nh nghiên cứu, đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng.
Một trong những nguyên nhân giúp AASC duy trì đợc một lợng khách
hàng thờng xuyên tơng đối lớn và mở rộng đợc nhiều khách hàng mới là khả
năng tiếp cận nhanh chóng với khách hàng, có đợc sự hợp tác từ phía khách
hàng giúp cho cuộc kiểm toán đợc tiến hành thuận lợi, tiết kiệm thời gian và
hiệu quả cao. Thông qua việc tiến hành kiểm toán tại khách hàng, AASC đã giúp
nhiều khách hàng hoàn thiện công tác kiểm toán và nâng cao hiệu quả hoạt động
của hệ thống kiểm soát nội bộ bằng những đề xuất kịp thời trong th quản lý.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán:
Kiểm toán viên tiến hành kiểm toán trên cơ sở tuân thủ kế hoạch kiểm
toán đã đợc xây dựng về thời gian, nội dung, phạm vi kiểm toán và dựa vào sự
hỗ trợ của chơng trình kiểm toán mẫu, kiểm toán viên tiến hành thu thập các
bằng chứng kiểm toán.
Trong quá trình thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên đã kết hợp chặt chẽ
giữa các phần hành có liên quan thông qua việc trao đổi, thống nhất từng phần
việc của những ngời thực hiện, cùng thỏa thuận giải quyết các vấn đề phát hiện,
tăng khả năng gắn kết giữa các phần việc.
Kiểm tra chi tiết chiếm một tỷ trọng lớn trong khối lợng các công việc mà
KTV phải thực hiện trong giai đoạn này. Nói chung, thủ tục kiểm tra chi tiết đợc
diễn ra theo đúng chơng trình kiểm toán đã thiết lập, tuân thủ các chuẩn mực kế
toán, kiểm toán Việt Nam, đợc các kiểm toán viên có đầy đủ năng lực và trình
độ thực hiện với thái độ thận trọng nghề nghiệp cao. Các bằng chứng kiểm toán
thu đợc trong giai đoạn này là cơ sở vững chắc cho các kết luận thích đáng về
khoản mục đợc kiểm toán.
Giai đoạn kết thúc kiểm toán:
Sản phẩm của giai đoạn này là báo cáo kiểm toán, trong báo cáo kiểm

toán, KTV đa ra các kết luận thích đáng về tính trung thực và hợp lý của các
thông tin trên BCTC của khách hàng dựa vào những bằng chứng thu đợc trong
giai đoạn thực hiện kiểm toán. Một kết luận hợp lý đợc kiểm toán viên đa ra dựa
trên việc đánh giá tính đầy đủ và hợp lý của các bằng chứng thu đợc kết hợp với
những nhận định mang tính nhà nghề. Việc đa ra ý kiến về tính trung thực và
hợp lý của các thông tin trên BCTC luôn đợc thực hiện với thái độ thận trọng
nghề nghiệp cao.
I. một số kiến nghị nhằm hoàn thiện thủ tục kiểm tra
chi tiết trong kiểm toán chu trình mua hàng - thanh
toán tại AASC
2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện thủ tục kiểm tra chi tiết trong kiểm toán
chu trình mua hàng - thanh toán
Là một doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị trờng, AASC hoạt
động kinh doanh ở một lĩnh vực đặc thù rất mới mẻ và nhiều rủi ro. Hoạt động
của AASC chủ yếu cung cấp các dịch vụ chuyên ngành về tài chính, kế toán và
kiểm toán, chất lợng các sản phẩm dịch vụ đồng nghĩa với sự tồn tại và phát
triển của Công ty.
Là một doanh nghiệp đi tiên phong trong việc khai phá thị trờng kiểm
toán độc lập đầy tiềm năng ở nớc ta. Tuy nhiên đến nay, các hoạt động và dịch
vụ mà AASC cung cấp vẫn còn mới mẻ với các doanh nghiệp Việt Nam. Song
qua hoqn 10 năm hoạt động, AASC đã dần chứng tỏ đợc vai trò và sự cần thiết
của hoạt động kiểm toán độc lập trong nền kinh tế thị trờng cũng nh thơng hiệu
của mình. Những kết quả mà hoạt động kiểm toán của AASC mang lại chính là
những bằng chứng sinh động nhất về sự thành công của hoạt động này.
Tuy nhiên, so với bề dày lịch sử của ngành kiểm toán thế giới, quá trình
phát triển hoạt động kiểm toán ở Việt Nam vẫn còn chỉ ở bớc mở đầu và còn quá
non trẻ. Hoạt động kiểm toán vẫn còn những hạn chế trên cả góc độ lý luận và
thực tế. Do đó, ngành kiểm toán ở nớc ta không những cần phải tìm tòi, khám
phá mà còn phải tự hoàn thiện để phù hợp với xu thế phát triển chung của thế
giới.

Bên cạnh đó, để đáp ứng xu thế toàn cầu hóa, Việt Nam không ngừng xúc
tiến hội nhập kế toán thế giới. Quá trình hội nhập đã mở ra cho hoạt động kế
toán tài chính nói chung và hoạt động kiểm toán nói riêng những cơ hội phát
triển và cả những thách thức to lớn. Đứng trớc cơ hội mở rộng thị phần đồng thời
nâng cao tính cạnh tranh, bất kỳ công ty kiểm toán nào cũng phải đặt vấn đề
hoàn thiện quy trình kiểm toán bởi một quy trình kiểm toán hiệu quả luôn là lợi
thế đối với các đối thủ khác.
Hiện nay, nớc ta đã ban hành các chuẩn mực kế toán, kiểm toán nhng vẫn
cha tạo ra đợc hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động kiểm toán. Do đó, với
mỗi cuộc kiểm toán cho dù khả năng phán xét và trình độ nghiệp vụ của kế toán
viên cao thì vẫn có khả năng còn những khiếm khuyết. Để hạn chế những khiếm
khuyết đó thì yêu cầu hoàn thiện quy trình kiểm toán là cần thiết. Có thể nói,
việc hoàn thiện quy trình hay các chơng kiểm toán luôn là tất yếu khách quan
đối với mỗi Công ty kiểm toán trong quá trình phát triển của mình bởi đây cũng
là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến chất lợng các cuộc kiểm
toán.
Hoàn thiện quy trình hay chơng trình kiểm toán phải gắn với việc hoàn
thiện thủ tục kiểm tra chi tiết vì đây là một trong 3 thủ tục quan trọng đợc thực
hiện trong một cuộc kiểm toán. Các thủ tục kiểm soát có thể bỏ qua nếu hệ
thống kiểm soát đợc đánh giá là không tồn tại hay có tồn tại nhng hoạt động
không hiệu quả, không ngăn chặn đợc các gian lận và sai sót. Các thủ tục phân
tích và thủ tục kiểm tra chi tiết thì không thể bỏ qua, thủ tục phân tích đợc áp
dụng cho tất cả các cuộc kiểm toán và trong tất cả các giai đoạn của cuộc kiểm
toán còn thủ tục kiểm tra chi tiết đợc thực hiện trong giai đoạn thực hiện kiểm
toán sau khi đã thực hiện thủ tục kiểm soát và thủ tục phân tích. Kiểm tra chi tiết
là thủ tục cung cấp các bằng chứng kiểm toán với số lợng lớn và độ tin cậy cao
hơn bất kỳ một thủ tục kiểm toán nào khác. Tuy nhiên đây cũng là thủ tục tốn
nhiều thời gian và chi phí hơn cả vì khối lợng công việc phải thực hiện rất lớn.
Do vậy, cần phải nâng cao hiệu quả kiểm tra chi tiết trên cả phơng diện tiết kiệm
thời gian, chi phí mà vẫn đảm bảo đợc chất lợng và số lợng của bằng chứng thu

đợc.
2.2. Những đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra chi tiết trong kiểm
toán chu trình mua hàng - thanh toán tại AASC
Những đề xuất đa ra nhằm nâng cao hiệu quả của việc kiểm tra chi tiết
chu trình mua hàng - thanh toán không chỉ bó hẹp ở sự hoàn thiện cách thức tiến
hàng kiểm tra chi tiết mà còn ở những vấn đề trong quy trình kiểm toán có tác
động trực tiếp đến thủ tục kiểm tra chi tiết.
Trong điều kiện cạnh tranh gay gắt giữa các công ty kiểm toán trong nớc
với các công ty kiểm toán nớc ngoài, giữa công ty kiểm toán trong nớc với nhau
đã đặt ra yêu cầu ngày cao đối với dịch vụ kiểm toán. Việc hoàn thiện quy trình
kiểm toán luôn đợc đặt ra và là mối quan tâm hàng đầu của AASC.
2.2.1. Về phơng pháp chọn mẫu
Trong kiểm toán có 2 phơng pháp chọn mẫu là chọn mẫu xác xuất và phi
xác suất. Hiện tại, AASC đang áp dụng chọn mẫu theo nhận định nhà nghề (xem
xét những nghiệp vụ bất thờng) và chọn mẫu theo quy mô (những nghiệp vụ có
số phát sinh lớn), đây là 2 loại hình của phơng pháp chọn mẫu phi xác suất.
Phơng pháp chọn mẫu phi xác suất phát huy hiệu quả trong những trờng
hợp sai phạm trọng yếu phân bổ tập trung trong tổng thể xác định, quy mô tổng
thể không lớn và kiểm toán viên là ngời có kinh nghiệm hoặc am hiểu về đối t-
ợng kiểm toán.
Ngợc lại, trong trờng hợp sai sót trọng yếu không tập trung mà lại phân
bố đều trong tổng thể thì phơng pháp chọn mẫu xác suất lại phát huy tác dụng và
có thể cho hiệu quả cao hơn. Vì thế, bên cạnh việc sử dụng phơng pháp chọn
mẫu phi xác suất, công ty nên áp dụng phơng pháp chọn mẫu xác suất trong tr-
ờng hợp cần thiết.
Chọn mẫu xác suất có thể dựa vào bảng số ngẫu nhiên, cách chọn mẫu hệ
thống hay chọn ngẫu nhiên bằng máy tính. Mỗi cách chọn đều có những u điểm
riêng và điều kiện áp dụng không giống nhau, do đó cũng không thể áp dụng
một cách cứng nhắc theo cách chọn nào. Chọn mẫu dựa vào bảng số ngẫu nhiên
hay chọn mẫu có hệ thống có u điểm là đơn giản, dễ làm, chọn mẫu ngẫu nhiên

bằng hệ thống máy tính đòi hỏi phải xây dựng 1 chơng trình chọn lựa các số
ngẫu nhiên, song chọn mẫu theo chơng trình đã lập sẵn lại tiết kiệm thời gian
cho kiểm toán viên khi thực hiện. Việc áp dụng chọn mẫu ngẫu nhiên bằng máy
tính đối với Công ty là hoàn toàn có thể thực hiện đợc bởi hiện nay Công ty
đang có một đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ thông tin và sản xuất phần
mềm kế toán, vừa am hiểu công nghệ mới vừa có kiến thức trong lĩnh vực kế
toán , kiểm toán chắc chắn việc thiết kế và ứng dụng các phơng pháp chọn mẫu
ngẫu nhiên qua máy tính là rất khả thi.
2.2.2. Về việc sử dụng bảng kê xác minh và bảng kê chênh lệch
Trong quá trình thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên ở ASSC có sử dụng
phơng pháp xác minh trong thu thập bằng chứng kiểm toán song cha sử dụng
bảng kê xác minh trong hồ sơ kiểm toán.
Bảng kê xác minh có thể sử dụng trong trờng hợp kiểm tra từ chứng từ và
thấy thiếu chữ ký của ngời phê duyệt, thiếu chữ ký của ngời nhận tiền đối với