slide bài giảng ngữ văn 11 tiết 47 ai đã đặt tên cho dòng sông

1


2


Chùa Thiên Mụ

Sông Hương

Phu Văn Lâu

Đồi Vọng Cảnh

Cầu Tràng Tiền (Trường
Tiền)
3


Hoàng Phủ Ngọc Tường

Người soạn : Phạm Trung Thành – THPT4 Nguyễn Trãi


MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Học sinh nắm được những kiến thức cơ bản về sông
Hương, cảm nhận được vẻ đẹp, chất thơ của cảnh sắc thiên
nhiên xứ Huế, bề dày lịch sử văn hoá Huế.
- Hiểu thêm về thể loại tuỳ bút, và những đặc sắc nghệ
thuật của bài kí và phong cách của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
- Rèn luyện kĩ năng đọc - hiểu tuỳ bút theo đặc trưng

thể loại, từ đó có cách đọc - hiểu các văn bản khác cùng loại.
- Có tình cảm với Huế, tự hào trân trọng và gìn giữ
những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp văn hố truyền thống.
Có cách cảm nhận tinh tế, nhạy cảm hơn đối với cuộc sống
xung quanh.
5


KẾT CẤU BÀI DẠY

Vài nét về tác giả, tác phẩm.

Tác giả.

Tác Phẩm.

Đọc - hiểu văn bản tác phẩm.

Tổng kết.
6


I. Vài nét về tác giả, tác phẩm.
1. Tác giả.
Trình bày những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp
sáng tác của Hoàng Phủ Ngọc Tường ?

Hoàng Phủ Ngọc Tường

7

Hồng Phủ Ngọc Tường

Sinh 1937
Tại Huế và
gắn bó sâu
sắc với Huế,
ơng tích cực
tham gia
cách mạng

Hồi ức về cuộc
kháng chiến anh
dũng của dân tộc
…………

Sáng tác
nhiều thể
loại nhưng
thành cơng
nhất ở thể
kí, đặc biệt
khi viết về
Huế

Phong
cách : một
trí tuệ uyên
thâm, hiểu

biết sâu
rộng, tâm
hồn nhạy
cảm …

Những vấn đề
của cuộc sơng
thời bình ……..
…8


2. Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dịng sơng”.
Hồng Phủ Ngọc Tường

I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả.

Trình bày nhận xét của em về tác phẩm?
Phiếu Hoc tập
- Ý nghĩa tiêu đề
- Thể loại
Nhóm 1
Nhóm 2

- Đề tài
- Xuất xứ
- Bố cục
- Vị trí đoạn trích

9

- Ý nghĩa tiêu đề : “Ai đã đặt tên cho dịng sơng” – giàu chất thơ
- Thể loại : Bút kí
- Đề tài :

Viết về sơng Hương và xứ Huế

- Xuất xứ :

Tác phẩm được viết tại Huế, ngày 4 - 1 – 1981 và in trong
tập sách cùng tên.

- Bố cục : “Ai đã đặt tên cho dòng sơng” – gồm 3 phần
- Vị trí đoạn trích : Đoạn trích thuộc phần thứ nhất

10


II. Đọc hiểu văn bản tác phẩm.
Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả.
2. Tác phẩm
II. Đọc hiểu văn bản tác phẩm
1. Đọc văn bản

1. Đọc văn bản.
Hướng dẫn :

- Những thông tin về địa lí, văn hố, lịch sử và
phong cảnh sơng Hương.
- Những câu văn trực tiếp thể hiện cảm xúc của
tác giả.
- Những câu văn hay

11


Chùa Thiên Mụ

Sông Hương

Phu Văn Lâu

Đồi Vọng Cảnh

Cầu Tràng Tiền (Trường
Tiền)
12


Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả.
2. Tác phẩm

2. Đọc hiểu giá trị nghệ thuật và giá trị
nội dung của văn bản.

Trình bày cảm nhận của em về dịng sơng
Hương sau khi đọc tác phẩm ?

II. Đọc hiểu văn bản tác phẩm
1. Đọc văn bản

Vẻ đẹp thiên nhiên

Vẻ đẹp văn hoá

Vẻ đẹp lịch sử

13


2.1. Những vẻ đẹp khác nhau của sông Hương.
a. Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên.
CÂU HỎI THẢO LUẬN NHĨM

Nhóm 1

1. Tìm những chi tiết, hình ảnh miêu tả vẻ đẹp
thiên nhiên của sông Hương ? (Sông Hương ở
đầu nguồn, ở đồng bằng, khi đi qua thành phố,
trước khi về biển cả )

Nhóm 2

2. Tác giả đã huy động nguồn tri thức nào để
miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương ?

14


ĐÁP ÁN

Sông Hương ở đầu nguồn (thượng nguồn):
- Sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng cũng dịu dàng và say
đắm.--> “Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm
hồn tự do và trong sáng”. Dòng sơng đã được thổi bằng ngọn gió tâm
hồn dào dạt nhạy cảm, liên tưởng tự do để càng mạnh mẽ hơn, đắm
say hơn ở địa phận thượng nguồn.

15


Sông Hương ở đồng bằng:
- Sông Hương được thay đổi về tính cách: “Sơng như chế ngự
được bản năng của người con gái” để “mang một sắc đẹp dịu dàng và
trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”
Sơng Hương lại có vẻ đẹp trầm mặc chảy dưới chân
những rừng thông u tịch với những lăng mộ âm u mà kiêu hãnh của các
vua chúa triều Nguyễn.

 Đó là vẻ đẹp mang màu sắc triết lí, cổ thi khi đi trong âm
hưởng ngân nga của tiếng chng chùa Thiên Mụ, có vẻ đẹp “vui tươi”
khi đi qua những bãi bờ xanh biếc vùng ngoại ô Kim Long, cồn Hến có
vẻ đẹp “mơ màng trong sương khói” khi nó rời xa thành phố để đi qua
những bờ tre, lũy trúc và những hàng cau thôn Vĩ Dạ.

16


Đoạn tả sông Hương khi đi qua thành phố đã gây được nhiều ấn
tượng:
- Đấy là hình ảnh chiếc cầu bắc qua dịng sơng Hương: “Chiếc
cầu trắng ….. vành trăng non” (Tr 200).
- Nhà văn như thổi linh hồn vào cảnh vật: “đường cong ….. của
tình u” (Tr 200), “Tơi nhớ sông Hương, ….. qua thành phố ” (Tr 200).
- Dường như sông Hương không muốn xa thành phố: “Rồi như
sực nhớ lại một điều gì ………. tình yêu”. (Tr 200 – 201)

Sơng Hương trở lại “để nói một lời thề trước khi về biển cả”. Tác
giả liên hệ “Lời thề ấy vang vọng khắp khu vực sông Hương thành
giọng hò dân gian, ấy là tấm lòng người dân Châu Hóa xưa mãi mãi
chung tình với q hương xứ sở”.
17


- Ở đầu nguồn

Sông
Hương

- Ở đồng bằng
- Khi đi qua thành phố
- Trước khi về biển cả

- Là kết quả của việc
vận dụng những tri

thức về địa lí và khả
năng quan sát sắc
sảo của tác giả.

18


Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả.
2. Tác phẩm

b. Vẻ đẹp sông Hương được khám phá dưới
góc độ văn hóa.
Dưới góc độ văn hố sơng Hương được miêu tả
với nhưng chi tiết, hình ảnh nào ?

II. Đọc hiểu văn bản tác phẩm
1. Đọc văn bản
2. Đọc hiểu giá trị nội dung
và giá trị nghệ thuậtcủa tác
phẩm.
2. 1 Những vẻ đẹp khác nhau
của sông Hương.
a. Vẻ đẹp sông Hương qua
cảnh sắc thiên nhiên.

19

+ Tác giả cho có một dịng thi ca về sơng Hương. Đó là dịng thơ
khơng lặp lại mình (Tr 202 )
+ Tác giả gắn sông Hương với âm nhạc cổ điển Huế: “Sông Hương
đã trở thành một người tài nữ …… dịng sơng này”. (Tr200)
+ Tác giả tưởng tượng: “trong một khoang thuyền nào đó, giữa tiếng
nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. Phải có độ nhạy cảm về
thẩm âm, hiểu biết về âm nhạc của xứ Huế, tác giả mới có sự liên
tưởng này.
+ Với ngịi bút tài hoa cộng với sự rung cảm mạnh mẽ, HPNT nhớ
tới Nguyễn Du; “Nguyễn Du đã bao năm lênh đênh trên quãng sông
này với một phiến trăng sầu.Và từ đó, những bản đàn đã đi suốt đời
Kiều”.
HẾT TIẾT 1

20


1
2

6

3
5

4

21

1. Trong tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sơng” thì sơng
Hương
a. Mất đi vẻ đẹp thơ mộng vì bị ô nhiễm nghiêm trọng.
b. Đẹp, giàu chất thơ.
c. Đứng trước nguy cơ ô nhiễm
d. Không được trân trọng và bào vệ.

Trở lại hệ thống câu hỏi
22


2. Đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dịng sơng” thể hiện
điều gì về tấm lịng của tác giả đối với Huế?
a. Tình cảm tha thiết, đắm say của tác giả đối với cảnh vật và
con người xứ Huế.
b. Nỗi buồn khi vẻ đẹp của Huế, người Huế khơng cịn nữa.
c. Nhớ nhung da diết vì phải xa cảnh Huế, người Huế
d. Buồn vì người ta khơng biết trân trọng vẻ đẹp của Huế.

Trở lại hệ thống câu hỏi
23


3. Trong đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dịng sơng” tác giả
đã nói đến rừng già liên quan như thế nào với vẻ đẹp
sông Hương?
a. Tạo ra nguồn nước dồi dào cho sơng Hương.
b. Khiến sơng Hương có mùi thơm đặc biệt.
c. Điều tiết dịng chảy để sơng Hương trở nên êm đềm, hiền hồ

d. Ngun nhân của tình trạng lũ lụt ở sông Hương

Trở lại hệ thống câu hỏi
24


4. Trong “Ai đã đặt tên cho dịng sơng?”
Ngọc Tường đã gắn sông Hương với ?

a.

Điêu khắc Phục hưng.

b.

Hội hoạ hiện đại.

c.

Âm nhạc cổ điển.

d.

Sân khấu cổ truyền.

Hoàng Phủ

Trở lại hệ thống câu hỏi
25