Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN NGỌC HOÀNG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP NGÀNH LÂM NGHIỆP TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHÁNH HÒA - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN NGỌC HOÀNG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP NGÀNH LÂM NGHIỆP TỈNH NGHỆ AN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số

8340410

Quyết định giao đề tài:

901/QĐ-ĐHNT ngày 16/8/2018

Ngày bảo vệ:
Người hướng dẫn khoa học
TS. PHẠM HỒNG MẠNH
TS. ĐINH VĂN TỚI
Chủ tịch Hội Đồng:
Phòng Đào tạo Sau Đại học

KHÁNH HÒA - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của
các doanh nghiệp ngành Lâm nghiệp tỉnh Nghệ An” là công trình nghiên cứu của
cá nhân tơi và chưa từng được cơng bố trong bất cứ cơng trình khoa học nào khác cho
tới thời điểm này.
Khánh Hòa, tháng 01 năm 2019
Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Hoàng

iii


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài, tơi nhận được sự giúp đỡ của q Phịng,
Ban trường Đại học Nha Trang, Khoa Kinh tế, Khoa sau đại học và các quý Thầy, Cô
đã tạo điều kiện tốt nhất cho tơi được hồn thành đề tài. Đặc biệt là sự hướng dẫn tận
tình của TS. Phạm Hồng Mạnh và TS. Đinh Văn Tới đã giúp tơi hồn thành tốt đề tài.

Qua đây, cho tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến sự giúp đỡ này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới cán bộ nhân viên Công ty Lâm nghiệp Con
Cuông, Công ty Lâm nghiệp Đô Lương và cán bộ Công ty Lâm nghiệp Sông Hiếu đã
giúp đỡ tơi trong q trình thu thập số liệu phục vụ nghiên cứu.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình và tất cả bạn bè đồng
nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Khánh Hòa, tháng 01 năm 2019
Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Hoàng

iv


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... iii
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................iv
MỤC LỤC .......................................................................................................................v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................x
DANH MỤC BẢNG BIỂU TRONG ĐỀ TÀI ...............................................................xi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ TRONG ĐỀ TÀI ......................................................... xii
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN .......................................................................................... xiii
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ....................................................................................2
3. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................................3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................3


Phạm vi nghiên cứu: ..............................................................................................4

5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................4


Cách tiếp cận nghiên cứu ......................................................................................4



Nguồn số liệu.........................................................................................................4



Phương pháp phân tích dữ liệu ..............................................................................4

6. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan..........................................................5
7. Những đóng góp khoa học của đề tài ..........................................................................7
8. Cấu trúc của luận văn ..................................................................................................8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN .....9
1.1. Một số khái niệm liên quan ......................................................................................9
1.1.1. Khái niệm vốn: ......................................................................................................9
1.1.2. Khái niệm vốn nhà nước: ......................................................................................9
1.1.3. Khái niệm vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước: .........................................9
1.1.4. Phân loại vốn tại doanh nghiệp nhà nước: .........................................................10
1.1.4.1. Căn cứ vào nguồn gốc hình thành ....................................................................10
1.1.4.2. Căn cứ vào vai trị, đặc điểm luân chuyển của vốn .........................................10
1.2. Đặc điểm, vai trò của vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước ....................................11
1.2.1. Đặc điểm của vốn trong doanh nghiệp nhà nước ...............................................11
1.2.2. Vai trò của vốn trong doanh nghiệp nhà nước....................................................11
v

1.3. Đặc điểm vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp Nhà nước ......................................12
1.4. Mục tiêu quản lý của Nhà nước đối với vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước
.......................................................................................................................................14
1.5. Nguyên tắc quản lý và sử dụng của Nhà nước đối với vốn Nhà nước tại doanh
nghiệp nhà nước ............................................................................................................16
1.5.1. Nguyên tắc quản lý vốn của nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước. ...................16
1.5.2. Sử dụng vốn tại doanh nghiệp Nhà nước ............................................................17
1.6. Hiệu quả sử dụng vốn tại doanh nghiệp nhà nước .................................................19
1.6.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn .........................................................................19
1.6.2. Tầm quan trọng của việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp. ..20
1.6.3. Những yêu cầu trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn .................................20
1.6.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ........................................................21
1.6.4.1. Hệ số bảo toàn vốn (H): ...................................................................................21
1.6.4.2. Hệ số vòng quay (S/A) ......................................................................................21
1.6.4.3. Sức sinh lời (ROA) ............................................................................................21
1.6.4.4. Sức sinh lời của vốn chủ sở hữu (ROE): ..........................................................22
1.6.4.5. Hệ số khả năng thanh toán tổng quát (KTQ): .................................................22
1.6.4.6. Tỷ suất lợi nhuận trước lãi vay và thuế trên vốn kinh doanh (BEP)...............23
1.6.4.7. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu (ROS) ...........................................23
1.6.4.8. Hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ...................................................................23
1.6.4.9. Hệ số khả năng thanh toán ngắn hạn ..............................................................24
1.7. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp ..............24
1.8. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn .................................26
1.8.1. Nhân tố chủ quan.................................................................................................26
a) Nhóm nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp ngành .......27
* Quy mô của doanh nghiệp trong ngành .....................................................................27
* Nâng cao khả năng sinh lời của doanh nghiệp ..........................................................27
* Về hệ số khả năng thanh khoản ..................................................................................28

* Kiểm soát quá trình quản lý, sử dụng tài sản doanh nghiệp ......................................28
b) Sử dụng phương trình Dupont chỉ ra sự tác động của chỉ tiêu thành phần tới chỉ
tiêu tổng hợp ROE .........................................................................................................29
c) Trình độ quản lý của ban lãnh đạo doanh nghiệp nói chung và quản lý vốn kinh

vi


doanh nói riêng ..............................................................................................................29
d) Về cơng tác quản trị doanh nghiệp ...........................................................................31
1.8.2. Các nhân tố khách quan. .....................................................................................32
a) Chính sách Nhà nước về giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả hoạt động và cơng
khai thơng tin tài chính đối với doanh nghiệp ...............................................................32
b) Mức độ phát triển của thị trường ..............................................................................33
c) Sự tiến bộ về khoa học và công nghệ ........................................................................34
d) Chuỗi cung ứng trong quá trình sản xuất .................................................................34
Tóm tắt chương 1...........................................................................................................35
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP NGÀNH LÂM NGHIỆP TỈNH NGHỆ AN ..................................36
2.1. Khái quát về ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An .......................................................36
2.2.1. Công ty Lâm nghiệp Sông Hiếu ..........................................................................38
2.2.2. Cơng ty Lâm nghiệp Đơ Lương ..........................................................................40
2.2.3. Q trình Lâm nghiệp Con Cuông ......................................................................40
2.3. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành Lâm nghiệp
tỉnh Nghệ An .................................................................................................................41
2.3.1. Tình hình doanh thu.............................................................................................41
2.3.2. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp của các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp tỉnh Nghệ An .....................................................................................................42
2.3.3. Thuế và các khoản phải nộp ngân sách của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp
.......................................................................................................................................44

2.4. Hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An.....46
2.4.1. Hệ số bảo toàn vốn (H). ......................................................................................46
2.4.2. Hệ số vòng quay vốn (S/A). .................................................................................47
2.4.3. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn bình quân (ROA). .....................................................47
2.4.4. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). ....................................................48
2.4.5. Hệ số thanh toán tổng quát KTQ ..........................................................................49
2.4.6. Tỷ suất lợi nhuận trước lãi vay và thuế trên vốn kinh doanh (BEP)...................50
2.4.7. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu (ROS) ...............................................51
2.4.8. Hệ số hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh..............................................................52
2.4.9. Hệ số thanh toán ngắn hạn ..................................................................................53

vii


2.5. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp ............54
2.6. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An.....56
2.6.1. Kết quả đạt được .................................................................................................56
2.6.1.1. Việc bảo toàn và phát triển vốn ........................................................................56
2.6.1.2. Về lợi nhuận......................................................................................................56
2.6.2. Hạn chế ................................................................................................................56
2.6.2.1. Nhóm chỉ tiêu sinh lời .......................................................................................57
2.6.2.1.1. Lợi nhuận trước thuế trên tổng tài sản..........................................................57
2.6.2.1.2. Lợi nhuận trước thuế trên vốn chủ sở hữu ....................................................57
2.6.2.1.3. Lợi nhuận trước thuế trên vốn chủ sở hữu ....................................................57
2.6.2.2. Trong quản lý và khả năng thanh toán .............................................................57
2.6.2.2.1. Khả năng thanh toán ngắn hạn .....................................................................57
2.6.2.2.2. Khả năng thanh toán tổng quát .....................................................................58
2.6.3. Nguyên nhân làm ảnh hưởng hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp Nghệ An. ............................................................................................................58
2.6.3.1. Nguyên nhân chủ quan .....................................................................................58

* Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của ngành lâm nghiệp ......................................................58
* Công tác quản lý, sử dụng vốn trong doanh nghiệp lâm nghiệp Nghệ An.................59
* Công tác điều hành sản xuất kinh doanh phối kết hợp giữa các doanh nghiệp ngành
lâm nghiệp. ....................................................................................................................59
*. Quy mô của doanh nghiệp trong ngành .....................................................................60
2.6.3.2. Nguyên nhân khách quan. ................................................................................62
* Hệ thống thể chế chính trị, pháp luật và chính sách pháp chế. .................................62
* Cơ chế quản lý, giám sát chủ chủ sở hữu (UBND tỉnh) đối với các doanh nghiệp
ngành lâm nghiệp Nghệ An. ..........................................................................................63
* Trình độ và mơ hình phát triển của nền kinh tế. ........................................................63
Tóm tắt Chương2 ...........................................................................................................65
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
NGÀNH LÂM NGHIỆP TỈNH NGHỆ AN..................................................................66
3.1. Định hướng phát triển của ngành lâm nghiệp Nghệ An 2020-2025. .....................66
3.2. Định hướng phát triển của các doanh nghiệp nhà nước ngành lâm nghiệp giai đoạn
2020-2025. .....................................................................................................................66

viii


3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp
tỉnh Nghệ An trong thời gian tới ...................................................................................67
3.3.1. Công tác quản lý nhà nước đối với ngành lâm nghiệp .......................................67
3.3.2. Đối với doanh nghiệp ngành lâm nghiệp ............................................................68
* Cải thiện chỉ số ROA ..................................................................................................68
* Cải thiện chỉ số ROE: .................................................................................................69
* Thay đổi chỉ số thanh tốn ngắn hạn: ........................................................................69
* Hồn thiện hoạt động huy động vốn...........................................................................70
3.3.3. Các nhóm giải pháp chung để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ..........................71
3.3.3.1. Xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp lâm nghiệp...............................71

3.4. Một số kiến nghị .....................................................................................................74
3.4.1. Đối với Chính phủ ...............................................................................................74
3.4.2. Đối với các bộ, ngành..........................................................................................77
3.4.3. Đối với Ngân hàng, Kho bạc, Thuế .....................................................................77
3.4.4. Về quản lý nhà nước ............................................................................................78
3.4.5. Đối với các Công ty Lâm nghiệp .........................................................................81
Tóm tắt Chương3 ...........................................................................................................83
KẾT LUẬN ...................................................................................................................84
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................86

ix


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DNNN

: Doanh nghiệp Nhà nước

DN

: Doanh nghiệp

QLNN

: Quản lý Nhà nước

SXKD

: Sản xuất kinh doanh

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

HĐQT

: Hội đồng quản trị

HĐTV

: Hội đồng thành viên

UBND tỉnh

: Uỷ ban nhân dân tỉnh

Công ty TNHH MTV

: Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên.

Công ty Lâm nghiệp

: Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên.

Công ty Lâm nghiệp

: Công ty

CSH

: Chủ sở hữu

x


DANH MỤC BẢNG BIỂU TRONG ĐỀ TÀI

Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh nghệ An
Giai đoạn 2015-2017 .....................................................................................................42
Bảng 2.2: Lợi nhuận doanh nghiệp ngành lâm nghiệp giai đoạn 2015-2017 ...............43
Bảng 2.3: Chỉ tiêu lợi nhuận và các khoản ngân sách của doanh nghiệp ngành giai
đoạn 2015-2017 .............................................................................................................45
Bảng 2.4: Bảng chỉ tiêu ROE ........................................................................................56
Bảng 2.5: Bảng tổng hợp quy mô doanh nghiệp ngành giai đoạn 2015-2017 ..............61

xi


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ TRONG ĐỀ TÀI
Biểu đồ 2.1: Hệ số bảo tồn vốn....................................................................................48
Biểu đồ 2.2: Hệ số vịng quay vốn ................................................................................49
Biểu đồ 2.3: Tỷ suất lợi nhuận trên vốn bình quân .......................................................50
Biểu đồ 2.4: Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu......................................................51
Biểu đồ 2.5: Hệ số thanh toán tổng quát .......................................................................52
Biểu đồ 2.6: Tỷ suất lợi nhuận trước lãi vay và thuế trên vốn kinh doanh (BEP) ........53
Biểu đồ 2.7: Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu (ROS).....................................54
Biểu đồ 2.8: Hệ số hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ...................................................55
Biểu đồ 2.9: Hệ số thanh toán ngắn hạn ........................................................................56

xii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh
Nghệ An là một trong những vấn đề đòi hỏi rất cấp bách của công tác quản lý nhà
nước về doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh những năm trở lại đây nhất là khi các nông lâm
trường quốc doanh chuyển sang hoạt động theo mơ hình Doanh nghiệp theo luật
Doanh nghiệp Nhà nước và nay là Luật doanh nghiệp 2014.
Trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến hiệu quả hoạt
động của các nông lâm trường quốc doanh trong đó có các doanh nghiệp lâm nghiệp.
Năm 2003 Nghị quyết 28-NQ/TW ngày 16/6/2003 về tiếp tục sắp xếp, đổi mới và phát
triển nơng, lâm trường quốc doanh, từ đó đến năm 2014 thực hiện việc đánh giá, tổng
kết thực hiện nghị quyết Kết luận là các doanh nghiệp hoạt động chưa hiệu quả. Đến
năm 2014, Bộ Chính trị tiếp tục ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 12/3/2014
về việc tiếp sắp xếp đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của các Công ty nông lâm
nghiệp. Để việc sắp xếp đổi mới hiệu quả phải có q trình đánh giá, tổng kết một
cách cụ thể, nghiêm túc, toàn diện về các mặt như: làm nhiệm vụ cơng ích, làm nhiệm
vụ sản xuất kinh doanh, của các doanh nghiệp ngành Lâm nghiệp và giải pháp phải
làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp này ln là mối
quan tâm lớn của Chủ sở hữu đó là UBND tỉnh Nghệ An và bản thân người lãnh đạo
doanh nghiệp. Đây là mục tiêu cần hướng tới của ngành trong quá trình sắp xếp, đổi
mới và nâng cao hiệu quả hoạt động theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương. Để
làm được điều này cần phải lượng hóa các chỉ tiêu về hiệu quả sử dụng Nhà nước tại
các doanh nghiệp một cách khoa học và phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu
quả của việc sử dụng vốn tại doanh nghiệp ngành, từ đó làm cơ sở để cơ quan quản lý
Nhà nước chỉ đạo việc sử dụng vốn dùng cho hoạt động lâm nghiệp tại Công ty Lâm
nghiệp Con Cuông, Công ty Lâm nghiệp Đô Lương và Công ty Lâm nghiệp Sông
Hiếu, phát triển theo hướng bền vững.
Mục tiêu nghiên cứu:
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của các doanh

nghiệp nhà nước ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An. Mục tiêu chung này được cụ thể hóa
thành các mục tiêu cụ thể bao gồm: (1). Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn tại
doanh nghiệp ngành Lâm nghiệp Nghệ An; (2) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến
hiệu quả sử dụng vốn; (3) Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động
của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An.
xiii


Phương pháp nghiên cứu:
Đề tài sử dụng phương pháp định tính để đánh giá phân tích các chỉ tiêu về hiệu
quả sử dụng vốn, cũng như tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu sử dụng vốn của các
doanh nghiệp lâm nghiệp (Công ty Đô Lương, Công ty Con Cng và Cơng ty Sơng
Hiếu), từ đó tìm các giải pháp thực hiện.
Kết quả nghiên cứu:
Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp ngành Lâm
nghiệp Nghệ An có sự khác biệt quá lớn giữa các Công ty. Tỷ suất lợi nhuận trên tổng
tài sản bình qn chung của tồn doanh nghiệp ngành là 7,58%; chỉ số lợi nhuận sau
thuế trên vốn chủ sở hữu 12,47%. Đề tài cũng tìm thấy sự khác biệt lớn có ý nghĩa
giữa hai loại hình doanh nghiệp có quy mô lớn (tổng tài sản từ 100 tỷ trở lên và lao
động hơn từ 200 người trở lên) và quy mô nhỏ (tổng tài sản từ 3 tỷ đến 20 tỷ và lao
động chưa đến 100 người) đến hiệu quả sử dụng vốn và khả năng sinh lợi. Hay nói
cách khác, quy mơ doanh nghiệp ngành lâm nghiệp lớn thì lợi nhuận của doanh nghiệp
cao hơn doanh nghiệp có quy mơ nhỏ. Ở đây tác giả khơng tìm thấy sự khác biệt về
hiệu quả đầu tư, điều kiện về thổ nhưỡng, khí hậu, cơng tác quản trị của người đứng
đầu doanh nghiệp. Vì vậy, cần có khảo sát kỹ hơn như quy mô nghiên cứu rộng hơn
trước khi đưa ra kết luận trong trường hợp này.
Tỷ lệ lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tại Nghệ An chịu ảnh
hưởng của quy mô doanh nghiệp (tổng tài sản), hiệu quả sử dụng tài sản là yếu tố chủ
yếu. Trong đó hiệu quả sử dụng tài sản có tỷ lệ thuận chiều với lợi nhuận của doanh
nghiệp. Ngồi ra cịn có các yếu tố khác ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của

doanh nghiệp ngành như: rủi ro hoạt động lĩnh vực đầu tư của doanh nghiệp, hệ thống
pháp luật điều chỉnh, trình độ năng luật và phẩm chất đạo đức của cán bộ quản lý, môi
trường kinh tế - chính trị - xã hội …
Việc xác định các nhân tố tác động đến hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp
ngành có ý nghĩa sẽ là cơ sở giúp các nhà quản lý đưa ra các giải pháp có liên quan
nhằm phát triển ngành lâm nghiệp tại tỉnh Nghệ An trong thời gian tới, để đưa ngành
lâm nghiệp ngày càng phát triển bền vững đáp ứng các yêu cầu về quy luật phát triển
của thị trường cũng như nhu cầu của xã hội. Đưa ngành lâm nghiệp Nghệ An là một
trong những ngành nghề chủ lực của tỉnh nhà, khơng những đóng góp cho nền kinh tế
mà cịn góp phần bảo vệ mơi trường tránh các tác động tiêu cực.
Từ khóa: hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp ngành lâm nghiệp.
xiv


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vốn tại các doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng để đảm bảo và duy trì cho quá
trình SXKD của doanh nghiệp được diễn ra thường xuyên và liên tục. Nếu không có
hoặc thiếu vốn sẽ khơng thể tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh, gây ra tình
trạng khó khăn, trì trệ, cản trở tính liên tục trong tổ chức. Nhờ có vốn mà các doanh
nghiệp có thể đổi mới trang thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất... trong thời gian ngắn.
Nó đem lại cho doanh nghiệp các cơ hội cũng như lợi thế để cải tiến được mẫu mã,
giảm giá thành sản phẩm, nâng cao năng suất lao động thông qua đổi mới công nghệ...
đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm và nhu cầu của thị trường. Đây chính là
điều mà mọi doanh nghiệp đều mong muốn đạt được. Mọi doanh nghiệp luôn phải đối
mặt trực tiếp với từng biến động của thị trường, sự thay đổi từ luật pháp, thể chế, môi
trường kinh doanh; cùng với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các doanh nghiệp
trong nước, các nhà cung ứng hay bạn hàng từ nước ngồi địi hỏi trình độ quản lý sử
dụng vốn phải nâng cao, nhằm mang lại được hiệu quả trong quá trình SXKD. Đây là
một điều kiện tiên quyết, ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề sống còn của doanh nghiệp.

Và việc đánh giá hiệu quả quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước
(DNNN) cũng khơng nằm ngồi quy luật chung đó. Đánh giá hiệu quả quản lý, sử
dụng vốn Nhà nước là một hoạt động mang tính quản lý của chủ sở hữu để đảm bảo
vốn đầu tư của Nhà nước được khai thác, sử dụng hiệu quả góp phần vai trị của Nhà
nước đối với nền kinh tế quốc dân.
Thực tiễn cho thấy trong thời gian vừa qua vấn đề kiểm soát và quản lý vốn nhà
nước tại các doanh nghiệp Nhà nước gặp rất nhiều khó khăn. Tình trạng thất thốt vốn,
thua lỗ kéo dài của các doanh nghiệp Nhà nước diễn ra hiện nay tại các Tập đồn và
Cơng ty Nhà nước đang là vấn đề mà các nhà quản lý cũng như xã hội rất quan tâm
hiện nay. Mặc dù chúng ta cũng đã ban hành nhiều văn bản pháp luật như: Luật doanh
nghiệp năm 2014, Luật quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh
tại doanh nghiệp năm 2014 và các văn bản Nghị định khác của Chính phủ về hoạt
động sản xuất và đầu tư của Doanh nghiệp Nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh việc một số
Tập đồn, Tổng cơng ty nhà nước quản lý sử dụng vốn để xẩy ra tình trạng thất thốt
nêu trên, thì vẫn cịn một số doanh nghiệp Nhà nước quản lý, sử dụng vốn Nhà nước
rất hiệu quả đó là khơng những bảo tồn được vốn nhà nước giao mà còn phát triển và
1


bổ sung được vốn điển hình như các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An: Công
ty TNHH Một thành viên Lâm nông nghiệp Sông Hiếu (Công ty Sông Hiếu); Công ty
TNHH MTV Lâm nghiệp Đô Lương (Công ty Đô Lương) và Công ty TNHH MTV
Lâm nghiệp Con Cuông (Công ty Con Cuông).
Cho đến nay theo hiểu biết của tác giả có hàng loạt nghiên cứu về đánh giá hiệu
quả sử dụng vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp Nhà nước. Tuy nhiên nghiên cứu về đánh
giá hiệu quả sử dụng vốn Nhà nước trong lĩnh vực lâm, nơng nghiệp rất ít, đặc biệt là
tại các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An chưa có. Cũng như các doanh
nghiệp nhà nước trên địa bàn tỉnh Nghệ An, đối với các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp tỉnh Nghệ An, việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá hiệu quả quản lý sử dụng
vốn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hoạt động kinh doanh, trình độ quản lý

sử dụng vốn của doanh nghiệp phải làm sao để đạt được kết quả cao nhất với chi phí
thấp nhất. Với mục đích tăng cường sức mạnh, nâng cao hiệu quả kinh tế của các
doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An nhất là khi sắp xếp đổi mới nâng cao
hiệu quả hoạt động theo Công ty theo Nghị quyết 30-NQ/TW năm 2014 của Trung
ương và Nghị định 118/2014/NĐ-CP của Chính phủ, rất nhiều vấn đề đặt ra cần được
nghiên cứu giải quyết. Trong đó có việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại
Công ty để thấy được những thành tựu đạt được, hạn chế cịn tồn tại và ngun nhân
của nó, từ đó có thể tìm ra được những giải pháp quản lý nhằm cải thiện khắc phục kịp
thời, tìm những hướng đi mới đúng đắn trong tương lai của Công ty.
Xuất phát từ những ý tưởng trên, tác giả đã chọn “Đánh giá hiệu quả sử dụng
vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp, tỉnh Nghệ An” làm đề tài nghiên cứu
cho luận văn thạc sĩ, với hy vọng có thể góp phần hồn thiện q trình sắp xếp, đổi
mới, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh
Nghệ An trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài


Mục tiêu chung

Trên cơ sở yêu cầu nghiên cứu, mục tiêu tổng quát của đề tài là đánh giá hiệu quả
sử dụng vốn cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh
nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An. Trên cơ sở đó nhằm tìm kiếm các giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của nhà nước tại các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp tỉnh Nghệ An trong thời gian tới.

2




Mục tiêu cụ thể

1) Cụ thể hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về vốn và hiệu quả sử dụng vốn
tại các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực sản xuất lâm nghiệp trên địa
bàn tỉnh Nghệ An.
2) Phân tích thực trạng tình hình sử dụng vốn và tài sản của các doanh nghiệp
ngành lâm nghiệp, tỉnh Nghệ An.
3) Tính tốn phân tích các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của các doanh
nghiệp ngành lâm nghiệp, tỉnh Nghệ An.
4) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các doanh
nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An.
5) Đề xuất các hàm ý chính sách nhằm cải thiện hiệu quả sử dụng vốn của các
doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An.
3. Câu hỏi nghiên cứu
1) Thực trạng tình hình sử dụng vốn và tài sản của các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp, tỉnh Nghệ An hiện nay như thế nào?
2) Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp, tỉnh Nghệ An hiện nay ra sao?
3) Những nhân tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp
ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An?
4) Các hàm ý chính sách quản lý nào nhằm cải thiện hiệu quả sử dụng vốn của
các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu


Đối tượng nghiên cứu:

+ Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hiệu quả sử dụng vốn tại doanh nghiệp
nhà nước và nhân tố có khả năng ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các doanh
nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An.

+ Đối tượng khảo sát: Là các doanh nghiệp nhà nước ngành lâm nghiệp tỉnh
Nghệ An; số lượng mẫu nghiên cứu là 3 doanh nghiệp ngành lâm nghiệp: Công ty
TNHH Một thành viên Lâm nông nghiệp Sông Hiếu (Công ty Sông Hiếu); Công ty
TNHH MTV Lâm nghiệp Đô Lương (Công ty Đô Lương) và Công ty TNHH MTV

3


Lâm nghiệp Con Cuông (Công ty Con Cuông).


Phạm vi nghiên cứu:

+ Về nội dung: Phạm vi nghiên cứu của đề tài là hiệu quả sử dụng vốn tại doanh
nghiệp nhà nước và nhân tố có khả năng ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của các
doanh nghiệp ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An.
+ Về không gian: Phạm vi nghiên cứu của luận văn được giới hạn trong 3 doanh
nghiệp nhà nước ngành lâm nghiệp tỉnh Nghệ An
+ Về thời gian: luận văn nghiên cứu và phân tích dữ liệu trong 3 năm (từ năm
2015-2017)
5. Phương pháp nghiên cứu


Cách tiếp cận nghiên cứu

Để phân tích chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu
quả sử dụng vốn cũng như đề xuất mơ hình nghiên cứu, luận văn sử dụng phương
pháp nghiên cứu định tính, tính tốn các chỉ tiêu thống kê về hiệu quả sử dụng vốn.
Theo cách tiếp cận này, dựa vào mô hình lý thuyết đã được xây dựng, luận văn thu
thập các số liệu khảo sát thực tế của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp thông qua các

báo cáo “báo cáo tài chính, báo cáo Đề án tổ chức sản xuất kinh doanh và Điều lệ tổ
chức hoạt động của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp trên địa bàn Nghệ An, có tính
pháp lý, trong thời gian từ năm 2015-2017”, sử dụng cơng cụ thống kê tốn với sự hỗ
trợ của các phần mềm EXCEL để tiến hành phân tích.



Nguồn số liệu

- Các báo cáo tài chính hàng năm của Cục thuế tỉnh Nghệ An và Sở Tài chính
Nghệ An về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp ngành lâm
nghiệp giai đoạn 2015-2017.
- Thu thập dữ liệu từ Báo cáo tổng kết của ngành lâm nghiệp về tình hình thực
hiện các chỉ tiêu kinh tế xã hội thơng qua báo chí và Internet.



Phương pháp phân tích dữ liệu

Trong nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp thống kê mơ tả để phân tích.
Cụ thể là sử dụng phần mềm Microsoft Excel để nhập số liệu sau đó các dữ liệu được
tiến hành tính tốn. Kết quả phân tích sẽ cho kết quả các chỉ tiêu phản ánh thực trạng
hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An.

4


6. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan
Một số nghiên cứu tiêu biểu trong nước có liên quan đến quản lý sử dụng vốn
Nhà nước tại doanh nghiệp, cụ thể là:

Nguyễn Ngọc Vũ (2006), Cấu trúc tài chính của DN: một chủ đề còn nhiều bàn
cãi, Nghiên cứu kinh tế số 298 - Tháng3/2006.
Nguyễn Ngọc Vũ (2007), Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn và
các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ cấu tài trợ của các công ty niêm yết tại Trung tâm
giao dịch chứng khốn Thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ Quản trị Kinh
doanh , Đại học Đà Nẵng, 2007.
Nguyễn Quỳnh Sang (2008), “Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn trong các doanh nghiệp xây dựng giao thông” – Trường Đại học Giao thông
vận tải. Tác giả đã nghiên cứu các vấn đề: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
trong các doanh nghiệp xây dựng giao thông. Hệ thống số liệu nghiên cứu từ năm
1990-2005, hệ thống giải pháp đưa ra cho giai đoạn 2009.
Tác giả Võ Thị Thanh Thuỷ (2011). “Phân tích nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
tại Công ty cổ phần công nghệ phẩm Đà Nẵng”. Nghiên cứu đi sâu phân tích các khái
niệm về vốn kinh doanh, cơng ty cổ phần, cơ chế vận hành dựa trên đặc trưng, vai trò
của vốn, hiệu quả sử dụng vốn. Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống lý luận, phân tích thực
trạng tại CTCP công nghệ phẩm Đà Nẵng, xử lý cơ sở dữ liệu đánh giá năng lực sử
dụng vốn tại doanh nghiệp và kiến nghị những giải pháp, hướng đi mới cho công ty
trong thời gian tới.
Trần Văn Nhã (2011) “Quản lý vốn lưu động tại công ty cổ phần lương thực Đà
Nẵng”. Bài viết đi sâu nghiên cứu hệ thống lý luận cơ bản và thực tiễn tình hình quản
lý sử dụng vốn lưu động tại Công ty cổ phần lương thực Đà Nẵng trong giai đoạn từ
năm 2008 đến năm 2010. Tác giả đã khái quát những vấn đề liên quan đến vốn lưu
động, quản lý sử dụng vốn thơng qua việc phân tích thực tiễn bằng phương pháp so
sánh, phương pháp chi tiết theo thời gian và phương pháp liên hệ cân đối để đánh giá
những thành tựu đạt được, hạn chế tồn tại. Đồng thời kiến nghị giải pháp cải thiện,
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty cổ phần lương thực Đà Nẵng. Tuy
nhiên bài viết của tác giả mới chỉ đề cập, nghiên cứu gói gọn trong khía cạnh vốn lưu
động của doanh nghiệp mà chưa mở rộng tìm hiểu về vốn cố định để nâng cao hiệu
quả quá trình SXKD.
5

Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), năm 2009 đề tài nghiên cứu
“Cải cách phương thức quản lý, giám sát phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp”. Cơng
trình tập trung làm rõ một số nội dung cơ bản của phương thức quản lý và giám sát vốn
Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, trong đó khuyến nghị cần sớm đổi mới tăng quyền
chủ động hoạt động sản xuất kinh doanh, tự chủ về tài chính, giảm sự can thiệp của cơ
quan Nhà nước trong quá trình hoạt động kinh doanh, tăng cường giám sát thơng qua
kiểm tốn độc lập, tiêu chuẩn của người đại diện chủ sở hữu, tách biệt chức năng quản
lý kinh tế và chức năng quản lý Nhà nước trong doanh nghiệp và hướng đến giảm dần
số lượng doanh nghiệp nhà nước ở một số lĩnh vực ngành nghề không cần thiết nắm giữ.
Bên cạnh đó, nghiên cứu đã chỉ ra ưu nhược điểm của một số mơ hình quản lý vốn Nhà
nước tại doanh nghiệp ở một số nước như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore,
Newzeland, Australia,… Tuy nhiên, chưa làm rõ được nội dung bản chất của lý thuyết
và thực tiễn, chưa chỉ ra được mơ hình quản lý vốn áp dụng tại Việt Nam.
Báo cáo tổng hợp của nhóm tác giả do PGS.TS Hoàng Trần Hậu – Chủ nhiệm đề
tài “Nghiên cứu đánh giá tình hình quản lý sử dụng vốn nhà nước trong các tập đoàn
kinh tế nhà nước ở Việt Nam” – năm 2012. Đề tài làm rõ: đề tài đã khảo sát đánh giá
thực trạng quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư tại các tập đoàn kinh tế nhà nước
trong những năm qua. Đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý vốn nhà nước, cơ
chế phân phối lợi nhuận.
Ngồi ra cịn có nhiều nghiên cứu khác liên quan đến hiệu quả sử dụng vốn kinh
doanh và các các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn như nghiên cứu của
nhóm tác giả PGS.TS Vũ Công ty – Chủ nhiệm đề tài “Tái cấu trúc các tổng Công ty
xây dựng ở Việt Nam, bài học kinh nghiệm và giải pháp” – năm 2011. Đề tài đã làm rõ
những nguyên nhân cơ bản dẫn đến nhu cầu thực thi tái cấu trúc các tổng công ty xây
dựng Việt Nam đó là đầu tư đa ngành, lĩnh vực không phải thế mạnh và đưa ra bài học
cho quá trình tái cấu trúc. TS. Đàm Văn Huệ (2010), “Hiệu quả sử dụng vốn các
doanh nghiệp vừa và nhỏ”, cuốn tài liệu bao quát có hệ thống về nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ; Đoàn Ngọc Phi Anh (2010), các nhân tố ảnh

hưởng đến cấu trúc tài chính và hiệu quả tài chính: cách tiếp cận theo phương pháp
phân tích đường dẫn, tạp chí khoa học và cơng nghệm đại học Đà Nẵng,

số

5(40).2010; Lê Thị Minh Hà (2015), “các yếu tố tài chính ảnh hưởng đến hiệu quả
hoạt động của doanh nghiệp ngành chế biến thực phẩm niêm yết trên sàn giao dịch

6


chứng khốn thành phố Hồ Chí Minh”; Trần Vũ Thu Hà (2015), “Phân tích tác động
của cơ cấu vốn tới lợi nhuận trước thuế của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngồi trên địa bàn tỉnh Khánh Hịa”; Cao Văn Kế (2015), “Nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng ở Việt Nam hiện nay”. Tác giả đi sâu
phân tích hiện trạng và đưa ra các chỉ số phản ánh hiệu quả sử dụng vốn, phân tích cấc
nhân tố ảnh hưởng và đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của các doanh
nghiệp ngành xây dựng; Đậu Thanh Hải (2016), “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh
doanh của Công ty TNHH Trường Tiến Lợi”; Hoàng Thị Duyên (2016), “Hiệu quả sử
dụng tài sản tại công ty cổ phần công nghệ Hợp Long”. Hay gần đây có nghiên cứu
của TS. Võ Văn Cần (2017), các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các
doanh nghiệp thủy sản có vốn FDI tại tỉnh Khánh Hịa, số 139 – tháng 10/2017.
Nhìn chung, các nghiên cứu đã đi sâu phân tích hiện trạng hiệu quả sử dụng vốn
của các doanh nghiệp nói chung và hiệu quả hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp
nhà nước nói riêng, trong đó có chỉ ra được các nhân tố ảnh hưởng đến ánh hiệu quả
sử dụng vốn DN, trên cơ sở đó, các tác giả đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng
vốn của các DN.
7. Những đóng góp khoa học của đề tài


Về mặt khoa học

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu về đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đã có về các
lĩnh vực hoạt động khác nhau, đề tài củng cố và hoàn thiện tổng hợp cơ sở lý luận về
vốn và hiệu quả sử dụng vốn trong các doanh nghiệp nhà nước ngành lâm nghiệp. Đề
tài làm rõ các chỉ tiêu phán ánh hiệu quả sử dụng vốn, các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu
quả sử dụng vốn và giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà
nước ngành lâm nghiệp trong giai đoạn tiếp theo.


Về mặt thực tiễn

* Đối với chủ sở hữu:
- Giúp chủ sở hữu kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý nhà nước đối với doanh
nghiệp đồng thời sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện văn bản pháp lý về quản lý vốn và tài
sản trong doanh nghiệp nhà nước ngành lâm nghiêp.
- Giúp chủ sở hữu thực hiện việc tái cấu trúc về vốn, quỹ đất, tài sản nhằm phát
huy hiệu quả trong quá trình sản xuất cho doanh nghiệp;
- Giúp chủ sở hữu tiếp cận với các mô hình quản lý, quản trị doanh nghiệp. Từ
7


đó, điều chỉnh chính sách quản lý, đánh giá giám sát doanh nghiệp ngành lâm nghiệp,
đảm bảo nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mà bản chất là hiệu quả sử
dụng vốn.
* Đối với doanh nghiệp:
- Trên cơ sở xác định quy mô vốn của doanh nghiệp, lựa chọn lĩnh vực hoạt
động, xây dựng chiến lược kinh doanh, phương án đầu tư ngắn hạn, dài hạn, giúp nhà
quản trị doanh nghiệp xác định nhu cầu vốn trong tương lai.
- Qua chỉ tiêu về hiệu quả sử dụng vốn, cơ cấu vốn, hệ số sử dụng tài sản giúp

cho nhà quản trị doanh nghiệp cần chú trọng đến việc điều hành sản xuất, quản lý chi
phí và hiệu quả kinh tế.
- Từ các chỉ chỉ số phản ánh hiệu quả sử dụng vốn và các nhân tố ảnh hưởng đến
hiệu quả sử dụng vốn, doanh nghiệp đề ra giải pháp bên trong và bên ngồi từ đó để đề
xuất với chủ sở hữu trong việc quản lý vốn có hiệu quả.
- Là tài liệu tham khảo đối với những học viên cao học khi nghiên cứu về hiệu
quả sử dụng vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nói chung và ngành lâm nghiệp tỉnh
Nghệ An nói riêng.
8. Cấu trúc của luận văn
Luận văn bao gồm 3 phần chính, khơng kể phần phụ lục và tài liệu tham khảo:
- Chương 1: Cơ sở lý thuyết về vốn và hiệu quả sử dụng vốn. Chương này trình
bày khái niệm về liên quan đến doanh nghiệp nhà nước, hiệu quả sử dụng vốn, mục
tiêu, nguyên tắc, các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn.
- Chương 2: Phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp
ngành Lâm nghiệp tỉnh Nghệ An. Nội dung chương này trình bày khái quát về tổng
quan của ngành lâm nghiệp Nghệ An, hiện trạng sử dụng vốn nhà nước của các doanh
nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An; phân tích, đánh giá hiệu quả sử dụng vốn nhà
nước, các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh nghiệp ngành
lâm nghiệp.
- Chương 3: Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho các doanh
nghiệp ngành Lâm nghiệp tỉnh Nghệ An. Nội dung chương này đánh giá kết quả
nghiên cứu, gợi ý các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại các
doanh nghiệp ngành lâm nghiệp Nghệ An cho thời gian tiếp theo.

8


CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1. Khái niệm vốn:

Theo David Begg, Standley Fischer, Rudige Darnbusch trong cuốn “Kinh tế
học”: Vốn là một loại hàng hoá nhưng được sử dụng tiếp tục vào quá trình sản xuất
kinh doanh tiếp theo. Có hai loại vốn là vốn hiện vật và vốn tài chính. Vốn hiện vật là
dự trữ các loại hàng hoá đã sản xuất ra các hàng hố và dịch vụ khác. Vốn tài chính là
tiền mặt, tiền gửi ngân hàng... Đất đai không được coi là vốn.
1.1.2. Khái niệm vốn nhà nước:
Theo Điều 4 Khoản 44 Luật Đấu thầu 2013, vốn Nhà nước được quy định như
sau: “Vốn nhà nước bao gồm vốn ngân sách nhà nước; cơng trái quốc gia, trái phiếu
chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương; vốn hỗ trợ phát triển chính thức, vốn
vay ưu đãi của các nhà tài trợ; vốn từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp; vốn tín dụng
đầu tư phát triển của Nhà nước.
Theo Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại
doanh nghiệp năm 2014, Vốn của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều
lệ bao gồm vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp và vốn do doanh nghiệp huy động
(Khoản 9, Điều 3).
Đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp là việc Nhà nước sử dụng vốn từ ngân
sách nhà nước hoặc vốn từ các quỹ do Nhà nước quản lý để đầu tư vào doanh nghiệp.
Vốn nhà nước tại doanh nghiệp bao gồm vốn từ ngân sách nhà nước, vốn tiếp nhận có
nguồn gốc từ ngân sách nhà nước; vốn từ quỹ đầu tư phát triển tại doanh nghiệp, quỹ
hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp; vốn tín dụng do Chính phủ bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư
phát triển của Nhà nước và vốn khác được Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp.
1.1.3. Khái niệm vốn Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước:
Vốn Nhà nước là vốn thuộc sở hữu Nhà nước đầu tư vào các doanh nghiệp nhà
nước không chỉ để tiến hành sản xuất kinh doanh mang lại lợi nhuận mà còn để đạt
được các lợi ích khác cho cộng đồng cũng như đảm bảo thực hiện vai trò và các chức
năng của Nhà nước trong nền kinh tế.
Xét theo nghĩa rộng, vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước là vốn từ ngân

9

sách Nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp và vốn được hình thành từ các khoản phải nộp
ngân sách Nhà nước được trích để lại doanh nghiệp; nguồn quỹ đầu tư phát triển tại
doanh nghiệp; quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp; vốn Nhà nước được tiếp nhận từ nơi
khác chuyển đến; giá trị quyền sử dụng đất, quyền sử dụng tài nguyên quốc gia được
Nhà nước giao cho doanh nghiệp; các nguồn vốn khác được Nhà nước đầu tư tại
doanh nghiệp, bao gồm vốn tín dụng do Nhà nước bảo lãnh và vốn tín dụng đầu tư
phát triển của Nhà nước. Cụ thể hơn, vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước bao
gồm toàn bộ vốn của các doanh nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước và phần vốn của Nhà
nước trong các doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa. Đối với các doanh nghiệp
thuộc sở hữu Nhà nước 100% giá trị vốn của doanh nghiệp là vốn của Nhà nước, trong
khi tại các doanh nghiệp đã cổ phần hóa thì ngồi vốn của Nhà nước cịn có vốn của
các chủ thể khác, tỷ trọng vốn của Nhà nước và phần phân phối kết quả sản xuất kinh
doanh tương ứng theo pháp luật chính là vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp này.
1.1.4. Phân loại vốn tại doanh nghiệp nhà nước:
1.1.4.1. Căn cứ vào nguồn gốc hình thành
* Vốn chủ sở hữu (UBND tỉnh): là vốn mà chủ sở hữu phải ứng ra để mua sắm,
xây dựng các tài sản cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh khi doanh nghiệp
thành lập thì vốn chủ sở hữu hình thành vốn điều lệ của doanh nghiệp. Khi doanh
nghiệp đi vào hoạt động thì ngồi vốn điều lệ cịn một lượng vốn khác cũng thuộc vốn
chủ sở hữu như: lợi nhuận không chia, quỹ đầu tư phát triển…và vốn nhà nước đầu tư
(nếu có).
* Vốn vay: là khoản nợ phát sinh trong quá trình kinh doanh, bao gồm các
khoản: vay ngắn hạn, vay dài hạn, các khoản phải trả khách hàng, các khoản phải nộp
ngân sách, các khoản phải trả cho người lao động và các khoản phải trả khác.
1.1.4.2. Căn cứ vào vai trò, đặc điểm luân chuyển của vốn
* Vốn cố định của doanh nghiệp: vốn cố định của doanh nghiệp là biểu hiện bằng
tiền của toàn bộ tài sản cố định của doanh nghiệp.
* Vốn lưu động của doanh nghiệp: là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản lưu
động của doanh nghiệp phục vụ cho quá trình kinh doanh của doanh nghiệp được tiến

hành thường xuyên liên tục.

10


1.2. Đặc điểm, vai trò của vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước
1.2.1. Đặc điểm của vốn trong doanh nghiệp nhà nước
Thứ nhất, đại diện cho một lượng tài sản nhất định, có nghĩa là vốn được biểu
hiện bằng giá trị của tài sản hữu hình và vơ hình của doanh nghiệp;
Thứ hai, vốn vận động sinh lời, đạt được mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp.
Thứ ba, vốn được tích tụ và tập trung đến một lượng nhất định, có như vậy mới
có thể phát huy tác dụng để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.
Thứ tư, vốn gắn liền với chủ sở hữu nhất định, khơng thể có đồng vốn vô chủ và
không ai quản lý.
Thứ năm, vốn trong doanh nghiệp nhà nước bao gồm: vốn chủ sở hữu và vốn
doanh nghiệp nhà nước huy động. Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp nhà nước thực
chất là vốn nhà nước đây là khoản vốn được lấy ra từ ngân sách nhà nước hàng năm để
đầu tư tại các doanh nghiệp nhà nước nhằm đảm bảo ổn định nguồn vốn và vai trò
người đại diện chủ sở hữu nhà nước trong doanh nghiệp.
Thứ sáu, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp nhà nước là vốn cấp từ ngân sách nhà
nước cho doanh nghiệp khi thành lập, trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh,
vốn nhà nước được tiếp nhận từ các nơi khác chuyển đến theo quyết định của cơ quan
nhà nước có thẩm quyền.
Thứ bảy, vốn trong doanh nghiệp nhà nước chiếm đa số là vốn nhà nước. Tỷ lệ
vốn nhà nước trong tổng số vốn của doanh nghiệp nhà nước.
1.2.2. Vai trò của vốn trong doanh nghiệp nhà nước
Về mặt pháp lý: Doanh nghiệp nhà nước khi muốn thành lập, điều kiện đầu tiên là
doanh nghiệp phải có một lượng vốn nhất định, lượng vốn đó tối thiểu phải bằng
lượng vốn pháp định (lượng vốn tối thiểu mà pháp luật qui định cho từng loại doanh
nghiệp nhà nước). Khi đó địa vị pháp lý của doanh nghiệp mới được xác lập. Ngược

lại, việc thành lập doanh nghiệp không thể thực hiện được. Theo điều 4- chương II
Quy chế quản lý Tài chính và Hạch tốn kinh doanh đối với doanh nghiệp nhà nước,
nếu trong quá trình hoạt động kinh doanh, vốn điều lệ của doanh nghiệp không đạt
điều kiện mà pháp luật quy định, tức là thấp hơn tổng mức vốn pháp định của các
ngành nghề mà doanh nghiệp đó kinh doanh thì cơ quan có thẩm quyền quyết định

11