Những bảo đảm về phương diện pháp lý và tổ chức đối với việc bảo tồn các nền văn hoá dán tộc thiếu số ở Trung Quốc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Những bao đảm vé phương diện pháp lý và tổ chức đôi với việc bảo tồn</b>

<b>các nền vãn hoá dán tóc thiếu sỏ ở Trung Quốc</b>

<b>J I N G F A N G S H E N</b>

Đa sỏ các quốc gia trên trái đát là những quốc gia có
trên một dân tộc. Vì vậy. họ có nhu cầu phai giải quyết
những vẩn đổ dân tộc. Tuy nhiên, mỗi quốc gia sử dụng
các phương tiện khác nhau, chú yếu là vì mồi quốc gia có
một lịch sư, một kiểu phát triến và m ột bối cánh văn hoá
khác nhau. Nhưng nói chung, tất cá đều phải thực hiện sự
hình đáng giữa các tộc người và sự tự trị dàn tộc trong
phạm vi luật pháp và định chế để bảo đảm có sự tơn trọng
lẫn nhau và sự hoà hợp giữa tất cả dân tộc trên khàp lành
thổ quốc gia.

_) T heo nguycn tắc bình đắng, tất cả các dân tộc, dù
đa sỏ hay thiếu số, đều có quyền duy trì những giá trị văn
hoá và nếp sông riêng, thực hành niềm lin lôn eiáo riêng,
được sử dụ n s nẹôn ngừ và chữ viết riêng, được chọn một
ngôn ngừ đc giao tiếp với bên ngoài, cũng như được thế
hiện di san vãn hoá và truycn thống riêng của m ình. Theo
nguyên tắc tự trị các dân tộc thiêu số nên có quyền được tổ
chức cuộc sống xã hội và nhữnc hoạt động kinh tế, văn
hoá của mình trên lãnh thổ cư trú của mình và tronư phạm
vi pháp lý của quy c h ế tự trị.

—I Đẽ minh hoạ, chúng tơi trình bày về tinh hình ở
Trung Q uốc, một quốc gia đa dân tộc mà ờ đó chính phú
đã cơ

2

ắng giải quvết nhữni! vấn đề dân tộc b à n s các
phương tiện pháp lý và tổ chức. Chính vào năm 1949, năm

thành lập nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa, hai
nsuyên tác bình đẳng và tự trị dân tộc được kháng định

trong Tuyên bô của Hội nghị chính trị hiệp thương nhân
dân Trung Q uốc. Theo nhừnii nguyên tác này được ghi
trong Hiến pháp 1954, việc cụ thể hoá luật tự trị và các
luật khác được cho phép trong những vùng cư trú của các
dân tộc thiểu sỏ. Sau đó, các cơ quan lự trị ờ nhiéu cáp
khác nhau đã được thành lập trên nền tảng những luật lệ và
quy định này.

_) Trước năm 1980, những định c h ế tự trị ban đầu
chưa được hồn chính. C hẳng hạn, chi một phần của chính
sách quốc gia vc dán tộc thiểu sô được thực hiện thông qua
những cơ quan tự trị và quy ch ế pháp lý về tự trị còn cần
được cải thiện. Những định chế này đã đem lại cho các
dàn tộc thiểu số quyển tự quyết trong việc tố chức cuộc
sông xã hội. kinh tế và văn hóa của họ ỡ những khu vực
trong đó họ sống tập trung. Những định ch ế này là những
báo đảm quan trọng cho việc thực thi các quyền của họ,
cho việc sử dụng neôn ngữ và chữ viết, thực hành niềm tin
tôn giáo và bảo tồn những phong tục và truyền thống vãn
hoá của họ. N hư thế, mặc dù khái niệm di sản vãn hoá phi
vật chất lúc đó khơng được biết đến ớ Trung Q uốc, troniỉ
thực tế nhữnơ biếu hiện vãn hoá đà được báo vệ dưới quy
ch ế tự trị như thế chúng là những di sản văn hoá phi vật
chất.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

ve quyen lgi cua cac dan toe thieu so va de ra mot so quy
tdc va dieu le cho nhung khu vuc hanh chfnh, co quan tu

tri, quy che tu tri va moi quan he giua cac dan toe da so va
thieu so. Theo nhung van ban phap ly neu tren, cac khu tu
tri co the dugc td chuc a ba cap : khu, huyen va hat. Theo
so lieu thong ke nam 1990, co 5 vung (Tay T ang, Tan
C uang, N inh Ha, Noi M ong Co va Q uangTay), 30 huyen
va 124 hat tu tri theo cung mot he thong trong ca nuoc.
Cac co quan tu tri gom co Hoi dong nhan dan va Chinh
quyen nhan dan dia phuong trong do cac chuc vu lanh dao
dugc giao cho thanh vien cua cac dan toe thieu so Ion nhat
ndm giu. Cac co quan tu tri co quy£n lap phap, quy6n ban
hanh nhung quy dinh, sdc lenh va dieu le, tuy theo hoan
canh dac biet cua dia phuong va trong khuon kho phap ly
cua quyen tu tri. N goai ra, nhung co quan tu tri co quyen
tu quyet trong viec to chuc ddi song xa hoi, kinh te va van
hoa dia phuong dudi sir quan ly cua N ha nuoc.

□ Ve viec bao ton va phat huy di san van hoa, nhung
dac quy£n sau day dugc trao cho cac dan toe thieu so :

* Sir dung ngon ngu rieng cua minh trong cac sach
giao khoa va trong viec day hoc, khi da s<i>6</i> hoc sinh thuoc
thanh phdn dan toe thieu so va khi dieu kien cho phep;

* Truy6n ba va phat huy van hoa va nghe thuat
bdng cac phuong tien truyen thong nhu truyen thanh, phim
anh, truydn hinh, bao chf va cac xuat ban phdm khac;

* Siru tam , dich va xuat ban cac tac pham van hoc;
<i>*</i> Bao ve cac danh lam thdng canh, di tich ljch sir,
cac cong trinh kien true va cac di san van hoa khac;

* Phat huy <i>n&n</i> y hoc c6 truyen;

* Phat trien cac loai hinh the! thao truyen thong.
□ A p dung D ao luat v6 cac khu tir tri dan toe, tinh
V an N am da lap 8 huyen va 29 hat tu tri vdi 276.674 km 2,
chiem khoang 70% tdng dien tich ciia tinh (394.139 km 2)
va vdi 10,4 trieu ngudi (1993) thuoc 16 dan toe (khoang
82% dan so cac dan toe thidu so) dugc hudng quyen tu tri.
N goai ra, trong ddi song xa hoi, ho dugc phep co nhung
chfnh sach va bien phap linh dong va <i>d t</i> thfch ung theo
hoan canh dac biet cua dia phuong. Vf du, ngudi M osua
dugc phep duy tri tap tuc hon nhan ri^ng phii hgp vdi

112

nhung dinh che mdu he ciia ho. <i>V6</i> van de ke hoach hoa
gia dinh, ddi vdi cac dan toe thie!u so co dan so ft, mot gia
dinh dugc phep co hai hoac ba con, thay vi chi co mot con.
Ngoai ra, sir ton trong quyen tu do ton giao da cho phep
nhung dan toe nhu ngudi Dai (Thai) dugc hudng nhung
di£u kien ve mat tinh than, van hoa va xa hoi de thuc hanh
tin ngudng Phat giao ciia ho.

□ Hien nhien la de bao ton va phat huy m ot each nhan
ban va ben vung di san van hoa cac dan toe thieu so, dieu
tot nhat la trao cho ho quyen dugc luu truy6n di san do tir
the he nay sang the he khac; noi cach khac, de cho ho
dugc bao ton ban sdc dan toe ciia ho. Day la mot viec lam
kho khan va lau dai. N hung dinh che tu tri dugc quy dinh
trong luat phap va bao dam cho sir binh ddng dan toe la

nhung dinh che can phai co, bdi vi chung co the tao ra m ot
boi canh xa hoi cdn thiet cho viec the hien nhung nen van
hoa khac nhau, cung cap sir bao dam ve phap ly va hanh
chfnh cho cong tac bao ve di san van hoa va huy dong
nhung yeu to tich cuc de tao sir phon vinh cho cac nen van
hoa khac nhau. D e minh hoa cho nhung lap luan nay,
tdi m uon ke ra day nhung dieu da lam dugc tai Van Nam
nhd chfnh sach tu tri dan toe.

J V iec sir dung va truyen ba tat ca cac ngon ngu dan
toe thie!u so dugc khuyen khfeh. Vdi sir giup do cua cac
vien chuc dia phuong va cac nha nghien cuu, 12 loai chu
viet da dugc lap nen cho cac dan toe chua co chu viet nhu
ngudi Va, Hani (H a Nhi), v.v... Sau loai ch u viet da dugc
cai tien cho cac dan toe Dai, Lahu (La Hii), v.v. Sach, tai
lieu, tap chf va bao hdng ngay da dugc xuat ban bdng
khoang 10 thu* tieng. N hu vay, trong thdi gian tir 1979 den
1988, 604 tap sach va tai lieu da dugc xuat ban vdi 4 trieu
ban. Ngoai ra, tir cuoi thap ky 80 den nay, m ot so chuong
trinh phat thanh da dugc phat di bdng 11 ngon ngu :
Dai (Thai), Lisu, Jingpo (Canh Pha) , Lahu (La Hu), Hani
(Ha N hi), Yi (Di), Zhuang (Choang), M iao (Hm ong), Yao
(Dao), Bai (Bach) va Zaiwa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

cac mon van hoc. lich sir. nghc thuat, am nhac va mua. Tai
Vien Dan toe thieu so va Dai hoc Van N am , hai khoa Dan
toe hoc da duoc thanh lap vao nam 1987, cung cap chuong
trinh dao tao trong nhieu nam voi van b in g cao nhat la cao
hoc hay tien sT.

_J Trong doi song hang ngay cua cac dan toe thieu so,
nhieu hinh thirc tiec tung, 11 hoi, nghi thuc va tap quan
khac nhau di<!n ra theo lich co truyen cua tung dan toe.
Vao giua thap kv 80, cac to chuc va cac nha nghien ciru
van hoa da thu thap nhirng tai lieu c<i>6</i> rai rac day do trong
mot so lang cua cac dan toe thieu so duoi danh nghla cuu
nguy di san van hoa cua cac dan toe nay. Vao nam 1988,
bo suu tap da len den 1300 quyen ve nguoi Yi (Di), 4000
quyen ve ngiroi Dai (Thai), 5000 m oc ban cua nguoi Hoi,
bang tieng Trung Quoc, A R ap va Ba Tu, 6000 quyen ve
chir viet c<i>6</i> tuong hinh "D ongbajing” cua nguoi Naxi cung
nhu rat nhi6u bai tho truyen kh&u va truyen huyen thoai.
Tai Vien Bao tang Van N am , bo suu tap ve cac dan toe
thieu so uoc tinh co khoang 10.000 hien vat gom cong cu,
quan ao, tac pham nghe thuat hay do dung trong nghi thuc
ton giao, dung cu sinh hoat hang ngay, nhac cu va cac
dung cu the thao.

</div>

<!--links-->