Đề thi giữa kì 2 môn Ngữ Văn lớp 10

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (442.67 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG GIỮA HỌC KỲ II – NH: 2015-2016 
MÔN NGỮ VĂN – KHỐI 10- THỜI GIAN: 90 phút

(Không kể thời gian giao đề) 
Đề 1:

Câu 1(3đ): Xác định biện pháp tu từ và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó trong
đoạn văn sau:

Nền văn hóa Đơng Sơn (huyện Đơng Sơn, tỉnh Thanh Hóa) là một nền văn hóa 
đồ đồng và đồ sắt nổi tiếng trên thế giới. Đủ loại vũ khí, dụng cụ, đồ trang sức, tác 
phẩm nghệ thuật được phát hiện: đục vũm bằng đồng, lưỡi cày đồng, dao găm 
đồng, vịng tay đồng, rìu sắt, cuốc sắt. Đặc biệt có những chiếc trống đồng. Chiếc 
to như chiếc trống đồng Ngọc Lũ, cao 0,63 mét, đường kính mặt trống 0,79 mét. 
Mặt trống và tang trống trang trí hình người, hình động vật và các đồ dùng khác. 
Có nhiều hoa văn hình học, hình răng cưa, hồi văn, hình trịn tiếp tuyến. Lại có 
những cảnh trong đời sống thể hiện phong cách nghệ thuật cách điệu hóa.

(Văn hóa Đơng Sơn – Trương Chính, Đặng Đức Siêu) 
Câu 2 (7đ):

Phân tích đoạn đầu trong bài Đại cáo bình Ngơ của Nguyễn Trãi:
Từng nghe:

Viê ̣c nhân nghĩa cốt ở yên dân, 
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo. 
“Như nước Đại Việt ta từ trước, 
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu. 
Núi sông bờ cõi đã chia,

Phong tục Bắc Nam cũng khác.

Từ Triê ̣u, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền đợc lập

Cùng Hán, Đường, Tống Nguyên mỗi bên xưng đế một phương. 
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,

Song hào kiê ̣t đời nào cũng có. 
Vậy nên:

Lưu Cung tham công nên thất bại, 
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong. 
Cửa HàmTử bắt sống Toa Đô, 
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã. 
Viê ̣c xưa xem xét,

Chứng cứ còn ghi.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG GIỮA HỌC KỲ II – NH: 2015-2016 
MÔN NGỮ VĂN – KHỐI 10- THỜI GIAN: 90 phút

(Không kể thời gian giao đề) 
Đề 2:

Câu 1 (3đ): Xác định biện pháp tu từ và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó trong
đoạn văn sau:

“Tràn trề trên mặt bàn, chạm cả vào cành quất, Lí cố tình để sát vào mâm 
cỗ cho bàn ăn thêm đẹp, thêm sang, là la liệt bát đĩa ngồn ngộn các món ăn. 
Ngồi các món thường thấy ở cỗ Tết như gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân 
giò, miến nấu lòng gà, xúp lơ xào thịt bò… - món nào cũng mang dấu ấn tài hoa

của người chế biến – là các món khác thường như gà quay ướp húng lìu, vịt tần 
hạt sen, chả chìa, mọc, vây…”

(Trích Mùa lá rụng trong vườn – Ma Văn Kháng)
Câu 2 (7đ):

Phân tích nhân vật Ngơ Tử Văn trong tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
(trích Truyền kì mạn lục) của Nguyễn Dữ. Qua đó em học tập được gì từ nhân vật
này? (SGK Ngữ văn 10 – CB – NXB GD).

Người ra đề:

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

ĐÁP ÁN: 
ĐỀ 1:

Câu Nội dung cần đạt Điểm

Câu 1 *Biện pháp tu từ: Liệt kê (HS chỉ được một trong các dẫn chứng sau):

- đục vũm bằng đồng, lưỡi cày đồng, dao găm đồng, vòng tay đồng, rìu sắt, 
cuốc sắt

- hoa văn hình học, hình răng cưa, hồi văn, hình trịn tiếp tuyến.

* Tác dụng: Liệt kê một loạt các di vật bằng đồng, bằng sắt được phát hiện và sự 
đa dạng các loại hoa văn trang trí trên trống đồng, làm cho đoạn văn sinh động,
lôi cuốn người đọc.

1.5

Câu 2 ( H/S có thể phân tích theo nhiều cách) 
A.Yêu cầu kỹ năng:

- Học sinh cần nắm vững cách làm bài phân tích một đoạn văn trong một tác
phẩm .

- Bài viết có bố cục chặt chẽ , rõ ràng

- Biết chọn dẫn chứng hay , tiêu biểu để minh họa cho bài viết
- Đặt câu , dùng từ chính xác , hạn chế sai chính tả, ngữ pháp.
- ....

B.Yêu cầu kiến thức: 
a. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm và đoạn 1

0,5
b. Thân bài:

- Giới thiệu vài nét về thể cáo: Cáo là thể loại thường cho vua chúa dùng để
công bố cho nhân dân, được viết theo thể văn biền ngẫu.

0,25

- Đầu tiên tác giả khẳng định cuộc kháng chiến chống giặc Minh là hoàn toàn
xuất phát từ nhân nghĩa, do dân vì dân:

“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”

* Nhân: người, tình người (theo Khổng Tử)

* Nghĩa: việc làm chính đáng vì lẽ phải (theo Mạnh Tử)

=> Nhân nghĩa (theo Nho Giáo) là mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người,
dựa trên cơ sở tình thương và đạo lý.

Trong quan niệm của Nguyễn Trãi, nhân nghĩa là lo cho dân (“cốt ở yên dân”);
là thương dân , (“quân điếu phạt” – rút từ ý “điếu dân phạt tội” trong “Kinh
Thư”); vì dân mà diệt trừ gian ác (“lo trừ bạo”) chống ngoại xâm, bóc trần bộ
mặt gian ác của kẻ thù, khẳng định dân tộc ta chiến tranh vì chính nghĩa.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

tiễn dân tộc.

=> Nguyễn Trãi đã đứng trên lập trường của nhân dân, dân tộc nêu cao nhân
nghĩa, vạch trần tội ác, bộ mặt giả nhân, giả nghĩa của quân thù.

=> Tư tưởng nhân nghĩa trong quan niệm của Nguyễn Trãi mang giá trị nhân
đạo sâu sắc.

=> Điều này giúp ta hiểu thêm về nhân cách và con người Nguyễn Trãi: một
người trung hiếu với nước với dân.

- Tiếp theo, tác giả khẳng định đất nước ta vốn có chủ quyền độc lập từ xưa đến
nay.

* Văn hiến: Tác giả khẳng định văn hóa dân tộc ta – những giá trị tinh thần được

hình thành “đã lâu”, có “từ trước” mấy nghìn năm vẫn tồn tại trong tiềm thức
mỗi con dân Việt.

* Lãnh thổ: Ranh giới lãnh thổ phương Bắc, phương Nam đã được phân định từ
ngàn đời trước. Trước đó, người Việt cũng vì bảo vệ “núi sơng bờ cõi” dân tộc
mà đổ bao mồ hôi, xương máu, quyết chiến với kẻ thù để khẳng định lãnh thổ
Đại Việt khơng aicó thể xâm phạm.

*Phong tục: Nguyễn Trãi nêu ra mệnh đề này để nhấn mạnh rằng: Mỗi đất nước
đều có phong tục tập quán riêng, Đại Việt cũng vậy. Từ đó khẳng định Đại Việt
độc lập hoàn toàn với Trung Quốc.

* Lịch sử riêng, chế độ riêng: Ức Trai liệt kê các thời kỳ lịch sử dân tộc, từ đời
Triệu đến Đinh, Lí, Trần. Những triều đại này song song tồn tại với Hán,
Đường, Tống, Nguyên ở Trung Quốc. Bằng cách lập luận đối chiếu, so sánh,
ông tỏ rõ niềm tự hào dân tộc.

* Nhân tài: Tuy hưng thịnh từng lúc khác nhau, song đời nào cũng anh hùng.
=> So với bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên là “Nam quốc sơn hà” của Lý
Thường Kiệt, Nguyễn Trãi đã đưa ra thêm ba luận điểm nữa là văn hiến, phong
tục, lịch sử để chứng minh quyền độc lập, tự do của đất nước.

NT:

+ Liệt kê ra hoàng loạt những dấu hiệu cho thấy chủ quyền nước ta
+ Hàng loạt những từ ngữ ngữ chỉ sự hiển nhiên tất yếu

=> Khẳng định sự tồn tại đã lâu đời, không thể thay đổi được.

- So ánh các triều đại của nước ta và Trung Quốc, thể hiện niều tự hào dân tộc.

0,5
0,5
0,5
1
0,5
0,25

- Cuối cùng tác giả đưa ra hàng loạt những dẫn chứng trong LS để thuyết phục.
“Lưu Cung tham cơng nên thất bại,

Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong.
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đơ,
Sơng Bạch Đằng giết tươi Ơ Mã.
Việc xưa xem xét,

Chứng cớ còn ghi.”

=> NguyễnTrãi đã cho ta thấy những chiến công oanh liệt của dân tộc trong
cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, giữ gìn tự do của Tổ quốc. Cách nêu
dẫn chứng rõ ràng, cụ thể bằng những lời lẽ chắc chắn, hào hùng, thể hiện niềm

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

tự hào, tự tôn dân tộc. Và cũng chính tại đây ý thức dân tộc của Nguyễn Trãi đã
vươn tới một tầm cao mới. Tác giả nêu cụ thể, rõ ràng từng chiến công oanh liệt
của quân và dân ta: “

Hàm Tử”, “ Bạch Đằng”,..thêm vào đó là sự xem thường, căm ghét đối với sự
thất bại của những kẻ xâm lược không biết tự lượng sức : “Lưu Cung..tham
cơng”, “Triệu

Tiết… thích lớn”, Toa Đơ, Ơ Mã, tất cả chúng đều phải chết thảm. Đoạn thơ đã
một lần nữa khẳng định rằng: Đại Việt là một quốc gia có độc lập, tự chủ , có
nhân tài, có tướng giỏi, chẳng thua kém gì bất cứ một quốc gia nào. Bất cứ kẻ
nào có ý muốn thơn tính, xâm lược ta đều phải chịu kết quả thảm bại. Cuộc
chiến chống lại quân giặc, bảo vệ dân tộc là một cuộc chiến vì chính nghĩa, lẽ
phải, chứ không như nhiều cuộc chiến tranh phi nghĩa khác, cho nên, dù thế nào
đi nữa, chính nghĩa nhất định thắng gian tà.

Tất cả những trang sử hào hùng, vẻ vang ấy, đều đã được sử sách ta cẩn thận ghi
lại, không thể chối cãi, và không ai có thể thay đổi. Đây cũng chính là tinh anh,
tinh hoa trong tư tưởng của nhà thơ.

=> Bằng giọng văn đanh thép, hùng hồn, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác thực,
tác giả khẳng định giặc Minh xâm lược là sai trái, ko thể chấp nhận được, do đó
chúng ta kháng chiến là tất yếu

* Đánh giá về nội dung và nghệ thuật 0,5

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Đề 2:

Câu Nội dung cần đạt Điểm

Câu 1 * Biện pháp nghệ thuật: liệt kê:

“…gà luộc, giò, chả, nem, măng hầm chân giò, miến nấu 
lòng gà, xúp lơ xào thịt bò…”

* Tác dụng: Biện pháp liệt kê giúp cho nhà văn miêu tả sinh
động mâm cỗ Tết vốn tràn trề, ngồn ngộn những của ngon vật lạ

1,5

1,5
Câu 2 ( H/S có thể phân tích theo nhiều cách)

A.u cầu kỹ năng:

- Học sinh cần nắm vững cách làm bài phân nhân vật trong một 
tác phẩm văn học .

- Bài viết có bố cục chặt chẽ , rõ ràng

- Biết chọn dẫn chứng hay, tiêu biểu để minh họa cho bài viết
- Đặt câu , dùng từ chính xác , hạn chế sai chính tả, ngữ pháp.
- ....

B.Yêu cầu kiến thức: 
a. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Dữ, tác phẩm Chuyện chức phán 
sự đền Tản Viên và nhân vật Ngô Tử Văn

0,5

b. Thân bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả, thể loại truyền kì và tác phẩm:
+ Nguyễn Dữ (? - ?), sống vào khoảng thế kỉ XVI. Ông xuất
thân trong một gia đình khoa bảng, từng đi thi và đã ra làm
quan, nhưng khơng lâu thì lui về ẩn dật.

+ Truyền kì: Là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh
hiện thực qua yếu tố kỳ lạ, hoang đường. Tuy nhiên đàng sau
những yếu tố cĩ tính chất kì lạ, phi hiện thực, người đọc vẫn cĩ
thể tìm thấy những vấn đề cốt lõi của hiện thực cũng như quan
niệm của tác giả.

+ Tác phẩm rút ra từ Truyền kì mạn lục – một “thiên cổ kì bút”
viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào đầu thế kỉ XVI.

0,5

Phân tích nhân vật Ngơ Tử Văn trên các nét chính sau:
*Tử Văn đốt đền:

- Tử Văn được giới thiệu: “khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian
tà thì khơng thể chịu được,…, là một người cương trực”.

- Việc đốt đền:

+ Lý do: Tức giận trước cảnh yêu tà hại dân.

+ Thực hiện: Một cách cẩn trọng, công khai, đàng hoàng.
+ Hậu quả: Tà ma ám hại lên cơn sốt nóng sốt rét.

=> Tính khảng khái cương trực, dũng cảm, yêu chính nghĩa.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

* Tử Văn gặp bách hộ Thôi và Thổ thần:

- Bách hộ họ Thơi: tà đội lốt chính, xảo trá lừa lọc, cậy thế làm

càn, tham lam, hung ác đến doạ chàng. Thế nhưng Tử Văn vẫn
tin việc mình làm, coi thường hồn ma Bách hộ, vẫn cứ ngồi tự
nhiên ngất ngưởng.

* Thổ thần: Nạn nhân, cảm kích việc nghĩa, đến giúp Tử Văn
đòi lẽ phải.

=> Sự xuất hiện của thổ thần có vai trị thúc đẩy sự phát triển
của câu chuyện.

=> Đoạn truyện đã phản ánh một thực tế qua yếu tố kỳ ảo :
thần thánh cũng tham lam như con người, người làm việc tốt sẽ
được ủng hộ.

* Tử văn bị bắt và đấu tranh đòi lẽ phải ở Minh ti.

- Nổi bật nhất là tinh thần , thái độ của Tử Văn: Không hề
khiếp sợ, một mực kêu oan, tin vào chính nghĩa, kiên quyết
đấu tranh đến cùng.

- Hồn ma tướng giặc : gian manh xảo trá

- Tử Văn chiến thắng và được Thổ thần tiến cử làm chức phán
sự ở đền thánh Tản Viên. Đó là phần thưởng cao quý dành cho
Tử Văn.

=> Đã là giặc thì sống chết đều hung ác, nham hiểm.
=> Hiện tượng oan trái bất công từ cõi trần đến cõi âm.
=> Chính nghiã ln ln chiến thắng gian tà.

1,5

Nghệ thuật

- Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

- Dẫn dắt truyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự chú ý, hấp dẫn.
- Cách kể chuyện và miêu tả sinh động, hấp dẫn.

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang những nét hiện
thực

0,5

Liên hệ bản thân: Ngô Tử Văn là người đại diện cho chính
nghĩa, lẽ phải. Chính vì vậy mỗi người học sinh cần học tập,
noi theo tấm gương đạo đức của Ngô Tử Văn: sống chân thành,
thật thà, dám đấu tranh diệt trừ cái ác, cái xấu,….trở thành một
người con ngoan, trò giỏi, có ích cho xã hội.

0,5

c. Kết bài:

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đề cao những người trung 
thực, ngay thẳng, giàu tinh thần dân tộc như Ngô Tử Văn, đồng
thời khẳng định niềm tin vào cơng lí, chính nghĩa của nhân dân
ta.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8></div>

Đề thi giữa kì 2 môn Ngữ Văn lớp 10

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về