Kỹ thuật phòng bệnh cá trong giai đoạn chuyển mùa

Kỹ thuật phòng bệnh cá trong giai đoạn chuyển mùa

Nguồn: vietlinh.com.vn
Hiện nay, với xu hướng thâm canh hóa trong nghề nuôi thủy sản thì bệnh cá
xảy ra trong quá trình nuôi - nhất là vào giai đoạn chuyển mùa – là điều khó tránh
khỏi và nó cũng đã gây ra nhiều tổn thất cho người nuôi. Tuy nhiên, nếu người
nuôi tuân thủ tốt một số yêu cầu kỹ thuật sau đây sẽ góp phần hạn chế tối đa thiệt
hại có thể xảy ra do các bệnh.
Những nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh cá:
- Chất lượng nước bị thay đổi: Nhiệt độ nước thay đổi đột ngột vào tháng
12 đến tháng 2 (có thể xuống thấp đến 18-220C) hoặc nhiệt độ tăng cao vào tháng
3 đến tháng 5 (lên đến 30-350C) đều làm cho cá bị sốc bỏ ăn, suy yếu, tạo điều
kiện cho sinh vật gây bệnh cá phát triển, làm cho cá dễ bệnh. Nước ao kém chất
lượng do quản lý không đúng kỹ thuật hoặc nguồn nước cấp bị ô nhiễm hóa chất
độc, vi khuẩn, vi rút.
- Chất lượng thức ăn kém: Chất lượng thức ăn kém, không đủ dinh dưỡng
cho cá sẽ tạo môi trường thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển và làm ô
nhiễm nước ao.
- Thiếu cẩn thận khi chăm sóc: Các dụng cụ cho ăn không được vệ sinh
thường xuyên là nơi ẩn chứa mầm bệnh. Các dụng cụ vận chuyển, bắt cá như lưới
vợt, thùng... có thể làm xây xát cá trong quá trình thao tác và vì thế mầm bệnh có
điều kiện xâm nhập vào cá nuôi.
- Nguồn giống thả kém chất luợng: Cá có thể đã bị mắc bệnh từ nguồn
giống thả nuôi chưa được kiểm tra chất luợng, mang sẵn mầm bệnh mà chưa được
xử lý diệt trùng, khi cá thả xuống nuôi một thời gian gặp thời tiết thay đổi sẽ thuận
lợi cho mầm bệnh phát triển.
Phòng bệnh cho cá:
Trong giai đoạn chuyển mùa, thời tiết thay đổi đột ngột dễ làm cho cá bị
sốc, tác nhân gây bệnh có điều kiện phát triển và xâm nhập vào vật nuôi. Nên điều
cơ bản để giữ sức khỏe và phòng bệnh cho đàn cá là việc tránh sốc bằng cách duy
trì chất lượng môi trường nước tốt qua việc chăm sóc đúng kỹ thuật.

1. Vệ sinh ao đìa sạch sẽ trước mỗi vụ nuôi: Dọn sạch cỏ; vét bùn đáy ao;
lắp hết các lỗ mọi hang hóc xung quanh bờ ao; bón vôi để tiêu diệt mầm bệnh, ổn
định pH và diệt tạp.
2. Chọn loài cá nuôi phù hợp: Hiện nay có rất nhiều loài cá nuôi. Để chọn
được loài cá nuôi thích hợp với điều kiện từng nông hộ cần phải xem xét 3 vấn đề
sau:
- Thức ăn: Khả năng cung cấp thức ăn là tự có hay mua.
- Mục đích sử dụng: Nuôi để bán hay nuôi để ăn.
- Tùy từng vùng sinh thái khác nhau mà chọn loại cá nuôi cho phù hợp. Ví
dụ vùng khó thay nước hay mô hình VAC có thể nuôi cá trê, tra...; vùng phèn có
thể nuôi cá rô đồng, sặt rằn, trê...
Từ cơ sở đó mà nông hộ có thể chọn loài cá nuôi phù hợp với điều kiện
thực tế của mình để có thể tận dụng hết những tiềm năng sẵn có tại nông hộ.
3.Chất lượng con giống: Chọn giống tốt, không mang mầm bệnh, cá tương
đối đều cỡ, màu sắc sáng đẹp, bơi lội nhanh nhẹn, phản ứng nhanh, không bị dị
hình, trầy sướt, nên mua giống ở những nơi có uy tín... Trước khi thả giống nên
tắm cá giống qua nước muối 2-3% trong 5-10 phút và phải theo dõi cá trong quá
trình tắm.
4. Mật độ thả thích hợp: Nên thả đúng mật độ tùy theo từng loài cá: Nhóm
cá không có cơ quan hô hấp phụ (rô phi, mè hoa, trắm cỏ, chép, mè vinh...) thả với
mật độ dưới 5 con/m2; nhóm cá có cơ quan hô hấp phụ (tra, trê, tai tượng, rô đồng,
sặt rằn...) thả với mật độ 5-10 con/m2. Thả cá đúng mật độ để cá lớn nhanh lớn
đều, ít bệnh, rút ngắn được thời gian nuôi, đạt cỡ thương phẩm lớn bán được giá
cao, không phải tốn tiền nhiều để mua con giống và thức ăn nhằm mang lại hiệu
quả kinh tế cao.
5. Nuôi ghép: Trong cùng một ao có thể nuôi ghép các loài cá với nhau để
tận dụng không gian mặt nước và tất cả các loại thức ăn có trong ao vì mỗi một
loài cá sống ở một tầng nước và có loại thức ăn riêng. Khi nuôi ghép cần lưu ý:
- Số loài cá thả ghép dưới 4 loài.
- Đối tượng nuôi chính trên 50% tổng các loại cá, còn lại là các đối tượng

ghép thêm.
- Các loại cá thả ghép phải tương đối đều cỡ nhau và thả cùng thời gian.
- Các loài cá ghép phải không cùng tính ăn và không gian sống.
- Thời gian nuôi và giá cá thương phẩm các loài cá gần bằng nhau để dễ
bán.
Ví dụ: Cá tai tương 80% ghép sặt rằn 20%; hoặc cá tra 80% ghép rô phi
20% hoặc cá rô đồng 70% ghép sặt rằn 30%.
6. Chăm sóc đúng kỹ thuật, cho ăn phải đạt 4 yêu cầu: Định lượng, định
chất, định vị trí, định thời gian để đảm bảo cho cá khỏe mạnh, ít nhiễm bệnh. Nếu
thức ăn là tấm cám nấu thì nên để vô sàng cho cá ăn để dễ quản lý được thức ăn.
7. Quản lý chất lượng nước ao nuôi: Ao phải thông thoáng, độ sâu ao nuôi
cá thịt 1,2-2m, độ sâu ao ương cá giống: 0,5-1.2m, pH ổn định từ 6,5 – 8,5 tức là
nước ao nuôi cá có màu xanh vỏ đậu hoặc xanh lá chuối non là tốt, hàm lượng oxy
hòa tan 3-8mg/l, nhiệt độ nước: 28-300C.
8. Đối với ao khó thay nước hoặc không thay nước được: Khi nuôi cá vào
các tháng cuối gần thu hoạch, nước ao và nền đáy ao rất dơ do thức ăn dư thừa và
phân cá thải ra trong suốt quá trình nuôi nên cá có nguy cơ phát sinh bệnh rất cao,
do đó có thể xử lý bằng cách dùng các chế phẩm sinh học.
9. Phòng bệnh cho cá lúc giao mùa: Vào mùa mưa, nhất là giai đoạn chuyển
muà nắng sang mưa, ao rất dễ bị xì phèn làm pH nước ao giảm thấp; pH thay đổi
đột ngột như vậy làm cá bị sốc sẽ giảm sức đề kháng và mầm bệnh dễ dàng có cơ
hội xâm nhập vào cơ thể cá. Nên phòng bằng cách: Định kỳ 2 tuần/lần rải vôi
xung quanh bờ ao hoặc đào rãnh xung quanh bờ ao rải vôi vào rãnh để ngăn nước
mưa mang phèn và chất dơ bẩn từ trên bờ ao xuống. Đồng thời, ngâm vôi vào
nước để nguội, lấy phần nước vôi tạt đều khắp ao lượng 1-3 kg/100m3 nước, có
tác dụng ổn định pH nước và phòng bệnh cho cá.
10. Trong suốt quá trình nuôi nên phòng bệnh cho cá là tốt nhất, vì khi các
bị bệnh việc điều trị rất khó khăn, tốn kém và hiệu quả không cao. Vì vậy định kỳ
1 tuần/ 2 lần trộn Vitamin C vào thức ăn cho cá ăn để tăng sức đề kháng cho cá.
Lưu ý: Vitamin C rất dễ tan trong nước nên khi trộn Vitamin C vào thức ăn phải

dùng chất kết dính như dầu mực, bột gòn... để tăng hiệu quả sử dụng. Hoặc có thể
sử dụng những cây thuốc Nam sẵn có tại chỗ để phòng bệnh cho cá như: Lá giác,
lá xoan, cỏ mực...