bài giảng môn ngữ văn 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>KiỂM TRA BÀI CŨ:_{CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI}</b>
<b>Câu 1: Hãy xác định các phương châm hội thoại sau:</b>

<b>a) Khi giao tiếp , đừng nói những điều</b>
<b> mà mình khơng tin là đúng </b>

<b>hay khơng có bằng chứng xác thực.</b>

<b>b) Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung;</b>
<b> nội dung của lời nói phải đáp ứng</b>

<b>đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp,</b>
<b> không thiếu, không thừa</b>

<b>Phương châm về chất</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Giờ văn học , thầy giáo hỏi bài

cũ:

- Ai đã viết Hịch tướng sĩ?

Cả lớp im phăng phắc.

Thầy phát cáu gọi:

- Huỳnh! Ai đã viết Hịch

tướng sĩ !?

Huỳnh run rẩy đứng lên, nói

lắp bắp:

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>Các nhân vật trong truyện cười sau đã không tuân thủ phương </b>
<b>châm hội thoại nào?</b>

<b>MẮT TINH, TAI TINH</b>

<i>Có hai anh bạn gặp nhau, một anh nói: </i>

<i>- Mắt tớ khơng ai bằng! Kìa! Một con kiến đang bị ở cành </i>
<i>cây trên đỉnh núi phía trước mặt, tớ trơng rõ mồn một đến cả </i>
<i>từ sợi râu cho đến bước chân của nó.</i>

<i>Anh kia nói:</i>

<i>- Thế cũng chưa tinh bằng tớ, tớ cịn nghe thấy sợi râu nó </i>
<i>ngốy trong khơng khí kêu vù vù và chân nó bước kêu sột </i>
<i>soạt.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5></div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<b>(tiếp theo)</b>

<i><b>1. Bài tập</b></i>

<i><b>Thành ngữ: Ơng nói gà, bà nói vịt</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7></div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

+ Cuộc hội thoại mà người tham gia nói khơng

đúng vào một chủ đề giao tiếp, mỗi người nói

một đằng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<b>(tiếp theo)</b>

<i><b>1. Bài tập</b></i>

<i><b>Thành ngữ: Ơng nói gà, bà nói vịt</b></i>

<b>I. Phương châm quan hệ</b>

<i><b>2. Kết luận </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>Chú ý</b>

• Một số trường hợp xét bề mặt câu chữ là lạc đề

nhưng trong văn cảnh cụ thể vẫn đáp ứng.

VD: + Khách: nóng quá

+ Chủ nhà: Mất điện rồi

<i>Đặt trong tình huống giao tiếp cụ thể có đáp ứng </i>

<i>yêu cầu phương châm quan hệ không ?</i>

+ “Nóng quá” -> là để yêu cầu “làm ơn bật quạt

lên”

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>(?) Những hình ảnh trên khiến em liên tưởng đến </b>

<b>thành ngữ nào có nội dung tương tự thành ngữ </b>

<i><b>ơng nói gà, bà nói vịt</b></i>

<b>? </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

A : - Nằm lùi vào!

B : - Làm gì có hào nào .

A : - Đồ điếc!

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<b>Tiết 8: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<b>(tiếp theo)</b>

<i><b>1. Bài tập</b></i>

<i><b> a. Xét thành ngữ</b></i>

<b>II. Phương châm cách thức</b>

<b> Hai thành ngữ</b>

<i><b>dây cà ra </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

=> Làm người nghe khó tiếp nhận hoặc tiếp

nhận khơng đúng -> Khơng đạt hiệu quả.

<i><b>- Dây cà ra dây muống-> Cách nói dài dòng, rườm rà.</b></i>

<i><b>- Lúng búng như ngậm hạt thị-> Cách nói ấp úng </b></i>

<i><b>khơng thành lời</b></i>

<b>Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<b>(tiếp theo)</b>

<i><b>1. Bài tập</b></i>

<i><b>a. Xét thành ngữ</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

Tiết 8

:

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

<b>- </b><i><b>Tôi đồng ý với những </b><b>nhận định</b><b> về truyện ngắn </b><b>của ông ấy</b></i>
<b>Cách 1: Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện </b>
<b>ngắn nào đó. (“ơng ấy” bổ nghĩa cho “nhận định”)</b>

<i><b>- Tơi đồng ý với những nhận định về </b><b>truyện ngắn</b><b> của ông ấy.</b></i>

<b>Cách 2 : Tôi đồng ý với những nhận định (của ai đó) về truyện </b>
<b>ngắn của ơng ấy. (“ơng ấy” bổ nghĩa cho “truyện ngắn”)</b>

<b>=> Nói mơ hồ, nhiều cách hiểu</b>

<i><b>b. Xét câu: “Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy”</b></i>

<b>2 Kết luận</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

<b> Truyện Cười: Mất rồi, cháy!</b>

<b>Một người sắp đi chơi xa, dặn con:</b>

<b> - Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố đi vắng nhé !</b>

<b> Sợ con mải chơi quên mất, lại cẩn thận lấy giấy bút viết vào tờ giấy </b>

<b>rồi bảo:</b>

<b> - Có ai hỏi thì con cứ đưa ra tờ giấy này !</b>

<b> Con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến, </b>
<b>sẵn có ngọn đèn, nó lấy giấy ra xem, vô ý thế nào lại để giấy cháy </b>
<b>mất.</b>

<b> Hơm sau, có người đến chơi hỏi:</b>
<b> - Bố cháu có nhà khơng?</b>

<b> Nó ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào túi khơng thấy giấy liền </b>
<b>nói:</b>

<b> - Mất rồi !</b>

<b> Khách giật mình hỏi:</b>
<b> - Mất bao giờ?</b>

<b> - Tối hôm qua !</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

<b>NGƯỜI ĂN XIN</b>

<i><b> Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn </b></i>

<i><b>giụa, đơi mơi tái nhợt, áo quần tả tơi. Ơng chìa tay xin tơi.</b></i>

<i><b> Tơi lục hết túi nọ đến túi kia, khơng có lấy một xu, khơng có cả </b></i>
<i><b>khăn tay, chẳng có gì hết. Ơng vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế </b></i>
<i><b>nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông:</b></i>

<i><b> - Xin ơng đừng giận cháu! Cháu khơng có gì cho ơng cả.</b></i>
<i><b> Ơng nhìn tơi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:</b></i>

<i><b> - Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.</b></i>

<i><b> Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một </b></i>
<i><b>cái gì đó của ơng.</b></i>

<i><b> </b></i> <i><b>(Theo Tuốc-ghê-nhép)</b></i>

<b>Tiết 8:CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<b>(tiếp theo)</b>

<i><b> 1. Bài tập</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18></div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>Tiết 8: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

<b> (tiếp theo)</b>

<i><b>III. Phương châm lịch sự</b></i>

<b>2. Kết luận:</b>

<b>* Ghi nhớ: SGK- Tr23</b>

<b>1.Bài tập: </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

<b>(?) Những hình ảnh trên khiến em liên tưởng </b>

<b>đến câu ca dao nào răn dạy chúng ta về cách </b>

<b>giao tiếp, ứng xử trong xã hội? </b>

<b>Lời nói chẳng mất tiền mua,</b>

<b>Lựa nào mà nói cho vừa lòng nhau. </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

<b>IV. LUYỆN TẬP </b>

<b>Bài tập 1.</b>

<b>a. Lời chào cao hơn mâm cỗ.</b>
<b>b. Lời nói chẳng mất tiền mua,</b>
<b>Lựa lời mà nói cho vừa lịng nhau</b>
<b>c. Kim vàng ai nỡ uốn câu,</b>

<b>Người khơn ai nỡ nói nhau nặng lời. </b>

<b>- Suy nghĩ, lựa chọn </b>
<b>ngơn ngữ khi giao tiếp.</b>

<b>- Có thái độ tôn trọng, </b>
<b>lịch sự với người đối </b>
<b>thoại</b>

<i><b>- </b></i><b>Chẳng được miếng thịt miếng xơi</b>
<b>Cũng được lời nói cho ngi tấm </b>
<b>lịng.</b>

<b> - Một lời nói quan tiền thúng thóc </b>
<b>Một lời nói dùi đục cẳng tay.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

<b>IV. LUYỆN TẬP </b>

<b>Bài tập 2.</b>

<b>- nói giảm nói tránh</b>

<b> PHƯƠNG CHÂM LỊCH </b>

<b>SỰ</b>

<b>- nói giảm nói tránh</b>

<b>- so sánh</b>

<b>- ẩn dụ</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

<b>Bài 3.</b>

a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là
mỉa mai, chê trách là

<b>nói mát</b>

b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói
là

<b>nói hớt</b>

c.Nói nhằm châm chọc điều không hay của
người khác một cách cố ý là

<b>nói móc</b>

d. Nói chen vào chuyện của người trên khi
khơng được hỏi đến là

<b>nói leo</b>

e.Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau
là

<b>nói ra đầu ra đũaPHƯƠNG CHÂM </b>
<b>LỊCH SỰ</b>

<b>e. Nói ra đầu ra đũa</b>

<b>PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC</b>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

<b>IV. LUYỆN TẬP </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

<b>Tiếng việt Tiết 8 : </b>

<b>CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI</b>

( Tiếp …)

<b>IV. LUYỆN TẬP </b>

<b>Bài tập 4.</b>

<b>a. nhân tiện đây xin hỏi;</b> <b>Khi người nói muốn hỏi một vấn đề nào đó _{khơng thuộc đề tài đang trao đổi .}</b>
<b>(P/ C quan hệ)</b>

<b>Khi người nói muốn ngầm xin lỗi trước </b>
<b>người nghe về những điều mình sắp nói</b>

<b>b. cực chẳng đã tơi phải</b>
<b> nói ;…xin lỗi, có thể anh</b>

<b> khơng hài lịng nhưng </b>
<b>tơi cũng phải thành thực </b>

<b>mà nói là…;</b>
<b>(P/C lịch sự)</b>

<b>c. đừng nói leo; đừng ngắt </b>
<b>lời như thế; đừng nói cái giọng</b>

<b> đó với tơi.</b>

<b>Khi người nói muốn nhắc nhở người nghe </b>
<b>phải tôn trọng </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

<b>TIẾT 8</b>

<b>: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI </b>

<i><b>(tiếp)</b></i>

<b>I. Phương châm quan hệ.</b>
<b>II. Phương châm cách </b>
<b>thức.</b>

<b>III. Phương châm lịch sự.</b>
<b>IV. Luyện tập.</b>

Bài 1: sgk-23
Bài 2: sgk- 23
Bài 3: sgk- 23
Bài 4 : sgk - 24

Bài 5: sgk- 24: Giải thích các
thành ngữ

Thành ngữ

Thành ngữ Giải nghĩaGiải nghĩa Phương Phương
châm
châm

Nói băm nói

Nói băm nói

bổ

bổ

Nói như đấm

Nói như đấm

vào tai

vào tai
Điều nặng
Điều nặng
tiếng nhẹ
tiếng nhẹ

Nửa úp nửa

Nửa úp nửa

mở

mở

Mồm loa mép

Mồm loa mép

giải
giải
Đánh trống
Đánh trống
lảng
lảng

Nói như dùi

Nói như dùi

đục chấm mắm

đục chấm mắm

cáy

cáy

Nói bốp chát, xỉa

xói, thơ bạo <i><b>Lịch sự</b></i>

<b>Nói mạnh, trái ý người </b>

<b>khác, khó tiếp thu</b> <i><b>Lịch sự</b></i>

Nói trách móc, chì

chiết <i><b>Lịch sự</b></i>
Nói khơng rõ ràng,

mập mờ <i><b>Cách thức</b></i>
Lắm lời, đanh đá,

nói át người khác <i><b>Lịch sự</b></i>
Cố ý né tránh vấn đề

mà người đối thoại
muốn trao đổi

<i><b>Quan hệ</b></i>

Nói thơ cộc, thiếu tế
nhị

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

<b>TT</b> <b>Phương châm </b>

<b>hội thoại</b> <b>Những điều cần lưu ý khi giao tiếp</b>

<b>1</b> <i><b>Phương châm về </b></i>

<i><b>lượng</b></i> - Cần nói có nội dung.- Nội dung phải đáp ứng đúng yêu cầu
cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa.

<b>2</b> <i><b>Phương châm về </b></i>

<i><b>chất</b></i> - Đừng nói những điều mình khơng tin là đúng hay khơng có bằng chứng xác thực.

<b>3</b> <i><b>Phương châm </b></i>

<i><b>quan hệ</b></i> - Cần nói đúng đề tài giao tiếp.- Tránh nói lạc đề.

<b>4</b> <i><b>Phương châm </b></i>

<i><b>cách thức</b></i> - Chú ý nói ngắn gọn, rành mạch.- Tránh cách nói mơ hồ.

<b>5</b> <i><b>Phương châm </b></i>

<i><b>lịch sự</b></i> - Cần tế nhị, tôn trọng người khác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

<b>CỦNG CỐ, DẶN DÒ</b>

<b>- Nêu lại 5 phương châm hội thoại?</b>
<b>- Về nhà học bài </b>

</div>

<!--links-->
Bài giảng môn ngữ văn lớp 7

• 8
• 1
• 5