GIAO TIẾP THẦY THUỐC và BỆNH NHÂN (TÂM LÝ Y HỌC)

GIAO TIẾP THẦY THUỐC
VÀ BỆNH NHÂN


1. Đặc điểm tâm lý và đức tính của
người thầy thuốc
• Người TT phải là người có tri thức và năng
lực
– Phải có kiến thức chun mơn và kỹ năng nghề
nghiệp nhằm phục vụ cho cơng tác chăm sóc
sức khỏe của con nguời
– Phải luôn trau dồi và cập nhật thơng tin mới
– Phải có kiến thức xã hội


1. Đặc điểm tâm lý và đức tính
của người thầy thuốc
• Tính đặc thù của người TT
– Có quyền biết những bí mật riêng tư về cơ
thể cũng như những tâm tư thầm kín của BN
• -> giữ bí mật và tôn trọng bệnh nhân

– Người bệnh sẵn sàng hợp tác vì sức khỏe và
tính mạng của bản thân


1. Đặc điểm tâm lý và đức tính
của người thầy thuốc
• Tính phổ biến của những ứng xử của
người TT
– Điều trị tất cả các BN với sự tôn trọng và cách

ứng xử như nhau


1. Đặc điểm tâm lý và đức tính
của người thầy thuốc
• Đạo đức nghề nghiệp
Cần có các phẩm chất đạo đức:
Yêu nghề, thương người, nhân từ, khiêm tốn,
tôn trọng và đồn kết với đồng nghiệp, tận tụy
và có trách nhiệm với cơng việc

• Trách nhiệm của người thầy thuốc
Phải đem mọi hiểu biết, khả năng, phương
tiện để cứu chữa người bệnh


1. Đặc điểm tâm lý và đức tính
của người thầy thuốc
• Nhiệm vụ chung của người thầy thuốc
– Phải đưa ra chẩn đoán đúng
– Phải thiết lập được niềm tin đối với người
bệnh
– Phải tiên lượng được những diễn biến của
các rối loạn khi được điều trị và khi không
được điều trị
– Phải lựa chọn được phương pháp phù hợp
được với từng bệnh và người bệnh


2. Buổi tiếp xúc đầu tiên

• Có vai trị rất quan trọng:
– Tạo ra ấn tượng ban đầu
– Thu thập thơng tin để chẩn đốn và điều trị
(các triệu chứng và tiến triển của bệnh)

• Người bệnh chủ động


2. Buổi tiếp xúc đầu tiên
• Cần:
– Bộc lộ những phẩm chất và năng lực của người
thầy thuốc giỏi (có chuyên môn và đạo đức)
– Xây dựng mối quan hệ với BN tốt: Tự tin, tôn
trọng và chia xẻ
– Xác định rõ đối tượng tiếp xúc là một con
người có những đặc điểm riêng và mang trong
mình những bệnh lý nhất định


2. Buổi tiếp xúc đầu tiên
• Sau khi thăm khám xong thì quyền chủ
động lại thuộc về thầy thuốc.
Cần:
– Dành thời gian để giải thích cho người bệnh
– Cân nhắc từng lời nói và cử chỉ khi giải thích
(do tính ám thị rất cao)
– Tránh gây thất vọng cho người bệnh


2. Buổi tiếp xúc đầu tiên

• Phản ứng tâm lý của người bệnh, khi tìm
ra hướng chẩn đốn và điều trị. Bệnh
nhân có thể:
– Có thể có nghi ngờ chẩn đốn
– Có cảm giác bị sốc
– Lúc đầu hơi lo lắng nhưng sau trấn tĩnh được
– Phủ định bệnh


3. Các kiểu quan hệ giữa TT- BN
• Thầy thuốc chủ động, bệnh nhân thụ động
• Thầy thuốc chỉ đạo, bệnh nhân hợp tác
• Sự hợp tác qua lại giữa thầy thuốc và
bệnh nhân


3.1. Thầy thuốc chủ động, bệnh
nhân thụ động
Trong các trường hợp sau:
Cấp cứu nội khoa, ngoại khoa
Hơn mê
Kích động trong loạn thần
Mất trí
Trầm cảm nặng
Bệnh nhân là phạm nhân


3.2. Thầy thuốc chỉ đạo, bệnh nhân
hợp tác
• Trong các trường hợp sau:

– Khám xét các chuyên khoa
– Khám điều trị bệnh nhân nội khoa
– Bệnh nhân sau mổ


3.3. Sự hợp tác qua lại giữa thầy
thuốc và bệnh nhân
• Bệnh mãn tính
• Tư vấn tâm lý
• Dịch vụ thẩm mỹ


4. Giao tiếp giữa thầy thuốc và
bệnh nhân
• Khơng gian: trong bệnh viện
• Thời gian: khơng q ngắn nhưng cũng
khơng quá lâu


4. Giao tiếp giữa thầy thuốc và
bệnh nhân
• Người thầy thuốc cần:
– Ăn mặc phải gọn gàng, lịch sự
– Lắng nghe, tôn trọng người bệnh


5. Giao tiếp giữa thầy thuốc và
người nhà bệnh nhân
• Mục đích là làm cho bệnh nhân yên tâm
và tin tưởng vào q trình điều trị

• Có thể tiến hành chung với quá trình giao
tiếp với bệnh nhân hoặc riêng nếu thấy
cần thiết
• Thơng qua người nhà có thể tác động tới
tâm lý người bệnh


6. Tác động của mối quan hệ giữa
thầy thuốc và bệnh nhân
• Tác động tích cực:
– Tác dụng tâm đắc: Đó là hiện tượng gây nên
sự hài lịng, thoải mái hay tạo lòng tin cho
người bệnh. -> bệnh nhân yên tâm điều trị


6. Tác động của mối quan hệ
giữa thầy thuốc và bệnh nhân
• Tác động tiêu cực:
– Có thể gây nên chứng bệnh y sinh
– Các chứng bệnh y sinh: Là bệnh do tác động
tâm lý tiêu cực từ thầy thuốc gây ra. Đó là các
chứng bệnh tâm lý mới phát sinh do tác động
tâm lý tiêu cực của thầy thuốc gây ra lên bệnh
nhân có nhân cách dễ bị ám thị


Những nhân tố phát sinh chứng
bệnh y sinh
• Tác động tâm lý tiêu cực của thầy thuốc
• Vai trị nhân cách người bệnh

• Các yếu tố thuận lợi khác


Những nhân tố phát sinh chứng
bệnh y sinh
• Tác động tâm lý tiêu cực của thầy thuốc
– Chẩn đoán sai
– Tiên lượng quá mức
– Điều trị không đúng
– Giao tiếp: Dùng các câu hỏi mang tính ám thị


. Những nhân tố phát sinh
chứng bệnh y sinh
• Tác động tâm lý tiêu cực của thầy thuốc
– Quá thờ ơ hoặc quá quan tâm
– Giảng dạy hoăc phổ biến kiến thức khoa học
không đúng


. Những nhân tố phát sinh chứng
bệnh y sinh
• Vai trò nhân cách người bệnh
– Nhân cách ám ảnh
– Nhân cách lo âu
– Nhân cách dễ bị lệ thuộc
– Nhân cách nghệ sĩ…


Nét nhân cách nghệ sĩ

•Điệu bộ kịch tính, tính dễ bắt chước
•Ln cho mình là trung tâm
•Cảm xúc khơng ổn định, dễ khóc, dễ cười


Nét nhân cách ám ảnh
• Tính cầu tồn, ngăn nắp nhưng ln cứng
nhắc
• Thường hay phức tạp hóa vấn đề
• Luôn do dự khi ra quyết định