skkn một số biện pháp giúp học sinh lớp 3 học tốt các bài tập đọc học thuộc lòng

Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lý luận
Mỗi môn học ở tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu rất quan trọng của nhân tố con người Việt Nam. Môn
Tiếng Việt chiếm thời gian và năng lượng nhiều nhất trong tất cả các mơn học.
Nó đảm nhận nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh.
Năng lực ấy được thể hiện trong 4 dạng hoạt động, tương ứng với chúng là 4 kỹ
năng : Nghe , nói, đọc, viết. Trong môn Tiếng Việt tôi thấy phân môn Tập đọc
(Học thuộc lòng) rất quan trọng. Bước vào bậc Tiểu học, học sinh đã thật sự
bước vào một quá trình học tập rèn luyện để làm giàu vốn hiểu biết của mình
bằng vốn tri thức của tồn nhân loại. Mà vốn hiểu biết ấy được làm giàu bằng
nhiều cách. Các em có thể dùng con mắt để quan sát, thu nhận thông tin, mọi
cảnh quan của thiên nhiên, dùng đôi tai tinh nhạy ghi nhận âm thanh của trời
đất, của cuộc sống và có thể dùng trí tuệ của mình để phân tích, đánh giá các
hiện tượng tự nhiên, xã hội theo một cách riêng.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong thực tế ở lớp 3, những bài học của phân môn Tập đọc cứ mỗi ngày
mang đến cho các em thêm những điều mới mẻ. Nguồn kiến thức đến với các
em nhiều như vậy nhưng không hẳn các em đã ghi nhớ hết và hiểu được ngay.
Việc dạy các em cách học thuộc lịng để lưu lại những trí thức là vơ cùng cần
thiết. Tuổi các em cịn nhỏ, sẽ ghi nhớ rất nhanh và chính xác. Có thể những
điều ghi nhớ được trong học tập các em chưa hiểu hết. Nhưng cái gì lưu trữ
được các em sẽ thấm dần trong suốt cuộc đời. Vì vậy việc học thuộc lịng có ý
nghĩa rất lớn đối với việc rèn luyện trí nhớ cho các em. Vậy dạy học thuộc lòng
như thế nào cho học sinh có sự ghi nhớ tốt ? Đó là điều tơi ln băn khoăn suy
nghĩ và trong năm học này tơi chọn cho mình đề tài nghiên cứu “Một số biện
pháp giúp học sinh lớp 3 học tốt các bài Tập đọc học thuộc lòng”.

Nguyễn Thị Năng

1

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lịng cho HS lớp 3

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mục đích của đề tài là:
- Rèn luyện trí nhớ cho học sinh. Dạy cho các em biết ghi nhớ một cách
có phương pháp và rèn luyện trí nhớ thơng qua các bài luyện tập, trò chơi.
- Giúp cho học sinh tích luỹ vốn văn chương thơng qua việc học thuộc
lịng những tác phẩm có giá trị cả về nội dung và nghệ thuật.
- Bồi dưỡng năng lực cảm thụ và thị yếu thẩm mỹ cho các em thông
qua việc học thuộc lòng từng tác phẩm văn học.
III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Xây dựng và xác định các cơ sở lí luận để dạy cho học sinh học thuộc
lòng theo đúng yêu cầu của lớp 3.
- Đề xuất nội dung điều chỉnh phương dạy.
- Tổ chức dạy học thực nghiệm.
- Kiểm tra tính hiệu quả của giờ dạy.
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp so sánh đối chiếu.
V. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Học sinh lớp 3C trường Tiểu học Đặng Trần Côn B.
VI. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

Từ tháng 9 năm 2014 đến hết tháng 3 năm 2015.

Nguyễn Thị Năng

2

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Cơ sở ngơn ngữ học.
Đọc là một chìa khóa giúp học sinh mở cửa, khám phá và tiếp thu kho tàng
kiến thức của lồi người, tìm hiểu những kinh nghiệm của đời sống, những
thành tựu văn hóa, khoa học, những tu tưởng tình cảm của con người. Đấy cũng
chính là hành trang giúp học sinh hịa nhập gioa tiếp với cộng đồng, hình thành
một nhân cách tồn diện, trong thời đại bùng nổ thơng tin như như hiện nay thì
biết đọc lại càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng các nguồn thơng tin.
Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi học sinh tiểu học trong đó
đọc thuộc lịng đóng một vai trị cực kỳ quan trọng.
2. Cơ sở sư phạm và việc dạy đọc thuộc lòng cho học sinh
Ở tất cả các khối lớp trong bậc tiểu học đều phải thực hiện rèn luyện trí
nhớ cho học sinh. Việc rèn luyện này được thực hiện đồng đều ở tất cả các mơn
học. Có như vậy học sinh mới có sự phát triển tồn diện về trí tuệ và nhân cách.
Với học sinh lớp 3, việc học thuộc lịng là chủ yếu ghi nhớ một cách có phương
pháp các bài tập đọc theo yêu cầu từ đó có cảm nhận đựoc giá trị cả về nội dung
và nghệ thuật ở từng tác phẩm.

II.CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Khảo sát thực tế
Sau khi trực tiếp giảng dạy những giờ học thuộc lòng ở lớp 3C, qua tiếp
xúc và điều tra cơ bản ban đầu, tôi thấy học sinh học bài học thuộc lịng cịn rất
khó khăn vất vả. Nhiều học sinh đến lớp không thuộc bài, đọc bài hay quên dở
chừng. Có em chỉ đọc mà khơng hiểu nội dung của bài. Có em hiểu nội dung bài
thì đọc bài lại chưa chính xác, lúc thiếu từ, lúc thừa từ, không đúng với văn bản.
Đầu năm học, sau khi dạy xong một bài Tập đọc có yêu cầu học thuộc lịng, tơi
đã thu được kết quả khảo sát cụ thể ở lớp tôi như sau:

Nguyễn Thị Năng

3

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lịng cho HS lớp 3

Tổng số HS

HS có trí nhớ chưa tốt

HS có trí nhớ bình thường

HS có trí nhớ tốt

Số lượng

Tỷ lệ

Số lượng

Tỷ lệ

Số lượng

Tỷ lệ

19

34,6%

22

34,8%

11

21,6%

52

2. Phân tích nguyên nhân
Sau khi khảo sát, tôi thấy rằng: Học thuộc lịng là một q trình nắm vững
nội dung và ý nghĩa của bài học. Đó là q trình hiểu bài và thuộc bài, cái nọ là
tiền đề của cái kia. Học thuộc lòng thực chất là sự ghi nhớ một cách chính xác
tới từng từ, từng câu của tác phẩm. Cơ sở khoa học của sự ghi nhớ này chính là
tâm lý học về trí nhớ. Khi ghi nhận điều gì tức là hình thành một hệ thống đường
liên lạc thần kinh tạm thời khá vững chắc, sau này có khả năng phục hồi lại

được. Quá trình này phải được lặp đi, lặp lại nhiều lần, củng cố thật vững chắc
thì nó khơng mất đi. Với học sinh tiểu học thường có các loại ghi nhớ sau:
1- Ghi nhớ khơng có ý thức: Là khơng đặt trước cho mình nhiệm vụ phải
ghi nhớ và cũng không sử dụng biện pháp nào để trợ giúp cho việc ghi nhớ thêm
thuận lợi.
Đây là loại ghi nhớ của các em có trí nhớ kém, trong lớp thường không
tập trung chú ý nghe giảng, khơng đặt ra trước cho mình nhiệm vụ phải ghi nhớ.
Khi giáo viên yêu cầu đọc tiếp hoặc trả lời câu hỏi thì khơng thực hiện được
hoặc nếu giáo viên hay bạn bên cạnh có nhắc cho 1, 2 từ thì chỉ “lắp bắp” rồi lại
quên ngay. Vì vậy, các em khơng thuộc bài hoặc chỉ nhớ lống thống.
2- Ghi nhớ có ý thức: Là loại ghi nhớ có đặt mục đích từ trước. Đây là
loại ghi nhớ của những em có trí nhớ tốt, có ý thức học bài. Trong lớp các em
chú ý nghe giảng, tích cực xây dựng bài nên các em thấu hiểu được nội dung của
bài. Vì vậy các em ghi nhớ tốt, các em thường thuộc bài ngay tại lớp.
3- Ghi nhớ máy móc: Là loại ghi nhớ dựa vào dấu hiệu, sự liên hệ bên
ngồi. Trong phân mơn học thuộc lịng lớp 3 thì thơ chiếm tỷ lệ gần 100% số
bài. Bởi vì đặc điểm của thơ là có sự phối hợp của tiết tấu, âm vang của vần
điệu, sự hài hoà của âm thanh. Học sinh thường dựa vào đặc điểm này mà không
cần hiểu nội dung tác phẩm, cứ đọc lặp đi, lặp lại nhiều lần là thuộc. Đây là loại

Nguyễn Thị Năng

4

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

ghi nhớ của hầu hết học sinh bậc tiểu học nhất là học sinh đầu cấp, kể cả học

sinh có trí nhớ tốt lẫn khơng tốt.
4- Ghi nhớ lơgíc: Là loại ghi nhớ chủ yếu dựa vào sự hiểu biết nội dung ý
nghĩa của tác phẩm. Đây là loại ghi nhớ mà học sinh cần phải đạt được trong
mỗi giờ học. Bởi vì có sự ghi nhớ lơgic thì mới giúp học sinh ghi nhận kiến
thức dễ dàng, đầy đủ, nhanh chóng và bền vững hơn. Nếu các em có qn thì có
thể dùng óc suy luận, dựa vào các “điểm tựa” để tìm ra các ý lớn, ý nhỏ và mối
quan hệ giữa các ý, các phần. Nó địi hỏi học sinh trong giờ học phải có sự tích
cực suy nghĩ ghi nhớ chính xác tác phẩm.
Qua việc khảo sát, tìm hiểu nguyên nhân và đặc điểm của học sinh lớp
mình, tơi thấy mình cần phải tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp, biết phối
hợp các loại ghi nhớ trên để giúp các em học thuộc bài một cách tốt nhất.

II . GIẢI PHÁP
Từ những cơ sở trên, tơi lên sẵn cho mình những kế hoạch áp dụng thực
hiện những biện pháp cụ thể trong công tác giảng dạy những bài tập đọc có u
cầu học thuộc lịng như sau
1. Biện pháp 1: Học sinh chuẩn bị bài trước ở nhà.
Người ta có thể nhớ những gì mà người ta khơng hiểu rõ. Chính vì vậy
muốn học sinh nhớ được bài cần giúp học sinh hiểu rõ nội dung của bài thơ văn
đó. Tôi đề ra cho học sinh ở lớp tôi mỗi em đều phải xem trước bài ở nhà trước
khi đến lớp. Trong q trình đó, học sinh phải đọc kỹ tác phẩm nhiều lần sau đó
trả lời các câu hỏi yêu cầu của bài, tức là học sinh tự mình tìm hiểu nội dung tác
phẩm. Để trả lời các câu hỏi theo nội dung của bài thì địi hỏi sinh phải đọc
nhiều lần nên thuộc bài ở nhà. Nhưng có những em do việc cảm thụ còn hạn chế
chưa trả lời đúng, thuộc bài một cách thụ động, tôi cũng không coi trọng làm
đến mức độ đúng, sai mà chủ yếu tôi muốn các em được làm quen với tác phẩm
trước khi hiểu tác phẩm. Có như vậy khi dến lớp học sinh nghe không bị ngỡ
ngàng trước nội dung của bài khi đọc và ghi nhớ sẽ được lặp lại nội dung và
khắc sâu hơn.

Nguyễn Thị Năng

5

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lịng cho HS lớp 3

Tóm lại: Việc học sinh soạn bài trước ở nhà là một bước điểm cơ bản để
các em hiểu nội dung và học thuộc bài.
2. Biện pháp 2: Giúp học sinh thu nhận đầy đủ các thơng tin có trong
bài thơng qua bài giảng.
Trong khi dạy một bài Tập đọc tơi ln có u cầu giúp các em định
hướng trước nhiệm vụ học thuộc lòng của mình. Cụ thể là :
- Phần giới thiệu bài: ở bước này, để gây hứng thú và có sự chú ý cho học
sinh, tôi thường dùng lời giới thiệu ngắn gọn và hấp dẫn đó là bước tạo tâm lý
nghe giảng thì học sinh mới ghi nhận tốt. Đây cũng là tiền đề của sự ghi nhớ.
- Tiếp đó là phần đọc mẫu của giáo viên: muốn học sinh đọc tốt, trước hết
giáo viên phải đọc tốt. Khi đọc mẫu giáo viên phải đọc giọng vừa phải, phát âm
đúng, làm chủ ngữ điệu, tốc độ, cường độ, cao độ để đọc diễn cảm. Giọng đọc
diễn cảm của giáo viên tốt sẽ gây được chú ý cho học sinh cả lớp.
- Trong phần tìm hiểu bài, tuỳ từng nội dung của bài mà tơi chọn lựa ra
nội dung chính cần ghi nhớ. Có bài chỉ ghi nhớ những điểm cơ bản chủ yếu
nhất, có bài lại phải ghi nhớ chính xác từng lời, phải nhớ trật tự của ý, của các sự
kiện. Để làm tốt bước này, tôi cho học sinh tri giác tồn bộ bài cần thuộc lịng
với hình thức đọc thầm để tìm tịi, phát hiện những từ ngữ, những hình ảnh,
những câu thơ, câu văn đặc biệt đáng lưu ý bằng cách gạch chân những từ ngữ
tìm được. Như vậy các em đã tự mình tìm được “điểm tựa” trong bài. Có tự
mình tìm được thì các em mới nhớ lâu.

VD: Khi cho học sinh học thuộc lòng bài “Nhớ Việt Bắc” của Tố Hữu
(TV 3 tập 1-Bài dạy tuần 14) tôi tiến hành như sau:
a- Phần luyện đọc:
* Giáo viên đọc mẫu: Giọng đọc diễn cảm, để gây sự chú ý cho học sinh
cả lớp.
* Hướng dẫn học sinh luyện đọc và giải nghĩa từ:
- Đọc từng câu: Mỗi học sinh đọc 2 dòng thơ tiếp nối nhau đọc từ đầu đến
hết bài. Giáo viên sửa lỗi phát âm cho học sinh (nếu có).

Nguyễn Thị Năng

6

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

- Đọc từng đoạn trước lớp: Học sinh đọc nối tiếp khổ thơ. Giáo viên
hướng dẫn học sinh ngắt nghỉ hơi đúng, tự nhiên giữa các dịng thơ.
VD:

Ta về, /mình có nhớ ta/
Ta về/ ta nhớ/ những hoa cùng người//
Rừng xanh/ hoa chuối đỏ tươi/
Đèo cao nắng ánh/ dao cài thắt lưng.//
Ngày xuân/ mơ nở trắng rừng/
Nhớ người đan nón/ chuốt từng sợi dang.//
Nhớ khi giặc đến/ giặc lùng/
Rừng cây/ núi đá/ ta cùng đánh Tây.//

- Giúp học sinh hiểu nghĩa từ mới: Có thể nói việc hiểu bài bắt đầu từ việc
hiểu từ. Nhưng như thế khơng có nghĩa là để hiểu văn bản chúng ta phải lần lượt
giải nghĩa tất cả các từ. Chúng ta phải có kỹ năng nhận ra từ nào cần tìm hiểu.
Trong các từ của văn bản có một số từ quan trọng mà nếu không hiểu nghĩa của từ
đó thì học sinh khó hiểu đúng văn bản. Đó là những từ “chìa khố” có quan hệ
trực tiếp với đề bài, chủ đề của văn bản. Nếu bỏ những từ này thì tính liên kết,
tính mạch lạc của văn bản bị đứt quãng. Điều cần lưu ý là dạy trò trong bài cũng
như dạy đọc hiểu mà một hệ thống mở tức là không bao giờ dạy hết được. Vì vậy
giáo viên cần tính tốn lựa chọn từ cần dạy và mức độ dạy nghĩa của chúng.
Cụ thể trong bài “Nhớ Việt Bắc” ngoài từ được chú giải trong bài là: Việt
Bắc, đèo, dang, phách, ân tình, thuỷ chung tơi cịn cho học sinh giải nghĩa thêm
từ: dao gài thắt lưng, núi giăng ở phần tìm hiểu bài vì các từ này cùng là “điểm
tựa” để học sinh nhớ nội dung bài.
- Đọc từng khổ thơ trong nhóm: Sau khi giáo viên hướng dẫn luyện đọc
và giải nghĩa từ, học sinh sẽ luyện đọc từng khổ thơ trong nhóm. Lần lượt mỗi
học sinh đọc 1 khổ thơ trong nhóm của mình rồi góp ý cho nhau về cách đọc.
- Đọc đồng thanh: Kết thúc phần luyện đọc cả lớp đọc đồng thanh đoạn 1.
b- Phần hướng dẫn tìm hiểu nội dung bài:
Phương hướng và trình tự tìm hiểu nội dung bài đọc thể hiện ở những câu
hỏi s mỗi bài. Đối với học sinh lớp 3, trước hết giáo viên nêu các câu hỏi giúp
Nguyễn Thị Năng

7

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

học sinh tái hiện nội dung bài đọc. Sau đó mới đặt ra những câu hỏi giúp cho
học sinh nắm được những vấn đề thuộc tầng sâu hơn như ý nghĩa của bài... (câu
hỏi suy luận).
Trong bài “Nhớ Việt Bắc” tôi yêu cầu học sinh đọc thầm và gạch dưới
những từ chỉ cảnh vật ở Việt Bắc rất đẹp. Học sinh sẽ tìm:
Ta về mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi dang.
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một minh.
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.
Trước khi dạy bài này, tơi đã chuẩn bị sẵn cho mình một dàn ý . Có thể học
sinh tìm chưa đúng, tơi giảng và lọc ra những tín hiệu để học sinh phát hiện và
ghi nhớ tín hiệu đúng theo dàn ý sau :
Nội dung
1 – Thời gian địa điểm:
Mùa xuân, mùa hè, mùa thu  Việt Bắc
2 – Tình cảm thân thiết của tác giả khi về xi (2
dịng thơ đầu).
3 – Cảnh vật Việt Bắc rất đẹp (8 dòng thơ tiếp).
4 – Việt Bắc đánh giặc rất giỏi (6 dòng thơ cịn
lại)

Hình thức
- Thơ lục bát
- Nhịp chẵn

+ Câu 1 nhịp 2/4; 2/2/4
+ Câu 2: nhịp 2/4; 4/4
- Vần thơ: người – đỏ tươi; thắt lưng – rừng
dang – vang mình - bình

Dựa vào đặc điểm ghi nhớ của học sinh tiểu học là ghi nhớ máy móc và dựa
vào đặc điểm của tác phẩm thơ tôi thường nhấn mạnh vào hình thức nghệ thuật.
Bởi vì sự liện hệ bên ngồi của thơ thường dựa vào các dịng thơ, nhịp thơ, vần
thơ. Chính vì điều kiện này mà hầu hết các học thuộc lòng đều là bài thơ.
+ Dòng thơ: Thường là dòng nọ tương hỗ tới dòng kia, trước hết có ý
nghĩa lơgic, rồi đến nhịp điệu, vần điệu.
Nguyễn Thị Năng

8

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lịng cho HS lớp 3

Ví dụ:

Đây con sơng/ như dòng sữa mẹ/
Nước về xanh ruộng lúa,/ vườn cây/
Và ăm ắp/ như lịng người mẹ/
Chở tình thương/ trang trải đêm ngày.//
(Vàm Cỏ Đông-TV 3 tập 1)

Đoạn thơ trên lôgic ở chỗ: Dịng sữa mẹ ni con khơn lớn  dịng
sơng đưa nước về tưới cho ruộng lúa, vườn cây xanh tốt; tình cảm (lịng mẹ)

chan chứa  dịng sơng đầy ăm ắp như dịng sữa mang tình thương u của mẹ.
Nhịp thơ: 3/4
Vần điệu: Vần chân được giãn cách
+ Nhịp thơ: Các từ ngữ được kết hợp với nhau thành nhịp điệu. Nhịp điệu
là sự láy lại một cách đều đặn và nhịp nhàng những đoạn tiết tấu của câu thơ, mà
sự sắp xếp đó hồn tồn do quy luật thanh điệu chi phối.
VD: Nhịp 2/2 đưới đây là thể hiện sự ngạc nhiên trước đặc điểm riêng của
cua cá  giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ
“Con cua/ áo đỏ
Cắt cỏ/ trên bờ
Con cá/ múa cờ
Đẹp ơi/ là đẹp!”
(Mè hoa lượn sóng-TV 3 tập 2)
+ Vần thơ: Nó như là mắt nối các câu thơ với nhau tạo nên âm hưởng trọn
vẹn cho nhịp điệu thơ và góp phần nâng cao cảm xúc thẩm mỹ cho thơ. Trong
thơ lục bát cách gieo vần rất rõ ràng. Các vần thơ phổ biến là vần chân (ở cuối
câu) và vần lưng (ở giữa câu) được lặp lại nhiều lần dẫn đến học sinh dễ nhớ.
VD 1:

Núi cao bởi có đất bồi
Núi chê đất thấp, núi ngồi ở đâu?
Mn dịng sơng đổ biển sâu
Biển chê sơng nhỏ, biển đâu nước cịn?
(Tiếng ru-TV 3 tập 1)

Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B

Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

Cha gửi cho con chiếc ảnh cái cầu

VD 2:

Cha vừa bắc xong qua dịng sơng sâu
Xe lửa sắp qua, thư cha nói thế
Con cho mẹ xem, cho xem hơi lâu.
(Cái cầu-TV 3 tập 2)
Vần cuối được lặp lại nhiều lần dẫn đến học sinh dễ thuộc. Ngồi ra các
điệp từ cũng rất quan trọng. Vì nhấn mạnh được các dấu hiệu trên của thơ mà
học sinh lớp tơi đã dựa vào các dấu hiệu đó để thuộc bài dễ hơn.
3. Biện pháp 3: Giúp học sinh lập mối liên hệ giữa những điểm tựa trong bài
Giúp học sinh lập mối liên hệ giữa những điểm tựa trong bài, tức là giúp
học sinh lập một dàn ý khái quát toàn bài. Chỉ rõ những điểm cần lưu ý để học
sinh tái hiện lại các ý, các phần của bài được thuận lợi. Đây là bước học sinh đã
có thể thuộc bài trên cơ sở hiểu bài từ các phần trước.
VD: Ở bài “Bài hát trồng cây” bài thơ này học sinh mà khơng phân biệt
kỹ thì rất dễ nhầm. Vì thế có thể quy về những điểm như sau để học sinh dễ
thuộc và nhớ chính xác.
- Trồng cây sẽ có: + Tiếng hát (hót)
+ Ngọn gió
+ Bóng mát
+ Hạnh phúc
Tiếng hát trên  vịm cây/ chim hót
Ngọn gió  rung cành cây/ hoa lá đùa lung lay
Bóng mát  trong vịm cây/ qn nắng

Hạnh phúc  được mong chờ cây lớn
Điệp ngữ: “Ai trồng cây” “người đó có...”
Chính vì có được những điểm tựa chính trong bài mà học sinh dễ hiểu,
thuộc bài nhanh.

Nguyễn Thị Năng

10

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

4. Biện pháp 4: Tổ chức các hình thức trị chơi phù hợp với nội dung
bài học để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức.
Sau khi học sinh đã hiểu bài, biết suy luận và chọn điểm tựa để ghi nhớ
thì vẫn cần phải củng cố và khắc sâu thêm để kiến thức đó được lưu giữ chắc
chắn, không bị mất đi. Muốn vậy người giáo viên cần phải biết khơi gợi sự hứng
thú sôi nổi, hào hứng cho các em ở mỗi giờ học. Trị chơi học tập là những hình
thức học tập gây hứng thú cho học sinh nhất. Nó phù hợp với tâm lý lứa tuổi các
em. Học mà chơi, chơi mà học.
a- Trị chơi 1: Ai thuộc bài nhanh
Hình thức chơi: Giáo viên cắt 20 băng giấy chia 4 tổ. Một bài thơ ghi vào
5 băng giấy: 1 băng ghi tên bài thơ và 1, 2 câu đầu, 1 băng ghi 1, 2 câu cuối và
tên tác giả. Các băng còn lại ghi phần còn lại của bài. Cho 4 tổ cử đại diện lên
ghép thành bài thơ. Ghép xong giáo viên có thể hỏi nội dung, ý nghĩa của 1, 2
câu trong bài. Học sinh nào ghép nhanh, trả lới đúng sẽ thắng.
b- Trò chơi 2: Đọc tiếp sức
Giáo viên chia một số học sinh thành 2 nhóm. Cử 2 giám khảo, 2 trọng

tài. Mỗi nhóm sẽ có một số học sinh ứng với một số dòng thơ, câu thơ. Đánh số
thứ tự cho từng em theo số thứ tự các câu thơ, 2 nhóm sẽ đọc bài từ câu 1 đến
hết. Nhóm nào đọc nhanh, đọc thuộc, đọc hay sẽ thắng.
c- Trị chơi 3: Thả thơ
Giáo viên hơ “bắt đầu”, nhóm “thả thơ” cử một người đưa “thả” ra một
phiếu cho bạn ở nhóm kia. Bạn nhận phiếu phải đọc thuộc cả khổ thơ có câu, từ
ghi trên phiếu.
d- Trị chơi 4: Đọc thơ truyền điện
2 nhóm (tổ, dãy bàn) cử đại diện bốc thăm (hoặc oẳn tù tì) để giành quyền
đọc trước.
Đại diện nhóm đọc trước đứng lên đọc câu thơ đầu tiên của bài rồi chỉ
định thật nhanh một bạn bất kỳ của nhóm đối diện. Bạn được chỉ định phải đứng
dậy thật nhanh để đọc tiếp câu thơ thứ hai của bài sau đó chỉ định một bạn ở
nhóm kia.
Nguyễn Thị Năng

11

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

e- Trò chơi 5: Thi đọc bài hay
Học sinh thi đọc một đoạn hay cả bài thơ. Giáo viên tổ chức cho học
sinh khác bình chọn người đọc hay nhất.
g- Trò chơi 6: Thi đọc đồng thanh
Chia nhóm học sinh, đặt tên cho nhóm, cử nhóm trưởng, điều hành
nhóm và làm trọng tài để đánh giá nhóm khác.
Mỗi nhóm lần lượt thi đọc đồng thanh bài thơ hoặc khổ thơ theo thứ tự

ghi trên bảng các nhóm khác theo dõi sau đó cùng nhóm trưởng (trọng tài)
chọn thẻ A, B, C để đánh giá kết quả đọc.
Cuối cuộc thi, nhóm trọng tài tổng hợp kết quả so sánh và xếp loại nhóm:
Nhất, Nhì, Ba....để động viên, khen thưởng.
h- Trò chơi 7: Ai thuộc nhiều thơ nhất
Cách tiến hành: Giáo viên đưa ra một chủ đề, chọn 5 học sinh chơi. Em
nào đọc nhiều bài thơ đúng chủ đề nhất thì em đó là người thắng cuộc.
5. Biện pháp 5: Quan tâm tới các đối tượng học sinh trong giờ học
Trong một lớp trình độ học sinh thường không đồng nhất do nhiều lý do
khác nhau. Trình độ nhận thức, khả năng trí tuệ, tính cách mơi trường, gia đình.
Năm nay, lớp tơi có 52 học sinh. Đó là 52 mơi trường gia đình, hồn cảnh
khác nhau. Do vậy sự chênh lệch về nhận thức, trình độ là không tránh khỏi.
Vậy làm thế nào cho các em trong lớp cùng có sự ghi nhớ tốt ? Tơi đã có
những biện pháp cụ thể sau:
a- Đối với các em khơng hay chú ý, có sự ghi nhớ kém.
Với đối tượng này tôi thường chú ý quan tâm nhiều nhất. Tôi thường chú
ý đến những em này xem em có chú ý lên bảng khơng? Có làm việc riêng không
để kịp thời nhắc nhở. Trong khi giảng bài tôi thường hay hỏi các câu hỏi theo
nội dung của bài. Nếu không nắm được tôi cho các em khá, giỏi trả lời sau đó
các em này nhắc lại.
Đối với các bài dài, khó học tơi chỉ u cầu các em này học một đoạn,
trước thì thi đoạn ngắn, sau thì thi đoạn dài hơn. Có như vậy các em mới không
sợ học và không ngại học.
Nguyễn Thị Năng

12

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B

Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lịng cho HS lớp 3

Tơi thường động viên kịp thời sự tiến bộ của các em này trước lớp để các
em đó phấn khởi, hào hứng hơn trong những bài học tiếp sau.
b- Đối với các em có sự chú ý nghe giảng thuộc bài nhưng sự ghi nhớ cịn
máy móc, nhanh thuộc bài nhưng lại hay qn.
Trong khi giảng bài, tơi thường hay đặt câu hỏi tìm hiểu từng câu, từng
đoạn trong bài, gọi các em trả lời.
- Yêu cầu các em tìm ra “điểm tựa” trong bài.
- Yêu cầu các em lập được dàn ý của bài. Nếu các em này khơng làm
đúng thì gọi các em khá, giỏi bổ sung.
- Gọi các em tham gia vào trị chơi để các em luyện tập cho trí nhớ tốt và
bền vững.
- Động viên kịp thời khi các em có tiến bộ.
c- Đối với các em có sự ghi nhớ tốt, thuộc bài và nắm chắc nội dung của bài:
Đối với các em này tôi yêu cầu các em đọc diễn cảm bài thơ. Sau đó tơi
cho các em lựa chọn đoạn mà các em thích, giải thích vì sao em thích và đọc
diễn cảm bài thơ đó. Chính điều này đã khơi gợi hứng thú của các em. Trí nhớ
của các em sẽ ngày càng bền vững và hiểu bài một cách sâu sắc hơn, từ đó các
em sẽ có năng lực cảm thụ và thị hiếu thẩm mỹ.
Trong giờ học, tôi thường xuyên gọi các em này nhận xét và bổ sung bài
cho bạn. Vì có như vậy, các em khác kém hơn mới tin tưởng và soi vào bạn
để học tập tiến bộ.
6. Biện pháp 6: Kiểm tra đánh giá kết quả học thuộc lòng của học sinh
Đây là khâu cuối cùng của cả quy trình dạy một bài học thuộc lòng. Việc
đánh giá nhằm kiểm tra xem học sinh có học thuộc khơng, có hiểu điều mình đã
học thuộc khơng? Qua q trình giảng dạy thực tế trên lớp, tơi thấy ở bước này
có tình trạng là:
Có học sinh thuộc cả bài nhưng khơng hiểu lắm về ý nghĩa của bài học.
Có học sinh khơng thuộc trơn tru nhưng do hiểu ý nghĩa của bài học, tôi (các

bạn) chỉ nhắc hộ một vài từ là có thể đọc thuộc cả bài. Tơi khơng cho rằng
học sinh phải nhắc là kém em thuộc bài. Thực ra, ở mỗi em có chỗ mạnh của
Nguyễn Thị Năng

13

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

một loại ghi nhớ. Em thứ nhất ghi nhớ máy móc tốt, em thứ hai có khả năng
ghi nhớ logic tốt. Nhìn trước mắt thì em thứ nhất có ưu điểm nhưng nhìn về
lâu dài thì em thứ hai lại có ưu điểm. Để cho cơng bằng tơi thường có những
câu hỏi phụ để các em trả lời rồi mới cho điểm. Sau đó tơi nhận xét ưu điểm
và nhược điểm của từng em. Qua đó có thể giúp cho từng em “điều chỉnh”
cách ghi nhớ của mình.
Tóm lại: Các biện pháp mà tơi tiến hành ở trên có mục đích như sau:
- Biện pháp 1, 2: Giúp học sinh từ chỗ ghi nhớ không có ý thức về ghi
nhớ có ý thức. Tự mình có ý thức tìm hiểu bài tạo tâm thế chú ý nghe giảng tốt.
- Biện pháp 3, 4, 5: Giúp học sinh từ chỗ ghi nhớ máy móc bổ sung thêm
ghi nhớ lơgíc. Từ chỗ ghi nhớ dựa vào dấu hiệu bên ngoài chuyển thành ghi nhớ,
nhớ nội dung, ý nghĩa, các cốt lõi bên trong của tác phẩm.

III . KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Qua gần một năm giảng dạy, thực tế lớp tơi, các em học sinh đã có trí nhớ
tốt, tiến bộ hơn hẳn. Lớp tôi hầu hết các em đều xem trước bài ở nhà vì thế khi
lên lớp nhiều em đã có câu trả lời tốt và đã thuộc bài rất nhanh. Thậm chí có một
số em cịn tự mình đặt ra câu hỏi tìm hiểu bài. Các em khơng sợ những bài học
thuộc lịng nữa mà rất hào hứng, thích thú trong giờ học thuộc lịng. Nhiều em

khơng những thuộc bài mà cịn hiểu kỹ nội dung của bài. Có những bài học
thuộc lịng từ đầu năm mà đến gần cuối năm khi đọc lại các em vẫn thuộc. Điều
này chứng tỏ sự ghi nhớ bài học của các em thật là bền vững và được thể hiện
rất rõ qua việc tôi khảo sát chất lượng ở một số bài Tập đọc học thuộc lòng như
sau:

Nguyễn Thị Năng

14

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

Nội dung hướng dẫn

Bài

Kết quả

Bài hát trồng 1. Nội dung (dàn ý, điểm tựa cần ghi * Thuộc bài, hiểu
cây (Bế Kiến nhớ)
Quốc)

kỹ nội dung, đọc

- Lợi ích của cây xanh: Cây xanh bài tốt.
mang lại: Tiếng hót của chim, ngọn 32HS = 61,5 %
gió, bóng mát, hạnh phúc.

* Thuộc bài, chưa

- Hạnh phúc của người trồng cây: Được hiểu kỹ nội dung.
mong chờ cây lớn, chứng kiến cây lớn 16 HS = 30,8%
lên từng ngày.

* Chưa thuộc kỹ

2. Hình thức

bài, chưa hiểu rõ

- Thơ tự do

nội dung.

- Vần chân

4 HS = 7,7%
“Ai trồng cây/

Người đó/ có tiếng hát/
Trên vịm cây/
Chim hát/ lời mê say//”
- Điệp ngữ: “Ai trồng cây, người đó có
...”
Mè hoa lượn 1. Nội dung (điểm tựa cần ghi nhớ, dàn * Thuộc bài, hiểu
sóng

(Thạch ý)

Quỳ)

kỹ nội dung, đọc

- Tả cảnh mè hoa bơi lượn dưới nước: bài tốt :
Ùa ra giỡn nước, chị bơi trước, em lượn 36 HS = 69,2%
* Thuộc bài, chưa

theo sau...

- Các loại vật xung quanh mè hoa: cá hiểu kỹ nội dung.
Mè ăn nổi, cá Chép..., con Tép..., con 14 HS = 26,9%
Cua...

rất đẹp

* Chưa thuộc kỹ

2. Hình thức:

bài, chưa hiểu rõ

- Thơ 4 chữ

nội dung.

- Nhịp 2/2 vần chân

2 HS = 3,9%

Mè hoa/ mè hoa/
Nguyễn Thị Năng

15

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

Ùa ra/ giữa nước/
Chị bơi/ đi trước/
Em lượn/ theo sau/.
Mặt trời xanh 1. Nội dung: (dàn ý, điểm tựa cần ghi * Thuộc bài, hiểu
của tơi (Nguyễn nhớ)

kỹ nội dung, đọc

Viết Bình)

bài tốt.

- Vẻ đẹp đa dạng của rừng cọ:

+ Trời mưa: Như tiếng thác, tiếng gió 44 HS = 84,6 %
thổi ào ào.

* Thuộc bài, chưa

+ Buổi trưa: Nhìn trời xanh, qua từng hiểu kỹ nội dung.
kẽ lá.

7 HS = 13,5%

+ Buổi sáng: Lá xoè giống mặt trời.

* Chưa thuộc kỹ

- Tình yêu của tác giả với rừng cọ: Tôi bài, chưa hiểu rõ
yêu thương gọi “Mặt trời xanh của tơi”

nội dung.

2. Hình thức:

1 HS = 1,9%

- Thơ 5 chữ
- Chân vần chân và vần lưng
“Đã ai lên rừng cọ/
Giữa một buổi/ trưa hè/
Gối đầu/ lên thảm cỏ/
Nhìn trời xanh/ lá che...//”

Nguyễn Thị Năng

16

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

C. KẾT LUẬN
Qua thời gian tìm hiểu và nghiên cứu thực hiện đề tài tơi thầy rằng:
Bên cạnh nhiệm vụ chủ yếu trong giờ tập đọc có u cầu học thuộc lịng là
rèn đọc cho học sinh, bồi dưỡng cho học sinh cảm thụ tốt bài thì việc rèn
luyện kỹ năng ghi nhớ cho học sinh là rất quan trọng. Mỗi người giáo viên
phải có phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp, phải huy động các loại ghi
nhớ để học sinh hiểu bài và thuộc bài nhanh chóng, nhớ được bài lâu. Phải
tuỳ vào từng đối tượng để có phương pháp cho phù hợp. Có như vậy các em
mới có được sự phát triển tồn diện về tri thức và nhân cách. Đây chính là
việc làm cần thiết và cấp bách trong giờ học thuộc lịng.
Học thuộc lịng có ý nghĩa quan trọng trong việc học tập của mỗi học
sinh. Rèn kỹ năng học thuộc lịng một cách có phương pháp, các em sẽ học
và nhớ được nhiều không chỉ giới hạn trong các bài thuộc lịng. Các mơn
khác các em cũng dần dần có kỹ năng ghi nhớ tốt.
Để nâng cao chất lượng học các mơn học nói chung và phân mơn học
thuộc lịng nói riêng, người giáo viên ln phải tìm tịi, nghiên cứu, lựa chọn
phương pháp sao cho phù hợp với từng bài. Cần phải kiên trì, nhẫn lại, quan
tâm sát sao tới học sinh, nắm chắc từng đối tượng học sinh để có biện pháp
kế hoạch phù hợp.
Ngồi ra, người giáo viên cần trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, học hỏi
đồng nghiệp, tìm đọc thêm các tài liệu có liên quan đến môn dạy, để giúp
học sinh học tập tốt hơn.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc giúp học sinh lớp
Ba học tốt các bài học thuộc lòng. Những kinh nghiệm trên còn nhiều thiếu sót.
Tơi mong được Ban giám hiệu nhà trường cùng các đồng nghiệp đóng góp, bổ

sung thêm để tơi có được nhng kinh nghim tt hn.

Tôi xin chân thành cảm ơn !

Nguyễn Thị Năng

17

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B


Một số biện pháp giúp học tốt các bài học thuộc lòng cho HS lớp 3

Nguyễn Thị Năng

18

Trường Tiểu học Đặng Trần Côn B