đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản thường bệnh viện phụ sản trung ương năm 2018

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (556.81 KB, 25 trang )

BỘ Y TẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƢỠNG NAM ĐỊNH

VŨ THỊ THẢO

ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN QUY TRÌNH
MÁT XA SƠ SINH TẠI KHOA SẢN THƢỜNG
BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG NĂM 2018

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
ĐIỀU DƢỠNG CHUYÊN KHOA CẤP I

NAM ĐỊNH - 2018

BỘ Y TẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƢỠNG NAM ĐỊNH

VŨ THỊ THẢO

ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN QUY TRÌNH
MÁT XA SƠ SINH TẠI KHOA SẢN THƢỜNG
BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƢƠNG NĂM 2018

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
ĐIỀU DƢỠNG CHUYÊN KHOA CẤP I
Chuyên ngành: Sản phụ khoa
GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN: HOÀNG THỊ MINH THÁI

NAM ĐỊNH – 2018

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trì nh học tập và thực hiện chuyên đề , tôi đã nhận được sự giúp đỡ
của ban lãnh đạo cũng như tập thể khoa sản thường

, tập thể khoa sơ sinh . tôi xin

được trì nh bày sự cám ơn sâu sắc tới ban lãnh đạo , tập thể khoa
sảnthường và khoa sơ sinh.
Trước hết với tì nh cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc
cảm ơn tới Thạc sỹ Nguyễn

, tôi xin gửi lời

Bá Tâm - giáo viên chủ nhiệm , Thạc sỹ Hoàng Thị

Minh Thái - người đã trực tiếp hướng dẫn và giú p đỡ tôi t rong suốt quá trì nh học
tập, nghiên cứu và hoàn thành chuyên đề .
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô bộ môn điều dưỡng , bộ môn Sản phụ
khoa, phòng Đào tạo sau đại học , phòng Quản lý học sinh ... trường đại học Điều
Dưỡng Nam Đị nh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trì nh học tập và thực hiện
chuyên đề .
Tôi xin chân thành cám ơn ban Giám đốc bệnh viên Phụ sả n trung ương, các
cán bộ nhân viên , các khoa phòng đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong quá trình
học tập và thực hiện chuyên đề.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ sự cám ơn đến gia đì nh

, đồng nghiệp và bạn bè -

những người đã l uôn bên tôi , động viên, giúp đỡ tôi về vật chất cũng nhứ tinh thần

trong suốt quá trì nh học tập và hoàn thành chuyên đề này .

Học viên

Vũ Thị Thảo

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là báo cáo chuyên đề của riêng tôi. Nội dung trong bài
báo cáo này hoàn toàn trung thực, khách quan và chưa được công bố trong bất cứ
một công trình nào khác. Báo cáo này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
của giáo viên hướng dẫn. Nếu có điều gì sai trái tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Học viên

Vũ Thị Thảo

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT …………...………………………………………..3
1. ĐẶT VẤN ĐỀ ………...…………………………………………………………1
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN …………………………………………….3
2.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................................3
2.2. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................................8
3. LIÊN HỆ THỰC TIỄN ………………………………………………………... .9
3.1. Thực trạng thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường - Bệnh
viện Phụ sản Trung ương .........................................................................................9

3.2. Thực trạng quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường .................................9
3.3. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường
...............................................................................................................................13
4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP …………………………………………………………16
4.1. Giải pháp chính sách .......................................................................................16
4.2. Giải pháp giáo dục đào tạo .............................................................................16
4.3. Giải pháp tăng cường nguồn lực .....................................................................16
4.4. Giải pháp hành chính ......................................................................................16
5. KẾT LUẬN ……………………………………………………………………..17
TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

1. IAIM (The Internaional Association of Hiệp hội mat-xa cho trẻ em quốc tế
Infant Massage)
2.

PSTW

Bệnh viện phụ sản trung ương

1

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Mát-xa là phương pháp xoa bóp, nhằm tăng cường sức khỏe và tạo cảm giác
thư giãn, thoải mái. Mát-xa có nguồn gốc từ trung quốc, ấn độ, ai cập và đã lan
truyền nhanh mấy nghìn năm về trước. Đến nay hầu hêt các nước trên thế giới đều
sử dụng phương pháp này khơng chỉ với mục đích tăng cường sức khỏe, thư giãn

giảm mệt mỏi mà còn là một phương pháp chữa bệnh, đặc biệt các bệnh về cơ
xương khớp, tim mạch và thần kinh.
Đối với trẻ em đặc biệt là trẻ sơ sinh việc mát-xa rất quan trọng và cần được
thực hiện ngay khi mới lọt lòng. Đây là thời điểm rất quan trọng vì trẻ được chuyển
từ tử cung mẹ, nơi trẻ được vỗ về trong bầu nước ối ấm áp trong lòng mẹ sang môi
trường độc lập bên ngoài cơ thể mẹ. Vì vậy, hơn bao giờ hết, trẻ cần tiếp tục nhận
được sự âu yếm, vuốt ve. Các rung động qua bàn tay mat-xa, ánh nhìn trìu mến,
cùng nụ cười hạnh phúc từ bố mẹ sẽ nâng đỡ, bảo vệ trẻ vượt qua những khó khăn
đầu tiên của cuộc sống. Hơi ấm tình u thương đó sẽ khơng chỉ được trẻ cảm nhận
trong hiện tại mà sẽ theo trẻ xuốt cả cuộc đời.
Mát xa không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn thúc đẩy quá trình phát
triển toàn diện của trẻ cả về tâm lý và tình cảm [6]. Nhiều nghiên cứu khoa học đã
chỉ ra rằng mát xa cho trẻ giúp thúc đẩy và duy trì sự gắn bó tình cảm giữa mẹ và
trẻ sơ sinh [9],[10]. Mát xa trước khi đi ngủ giúp trẻ ngủ sớm hơn, giấc ngủ sâu hơn
và dài hơn [12]. Nghiên cứu của Lai, M. M. và cộng sự năm 2016 đã chỉ ra mát xa
sớm sẽ làm tối ưu hóa sự phát triển hệ thần kinh giúp cho trẻ sơ sinh non tháng [9].
Bênh cạnh đó, nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng trẻ được mat-xa bụng hàng
ngày sẽ giảm tần suất nôn trớ, tiêu hóa tốt hơn và tăng cân tốt hơn [8],[13]. Mơt
nghiên cứu định tính khám phá về kinh nghiệm học tập và thực hiện mát xa cho trẻ
của các bà mẹ cho thấy, bà mẹ rất thích thú với trải nghiệm học tập mát xa cho trẻ
[14]. Nhiều nghiên cứu chỉ ra với trẻ sơ sinh non tháng nếu được mát-xa thì cân
nặng tăng trung bình 5,3 g/ngày và làm ngắn thời gian nằm viện trung bình khoảng
5,4 ngày [14].
Mặc dù có những lợi ích này, mát xa trẻ sơ sinh non tháng chỉ được thực
hiện ở 38% đơn vị chăm sóc tích cực sơ sinh [15].

2

Tại bệnh viện phụ sản trung ương quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh đã được

thực hiện từ tháng 01/2017 tại khoa sơ sinh, việc mát xa cho trẻ non tháng nhẹ cân
góp phần lớn trong điều trị trẻ non tháng nhẹ cân. Và tại khoa sản thường việc mát
xa cho trẻ đủ tháng cũng đã được xây dựng và đang trong thời gian thực hiện bước
đầu để đưa quy trình này vào chăm sóc thiết yếu cho trẻ sơ sinh. Do vậy, tôi thực
hiện chuyên đề: “Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản
thường bệnh viện Phụ sản Trung ương năm 2018” với mục tiêu:
1. Mô tả quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa sản thường Bệnh viện
Phụ sản Trung ương năm 2018.
2. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa sản
thường Bệnh viện Phụ sản trung ương năm 2018.

3

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Cơ sở pháp lý của vấn đề
- Theo Điề u 4 Thông tư 07/2011/TT-BYT ngày 26/01/2011 của Bộ y tế, việc
tư vấn, hướng dẫn giáo dục sức khỏe được quy đinh như sau [2]:
+ Bệnh viện có quy đị nh và tổ chức các hình thức tư vấn

, hướng dẫn giáo

dục sức khỏe phù hợp.
+ Người bệnh nằm viện được điều dưỡng viên, hộ sinh viên tư vấn, giáo dục
sức khỏe, hướng dẫn tự chăm sóc, theo dõi, phòng bệnh trong thời gian nằm viện và
sau khi ra viện
- Liệu pháp mát xa là một trong những hình thức điều trị lâu đời nhất với
bằng chứng từng được sử dụng ở Trung Quốc, Ân Độ và Ai Cập hơn 2000 năm
- Hippocrate đị nh nghĩ a mát xa là phương thuốc nghệ thuật cọ sát " vào năm

400 trước công nguyên.
- Theo như IAIM (hiệp hội mát xa cho trẻ em quốc tế ) được sáng lập bởi bà
Vimala McClure người đã đẩy mạnh quy trì nh
trình có tính hệ thống và chyên nghiệp

mát xa cho trẻ thành một chương

. Từ năm 1992,IAIM đã phát triển và trở

thành một tổ chức có nhiều hội liên kết ở nhiều qu

ốc gia trên thế giới và ở Vi ệt

Nam việc mát xa cho trẻ sơ sinh cũng đã được bắt đầu sử dụng tại các bệ nh viện lớn
như bệnh viện Từ Dũ hay tại khoa sơ sinh của bệnh viện phụ sản Trung ương.
2.1.2. Cơ sở khoa học
2.1.2.1. Cơ sở thực hành nghề nghiệp
Theo Virginia Henderson, thực hành điều dưỡng chính là đáp ứng đủ 14 nhu
cầu cơ bản của người bệnh [1]:
1. Ðáp ứng các nhu cầu về hô hấp
2. Giúp đỡ bệnh nhân về ăn, uống và dinh dưỡng
3. Giúp đỡ bệnh nhân trong sự bài tiết

4

4. Giúp đỡ bệnh nhân về tư thế, vận động và tập luyện.
5. Ðáp ứng nhu cầu ngủ và nghỉ ngơi.
6. Giúp bệnh nhân mặc và thay quần áo.
7. Giúp bệnh nhân duy trì thân nhiệt.

8. Giúp bệnh nhân vệ sinh cá nhân hàng ngày.
9. Giúp bệnh nhân tránh được các nguy hiểm trong khi nằm viện.
10. Giúp bệnh nhân trong sự giao tiếp.
11. Giúp bệnh nhân thoái mái về tinh thần, tự do tín ngưỡng
12. Giúp bệnh nhân lao động, làm một việc gì đó để tránh mặc cảm là người
vô dụng.
13. Giúp bệnh nhân trong các hoạt động vui chơi, giải trí.
14. Giúp bệnh nhân có kiến thức về y học.
15. Mát xa cho trẻ nhằm đáp ứng nhu cầu cơ bản theo học thuyết của
Henderson – hỗ trợ và chăm sóc nhằm nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần cho
cả mẹ và bé.
16. Liệu pháp mát xa cho trẻ thực sự quan trọng , động tác này đem l ại sự
điều hòa các hệ thống trong cơ thể như hệ thống tuần hoàn máu , hệ thống hô hấp, hệ
thống thần kì nh và tiêu hóa của trẻ . những trẻ được mát xa nhanh chóng đi vào giấc
ngủ hơn những bé không được mát xa
17. Một số n ghiên cứu chỉ ra rằng trẻ sơ sinh thiếu tháng được

mát xa trị

liệu thì có thời gian nằm viện ngắn hơn và tăng cân tốt hơn những trẻ không
được mát xa từ 21-47%
2.1.2.2. Khái niệm
Mát-xa là những động tác xoa, nắn các mô của cơ thể một cách khoa học và
hệ thống, chủ yếu đươc thực hiện bằng hai tay của người chăm sóc nhằm tác động
đến hệ thần kinh, hệ cơ và tuần hoàn .

5

Mát-xa cho trẻ là cách vuốt ve nhẹ nhàng, nhịp nhàng của cơ thể bé bằng

cách sử dụng bàn tay của người chăm sóc (PGS-TS-BS.Đinh Phương Hòa – vụ phó
vụ bảo vệ bà mẹ trẻ em ) [3].
2.1.3. Lợi ích của việc mát xa
2.1.3.1. Thúc đẩy và duy trì sự gắn bó tình cảm giữa ngƣời chăm sóc và trẻ sơ
sinh
Mát xa là một cách tuyệt vời để gắn kết tình cảm giữa người chăm sóc với
trẻ. Theo WHO gắn kết tình cảm giữa bà mẹ và trẻ sơ sinh là yếu tố quan trọng thúc
đẩy việc tăng trưởng và phát triển tối ưu ở trẻ sơ sinh.
Một nghiên cứu gần đây thực hiện tại BV. Chelsea & Westminster cho thấy,
những em bé được mát xa thường xuyên ít bị chứng trầm cảm sau khi sinh.
Mát-xa kích thích bé và người chăm sóc tiết ra hóc mơn Oxytocin còn có tên
gọi khác là hooc-mơn tình u bởi nó tăng cường mối liên kết tình cảm giữa con
người với nhau và đem đến cảm giác được yêu thương chăm sóc.
Mát xa còn làm tăng sự tin tin của các bà mẹ (người chăm sóc), giúp các bà
mẹ thấu hiểu những phản ứng bất thường từ con mình [10]
2.1.3.2. Giúp trẻ tăng cân tối ƣu
Mát xa giúp tăng cường lưu thông tuần hoàn khắp cơ thể, các cơ được vận
động, từ đó giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu. Ngoài ra mát xa thường xuyên
giúp tiêu hóa nhanh hơn vì làm tăng nhu động ruột, làm tăng cảm giác thèm ăn của
trẻ giúp bé lên cân tốt và chóng lớn. Mặt khác, khi mát xa giúp kích thích thần kinh
phế vị-> tăng sản sinh hooc-mơn đường tiêu hóa và insulin → hấp thu thức ăn tốt →
cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường sự trưởng thành của ống tiêu hóa→Giúp trẻ tiêu
hóa tốt, ăn ngon miệng và í t táo bón → tăng cân
2.1.3.3. Giúp trẻ ngủ sớm hơn, ngủ sâu hơn và dài hơn
Mát xa cho trẻ sơ sinh trước khi đi ngủ làm tăng melatonin cho trẻ, cải thiện
chu kỳ giấc ngủ. Mát-xa cho bé trước khi ngủ giúp bé dễ đi vào giấc ngủ hơn, ngủ
sâu và giấc ngủ dài hơn.

6

Trẻ sơ sinh chào đời chu kỳ

thức ngủ chưa trưởng thành ,mát xa giúp cải

thiện cách tổ chức giấc ngủ , giúp trẻ ngủ lâu hơn trong ban đêm và ít ngủ vào ban
ngày
Khi mát xa 30 phút mỗi đêm trong hai tuần giúp trẻ 10 ngày tuổi điều chỉnh
tốt hơn chu kỳ thức ngủ khi đánh giá lúc

8 tuần tuổi . Các trẻ nà y cũng sản xuất

Melatonin (hooc môn điều hòa giấc ngủ tự nhiên ) vào ban đêm cao hơn ở tuổi 12
t̀n t̉i
2.1.3.4. Giúp trẻ hồn thiện hệ thần kinh
Trẻ sơ sinh có hệ thần kinh chưa trưởng thành

và tiếp tục phát triển nhanh

chóng trong 2-3 năm đầu đời.
Khoa học đã chứng minh rằng xoa bóp trẻ sơ sinh làm tăng tốc độ trưởng
thành não của trẻ non tháng, giúp trẻ sơ sinh non tháng phát triển hệ thần kinhtốt
hơn [7].

Mát xa giúp não trẻ sơ sinh phát triển và trưởng thành nhanh hơn qua

việc thúc đẩy sự tăng trưởng của vỏ myelin , do đó tăng cường tốc độ dẫn truyền của
tế bào thần kinh và cải thiện thông tin liên lạc não - cơ thể làm tác động tí ch cực lên
sự phát triển trí não ở trẻ nhũ nhi:
+ Cải thiện phát triển nhận thức

+ Tiếp thu học tập nhanh
+ Tăng sự tỉ nh táo và tập trung
2.1.3.5. Giúp trẻ phát triển hệ miễn dịch tốt hơn
Mát xa làm tăng trương lực phế vị và tăng cường phát triển các tế bào miễn
dịch của trẻ , giúp trẻ phòng chống bệnh tật . làm các cơ săn chắc , hệ thống xương
khớp dẻo dai Giảm nguy cơ bị các bệnh về đường hô hấp như cảm lạnh ho và viêm
nhiễm
2.1.3.6. Giúp trẻ thƣ giãn, giảm cảm giác đau.
Mát xa mang lại cảm giác thư giãn, thoải mái cho bé, giúp giảm căng thẳng,
áp lực. Vì vậy mà khi bé quấy khóc, xoa bóp nhẹ nhàng làm bé nín rất nhanh.

7

Bên cạnh đó, mát-xa còn giúp giảm những cơn đau thể chất. Vì khi thực
thiện mát xa sẽ kích thích cơ thể bé giải phóng hormone - nội tiết tố trong cơ thể
(endorphins), giúp xoa dịu cơn đau và làm giảm quá trình lưu thông của các nội tiết
tố gây đau đớn căng thẳng trong máu của bé.
2.1.4. Những điểm cần chú ý [17]
2.1.4.1. Thời điểm mát xa
- Trước khi tắm trẻ .
- Trước khi trẻ đi ngủ
2.1.4.2. Thời gian cho mỗi lần mát xa
- Mỗi lần mát xa cho trẻ kéo dài từ 10-15p / lần
- Có thể mát xa cho trẻ 2 -3 lần / ngày .
2.1.4.3. Những điều nên và không nên khi thực hiện mát xa
- Nên:
+ Giữ sự trao đổi bằng mắt với trẻ , luôn nhì n trẻ và mỉ m cười
+ Hát cho trẻ nghe hoặc mở bản nhạc êm dịu để bạn và trẻ cùng thư
giãn hoặc nói chuyện thân mật với trẻ

+ Khi mới bắt đầu chỉ chạm nhẹ sau đó các động tác có thể mạnh dần
lên khi cả bạn và trẻ cả m thấy thoải mái và trẻ bắt đầu quen dần vói
các động tác xoa bóp.
- Khơng nên:
+ Mát xa ngay sau khi trẻ vừa ăn no (cách sau ăn 1h)
+ Đánh thức trẻ dậy để mát sa khi trẻ đang ngủ .
+ Mát xa lên vùng núm rốn của trẻ sơ sinh
+ Mát xa lên vùng da bị tởn thương

, có dấu hiệu viêm da , nhiễm

trùng, chảy máu hay khi trẻ có u bướu khơng chẩn đoán được

8

2.2. Cơ sở thực tiễn
Một thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng về những ảnh hưởng của việc xoa
bóp cải thiện thức ăn cho thức ăn cho trẻ sinh non tháng. Nghiên cứu này chứng
minh rằng mát xa giúp trẻ sơ sinh non tháng hấp thu thức ăn tốt hơn và phát triển
thể chất tốt hơn. Nghiên cứu này cũng khuyến cáo rằng điều dưỡng và nữ hộ sinh
trong các đơn vị chắm sóc tích cực cho trẻ sơ sinh cần áp dụng quy trình mát-xa cho
trẻ để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh non tháng kém dung nạp [8].
Guzzetta A1 và cộng sự (2011) chứng minh rằng mát-xa sớm cho trẻ sơ sinh
không chỉ làm tăng cân và giảm thời gian lưu trú trong đơn vị chăm sóc tích cực sơ
sinh mà còn làm tăng tốc độ trưởng thành não của trẻ non tháng. Nghiên cứu này đề
xuất đưa can thiệp mát-xa trong quy trình chăm sóc trẻ sơ sinh non tháng như một
liệu pháp điều trị để giúp trẻ phát triển tốt [7].
Tiffany Field trong một nghiên cứu phân tích cho thấy liệu pháp mát-xa cho
trẻ sơ sinh non tháng giúp trẻ tăng cân nhiều hơn và xuất viện sớm hơn và nghiên

cứu này khuyến cáo rằng các trẻ sơ sinh đang nằm điều trị tại các đơn vị hồi sức
tích cực cần được mát-xa để trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, phát triển hệ thần kinh
tốt hơn và phát triển thể chất tốt hơn. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng trẻ được mát
xa hàng ngày thì hệ miễn dịch của trẻ phát triển tốt hơn so với nhóm chứng. Đặc
biệt một khía cạnh khác cũng được bài viết này đề cập, nhân viên điều dưỡng khi
thực hiện việc mát xa cho trẻ có thể giảm căng thẳng của họ trong cơng việc [14].
Tác giả Wang L và cộng sự (2013) trong một nghiên cứu phân tích chỉ ra
rằng liệu pháp mát-xa là một phương pháp an toàn và hiệu quả để cải thiện tăng cân
và giảm thời gian nằm viện của trẻ sinh non tháng [16].
Miguel A. Diego và cộng sự (2014) trong một nghiên cứu thử nghiệm đánh
giá hiệu quả tác động của liệu pháp mát xa và liệu pháp thể dục lên sự tăng cân của
trẻ sơ sinh cho thấy, cả mát xa và thể dục đều có tác động tích cực lên sự tăng cân
của trẻ [11]

9

3. LIÊN HỆ THỰC TIỄN
3.1. Thực trạng thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thƣờng - Bệnh
viện Phụ sản Trung ƣơng
Bệnh viện Phụ - Sản Trung ương không chỉ là cơ sở đầu ngành của chuyên
ngành phụ sản, sinh đẻ kế hoạch và sơ sinh mà còn là cơ sở đào tạo đại học, sau đại
học; nghiên cứu khoa học, chỉ đạo tuyến và chuyển giao công nghệ về chuyên
ngành phụ sản, sơ sinh trong phạm vi cả nước. Mặc dù vẫn con nhiều khó khăn
nhiều về con người và cơ sở vật chất nhưng tập thể bệnh viện có rất nhiều nỗ lực
trong cơng tác chăm sóc nâng cao chất lượng điều trị. Song song với công tác khám
và chẩn đoán , công tác điều dưỡng là phần không thể thiếu giúp người bệnh điều trị
có hiệu quả . Việc đưa mát xa cho trẻ ngay sau sinh vào công tác chăm sóc̣ sơ sinh
được đặt ra là nhu cầu cần thiết trong việc chăm sóc thiết yếu nhằm hỗ trợ việc điều
trị sơ sinh đạt hiệu quả cao .

Tại khoa sản thường hàng năm có hàng ngàn ca sinh thường cũng như sinh
mở được điều trị và chăm sóc tại khoa , việc chăm sóc trẻ , mát xa và hướng dẫn cho
sản phụ mát xa cho trẻ làm tăng lợi ích về sức khỏe và tăng tình cảm yêu thương
gắn bó trong giai đoạn đầu đời của trẻ .
Để đảm bảo quyền lợi của trẻ sơ sinh, Khoa Sản thường đã xây dựng quy
tình mát xa cho trẻ tại khoa. Quy trình đã bước đầu được áp dụng để chăm sóc các
bé sơ sinh.
3.2. Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thƣờng
Quy trình mát xa này được xây dựng dựatrên cuốn sách “Mát xa cho trẻ sơ
sinh: Cẩm nang dành cho các bậc cha mẹ thương con” (Infant masage - A
handbook for loving parents) của Vimala McClure, người sáng lập tổ chức IAIM.
Đây cũng là tài liệu chính thức được IAIM khuyến cáo áp dụng.[17]
3.2.1. Chuẩn bị dụng cụ
- Khăn, quần áo, tã sạch
- Sữa dưỡng ẩm hay dầu mát xa dặc hiệu dùng được cho trẻ sơ sinh

10

3.2.2. Chuẩn bị ngƣời thƣ̣c hiện
- Hai tay sạch và ấm
- Cắt móng tay, tháo trang sức
- Tư thế ngồi mát xa của bạn phải thư thả và thoải mái.
3.2.3. Chuẩn bị phòng
- Phòng thoáng mát về mùa hè và ấm áp về mùa đơng
- Phòng có đủ ánh sáng để trẻ nhìn thấy mặt người thực hiện
3.2.4. Chuẩn bị trẻ
- thông báo cho gia đì nh trẻ giờ mát xa để đảm bảo trẻ được ăn trước khi mát
xa 30p.
3.2.5. Thực hiện mát xa cho trẻ

Đặt trẻ lên một tấm nệm bằng phẳng, mềm mại và sạch sẽ hoặc trên đùi người
mát xa.

* Mát xa mặt: thư giãn cơ mặt
- Dùng hai ngón tay trái vuốt từ giũa trán sang hai bên sau đó vuốt từ chân
lơng mày sang hai bên
- Đông tác nụ cười : dùng hai tay bạn tạo một nụ cười ở môi trên , sau đó ở
môi dưới của trẻ
* Mát xa tay và chân: giúp giảm sự căng cơ và làm khỏe các cơ bắp .
- Động tác vắt sữa bò :
+ Tay phải giũ cổ tay trẻ , tay trái vuốt tù cánh tay xuống , lần lượt thay đổi
tay.

11

+ Tay phải nắm cổ chân trẻ , tay trái vuốt từ đùi trẻ xuống cổ chân , sau đó đổi
chân

- Động tác " nắn bóp, xoắn nhẹ" :
+ Dùng hai tay nắn bóp nhẹ tay trẻ sau đó xoắn nhẹ nhàng .
+ Dùng hai bàn tay bóp nhẹ chân trẻ sau đó hơi xoắn lại .
- Động tác "lăn se":
+ Kẹp cánh tay trẻ vào giũa hai bàn tay bạn , lăn qua lăn lại từ dưới lên trên.
+ Kẹp đùi trẻ vào hai bàn tay, lăn đi lăn lại từ dưới đùi lên cở chân.
- Động tác "ngón tiếp ngón ": Dùng hai ngón cái vuốt xuống nối tiếp nhau
trên mu bàn tay trẻ .

- Động tác " xoắn ớc":
+ Dùng ngón tay cái xoay hình xoắn ốc trong lòng bàn tay trẻ .

+ Dùng ngón tay cái ấn theo hình xoắn ốc dọc theo bàn chân từ dưới lên.
- Động tác "lắc vuốt ngón":
+ Cầm từ gốc ngón tay trẻ , lắc nhẹ sau đó vuốt từ ngón ra
+ Cầm từng ngón chân trẻ lắc nhẹ , sau đó vuốt từ ngón ra
* Mát-xa ngực: điều hòa phổi và tim, giúp phổi và tim đập nhẹ nhàng hơn.
- Động tác "cánh bướm": Đặt hai ngón tay giữa ngực trẻ , rồi từ từ vuốt ra hai

12

bên bả vai của trẻ .

- Động tác "chữ thập": Kéo tay từ phía bả vai bên này của trẻ sang phía sườn

bên kia, hai tay luân phiên cho cả hai bên.
* Mát-xa bụng: giúp điều hòa hệ thống đường ruột và giảm chứng táo bón
- Động tác "mặt trời, mặt trăng": Dùng cạnh bàn tay vuốt nhẹ từ phần bụng
trẻ xuống dưới và lần lượt đổi thay.
- Động tác "xoay tròn": Dùng các ngón tay xoay tròn bụng trẻ theo chiều kim
đồng hồ.
- Động tác "đi bộ ": Hãy tưởng tượng các ngón tay của bạn là các ngón chân
đang rón rén đi theo hì nh vòng cung từ trái sang phải bụng trẻ

. dùng toàn bộ các

ngón tay của bạn nhẹ nhàng chuyển động như đang đi vậy .
- Động tác" ILOVEU":
+ " I" dùng tay phải vuốt lần theo hình chữ

"I"trên phần bụng trái của trẻ ,

phía bên phải của bạn.
+ "LOVE" lùi tay và đưa ngang từ trái sang phải theo hì nh chữ "L".
+ " YOU" tạo một vòng cung hình chữ

"U", kéo xuống sang hướng từ trái

sang phải.
Trong khi bạn thự hiện chuỗi chuyển động này hãy thì thầm hát và trò
chuyện nói lời yêu thương trẻ .

13

* Mát-xa lƣng: giúp phát triển cơ bắp hỗ trợ xương sống.
- Động tác "lên và xuống":
+ Để hai bàn tay trên lưng trẻ xoa lên xuống theo chiều ngược nhau . Xoa nhẹ
nhàng tù lưng xuống mông trẻ, sau đó xoa dần lên vai trẻ .
- Động tác "mở sách": Dùng hai tay vuốt từ lưng ra hai phía bả vai.
* Thƣ giãn:
- Động tác "gấp tay vào mở tay ra ": Gấp mở đôi cánh tay ra , làm đều đặn từ
từ và liên tục.
- Động tác "co duỗi chân": Co duỗi chân trẻ liên tục khoảng 5 lần.
3.3. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản
thƣờng
3.3.1. Điểm mạnh
- Quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh đã bước đầu được áp dụng tại Khoa Sản
thường Bệnh viện Phụ sản trung ương. Mỗi trẻ được điều dưỡng, hộ sinh của Khoa
mát xa ít nhất 1 lần/ ngày.
- Các điều dưỡng, hộ sinh thực hiện theo qui trình mát xa đã xây dựng và

hướng dẫn được cho nhiều sản phụ thực hiện tự mát xa cho trẻ.
- Người thực hiện đánh giá rằng các bước của qui trình mát xa trẻ sơ sinh
được mô tả đầy đủ các bước, chi tiết và dễ thực hiện.
- Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường, bệnh viện phụ sản Trung
ương có nhiều ưu điểm và bước đầu cho những kết quả tốt thông qua các chỉ số như
tỷ lệ trẻ tăng cân nhanh, tiêu hóa tốt, ít q́y khóc, trẻ ngủ ngon hơn và tăng cường
sự gắn kết tình cảm giữa mẹ và bé. Một số các ưu điểm của việc mát xa cho trẻ cần
kể đến là:
+ Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường đã được xây dựng dựa trên
hướng dẫn của tổ chức IAIM (hiệp hội mát xa cho trẻ em qu ốc tế) là một quy trình
chuẩn và đầy đủ các bước. Các bước thực hiện trong quy trình được mô tả cụ thể,
chi tiết giúp cho người thực hiện có thể dễ thực hiện.

14

+ Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng điều dưỡng của bệnh viện rất ủng hộ việc
triển khai thực hiện quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường với mục đích nâng
cao chất lượng chăm sóc trẻ và bà mẹ tại khoa.
+ Nhân viên Điều dưỡng, hộ sinh trong khoa rất nhiệt tình, tinh thần thái độ tốt.
+Tại khoa sản thường cũng đã tổ chức những buổi tư vấn , giáo dục sức khỏe
cho sản phụ và gia đì nh sản phụ về chăm sóc và massge sơ sinh
+Sản phụ cũng như gia đình sản phụ đều có nhu cầu mong muốn được tiếp
nhận thông tin , được cho bé hưởng quyền được chăm sóc và cung cấp những dị ch
vụ tốt nhất.
3.3.2. Hạn chế
Vì đây mới là những bước đầu thực hành để đưa quy trình mát xa vào thực
hiện thường qui, do vậy vẫn còn một số bất cập khi thực hiện như:
- Một số điều dưỡng viên chưa có đủ kiến thức, kỹ năng để thực hiện mát xa
có hiệu quả cao.

- Quá tải người bệnh nên nhân viên chưa có thời gian nhiều cho việc mát xa
trẻ cũng như hướng dẫn mát xa cho mẹ/người chăm sóc trẻ nên việc mát xa cho trẻ
chưa được đầy đủ như khuyến cáo.
- Chưa có quy định cụ thể về việc mát xa cho bé tại khoa sả

n thường, chưa

có quy chế rõ ràng của bệnh viện về việc thực hiện quy trình mát xa cho bé tại khoa
sản thường nên việc thực hiện chưa thành một hệ thống
- Trang thiết bị để phục vụ cho Giáo dục sức khỏe như: vô tuyến, tranh ảnh ,
tài liệu tư vấn chưa đầy đủ. Thiếu các tờ rơi, các hướng dẫn về mát xa cho trẻ để tư
vấn và cung cấp thông tin cho sản phụ, cũng như người chăm sóc.
- Việc truyền thơng giáo dục cho thai phụ ngay sau khi sinh về quy trình mát
xa cho trẻ khi sản phụ còn đang yếu, sự lắng nghe của của sản phụ còn hạn chế và
do chưa được cung cấp các kiến thức sớm trong giai đoạn thai giáo về mát xa sơ
sinh nên sản phụ còn lo lắng rằng mát xa sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ như sợ trẻ
đau rốn, lạnh ….

15

- Một số sản phụ nghĩ rằng việc mát xa là không cần thiết.
- Sản phụ cho trẻ ăn gần với thời gian mát xa nên việc thực hiện quy trình bị
chậm lại.
- Thời gian nằm viện của sản phụ sinh thường ngắn , do vậy việc thực hiện
quy trì nh mát xa cho trẻ và hướng dẫn cho sản phụ cũng như ngườ i chăm sóc trẻ để
thực hiện mát xa cho trẻ sau khi trẻ xuất viện đề đảm bảo trẻ được

mát xa thường

xuyên tại nhà chưa được đảm bảo.
3.3.3. Nguyên nhân của việc chƣa làm đƣợc
- Chưa có lớp đào tạo chuyên biệt về mát xa sơ sinh cho điều dưỡng tại khoa
theo quy chuẩn
- Bệnh viện chưa có quy định cụ thể việc áp dụng quy trình mát xa cho trẻ tại
khoa sản thường.
- Thiếu cơ sở vật chất hỗ trợ việc hướng dẫn mát xa cho mẹ/người chăm sóc trẻ
- Quá tải người bệnh.
- Sản phụ thiếu kiến thức và kỹ năng thực hành mát xa cho bé. Thời gian sản
phụ lưu lại tại khoa thường ngắn nên không đủ thời gian học cách mát xa cho trẻ.

16

4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP
4.1. Giải pháp chính sách
- Bệnh viện ban hành chính thức quy trình mát xa để áp dụng thực hiện tại
khoa sản thường.
4.2. Giải pháp giáo dục đào tạo
- Mở các lớp đào tạo hướng dẫn điều dưỡng hiểu tầm quan trọng của mát xa
và những kiến thức, kỹ năng cần thiết để thực hiện mát xa có hiệu quả.
- Thường xuyên cho Điều dưỡng tham dư các hội nghị, hội thảo, truyền
thông về chăm sóc sơ sinh và mát xa sơ sinh để cập nhật kiến thức .
- Mở các lớp tiền sản tư vấn cũng như giáo dục cho thai phụ về chăm sóc sơ
sinh và lợi í ch của mát xa đối với trẻ sơ sinh.
- Tăng cường hướng dẫn cho bà mẹ qui trình mát xa cho trẻ. Hướng dẫn
đồng thời cho những người thân trong gia đình (những người tham gia hỗ trợ bà mẹ
chăm sóc trẻ) về qui trình mát xa cho trẻ.
4.3. Giải pháp tăng cƣờng nguồn lực
- Trang bị thêm thiết bị nghe, nhìn để điều dưỡng giáo dục cho bà mẹ chăm

sóc trẻ tốt hơn.
- Cung cấp tờ rơi, các hướng dẫn về mát xa cho trẻ để tư vấn và cung cấp
thông tin cho sản phụ, cũng như người chăm sóc được cụ thể và mang lại kết quả
cao.
4.4. Giải pháp hành chính
Bệnh viên ban hành qui định cụ thể về việc áp dụng quy trình mát xa cho trẻ
tại khoa sản thường. Đồng thời có chế tài theo dõi việc thực hiện quy trình mát xa
cho trẻ sơ sinh và giáo dục mát xa cho các bà mẹ hoặc người chăm sóc.

17

5. KẾT LUẬN
5.1. Quy trì nh mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thƣờng
Quy trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường là một quy trình đầy đủ
các bước, được xây dựng dựa trên tài liệu được hiệp hội mát xa cho trẻ em quốc tế
khuyến cáo sr dụng.
Quy trình mát xa cho trẻ tại khoa sản thường có các bước được mơ tả đầy đủ,
chi tiết và dễ thực hiện, các trẻ đã được nhân viên điều dưỡng, hộ sinh thực hiện
mát xa trong thời gian lưu tại Khoa Sản thường.
5.2. Đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa cho trẻ ngay sau sinh tại khoa
sản thƣờng Bệnh viện Phụ sản trung ƣơng năm 2018.
Việc áp dụng qui trình mát xa hiệu quả và đặc biệt là đảm bào mát xa đầy đủ như
khuyến cáo còn gặp nhiều khó khăn:
- Một số điều dưỡng viên chưa có đủ kiến thức, kỹ năng để thực hiện mát xa
có hiệu quả cao.
- Quá tải người bệnh nên việc mát xa cho trẻ chưa được đầy đủ như khuyến
cáo.
- Việc thực hiện mát xa chưa thành một hệ thống do chưa có quy định cụ thể
- Thiếu trang thiết bị để phục vụ cho Giáo dục sức khỏe.

- Việc truyền thông giáo dục cho thai phụ ngay sau khi sinh về quy trình mát
xa cho trẻ khi sản phụ còn đang yếu.
- Một số sản phụ nghĩ rằng việc mát xa là không cần thiết .
- Sản phụ cho trẻ ăn gần với thời gian mát xa nên việc thực hiện quy trình bị
chậm lại.
- Thời gian nằm viện củ a sản phụ sinh thường ngắn nên vi ệc hướng dẫn mát
xa cho bà mẹ và người chăm sóc trẻ chưa được đảm bảo.
5.3. Giải pháp can thiệp
Bệnh viện ban hành quy trình chính thức và qui định áp dụng, biện pháp
giám sát thực hiện qui trình mát xa cho trẻ sơ sinh tại khoa sản thường
Tăng cường giáo dục, đào tạo cho điều dưỡng hộ sinh cũng như bà mẹ và
người chăm sóc trẻ, người hỗ trợ bà mẹ chăm sóc trẻ.
Tăng cường nguồn lực cho công tác giáo dục sức khỏe

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Lê Thị Bình (2016). Điều dưỡng cơ bản tập 1, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam,
Hà Nội.
2. Bộ Y tế (2011). Thông tư 11/2017/TT-BYT: Thơng tư hướng dẫn Cơng tác điều
dưỡng về chăm sóc người bệnh trong bệnh viện.
3. Đinh Phương Hòa (2018). Lợi í ch của mát xa sơ sinh
4. Tập thể điều dưỡ ng khoa sơ sinh bv phụ sả n trung ương năm (2017). Phương
pháp mát xa cho trẻ sơ sinh – Tài liệu lưu hành nội bộ
5. Tập thể điều dưỡng khoa sơ sinh bv phụ sản trung ương năm (2017). Chăm sóc
trẻ sơ sinh chậm nhu động ruột bằng phương pháp mát xa – Tài liệu lưu hành nội
bộ
Tiếng Anh
6. Day J. (2014). Benefits of infant masage. Pract Midwife, 17(5), pg. 18-21.
7. Guzzetta A. et al., (2011). The effects of preterm infant massage on brain

electrical activity. Dev Med Child Neurol, 53 Suppl 4, pg. 46-51.
8. H. Y. Kim and K. S. Bang (2018). The effects of enteral feeding improvement
massage on premature infants: A randomised controlled trial. J Clin Nurs, 27(1-2),
pg. 92-101.
9. M. M. Lai et al. (2016). PREMM: preterm early massage by the mother: protocol
of a randomised controlled trial of massage therapy in very preterm infants, BMC
Pediatr. 16(1), pg. 146.
10. Midtsund A., A. Litland and E. Hjalmhult (2018). Mothers experiences learning
and performing infant massage - a qualitative study. J Clin Nurs,2,134
11. Miguel A. Diego, Tiffany Field and Maria Hernandez-Reif (2014). Preterm
Infant Weight Gain is Increased by Massage Therapy and Exercise Via Different
Underlying Mechanisms. Early human development. 90(3), pg. 137-140.
12. Mindell J. A. et al., (2018), Massage -based bedtime routine: impact on sleep
and mood in infants and mothers. Sleep Med, 41, pg. 51-57.
13. Tekgunduz K. S. et al., (2014). Effect of abdomen massage for prevention of
feeding intolerance in preterm infants. Ital J Pediatr, 40, pg. 89.

14.
Tiffany Field (2016). Massage therapy research review. Complementary
therapies in clinical practice, 24, pg. 19-31.
15.
Tiffany Field, Miguel Diego and Maria Hernandez-Reif (2010). Preterm
Infant massage Therapy Research: A Review. Infant behavior & development,
33(2), pg. 115-124.
16.
Wang L., J. L. He and X. H. Zhang (2013). The efficacy of massage on
preterm infants: a meta-analysis. Am J Perinatol, 30(9), pg. 731-8.
17. Vimala McClue (2000). Infant massge – A hand book for loving parents, Batam,
New York.

đánh giá việc thực hiện quy trình mát xa sơ sinh tại khoa sản thường bệnh viện phụ sản trung ương năm 2018

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về