Tải Bài văn lớp 9: Phân tích bài thơ Con cò - Những bài văn hay lớp 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (307.74 KB, 17 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài văn

lớp 9

Phân tích bài thơ Con cị

Dàn ý phân tích bài thơ Con Cị

I. Mở bài

Giới thiệu chung về tác giả Chế Lan Viên và thi phẩm Con cò

+ Chế Lan Viên là nhà thơ người Quảng Trị, ông nổi tiếng với phong trào Thơ
mới bởi tập thơ để lại dấu ấn: Điêu tàn (1937)

+ Con cò là bài thơ được sáng tác 1962, được in trong tập Hoa ngày thường,
chim báo bão ( 1962)

+ Khai thác hình tượng con cị trong ca dao, dân ca, lời hát ru để ngợi ca tình
mẹ và ý nghĩa của lời ru với cuộc đời con người

II. Thân bài

1. Phân tích ý nghĩa biểu tượng con cị
* Hình tượng con cị qua lời ru từ tuổi thơ

- Hình ảnh con cị ẩn dụ cho hình ảnh người phụ nữ nơng dân vất vả giàu đức
hi sinh

- Hình ảnh con cò được gợi trực tiếp từ những câu ca dao được dùng làm lời
hát ru:

“ Con cò bay lả bay la

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

+ Hình ảnh con cị gợi lên cuộc sống xưa cũ từ làng quê đến phố xá, bình dị, ít
biến động

+ Hình ảnh con cị trong lời ru của mẹ: hình ảnh con cị vất vả, lam lũ trong ca
dao

“ Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao”
Hay:

“ Cái cò lặn lội bờ ao

Gánh gạo ni chồng tiếng khóc nỉ non”

- Hình ảnh của người phụ nữ nhọc nhằn, vất vả ni chồng con, con cị trở
thành biểu tượng của những người nơng dân cực khổ, vất vả. Hình ảnh con cò
đi vào thế giới tâm hồn của đứa con

* Con cò gần gũi, thân thiết với đứa con qua lời ru dịu dàng, ngọt ngào
- Từ rời ru của mẹ, con cò bước ra làm quen với đứa con thơ, rồi cị trở thành
người bạn thân thiết

- Cị gắn bó với con từ lúc thơ ấu khi ở trong nôi,khi tới trường tới lúc trưởng
thành:

“ Con ngủ n thì cị cũng ngủ
Cánh của cị hai đứa đắp chung đơi

Mai khơn lớn con theo cò đi học

Cánh trắng cò bay theo gót đơi chân”

- Cị trở thành người bạn đồng hành thân thiết, cánh cị khơng ngừng nghỉ bay
qua khơng gian và thời gian, bay theo từng ước mơ – khao khát của con
* Hình ảnh con cị là biểu trưng cho tấm lòng nhân hậu bao la của mẹ
dành cho cuộc đời con

- Từ sự thấu hiểu tấm lòng của người mẹ, nhà thơ tự đúc kết và khái quát nội
dung tình cảm

“ Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Phần cuối bài thơ trở lại với âm hưởng và lời ru đúc kết trong hình tượng
“ Một con cị thơi

Con cị mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nơi”

- Chỉ với hình ảnh con cị trong lời ru của mẹ mà vẫn chứa bao bài học về cuộc
đời cũng như tình cảm tha thiết của mẹ dành cho con sâu lắng qua âm điệu thiết
tha của những lời ru.

2. Nghệ thuật của bài thơ

- Thể thơ tự do nhưng mang dáng dấp của thơ lục bát giàu cảm xúc, nhịp điệu
- Bài thơ mang âm điệu dân ca, sâu lắng, ngọt ngào như một điệu ru ấm áp
- Sự sáng tạo hình ảnh, biểu tượng gần gũi thân thuộc vẫn có khả năng hàm
chứa ý nghĩa mới

III. Kết bài

- Bài thơ Con cò của Chế Lan Viên gợi nhắc điệu hát ru ấm áp, thân thương
vận dụng sáng tạo nhịp điệu, lời ca của dân ca

- Bài thơ là sự khẳng định, ca ngợi tình mẹ con và ý nghĩa của lời ru đối với
cuộc đời mỗi người từ trung tâm hình tượng con cị được gợi ra trong những
câu ca dao quen thuộc.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Ai đó đã từng nói: "Kì quan tuyệt phẩm nhất của tạo hóa là trái tim người mẹ".
Từ lâu, đề tài tình mẹ - tình mẫu tử đã trở thành ngọn nguồn cảm hứng, khơi
dậy biết bao nhiêu cảm xúc cho các thi nhân viết lên những áng thơ thật hay,
thật xúc động lòng người. Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài thơ "Ngồi buồn nhớ
mẹ ta xưa..." đã từng có lời thơ:

"Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru."
Hay Chế Lan Viên cũng đã từng viết:

" Thêm một người trái đất sẽ trật hơn
Nhưng thiếu mẹ, thế giới đầy nước mắt

Đối với con, riêng mẹ là duy nhất
Mẹ từng ngày dõi theo bước chân con."

Và cũng viết về tình mẹ, Chế Lan Viên – một trong những tên tuổi hàng đầu
của nền thơ ca Việt Nam thế kỉ XX với thi phẩm "Con cò" (1962) đã thể hiện
thật xuất sắc, thật cảm động tình yêu thương con vô bờ và ý nghĩa lời hát ru của
mẹ đối với cuộc đời của mỗi con người.

Mở đầu bài thơ là hình ảnh con cị qua lời hát ru của mẹ đến với tuổi ấu thơ của
người con. Xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, tác giả đã xây dựng lên hình ảnh con
cị có ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và ý nghĩa của lời hát ru trong
cuộc đời của mỗi con người. Từ lâu, hình ảnh con cò đã đi vào trong những câu
thơ ca dao của người Việt Nam mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau.
Ở đây, tác giả không lấy nguyên văn những câu ca dao về con cò vào lời thơ
của mình mà chỉ lấy ý, lấy lấy hình ảnh nhưng lại rất giàu sức gợi cảm. Đầu
tiên, nó cho người đọc hướng tới một không gian sống nơi làng quê Việt Nam
thật thanh bình, yên ả, với những cánh đồng q rộng lớn, mênh mơng:

“ Con cị bay la
Con cị bay lả
Con cò cổng phủ,
Con cò Đồng Đăng…”
Câu thơ được nhà thơ lấy ý từ câu ca dao xưa:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng
Con cò bay lả bay la

Bay từ của phủ bay về Đồng Đăng.”

Cịn hình ảnh "Con cị ăn đêm, con cị xa tổ, cò gặp cành mền, cò sợ xáo
măng…" lại biểu tượng cho những người nông dân, những người phụ nữ,

những người mẹ vất vả nhọc nhằn, lặn lội kiếm sống nhưng rất giàu đức hi sinh,
phẩm giá cao quí. Câu thơ khiến người đọc liên tưởng tới những câu ca dao
xưa về hình ảnh cánh cị vất vả, lam lũ, cơ cực:

“ Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống áo
Ơng ơi ơng vớt tơi nao

Tơi có lịng nào ơng hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục đau lòng cò con…”
Hay:

"Con cò lặn lội bờ sơng

Gánh gạo ni chồng tiếng khóc nỉ non."
"Cái cị đi đón cơn mưa

Tối tăm mù mịt ai đưa cò về..."

Trong bài thơ, qua lời ru của người mẹ, hình ảnh con cị đã đến với tâm hồn trẻ
thơ một cách vô thức. Nhưng qua những lời ru ngọt ngào, thiết tha ấy của
người mẹ, điệu hồn dân tộc, lối sống ông cha dần thấm sâu vào tâm hồn ngây
thơ, non nớt của những đứa trẻ, dần hình thành trong em ý thức về nguồn cội,
về tình yêu quê hương, đất nước. Đây chính là khởi đầu của con đường đi vào
thế giới tâm hồn của mỗi người. Đứa trẻ chưa hiểu và cũng chưa cần hiểu ý
nghĩa của những lời ru ấy và chúng chỉ cần vỗ về trong những âm điệu ngọt
ngào, dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác, vơ thức tình yêu và sự
chở che của người mẹ hiền:

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Để làm nổi bật lên tình cảm mẫu tử thiêng liêng, bền chặt, Chế Lan Viên đã sử
dụng nghệ thuật đối lập tương phản giữa cánh cò và người con:

“ Cị một mình cị phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”

"Cị" thì một mình, cơ đơn, quanh năm suốt tháng, không kể ngày nắng hay
ngày mưa, trời sáng hay trời tối, mùa đông hay mùa hạ chỉ lẻ bóng một mình
"kiếm lấy ăn". Ngược lại, người con thì dưới bàn tay chăm sóc chu đáo của
người mẹ, bằng tình yêu thương con một cách lặng thầm, mẹ luôn bên cạnh con
nên người con vô tư "chơi rồi lại ngủ". Qua đó, người đọc mới thấy hết được
tình mẹ dành cho con thật bao la, rộng lớn biết nhường nào!.

Thậm chí, một tay bồng ẵm con, một tay vuốt ve, vỗ về con rồi mà người mẹ
vẫn còn lo sợ người con sẽ hoảng hốt khi bắt gặp cánh cò bị nạn trong giấc mơ
qua lời ru của mẹ về cò:

“ Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!”

Cách ngắt nhịp 2/2/2/2 đều đặn, kết hợp với điệp từ "ngủ yên" được nhắc lại
hai lần và các dấu chấm cảm liên tiếp xuất hiện, làm cho nhịp thơ trở nên ngọt
ngào, nhẹ nhàng, thiết tha, rất phù hợp với lời hát ru con của người mẹ: vỗ về,
ầu ơ, chăm chút.... Đồng thời, giúp cho người con có thể yên tâm, ngủ ngon
trong giấc mơ đẹp.

Tóm lại, với cách sử dụng sáng tạo những câu ca dao về hình ảnh con cò trong
lời ru của mẹ, nhà thơ đã diễn tả thật thấm thía, cảm động về tình u thương,
sự chở che, nâng niu của người mẹ ru con.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

dịu dàng và bền bỉ của người mẹ.Tình yêu và lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng đứa
con lớn lên, trưởng thành, đã chấp cánh ước mơ cho con, là nguồn sinh dưỡng
không vơi cạn cho con.

Giọng thơ tâm tình, thủ thỉ tha thiết đưa nỗi của người mẹ hiền đã chuyển sang
giọng triết lí, chiêm nghiệm sâu sắc. Đến đoạn ba, hình ảnh con cị được nhấn
mạnh với ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ lúc nào cũng bên con đến
suốt cả cuộc đời:

“ Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể

Cị sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”

Nghệ thuật điệp từ, điệp cấu trúc, kết hợp nghệ thuật tương phản (gần – xa,
rừng – bể) có tác dụng diễn tả tình cảm u thương con thật bao la, rộng lớn
của tình mẹ. Bất chấp mõi khoảng cách thời gian và không gian, bất chấp mợi
khó khăn và trắc trở, lịng mẹ mãi dõi theo con, đi theo con suốt cả cuộc đời.
Nhận ra được tấm lịng đó của mẹ dành cho con, Chế Lan Viên đã khái qt
thành một qui luật tâm lí tình cảm có ý nghĩa lớn lao, cao cả và thiêng liêng về
tình mẹ:

“ Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”

Kết cấu "dù… vẫn", và điệp lại chữ "vẫn", nhà thơ đã khẳng định tình mẫu tử
thật thiêng liêng, bền chặt. Dù con đã lớn khôn, trưởng thành, mẹ đã già cả
hoặc không cịn trên cõi đời này nữa thì lịng mẹ vẫn mãi dõi theo con. Ta bắt
gặp kiểu tư duy thơ mang đậm tính triết lí rất quen thuộc trong thơ Chế Lan
Viên. Và người đọc cũng nhận ra bài học có ý nghĩa thiêng liêng, trở thành qui
luật tình cảm của con người: có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển và có gì bao

la bằng tình mẹ yêu thương con.

Phần cuối bài thơ, trở lại với âm hưởng lời ru ngọt ngào, đều đặn, tác giả đã
đúc kết ý nghĩa về hình tượng con cị:

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Con cị mẹ hát
Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nơi
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò cánh vạc

Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nơi.”

Chỉ cần một con cị thơi cũng đã đủ chất chứa biết bao nhiêu tâm tình, ước
vọng của mẹ dành cho con. Lời ru chính là lịng mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn đứa
con thêm trưởng thành. Và con cị, lời ru, lịng mẹ chính là cuộc đời, là tâm hồn
đất nước dân tộc hòa quyện giúp cho con khơn lớn thành người. Từ đó, ta mới
thấm thía hết được câu thơ của Nguyễn Duy về lòng mẹ bao la:

“ Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết những lời mẹ ru.”

"Bài "Con cò" mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca
dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất hai
chữ, câu dài nhất tám chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào,
biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ".

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Chế Lan Viên là một trong những nhà thơ nổi tiếng nhất của văn học Việt
Nam. Sáng tác ở cả hai chăng trước và sau cách mạng tháng tám nhưng thơ ông
luôn đậm tính chất triết lí, mang vẻ đẹp của trí tuệ, hình ảnh thơ giàu ý nghĩa
biểu trưng. Con cò là một trong những tác phẩm như vậy.

Ngay từ nhan đề của tác phẩm đã hàm chưa nhiều ý nghĩa. Con cị gợi về hình
ảnh đẹp đẽ gần gũi với làng quê Việt Nam, những cánh cò trắng muốt sải cánh
giữa đồng lúa: “Con cò bay lả bay la/ Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng”. Con
cò còn gợi nhắc đến những lời ru thân thuộc mà tấm bé bất cứ ai cũng được
nghe tiếng ầu ơ của bà của mẹ. Và quan trọng nhất nó là biểu tượng cho tình
mẫu tử thiêng liêng, bền bỉ theo con suốt cả cuộc đời.

Bài thơ được chia làm bố cục ba phần rất rõ ràng, như từng chương từng khúc:
khúc 1 là hình ảnh con cị đến với tuổi thơ con qua lời ru của mẹ; khúc 2 hình
ảnh con cò đồng hành cùng con suốt chặng đường đời; khúc ba tác giả mượn
hình ảnh con cị để thể hiện những suy ngẫm sâu xa về tình mẫu tử thiêng
liêng.

Con cò đến với tuổi thơ con thật ngọt ngào, dịu nhẹ qua những lời ru của mẹ:
“Con cò bay la

Con cò bay lả
Con cò cổng phủ,
Con cò Đồng Đăng…”

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

sinh của mẹ đối với con. Tác giả sử dụng thủ pháp đối lập, bên cạnh những
cánh cò vất vả, cay đắng trên đường đời là hình ảnh của con được mẹ bao bọc,
yêu thương: “con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ”, “cành có mềm, mẹ đã sẵn tay
nâng”, “sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”. Qua đó cho thấy được tình
u thương sâu sắc của mẹ dành cho con. Lời ru ngọt ngào đó đã xua tan bao

nỗi lo âu, khắc khoải, mong cho con có được giấc ngủ êm đềm. Tuổi thơ con
thật hạnh phúc khi được sống trong tình yêu thương, trong lời ru của mẹ.
Sang đến phần thứ hai, cánh cò gắn với con trong suốt tuổi thơ êm đềm hạnh
phúc: “Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên/ Cho cò trắng đến làm quen/ Cị đứng
quanh nơi/ Rồi cị vào tổ./ Con ngủ n thì cị cũng ngủ/ Cánh của cị hai đứa
đắp chung đơi”. Dịng thơ đầu với cấu trúc đặc biệt “ngủ yên” được lặp lại ba
lần gợi lên lời ru êm đềm, đôi bàn tay dịu dàng, vỗ về giấc ngủ cho con. Kết
hợp với thủ pháp nhân hóa “cị đến làm quen” “cị đứng quanh ni”,… khiến
cánh cị càng trở nên sinh động, gần gũi như một người bạn thân thiết của con.
Dù con khơn lớn cánh cị vẫn ln bên con, theo con đi học, vun đắp những mơ
ước của con. Điệp từ “lớn lên” cùng những dòng thơ chứa đựng tâm tình của
mẹ, cho thấy mẹ ln là ở bên chia sẻ với con mơ ước, hoài bão. Mẹ mong cịn
làm thi sĩ, một người có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu cái đẹp và có trái tim
nhân hậu. Cánh cị cũng chính là hình ảnh của mẹ, sẽ theo con suốt cả cuộc đời.
Sau những lời rut ha thiết, thể hiện tình yêu thương con sâu nặng, sang đến khổ
thơ cuối cùng tác giả nói về ý nghĩa lời ru.

“ Dù ở gần con
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể

Cị sẽ tìm con
Cị mãi u con

Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

đâu mẹ cùng sẽ tìm được con, mãi mãi bên cạnh con. Hai câu thơ cuối cùng đã
cho thấy tình cảm thủy chung, sâu nặng, vĩnh hằng của cánh cị, của tình mẹ.
Từ đó Chế Lan Viên khái quát lên một quy luật muôn đời về tình mẫu tử: dù

sau này con có khơn lớn, trưởng thành, thành cơng cả về trí tuệ và nhân cách
nhưng trong trái tim mẹ con mãi là đứa trẻ bé bỏng cần sự che chở, yêu thương.
Ngoài ra câu thơ con như một lời khẳng định mẹ là bến đỗ vững chắc, chốn
bình yêu nhất trong cuộc đời đầy những sóng gió, giơng tố. Đoạn thơ kết bài là
những lời ru ngọt ngào, đưa con vào giấc ngủ êm đềm. Đồng thời cũng hàm
chứa những ý nghĩa, triết lí sâu sắc về cuộc đời, về tình mẫu tử.

Tác phẩm được viết bằng thể thơ tự do đã giúp tác giả thỏa sức thể hiện trọn
vẹn những cũng bậc cảm xúc một cách tự nhiên, linh hoạt. Nghệ thuật xây
dựng hình ảnh độc đáo, giàu ý nghĩa biểu tượng. Sử dụng đa dạng và linh hoạt
chất liệu dân gian cũng góp phần khơng nhỏ vào sự thành cơng của tác phẩm.
Khai thác thành công chất liệu dân gian qua hình tượng con cị, Chế Lan Viên
đã thể hiện ý nghĩa to lớn, cao cả của tình mẫu tử trong cuộc đời mỗi con người.
Bài thơ cũng là lời nhắc nhở nhẹ nhàng mà sâu sắc đến mỗi con người cần phải
biết trân quý tình cảm thiêng liêng này, biết báo đáp công ơn sinh thành và
dưỡng dục của cha mẹ.

Phân tích bài thơ Con Cị - Mẫu 3

Chế Lan Viên viết bài thơ Con cò vào năm 1962, in trong tập Hoa ngày thường
- Chim báo bão (1967). Bài Con cò mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng
thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự
do, câu ngắn nhất 2 chữ, câu dài nhất 8 chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru
ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối
với con thơ!

Đoạn 1, người mẹ hiền bế con thơ trên tay, cất lời ru bài “Con cò bay lả bay la...
Con cị mà đi ăn đêm...” Nhìn con thơ "Con còn bế trên tay - Con chưa biết con
cò", mà lịng mẹ dào dạt tình thương. Mẹ thương con cị trong ca dao lận đận;
mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thuơng. Con được sống yên vui hạnh phúc

trong lịng mẹ:

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”

Mẹ đã dành cho con thơ tất cả. Cánh tay dịu hiền của mẹ. Lời ru câu hát êm
đềm của mẹ. Dịng sữa ngọt ngào của mẹ. Những hốn dụ nghệ thuật ấy đã
hình tượng tình mẫu tử bao la. Nhịp thơ cũng là nhịp võng, nhịp cánh nôi nhẹ
đưa, vỗ về:

“ Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.

Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”

Điệp ngữ "ngủ yên", "con chưa biết"và "con cò" láy đi láy lại nhiều lần làm cho
giọng thơ trở nên đầm ấm, ngọt ngào, thiết tha dìu dịu.

Đoạn 2; mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon: " Ngủ n! Ngủ n! Ngủ n!". Ngắm
nhìn con thơ mà lịng mẹ dào dạt mong ước. Con sẽ lớn khôn, con đến trừơng
đi học. Cánh trắng cị bay theo gót đơi chân. Mai sau lớn lên con sẽ làm thi sĩ.
Cuộc đời con nhiều sáng tạo, mải miết chuyên cần bay hồi khơng nghỉ. Hình
ảnh cánh cị trắng bay... thể hiện ước mơ đẹp của mẹ hiền về cuộc đời tương lai
của con. Con sẽ nối chí cha. Một câu hỏi khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền:

“ Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì?

Con làm thi sĩ!

Cánh cị trắng lại bay hồi khơng nghỉ
Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn…”

Đoạn thơ cuối, tiếng ru con, tiếng hát của mẹ hiền cất lên dào dạt, mênh mang.
Mẹ nghĩ về cuộc đời của con mai sau, và tình thương yêu của mẹ. Như một lời
nguyền của mẹ:

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Cò sẽ tìm con
Cị mãi u con

Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”

Chữ "dù", chữ “ vẫn” được điệp lại, ý thơ được khẳng định, tình mẫu tử bền
chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển, và có gì bao la bằng lịng
mẹ thương con.

Phần cuối, lời thơ thấm đượm chất triết lí trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao,
nghĩ về cuộc đời con mai sau, người mẹ nghĩ về thân phận, số phận những con
cò nhỏ bé, đáng thương trong cuộc đời:

“ À ơi!
Một con cị thơi,

Con cị mẹ hát
Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi.”

Phải chăng người mẹ hiền đang bâng khuâng về câu hát: "Có xáo thì xáo nước
trong - Đừng xáo nước đục đau lòng cò con ?” Thác trong còn hơn sống đục,
ấy là ý vị cuộc đời đáng thương, đáng trọng xưa nay.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Phân tích bài thơ Con Cị - Mẫu 4

“Ta đi trọn kiếp con người
Cũng khơng đi hết những lời mẹ ru”
(Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa – Nguyễn Duy)

Tình mẫu tử - tình cảm vơ cùng thiêng liêng, cao cả đã trở thành nguồn cảm
hứng bất tận cho bao thế hệ thi sĩ. Lòng mẹ ấm áp bao la dẫn lối con đi trên
cuộc đời, những khi con vấp ngã đã có vịng tay mẹ đỡ lấy, tình yêu mẹ là hành
trang cho con vững tin bước vào đời. Lời ru mẹ in sâu trong tiềm thức những
đứa trẻ, bài thơ Con cò của Chế Lan Viên nhắc lại hình ảnh con cị thân thuộc
trong ca dao nhưng nhà thơ đã khéo léo mở rộng thành biểu tượng tình mẹ bao
la, sâu nặng đối với đứa con của mình.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Đoạn đầu bài thơ, lời ru mẹ hiền cất lên ngọt ngào, êm ái như đưa con vào giấc
ngủ diệu kỳ. Mẹ thương con cị trong ca dao lận đận ngược xi, mẹ dành cho
con bao yêu thương, săn sóc. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lịng mẹ:

“Cị một mình, cị phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”

Hình ảnh con cò lặn lội đêm khuya kiếm ăn thật đáng thương, nó chỉ có một
mình đơn độc giữa màn đêm vắng lặng, không che chở không ai vỗ về. Những
hình ảnh "Con cị ăn đêm, con cị xa tổ, cò gặp cành mềm, cò sợ xáo măng,…"

là biểu tượng cho những người nông dân, những người phụ nữ vất vả sớm hơm,
nhọc nhằn kiếm sống nhưng rất giàu tình thương, đức hy sinh cao cả. Đứa con
thơ bé bỏng chẳng phải lo lắng nghĩ suy bởi vì đã có vịng tay mẹ bảo bọc,
nâng đỡ. Tình mẹ lớn lao vô cùng, mẹ hy sinh những giấc ngủ êm ái để hát ru
cho con ngủ ngon, ngồi quanh nôi ngắm nhìn khn mặt đứa con say giấc lịng
mẹ hạnh phúc biết bao. Cánh tay vỗ về của mẹ, câu hát dịu êm của mẹ, dòng
sữa ngọt ngào của mẹ, tất cả đều thể hiện tình mẫu tử bao la của người mẹ
hiền:

“Ngủ n! Ngủ n! Cị ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.

Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”

Điệp từ “Ngủ yên”, “con chưa biết” được Chế Lan Viên lặp lại nhiều lần làm
nhịp thơ trở nên thật sống động và mang hơi ấm thiết tha dịu dàng. Nhịp thơ
cũng là nhịp nôi đung đưa ru con vào giấc ngủ diệu kỳ.

Những câu thơ tiếp theo là ước mơ, sự tin tưởng mà người mẹ dành cho con.
Rồi mai đây khi con lớn khơn xa vịng tay mẹ để đến với những chân trời mới,
mẹ vẫn hy vọng con trở thành người có ích cho cuộc đời:

“Con khơn lớn, con theo cị đi học,
Cánh trắng cị bay theo gót đơi chân.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Con làm gì?
Con làm thi sĩ!

Cánh cị trắng lại bay hồi khơng nghỉ
Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn...”

Nhìn con thơ say ngủ mà lòng mẹ chứa đầy niềm hy vọng, khi con khôn lớn
con đi học rồi mai này con trở thành thi sĩ chỉ nghĩ đến thôi người mẹ đã dạt
dào hạnh phúc. Tác giả dùng nghệ thuật điệp ngữ “lớn lên”, “con”,… làm nhịp
thơ thêm dồn dập như niềm háo hức mong chờ của mẹ vào một tương lai tươi
sáng của đứa con. Hình ảnh “cánh cị trắng” theo bước con trong suốt chặng
đường lớn khôn, trở thành người bạn đồng hành thân thiết, gắn bó với con vượt
qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời.

Mạch thơ tươi vui bỗng chuyển sang màu sắc đầy triết lý, suy ngẫm về cuộc
đời. Đoạn cuối bài thơ là những câu thơ mang tính khái qt với những hình
ảnh đầy chiêm nghiệm, tình yêu của người mẹ lúc nào cũng dõi theo con trong
suốt cuộc đời:

“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể

Cị sẽ tìm con
Cị mãi u con”

“Cị” là biểu tượng cho người mẹ vất vả, lam lũ nhưng chẳng bao giờ mẹ thơi
nghĩ về đứa con mình. Dù phải trải qua mn vàn khó khăn, cách trở, phải “lên
rừng xuống bể” thì mẹ vẫn ln u thương, bảo vệ cho con. Nghệ thuật điệp
cấu trúc kết hợp với nghệ thuật đối lập “gần – xa”, “lên – xuống” làm cho ý thơ

thêm phần sâu lắng, khắc sâu vào tâm trí người đọc những cảm xúc dạt dào, tha
thiết. Tình mẫu tử quả là thiêng liêng biết nhường nào, tình cảm ấy bao la rộng
lớn hơn biển cả, bất chấp cả những khó khăn, rào cản lịng mẹ vẫn hướng theo
con cả cuộc đời.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Vì quá yêu, vì quá thương mà trong trái tim mẹ hiền thì đứa con dù lớn khơn
vẫn là con của mẹ, vẫn bé bỏng ngây thơ như ngày nào. Con lớn khôn cũng là
khi mẹ đã già, sức mẹ ngày một yếu đi chỉ có lịng mẹ vẫn ln hướng về đứa
con mình. Cảm động biết bao! Có lẽ tình u mẹ là vơ tận chẳng có gì đo lường
được, núi có cao sơng có dài vẫn chẳng thể đo hết tấm lòng người mẹ.

Lời ru là mở đầu cũng là kết thúc cho bài thơ, Chế Lan Viên đã vận dụng ý thơ
rất sáng tạo để khắc hoạ nên hình tượng cánh cò mộc mạc, giản dị mà rất gần
gũi với đời sống mỗi người Việt ta:

“À ơi!
Một con cò thơi,

Con cị mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nơi.”

</div>