(Luận văn thạc sĩ) Tăng cường công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh tại Công ty Cổ phần xây dựng và thương mại Havico

L I CAM
Tôi xin cam đoan lu n v n đ

c hoàn thành là do s c g ng, n l c c a b n thân,

d a vào ki n th c đã h c trong tr

ng và ki n th c th c t qua quá trình th c t p

t i Công ty C ph n Xây d ng và Th

ng m i Havico. K t qu nghiên c u trong

lu n v n đ m b o trung th c và ch a đ
khoa h c nào tr

OAN

c công b trong b t c m t cơng trình

c đây.

Lu n v n là cơng trình nghiên c u đ c l p tác gi và phù h p v i chuyên ngành đào
t o, s li u th c t d a vào các tài li u báo cáo Công ty C ph n Xây d ng và
Th

ng m i Havico.
Hà N i, ngày 25 tháng 8 n m 2017
Tác gi lu n v n

Nguy n Thúy Nga

i


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u và th c hi n đ tài, tác gi đã nh n đ
h

c s quan tâm,

ng d n t n tình c a Th y giáo PGS.TS. Nguy n Bá Uân, cùng nhi u ý ki n

góp ý c a các th y, cô Khoa Kinh t và Qu n lý - Tr

ng

i h c Thu l i.

V i lịng kính tr ng và s bi t n sâu s c, tác gi xin chân thành c m n các th y
cô phòng Qu n lý đào t o

i h c và Sau đ i h c, các th y cô Khoa Kinh t và

Qu n lý đã giúp đ tác gi trong quá trình h c t p t i Tr

ng

i h c Th y l i

c ng nh quá trình nghiên c u th c hi n đ tài lu n v n, xin bày t lòng bi t n
chân thành và sâu s c t i các th y giáo, cơ giáo đã nhi t tình gi ng d y, trang b
ki n th c đ tác gi có c s khoa h c hoàn thành b n lu n v n
Tác gi xin trân tr ng c m n s đ ng viên, giúp đ nhi t tình c a t p th lãnh đ o,
cán b công nhân viên (CBCNV) các phịng ban thu c Cơng ty C ph n Xây d ng
và Th

ng m i Havico đã t o đi u ki n đ tác gi hồn thành lu n v n này.

Do trình đ , kinh nghi m và th i gian nghiên c u h n ch nên lu n v n khó tránh
kh i nh ng thi u sót, tác gi r t mong nh n đ
cô đ lu n v n đ

c s đóng góp ý ki n c a các th y

c hồn thi n h n và có giá tr th c ti n h n n a.

Xin trân tr ng c m n!

Hà N i, ngày 25 tháng 8 n m 2017
Tác gi lu n v n

Nguy n Thúy Nga

ii


M CL C

L I CAM

OAN .........................................................................................................i

L IC M

N ............................................................................................................. ii

DANH M C CÁC S

HÌNH V ........................................................................vi

DANH M C CÁC B NG BI U .............................................................................. vii
DANH M C CÁC CH
PH N M

VI T T T ....................................................................... viii

U...........................................................................................................1

1. Tính c p thi t c a đ tài .............................................................................................1
2. M c đích nghiên c u .................................................................................................2
it

3.

ng và ph m vi nghiên c u .............................................................................2

4. Ph

ng pháp nghiên c u ...........................................................................................2

CH

NG 1. C

S

LÝ LU N V

CHI PHÍ VÀ QU N LÝ CHI PHÍ S N

XU T KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P ...................................................3
1.1. Khái ni m và phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ..............3
1.1.1. Khái ni m chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p .........................3
1.1.2. Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ...........................5
1.2. Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p ....................................10
1.2.1. Khái ni m, vai trị qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh ..............................10
1.2.2. N i dung qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh ............................................13
1.2.3. Ph

ng pháp và cơng c qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh

nghi p ....................................................................................................................16
1.2.4. M t s ch tiêu đánh giá công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh
nghi p .....................................................................................................................18
1.2.5. Các nhân t

nh h

ng đ n công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh........20

1.3. Kinh nghi m v qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p .............23
1.3.1 Kinh nghi m qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a m t s doanh nghi p ..23
1.3.1.1. Kinh nghi m

n

c ngoài .......................................................................23

1.3.2. Bài h c kinh nghi m rút ra cho Công ty .....................................................25

iii


1.4. Nh ng cơng trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài .......................................... 26
K t lu n Ch
CH

ng 1 ...................................................................................................... 28

NG 2. TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ CHI PHÍ S N XU T

KINH DOANH T I CÔNG TY C

PH N XÂY D NG VÀ TH

NG M I

HAVICO ..................................................................................................................... 29

2.1. Gi i thi u chung v Công ty C ph n Xây d ng và Th

ng m i Havico.................. 29

2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n c a Công ty .......................................... 29
2.1.2 Ngành ngh kinh doanh chính..................................................................... 30
2.1.3 C c u t ch c b máy ................................................................................. 30
2.2. Tình hình s n xu t kinh doanh c a công ty qua m t s n m ............................... 33
2.2.1 Nhi m v đ t ra cho công ty ........................................................................ 34
2.2.2 K t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a công ty .................................... 34
2.3. Th c tr ng cơng tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty................ 38
2.3.1. L p k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh .................................................. 38
2.3.2. Công tác xây d ng đ nh m c chi phí s n xu t ............................................ 40
2.3.3 T ch c tri n khai th c hi n k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh ........... 42
2.3.4. Cơng tác ki m sốt chi phí s n xu t kinh doanh ......................................... 51
2.4. ánh giá chung v cơng tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a Công ty C
ph n xây d ng và th

ng m i Havico ........................................................................ 56

2.4.1. Nh ng m t thu n l i và k t qu đ t đ

c trong công tác qu n lý chi phí

s n xu t kinh doanh ............................................................................................... 56
2.4.2. Nh ng t n t i và nguyên nhân .................................................................... 59
K t lu n Ch
CH

ng 2 ...................................................................................................... 61

NG 3.

M TS

GI I PHÁP T NG C

NG CÔNG TÁC QU N LÝ

CHI PHÍ S N XU T KINH DOANH T I CÔNG TY C
VÀ TH
3.1.

nh h

PH N XÂY D NG

NG M I HAVICO ................................................................................... 62
ng và m c tiêu phát tri n c a Công ty C ph n Xây d ng và Th

ng

m i HaViCo trong th i gian t i .................................................................................. 62
3.1.1

nh h

ng chung ........................................................................................ 62

3.1.2

nh h

ng trong qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh .............................. 62

iv


3.2. Nguyên t c đ xu t các gi i pháp .........................................................................64
3.2.1. Nguyên t c khoa h c, khách quan, toàn di n ..............................................64
3.2.2. Nguyên t c ti t ki m, hi u qu ....................................................................64
3.2.3. Nguyên t c tuân th các quy đ nh c a pháp lu t hi n hành ........................65
3.2.4. Nguyên t c k t h p hài hịa các lo i l i ích ................................................65
3.3.

xu t m t s gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh

doanh t i Công ty C ph n Xây d ng và Th
3.3.1. Rà sốt b máy, b trí l c l

ng m i Havico ..................................65

ng lao đ ng và tr l

ng h p lý...................65

3.3.2. Hồn thi n cơng tác xây d ng đ nh m c chi phí theo k ho ch và giao
khốn chi phí .........................................................................................................67

3.3.3 T ng c

ng cơng tác ki m tra, ki m sốt chi phí s n xu t kinh doanh .......71

3.3.4. T ng c

ng qu n lý chi phí qu n lý chung .................................................75

3.3.5.

y nhanh áp d ng thành t u khoa h c k thu t vào s n xu t ...................76

3.3.6. T ng c

ng hi u qu qu n lý và s d ng v n .............................................77

3.3.7 . Bi n pháp làm t ng n ng su t lao đ ng ......................................................78
3.3.9. Bi n pháp làm t ng n ng su t lao đ ng .......................................................79
3.3.10. T ng c

ng phân tích bi n đ ng chi phí th c t so v i đ nh m c ............79

3.3.11 Nâng cao ch t l

ng ngu n nhân l c ........................................................82

K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................................................85
1. K t lu n ....................................................................................................................85
2. Ki n ngh ..................................................................................................................86

v


DANH M C CÁC S

HÌNH V

Hình 2.1 S đ t ch c b máy qu n lý Công ty C ph n Xây d ng và Th ng m i Havico .. 33
Hình 3.1 S đ quá trình l p d toán ............................................................................ 72

vi


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 2.1. Báo cáo k t qu ho t đ ng SXKD c a Công ty t 2014 đ n 2016..............35
B ng 2.2 M t s cơng trình đi n hình Cơng ty đã và đang thi công .............................37
B ng 2.3 M t s d án Công ty làm ch đ u t ............................................................38
B ng 2.4 B ng k ho ch chi phí cho cơng trình C i t o, nâng c p đ ng Khe Mo - La D y.......... 39
B ng 2.5
m tđ

nh m c v t li u, nhân công, máy thi công h ng m c công vi c r i th m

ng bê tông nh a. ...............................................................................................41

B ng 2.6

nh m c hao phí nhiên li u, nhân công, máy thi công ................................41

B ng 2.7 T ng h p k ho ch chi phí và th c hi n qu n lý chi phí c a m t s cơng

trình n m 2015 - 2016 ...................................................................................................43
B ng 2.8 T ng h p s li u tài chính cho 3 n m g n nh t ............................................44
B ng 2.9 T ng h p chi phí s a ch a th
B ng 2.10 T ng h p s l

ng xuyên TSC t 2014 đ n 2016 ............45

ng danh m c tài s n đ

B ng 2.11 T ng h p s d ng chi phí ti n l

c s a ch a ..................................46

ng n m 2014 - 2016..............................47

B ng 2.12 T ng h p CP qu n lý doanh nghi p c a Công ty n m 2016 .......................48
B ng 2.13 T ng h p m t s máy móc thi t b c a Công ty .........................................49
B ng 2.14 T ng h p chi phí trích kh u hao tài s n c đ nh 2014 – 2016 .....................50
B ng 2.15 T ng h p m t s kho n chi khác t 2014 đ n 2016 ....................................50
B ng 2.16 T ng h p doanh thu, l i nhu n 2014- 2016 ................................................58
B ng 3.1 T l lao đ ng tr c ti p, gián ti p tr

c và sau khi s p x p ..........................67

B ng 3.2 So sánh chi phí quy t tốn c a Cơng ty n m 2016 và chi phí khi khốn theo
đ n giá t ng h p ............................................................................................................71

vii

DANH M C CÁC CH

VI T T T

Ngh a đ y đ

Ch vi t t t
BHXH

B o hi m xã h i

BHYT

B o hi m y t

BHTN

B o hi m th t nghi p

BCHCT

Ban ch huy công tr

CP

C ph n

CHT

Ch huy tr

CPSX

Chi phí s n xu t

CBCNV

Cán b cơng nhân viên

C T

Ch đ u t

NVL

Nguyên v t li u

L TT

Lao đ ng tr c ti p

L GT

Lao đ ng gián ti p

L

Lao đ ng

KSNB

Ki m soát n i b

SXKD

S n xu t kinh doanh

SXC

S n xuât chung

SCL

S a ch a l n

TSC

Tài s n c đ nh

TVGS

T v n giám sát

TVTK

T v n thi t k

XHCN

Xã h i ch ngh a

viii

ng

ng


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong s nghi p cơng nghi p hố hi n đ i hố đ t n

c, qu n tr tài chính là công c

quan tr ng ph c v cho vi c qu n lý kinh t c v m t vi mơ và v mơ. Mu n có đ
l i nhu n trong c ch th tr

ng đòi h i các doanh nghi p s n xu t ph i th

c

ng xuyên

quan tâm đ n chi phí s n xu t. Do đó cơng tác qu n lý chi phí là công vi c tr ng tâm
và luôn đ

c xoay quanh tr

c các quy t đ nh qu n tr tài chính. Vi c doanh nghi p có

t n t i hay không ph thu c vào vi c doanh nghi p có b o đ m bù đ p đ
ra trong quá trình s n xu t kinh doanh hay khơng.

c chi phí b

i u dó có ngh a là doanh nghi p

ph i tính tốn h p lý chi phí s n xu t và th c hi n quá trình s n xu t theo đúng s tính
tốn y. Chi phí là ch tiêu ch t l

ng quan tr ng ph n ánh hi u qu ho t đ ng s n

xu t c a doanh nghi p. Chi phí s n xu t s n ph m th p hay cao, gi m hay t ng ph n
ánh k t qu c a vi c qu n lý, s d ng v t t lao đ ng ti n v n. Vi c ph n đ u ti t ki m
chi phí s n xu t là m c tiêu quan tr ng không nh ng c a m i doanh nghi p mà còn là
v n đ quan tâm c a toàn xã h i. Vì v y, cơng tác qu n lý chi phí s n xu t là m t khâu
quan tr ng đ m b o cung c p thông tin k p th i chính xác v k t qu ho t đ ng s n
xu t, đáp ng nhu c u trong vi c ra quy t đ nh qu n lý, là y u t đ m b o s t n t i và
phát tri n c a doanh nghi p nói riêng, t ng tr

ng và phát tri n n n kinh t nói chung.

S c nh tranh c a các doanh nghi p ngày càng tr nên gay g t và kh c li t, vì v y đ
t n t i và phát tri n đ

c thì yêu c u đ t ra cho các doanh nghi p là ph i s n xu t ra

các s n ph m v i giá thành th p nh t và đi cùng v i đó là chi phí s n xu t th p nh t.
i u đó có ngh a là các doanh nghi p nói chung, các doanh nghi p qu n lý khai thác
cơng trình th y l i nói riêng, c n ph i tính tốn h p lý chi phí s n xu t và th c hi n
quá trình s n xu t theo đúng m c tiêu đ ra. Vì chi phí là ch tiêu quan tr ng đ ph n
ánh hi u qu ho t đ ng s n xu t c a doanh nghi p nên chi phí s n xu t s n ph m th p
hay cao, gi m hay t ng ph n ánh k t qu c a vi c qu n lý, s d ng v t t lao đ ng ti n
v n c a doanh nghi p. Do đó, chi phí là y u t đ m b o s t n t i và phát tri n c a
doanh nghi p nói riêng, t ng tr
xu t kinh doanh trong Công ty đ

ng và phát tri n n n kinh t nói chung. Chi phí s n
c qu n lý t t s góp ph n h giá thành, góp ph n

1


nâng cao hi u qu kinh doanh và nâng cao đ i s ng cán b công nhân viên trong Cơng
ty. Cơng tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh có m t ý ngh a quan tr ng đ i v i các
ng m i Havico nói

doanh nghi p nói chung và Cơng ty Cơ ph n Xây d ng và Th
riêng.

ó c ng chính là lý do h c viên ch n đ tài "T ng c

ng cơng tác qu n lý chi

phí s n xu t kinh doanh t i Công ty C ph n Xây d ng và Th
đ tài lu n v n t t nghi p c a mình v i k v ng đ
đ

ng m i Havico" làm

c đóng góp nh ng ki n th c đã

c h c t p, nghiên c u vào quá trình qu n lý s n xu t kinh doanh c a đ n v .

2. M c đích nghiên c u
Lu n v n nghiên c u nh m m c đích đ xu t m t s gi i pháp c b n, có tính kh thi
nh m t ng c

ng h n n a công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh t i Cơng ty C

ph n Xây d ng và Th

ng m i Havico.

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u c a đ tài

it

ng nghiên c u c a đ tài là cơng tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh c a

doanh nghi p và các nhân t

nh h

ng đ n ch t l

ng cơng tác qu n lý chi phí s n xu t

kinh doanh trong doanh nghi p.
b. Ph m vi nghiên c u c a đ tài
- V m t không gian và n i dung: đ tài t p trung nghiên c u nhân t

nh h

ng chi

ph i đ n chi phí s n xu t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh t i Công ty C ph n Xây
d ng và Th

ng m i Havico.

- V th i gian: Lu n v n s t p trung thu th p thông tin và s li u c a doanh nghi p
đ n n m 2016 đ nghiên c u, phân tích, t đó đ xu t các gi i pháp cho nh ng n m
ti p theo.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

th c hi n nh ng n i dung nghiên c u, lu n v n s d ng các ph
c u nh : Ph

ng pháp h th ng hóa; ph

pháp quy; ph

ng pháp đi u tra thu th p s li u; ph

phân tích so sánh và m t s ph

ng pháp nghiên

ng pháp nghiên c u h th ng các v n b n
ng pháp t ng h p; ph

ng pháp nghiên c u k t h p khác.

2

ng pháp


CH
NG 1 C S LÝ LU N V CHI PHÍ VÀ QU N LÝ CHI PHÍ S N
XU T KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P
1.1. Khái ni m và phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1.1.1. Khái ni m chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
Trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh, chi phí phát sinh liên quan đ n m i

ho t đ ng, m i b ph n c a doanh nghi p, có nhi u khái ni m v chi phí vì chi phí
phát sinh và s d ng cho m t s m c đích c th , cách mà chi phí đ

c s d ng s xác

đ nh cách tính tốn, ghi nh n, phân tích, x lý chi phí.
Trong k tốn tài chính thì chi phí bao g m các chi phí s n xu t kinh doanh phát sinh
trong quá trình ho t đ ng kinh doanh thông th

ng c a doanh nghi p và các chi phí

khác. Theo chu n m c chung - chu n m c K toán Vi t Nam ban hành và công b
theo Quy t đ nh s 165/2002/Q -BTC ngày 31 tháng 12 n m 2002 c a B tr

ng B

Tài chính thì chi phí bao g m các chi phí s n xu t, kinh doanh phát sinh trong quá
trình ho t đ ng kinh doanh thông th

ng c a doanh nghi p và các chi phí khác.

Chi phí s n xu t, kinh doanh phát sinh trong quá trình ho t đ ng kinh doanh thông
th

ng c a doanh nghi p, nh : giá v n hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí qu n lý

doanh nghi p, chi phí lãi ti n vay, và nh ng chi phí liên quan đ n ho t đ ng cho các bên
khác s d ng tài s n sinh ra l i t c, ti n b n quy n. Nh ng chi phí này phát sinh d
d ng ti n và các kho n t

ng đ

i

ng ti n, hàng t n kho, kh u hao máy móc, thi t b .

Chi phí khác bao g m các chi phí ngồi các chi phí s n xu t, kinh doanh phát sinh
trong quá trình ho t đ ng kinh doanh thông th
thanh lý, nh

ng c a doanh nghi p, nh : chi phí v

ng bán tài s n c đ nh, các kho n ti n b khách hàng ph t do vi ph m

h p đ ng.
Theo tác gi lu n án ti n s v “Hồn thi n k tốn qu n tr chi phí trong các doanh nghi p
mía đ

ng trên đ a bàn t nh Thanh Hóa” cho r ng “chi phí có th là phí t n th c t đã

chi ra trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh hàng ngày khi t ch c th c
hi n, ki m tra, ra quy t đ nh và c ng có th là chi phí
hay giá tr l i ích m t đi khi l a ch n ph

c tính khi th c hi n d án

ng án, ho t đ ng này mà b qua c h i

kinh doanh khác”. Theo đó chi phí có th là nh ng kho n chi phí đã phát sinh ho c
các chi phí ch a phát sinh, chi phí c h i hay chi phí

3

c tính. Chi phí không ph i g n


li n v i m t k k toán c th nào mà nó đ

c xem xét g n li n v i các ph

ng án,

các c h i kinh doanh, quy t đ nh kinh doanh c th .
Chi phí s n xu t c a doanh nghi p là bi u hi n b ng ti n c a tồn b các hao phí v
lao đ ng s ng t c là lao đ ng t o ra giá tr m i và lao đ ng v t hoá t c là giá tr c a t
li u s n xu t mà doanh nghi p ph i chi ra đ ti n hành s n xu t s n ph m trong m t
th i gian nh t đ nh [8].
Quá trình s n xu t hàng hố là q trình k t h p và tiêu hao c a ba y u t : t li u lao
đ ng, đ i t

ng lao đ ng và s c lao đ ng. Nh v y đ ti n hành s n xu t hàng hoá,

doanh nghi p ph i b chi phí v s c lao đ ng, t li u lao đ ng và đ i t

ng lao đ ng.

S hình thành nên các chi phí s n xu t đ t o ra giá tr s n ph m s n xu t là t t y u
khách quan, các chi phí mà doanh nghi p chi ra c u thành nên giá tr c a s n ph m,
d ch v đ đáp ng nhu c u tiêu dùng c a xã h i.
Giá tr s n ph m, hàng hóa: W = C + V + M.

Trong đó:
- W: Giá tr s n ph m hàng hóa
- C: là tồn b giá tr t li u s n xu t đã tiêu hao trong quá trình t o ra s n ph m d ch
v nh : kh u hao tài s n c đ nh, chi phí nguyên v t li u, công c , n ng l
ph n này đ

ng... b

c g i là hao phí v t ch t.

- V: là chi phí ti n l

ng, ti n cơng ph i tr cho ng

xu t t o ra s n ph m, d ch v , đ

i lao đ ng tham gia quá trình s n

c g i là hao phí lao đ ng c n thi t.

- M: là giá tr m i do lao đ ng s ng t o ra trong quá trình ho t đ ng s n xu t ra giá tr
s n ph m, d ch v .
Ti p theo sau quá trình s n xu t, doanh nghi p ph i t ch c vi c tiêu th s n ph m đ
thu ti n v .

th c hi n đ

c vi c này, doanh nghi p c ng ph i b ra nh ng chi phí

nh t đ nh ch ng h n nh chi phí đóng gói s n ph m, chi phí v n chuy n, b c d , b o

qu n s n ph m. H n n a, trong đi u ki n n n kinh t th tr

ng có s c nh tranh nh

hi n nay, ngồi các chi phí tiêu th trên, doanh nghi p cịn ph i b ra chi phí đ nghiên
c u th tr

ng, chi phí qu ng cáo đ gi i thi u s n ph m, chi phí b o hành s n ph m.

Nh ng kho n chi phí này phát sinh trong l nh v c l u thơng s n ph m nên đ
chi phí tiêu th hay chi phí l u thơng s n ph m.

4

c g i là


Ngồi nh ng chi phí nêu trên, doanh nghi p cịn ph i th c hi n đ
mình v i Nhà n

c ngh a v c a

c nh n p thu giá tr gia t ng, thu xu t nh p kh u, thu tiêu th

đ c bi t, thu khai thác tài nguyên. Nh ng kho n chi phí này đ u di n ra trong quá
trình kinh doanh vì th đó c ng là kho n chi phí kinh doanh c a doanh nghi p.
Trong lu n v n này, khái ni m v chi phí s n xu t đ

c hi u nh sau: chi phí s n xu t

kinh doanh c a m t doanh nghi p là tồn b chi phí s n xu t, chi phí tiêu th s n
ph m, các kho n ti n thu và các chi phí b ng ti n khác mà doanh nghi p ph i b ra
đ th c hi n ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong m t th i k nh t đ nh. Chi phí c a
doanh nghi p là chi phí cá bi t, ch u s ki m soát qu n lý c a doanh nghi p. Do v y
qu n lý t t chi phí đóng vai trò quan tr ng trong ho t đ ng qu n tr doanh nghi p.
1.1.2. Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
Chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p g m nhi u lo i chi phí và phát sinh
th

ng xuyên trong quá trình s n xu t kinh doanh, m i lo i chi phí có đ c tính cơng

d ng khác nhau do v y yêu c u qu n lý đ i v i t ng lo i c ng khác nhau.

qu n lý

t t chi phí s n xu t kinh doanh, doanh nghi p c n ph i ti n hành phân lo i chi phí đ
đáp ng đ y đ nh ng thông tin c n thi t cho vi c tính tốn hi u qu các ph

ng án

s n xu t, ph c v t t cho công tác ki m tra, giám sát chi phí s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p. Phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh có nhi u cách phân lo i nh sau:
1.1.2.1. Phân lo i chi phí theo y u t chi phí
Phân lo i chi phí theo y u t chi phí t c là phân lo i theo n i dung, tính ch t kinh t
c a chi phí, cách phân lo i này cho bi t k t c u, t tr ng c a t ng lo i chi phí mà
doanh nghi p đã chi ra, giúp cho vi c xây d ng và phân tích đ nh m c v n l u đ ng
c ng nh vi c l p, ki m tra và phân tích d tốn chi phí đ ph c v cho vi c t p h p
qu n lý các chi phí theo n i dung kinh t ban đ u đ ng nh t c a nó mà khơng xét đ n
đ a đi m phát sinh và chi phí đ

c dùng cho m c đích gì trong s n xu t. Theo cách

phân lo i này chi phí s n xu t kinh doanh (SXKD) đ

c chia thành các chi phí sau:

- Chi phí nguyên li u, v t li u bao g m toàn b giá tr tài nguyên v t li u chính,
nguyên v t li u ph , ph tùng thay th , công c , d ng c s d ng vào s n xu t kinh
doanh trong k (lo i tr giá tr dùng không h t nh p l i kho và ph li u thu h i cùng
v i nhiên li u đ ng l c).

5


- Chi phí nhiên li u, đ ng l c mua ngồi s d ng vào q trình s n xu t kinh doanh
trong k (tr s dùng không h t nh p l i kho và ph li u thu h i).
- Chi phí ti n l

ng và các kho n ph c p l

c p mang tính ch t l
và ng

ng: ph n ánh t ng s ti n l

ng và ph

ng ch doanh nghi p ph i tr cho cán b công nhân viên ch c

i lao đ ng.

- Chi phí b o hi m xã h i, b o hi m y t , kinh phí cơng đồn trích theo t l quy đ nh
trên t ng s ti n l
viên ch c và ng

ng và ph c p l

ng ch doanh nghi p ph i tr cho cơng nhân

i lao đ ng.

- Chi phí kh u hao tài s n c đ nh: ph n ánh t ng s kh u hao tài s n c đ nh ph i trích
trong k c a t t c tài s n c đ nh s d ng cho s n xu t kinh doanh trong k .
- Chi phí d ch v mua ngồi: là s ti n tr cho d ch v mua ngoài ph c v cho ho t
đ ng s n xu t c a doanh nghi p.
- Chi phí khác b ng ti n: là tồn b các chi phí khác b ng ti n ch a ph n ánh vào các
y u t trên dùng vào quá trình s n xu t kinh doanh trong k .
1.1.2.2. Phân lo i chi phí theo kho n m c chi phí
Theo cách phân lo i này, nh ng kho n chi phí có cùng cơng d ng kinh t , cùng m c
đích s d ng đ

c x p thành m t kho n m c, khơng phân bi t tính ch t kinh t . Phân

lo i chi phí s n xu t theo cách này giúp qu n lý đ nh m c chi phí, cung c p s li u cho
cơng tác tính giá thành s n ph m c a doanh nghi p, có ba kho n m c chi phí sau:
- Chi phí nguyên v t li u tr c ti p: g m các chi phí v nguyên li u, v t li u, nhiên li u
tr c ti p dùng vào s n xu t kinh doanh.
- Chi phí nhân cơng tr c ti p: là các chi phí ph i tr cho cơng nhân tr c ti p s n xu t
s n ph m nh ti n l

ng, các kho n ph c p, các kho n b o hi m xã h i, b o hi m y

t , kinh phí cơng đồn trích theo ti n l

ng c a cơng nhân tr c ti p.

- Chi phí s d ng máy thi cơng: máy móc thi cơng là lo i máy ph c v s n xu t. Chi
phí này bao g m chi phí cho các máy nh m th c hi n kh i l
Chi phí s d ng máy thi cơng g m chi phí th
+ Chi phí th

ng s n xu t b ng máy.

ng xuyên và chi phí t m th i:

ng xuyên cho ho t đ ng c a máy thi cơng g m: l

ng chính, ph c a

công nhân đi u khi n, ph c v máy thi cơng, chi phí ngun li u, v t li u, công c

6


d ng c , chi phí kh u hao tài s n c đ nh (TSC ), chi phí d ch v mua ngoài (s a
ch a nh , đi n, n

c, b o hi m xe, máy) và các chi phí khác b ng ti n.

+Chi phí t m th i: chi phí s a ch a l n máy thi cơng (đ i tu, trung tu,...), chi phí cơng

trình t m th i cho máy thi cơng (l u, lán, b , đ

ng ray ch y máy,...).

- Chi phí s n xu t chung: là nh ng chi phí phát sinh trong ph m vi phân x

ng

s n xu t (tr chi phí v t li u và nhân cơng tr c ti p)
- Chi phí bán hàng: là chi phí l u thơng, chi phí ti p th phát sinh trong quá trình tiêu
th s n ph m, hàng hóa d ch v bao g m: chi phí xúc ti n ký k t h p đ ng, chi phí bàn
giao quy t tốn cơng trình.
- Chi phí qu n lý doanh nghi p: bao g m chi phí qu n lý kinh doanh, chi phí hành
chính, các chi phí khác liên quan đ n ho t đ ng s n xu t c a toàn doanh nghi p. C
th kho n m c chi phí này g m: chi phí ti n l
trích theo l

ng theo quy đ nh c a nhà n

ng và các kho n ph c p, các kho n

c (B o hi m y t , b o hi m xã h i, kinh phí

cơng đồn) c a cán b qu n lý, cán b hành chính, ti n kh u hao tài s n c đ nh dùng
cho doanh nghi p, thu , l phí, chi phí d phịng, chi phí d ch v mua ngồi, chi phí
b ng ti n khác.
1.1.2.3. Phân lo i chi phí s n xu t theo m i quan h gi a chi phí s n xu t v i kh i
l ng s n xu t s n ph m.
Vi c phân lo i chi phí theo tiêu th c trên có ý ngh a l n trong công tác qu n lý doanh
nghi p, nó giúp nhà qu n lý tìm ra các bi n pháp qu n lý thích ng v i t ng lo i chi

phí đ h th p giá thành s n ph m. Nó c ng giúp cho vi c phân đi m hoà v n đ xác
đ nh đ

c kh i l

ng s n xu t nh m đ t hi u qu kinh t cao.

C n c vào m i quan h gi a chi phí s n xu t v i kh i l
v s n xu t trong k , chi phí s n xu t đ

ng s n ph m, công vi c lao

c chia làm ba lo i:

- Chi phí c đ nh (hay chi phí b t bi n) là nh ng chi phí khơng thay đ i v t ng s
khi t ng kh i l

ng s n ph m thay đ i. Nh ng chi phí c đ nh ch gi

nguyên

trong m c đ ph m vi phù h p, đ nh phí m t đ n v s n ph m thay đ i khi s n
l

ng thay đ i.

- Chi phí bi n đ i (hay cịn g i là chi phí kh bi n): là nh ng chi phí b bi n đ ng m t
cách tr c ti p theo s thay đ i c a kh i l

ng s n xu t s n ph m các chi phí này c ng

7


t ng theo t l t

ng ng. Thu c v chi phí kh bi n bao g m chi phí v t li u tr c ti p,

chi phí nhân cơng tr c ti p.
- Chi phí b t bi n và kh bi n h n h p: Là lo i chi phí có m t ph n là chi phí b t bi n
và m t ph n là chi phí kh bi n nh chi phí ti n đi n tho i, đi n.1.1.2.4. Theo ph
pháp t p h p chi phí và đ i t

ng

ng ch u chi phí- Chi phí tr c ti p: là nh ng chi phí s n

xu t có quan h tr c ti p đ n vi c s n xu t ra m t lo i s n ph m, m t công vi c nh t
đ nh. V i nh ng chi phí này k tốn có th c n c s li u t ch ng t k toán đ ghi
tr c ti p cho t ng đ i t

ng ch u chi phí.

- Chi phí gián ti p: là nh ng chi phí s n xu t có liên quan đ n vi c s n xu t ra nhi u
lo i s n ph m, nhi u công vi c.

i v i nh ng chi phí này k tốn ph i t p h p l i

cu i k ti n hành phân b cho các đ i t

ng liên quan theo nh ng tiêu chu n nh t

đ nh. Phân lo i chi phí s n xu t theo cách này giúp xác đ nh ph
h p và phân b chi phí cho các đ i t

ng đ

ng pháp k toán t p

c đúng đ n và h p lý, chính xác.

1.1.2.5. Phân lo i chi phí s n xu t theo th m quy n ra quy t đ nh
- Chi phí ki m sốt đ

c và chi phí khơng ki m sốt đ

M t kho n chi phí đ

c xem là chi phí có th ki m sốt đ

ki m sốt đ

c

c
c ho c là chi phí khơng

m t c p qu n lý nào đó là tu thu c vào kh n ng c p qu n lý này

có th ra các quy t đ nh đ chi ph i, tác đ ng đ n kho n chi phí đó hay khơng.

Nh v y, nói đ n khía c nh qu n lý chi phí bao gi c ng g n li n v i m t c p qu n lý
nh t đ nh: Kho n chi phí mà
ph i nó thì đ

c g i là chi phí ki m sốt đ

chi phí khơng ki m sốt đ
- Chi phí ki m soát đ
đ

m t c p qu n lý nào đó có quy n ra quy t đ nh đ chi
c ( c p qu n lý đó), n u ng

c l i là

m t đ n v mà nhà qu n lý

c p đó

c.

c là các kho n chi phí

c giao quy n h n và ch u trách nhi m qu n lý. Ph m vi chi phí ki m sốt đ

c

m t đ n v n i b ph thu c vào m c đ phân c p qu n lý chi phí cho nhà qu n lý
c p đó nh : chi phí ngun nhiên v t li u, chi phí máy thi cơng, kh u hao, chi phí
nhân cơng lán tr i kho bãi.

8


Hình 1.1: S đ t ng quan phân lo i chi phí trong s n xu t

Chi phí khơng ki m sốt đ
kho n chi phí phát sinh

c

m t b ph n nào đó th

ng thu c hai d ng: các

ngoài ph m vi qu n lý c a b ph n ho c là các kho n chi

phí phát sinh thu c ph m vi ho t đ ng c a b ph n nh ng thu c quy n chi ph i và
ki m soát t c p qu n lý cao h Vi c phân chia chi phí
ki m sốt đ

c và chi phí khơng ki m sốt đ

đ n v n i b thành chi phí

c s t o đi u ki n đ nh h

ng cho vi c

th c hi n ch c n ng ki m soát c a nhà qu n lý.

- Chi phí trong q trình ki m tra và ra quy t đ nh
Trong quá trình ki m tra và ra quy t đ nh các nhà qu n lý còn ph i quan tâm đ n các
chi phí khác nh :
- Chi phí chìm: (cịn g i là kho n chi phí khác bi t) là kho n chi phí đã b ra trong
quá kh

và s hi n hi n

t t c m i ph

m t cách khác, chi phí chìm đ
đ

c cho dù ng

ng án v i giá tr nh

nhau hay hi u

c xem nh là m t kho n chi phí khơng th tránh

i qu n lý quy t đ nh l a ch n th c hi n theo ph

nh chi phí tìm hi u và kh o sát d án.

9

ng án nào,

- Chi phí chênh l ch: x u t hi n khi so sánh chi phí g n li n v i các ph
trong quy t đ nh l a ch n ph

ng án t i u. Chi phí chênh l ch đ

giá tr khác nhau c a các lo i chi phí c a m t ph

ng án

c hi u là ph n

ng án này so v i m t ph

ng

án khác.
- Chi phí c h i: chi phí c h i là nh ng thu nh p ti m tàng b m t đi khi l a ch n th c
hi n ph

ng án này thay cho ph

ng án khác.

Có nhi u cách phân lo i chi phí s n xu t, m i cách có đ c đi m riêng nh ng các cách
phân lo i l i có m i quan h m t thi t v i nhau. Tu vào đ c đi m s n xu t kinh doanh
mà các doanh nghi p s l a ch n cho đ n v mình m t cách phân lo i phù h p nh t
ph c v cho cơng tác qu n lý chi phí c ng nh ki m tra và ra quy t đ nh t i doanh
nghi p.
1.2. Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p
1.2.1. Khái ni m, vai trò qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh

1.2.1.1. Khái ni m qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
Qu n lý trong kinh doanh hay qu n lý trong các t ch c nhân s nói chung là hành
đ ng đ a các cá nhân trong t ch c làm vi c cùng nhau đ th c hi n, hồn thành m c
tiêu chung. Cơng vi c qu n lý bao g m 5 nhi m v : xây d ng k ho ch, t ch c, ch
huy, ph i h p và ki m sốt. Trong đó, các ngu n l c có th đ

c s d ng và đ qu n

lý là nhân l c, tài chính, cơng ngh và thiên nhiên.
i v i ng
ít ch u nh h

i qu n lý thì chi phí là m i quan tâm hàng đ u b i vì l i nhu n nhi u hay
ng tr c ti p c a các chi phí đã chi ra. Do đó v n đ đ

sao ki m sốt đ

c đ t ra là làm

c chi phí, nh n di n, phân tích các ho t đ ng sinh ra chi phí là đi u

máu ch t đ có th qu n lý chi phí, t đó có nh ng quy t đ nh đúng đ n trong ho t
đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Trên th c t , qu n lý chi phí là t ng h p,
phân tích, đánh giá th c tr ng v vi c s d ng các ngu n v n và chi phí, t đó đ a ra
nh ng quy t đ nh v các chi phí ng n h n c ng nh dài h n c a doanh nghi p.
Qu n tr chi phí là s k t h p c a các k thu t t p h p, tính tốn, phân tích và ki m sốt đ
cung c p các thơng tin chi phí (bao g m c thơng tin tài chính, thơng tin phi tài chính)
ph c v cho qu n tr doanh nghi p.

it

ng c a qu n tr chi phí là các thơng tin v chi

phí, m t s thay đ i c a chi phí s tác đ ng tr c ti p đ n k t qu ho t đ ng c a doanh
nghi p.

10


Tóm l i, Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh bao g m m t h th ng các ph

ng pháp

l p k ho ch và ki m soát các ho t đ ng phát sinh chi phí c a doanh nghi p liên quan
đ n m c tiêu chi n l

c ng n h n và dài h n c a doanh nghi p.

M c đích qu n lý có hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các nhà qu n lý
là đ t đ

c l i nhu n t i đa v i chi phí ít nh t nên h luôn quan tâm đ n chi phí

nh : Tính tốn chi phí, l p d tốn c ng nh xây d ng đ nh m c chi phí làm c s cho
ki m sốt và ki m tra vi c th c hi n đ nh m c và d tốn chi phí. N u nh thơng tin
k tốn chi phí cung c p là nh ng thơng tin q kh , thì thơng tin qu n lý chi phí t
các nhà qu n lý là q trình phân tích các thơng tin q kh và nh ng thơng tin có tính
d báo thơng qua vi c l p k ho ch và d toán trên c s đ nh m c chi phí nh m ki m
sốt chi phí th c t , đ ng th i là c s đ nhà qu n lý doanh nghi p ra quy t đ nh v
vi c l a ch n các quy t đ nh v giá bán s n ph m, kí k t h p đ ng, ti p t c s n xu t

hay th ngồi.
Có th nói, qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh là m t y u t thi t y u trong đ u t và
kinh doanh. Qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh ln đóng vai trị quan tr ng trong b t
c k ho ch m r ng và t ng tr
tr

ng kinh doanh nào. Các doanh nghi p mu n t ng

ng và đ y m nh l i nhu n c n khơng ng ng tìm ki m nh ng ph

ng th c qu n lý

và s d ng hi u qu nh t các ngu n v n, chi phí s n xu t kinh doanh, đ ng th i ph i tái
đ u t các kho n ti n đó cho nh ng c h i t ng tr

ng tri n v ng nh t.

1.2.1.2. Ý ngh a, vai trị c a cơng tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
Vi c qu n lý chi phí nh h

ng r t l n t i s t n t i, t ng tr

ng và thành công c a

m t doanh nghi p, s là m u ch t trong vi c đ a ra quy t đ nh, đánh giá hi u qu làm
vi c, gi vai trò c v n cho doanh nghi p và giúp doanh nghi p s d ng m t cách t i
u nh t các ngu n tài nguyên. Qu n lý chi phí giúp t i u hóa trong vi c s d ng các
ngu n l c có s n nh : nhân l c, nguyên v t li u, máy móc. Do đó, vi c qu n lý chi phí
t t s t o đi u ki n trong vi c chu n b các k ho ch phát tri n, m r ng và mang l i
s thành công cho doanh nghi p. Trên th c t , s th t b i c a m t t ch c kinh doanh

không ph i là do thi u ngu n tài chính mà là k t qu c a vi c qu n lý ngu n v n
không hi u qu , s d ng có hi u qu các ngu n tài chính mang l i l i nhu n t i đa cho
doanh nghi p khi s d ng t i u các ngu n v n.

11


- Qu n lý chi phí hi u qu s cung c p thông tin v các s li u trên gi y t và ngoài đ i
th c m t cách đ y đ và khoa h c nh t. i u này giúp cho vi c đánh giá l i nhu n c a
s n xu t kinh doanh đ

c chính xác h n, t đó doanh nghi p s đ a ra các quy t đ nh

đúng đ n giúp gi m thi u r i ro. R i ro và l i nhu n là 2 y u t chính quy t đ nh l n
đ n giá tr c a doanh nghi p; Vi c qu n lý chi phí t t s giúp ban giám đ c đánh giá
đ

c hi u qu làm vi c c a doanh nghi p b ng cách d a vào hi u qu tài chính.

- Qu n lý chi phí ln đóng m t vai trị r t quan tr ng trong s thành công c a m t
doanh nghi p. Thơng qua các thơng tin có liên quan đ n tình hình tài chính và hi u qu
kinh doanh trong các giai đo n khác nhau c a doanh nghi p, ban giám đ c s đánh giá
đ

c s t ng tr

ng c a doanh nghi p và s a đ i cho phù h p v i các nguyên t c c a

doanh nghi p.
- Chi phí SXKD là c n c quan tr ng đ tính giá thành s n ph m, giá thành s n ph m

là th

c đo m c chi phí s n xu t tiêu th s n ph m c a doanh nghi p, chi phí s n xu t

càng t ng thì giá thành san ph m c ng t ng theo vì v y c n ph i qu n lý t t chi phí s n
xu t t o đi u ki n giúp doanh nghi p h giá thành s n ph m
- Trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh, m i doanh nghi p đ u phát sinh các
lo i chi phí khác nhau, n u khơng qu n lý chi phí s r t khó n m b t các kho n m c
phát sinh, tr

c khi ti n hành s n xuât s n ph m doanh nghi p ph i xác đ nh rõ m c

chi phí s n xu t s n ph m, vi c qu n lý t t các chi phí giúp doanh nghi p có th xác
đ nh chính xác m c đ tiêu hao chi phí trong t ng s n ph m, t ng khâu s n xu t, phát
hi n chi phí khơng h p lý và có nh ng bi n pháp gi i quy t k p th i giúp doanh
nghi p th y đ
đ nh chi n l

c đi m m nh đi m y u trong k s n xu t t đó đ a ra nh ng ho ch
c quan tr ng

- Qu n lý t t chi phí s n xu t kinh doanh t o đi u ki n ti t ki m đ

cl

trong s n xu t, nhu c u v n l u đ ng c a doanh nghi p s gi m b t và đ
cho m r ng s n xu t t ng s l

ng ti n dùng
c s d ng

ng s n ph m.

Có th nói, qu n lý chi phí giúp doanh nghi p có th t p trung n ng l c c a mình vào
các đi m m nh, tìm ra các c h i ho c các v n đ quan tr ng trong SXKD; giúp doanh
nghi p có th c i thi n ch t l
đ i chi phí và giúp ng

ng s n ph m hay d ch v c a mình mà khơng làm thay

i ra quy t đ nh nh n di n đ

c các ngu n l c có chi phí th p

nh t trong vi c s n xu t và cung ng trong doanh nghi p. Qu n lý chi phí giúp t ng

12


c

ng hi u qu m i đ ng chi phí b ra hay chính là vi c nâng cao hi u qu s d ng

v n. Qu n lý chi phí là chìa khố quan tr ng d doanh nghi p gi m đ

c hao phí cá

bi t trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh, tìm ki m l i nhu n. Qu n lý chi phí giúp
doanh nghi p t n t i và đ ng v ng trong mơi tr
tranh b ng chi phí là m t chi n l

th p, giá bán h và ch t l

ng t

ng c a n n kinh t hàng hoá. C nh

c c nh tranh c b n c a doanh nghi p, v i chi phí
ng đ

ng doanh nghi p s có đ s c m nh đ chi n

th ng. Trong công tác qu n lý, doanh nghi p có th thơng qua tình hình th c hi n k
ho ch giá thành, k ho ch chi phí đ bi t đ

c tình hình SXKD, bi t đ

c tác đ ng và

hi u qu c a các bi n pháp t ch c k thu t mà doanh nghi p đã áp d ng. T đó k p
th i đ ra các quy t đ nh phù h p v i s phát tri n kinh doanh nh m m c tiêu cu i
cùng là đ t đ

c l i nhu n cao nh t.

1.2.2. N i dung qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh
qu n lý chi phí s n xu t đ
ph i làm là xác đ nh đ i t

c hi u qu , đòi h i vi c đ u tiên mà các nhà qu n lý

ng h ch tốn chi phí s n xu t. H ch tốn chi phí s n xu t

chính là t ch c h ch tốn q trình s n xu t. T ch c h ch tốn q trình s n xu t bao
g m hai giai đo n k ti p nhau: giai đo n h ch toán chi ti t s n xu t phát sinh theo
t ng s n ph m, đ n đ t hàng, giai đo n cơng ngh , và giai đo n tính giá thành s n
ph m chi ti t theo đ n v tính giá thành s n ph m quy đ nh.
Vi c phân chia này xu t phát t yêu c u qu n lý, ki m tra và phân tích chi phí s n
xu t, yêu c u h ch toán kinh doanh n i b và theo đ c đi m t ch c s n xu t, đ c đi m
quy trình cơng ngh c a t ng doanh nghi p và yêu c u tính giá thành s n ph m theo
đ n v tính giá thành quy đ nh.
Chi phí s n xu t đ

c hình thành do s chuy n d ch giá tr c a các y u t :

- V m t đ nh tính: đó là b n thân y u t v t ch t phát sinh, tiêu hao vào quá trình s n
xu t và đ t đ

c m c đích là t o nên s n ph m.

- V m t đ nh l

ng: đó là m c tiêu hao c th c a các y u t v t ch t tham gia vào

quá trình s n xu t và đ
là th

c bi u hi n qua các th

c đo khác nhau mà th

c đo ch y u

c đo ti n t .

C hai m t đ nh tính và đ nh l

ng c a chi phí s n xu t đ u ch u s chi ph i th

xuyên c a quá trình tái s n xu t và đ c đi m s n ph m.

13

ng


B n ch t c a chi phí s n xu t là c s đ xác đ nh vai trị c a nó đ i v i cơng tác qu n
lý. Trong n n kinh t th tr

ng, vi c xác đ nh chính xác chi phí s n xu t là m t vi c

h t s c quan tr ng, có ý ngh a s ng cịn đ i v i s t n t i và phát tri n c a doanh
nghi p.
Doanh nghi p coi tr ng t ng doanh thu ph i đi đôi v i ti t ki m chi phí, h giá thành
s n ph m, b i hi u s gi a doanh thu v i giá thành s n ph m tiêu th là thu nh p
doanh nghi p. Giá thành s n ph m bao g m ph n l n chi phí s n xu t trong k vì cịn
m t ph n chi phí s n ph m d dang và chi phí s n xu t k tr

c chuy n sang k này.

i u đó địi h i doanh nghi p mu n h giá thành ph i ti t ki m chi phí s n xu t. Theo

quy đ nh hi n hành, chi phí s n xu t h p lý c a doanh nghi p bao g m: kh u hao tài
s n c đ nh dùng cho s n xu t kinh doanh, chi phí nguyên nhiên v t li u, hàng hoá
th c t s d ng vào s n xu t, kinh doanh, công c d ng c s d ng vào quá trình s n
xu t, ti n l
cho ng

ng, ti n cơng và các kho n mang tính ch t ti n l

ng, ti n công ph i tr

i lao đ ng, ti n n gi a ca, chi phí d ch v mua ngồi, các kho n chi phí b o

hi m xã h i, b o hi m y t , kinh phí cơng đồn n p theo ch đ , chi tr lãi vay v n s n
xu t kinh doanh; trích các kho n d phòng nh : gi m giá hàng t n kho, các kho n ph i
thu khó địi, các kho n thu , l phí ti n thu đ t dùng cho s n xu t kinh doanh c a
doanh nghi p, chi phí v tiêu th hàng hố, s n ph m (bao gói, v n chuy n, b c
x p...)... T t c nh ng lo i chi phí k trên là nh ng chi phí h p lý đ

c tính vào chi phí

s n xu t c a doanh nghi p. Bên c nh đó cịn có các kho n chi phí sau đây khơng đ
tính vào chi phí h p lý c a doanh nghi p: các kho n trích tr

c

c vào chi phí mà th c t

khơng chi, các kho n chi khơng có ch ng t ho c ch ng t không h p pháp. Các
kho n ti n ph t, các kho n chi không liên quan đ n doanh thu và thu nh p doanh
nghi p.

Qua nh ng phân tích trên chúng ta th y r ng vi c qu n lý chi phí s n xu t là h t s c
ph c t p và vô cùng quan tr ng đ i v i m i doanh nghi p. Mu n v y chúng ta ph i
qu n lý chi phí s n xu t theo t ng n i dung c th , theo t ng đ i t

ng t p h p chi

phí, ph i ti n hành phân lo i chi phí m t cách khoa h c, th ng nh t theo nh ng tiêu
chu n nh t đ nh.
qu n lý chi phí, ngồi phân lo i chi phí, các doanh nghi p c n ph i xem xét c c u
chi phí s n xu t đ đ nh h

ng thay đ i t tr ng m i lo i chi phí s n xu t.

14


C c u chi phí s n xu t là t tr ng gi a các y u t chi phí trong t ng s chi phí s n
xu t. Các doanh nghi p trong cùng m t ngành và gi a các ngành khác nhau có c c u
chi phí s n xu t khác nhau.
C c u chi phí s n xu t ch u tác đ ng c a nhi u nhân t nh : lo i hình và quy mơ s n
xu t c a t ng doanh ngh êp, trình đ k thu t , trang thi t b , đi u ki n t nhiên, công
tác t ch c, n ng l c qu n lý, trình đ tay ngh c a cơng nhân....
Nh đã phân tích trên đ qu n lý chi phí trong k chúng ta ph i phân tích rành m ch
lo i đ

c và lo i khơng đ

c tính vào chi phí s n xu t kinh doanh, đ m b o th ng

nh t phân lo i chi phí t ch ng t h ch toán ban đ u đ n th ng kê k toán. Xác đ nh

đúng đ n đ i t

ng và ph

ng pháp h ch tốn chi phí s n xu t trong t ng đi u ki n c

th c a m i doanh nghi p. Vi c xác đ nh đ i t
là xác đ nh n i gây ra chi phí và đ i t

ng h ch tốn chi phí s n xu t th c t

ng ch u chi phí, c n c vào: tính ch t s n xu t

và quy trình cơng ngh s n xu t s n ph m, lo i hình s n xu t, đ c đi m t ch c s n
xu t, yêu c u và trình đ qu n lý c a doanh nghi p...
Vi c qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh là vi c h t s c quan tr ng và c p thi t trong
m i trong nghi p cho nên đòi h i ph i qu n lý ch t ch chi phí s n xu t nh m ti t ki m
chi phí, h giá thành và t ng l i nhu n c a doanh nghi p.
C n ti n hành phân tích, l p k ho ch và đ a ra m t c c u chi phí và ngu n v n huy
đ ng t i u cho doanh nghi p trong t ng th i k c a k k ho ch.
Thi t l p m t chính sách phân chia chi phí cùng các m c l i nhu n m t cách h p
lý đ i v i công ty, v a b o v đ
v a đ m b o đ

c quy n l i c a ch công ty và các c

c l i ích h p pháp cho ng

đông,

i lao đ ng; xác đ nh ph n l i nhu n

còn l i t s phân ph i này đ đ a ra các quy t đ nh v m r ng s n xu t ho c đ u t
vào nh ng l nh v c kinh doanh m i, t o đi u ki n cho cơng ty có m c đ t ng tr

ng

cao và b n v ng.
Ki m sốt chi phí và vi c s d ng các tài s n trong doanh nghi p, tránh tình tr ng
s d ng lãng phí, sai m c đích.
Ho ch đ nh chi n l

c chi tiêu ng n và dài h n c a công ty d a trên s đánh giá t ng

quát c ng nh t ng khía c nh c th các y u t chi phí có nh h
t i s t n t i c a công ty, bao g m: tham gia vào th tr

15

ng quan tr ng

ng ti n t , th tr

ng v n,


th tr

ng ch ng khoán; xác đ nh chi n l

c tài chính cho các ch

ng trình, các d

án c a công ty là m r ng hay thu h p s n xu t.
qu n lý chi phí hi u qu , đôi lúc c n áp d ng chính sách c t gi m chi phí, đ c bi t
là trong th i k khó kh n ho c doanh nghi p v a tr i qua quá trình c i t c c u kinh
doanh. C t gi m chi phí khơng ph i m t ph

ng pháp ti t ki m, có th mang l i l i

nhu n trong ng n h n nh ng l i làm xói mịn đ ng l c làm vi c trong dài h n. Vi c
phân bi t chi phí t t và chi phí x u s giúp cho chính sách c t gi m chi phí có hi u
qu cao h n.
1.2.3. Ph

ng pháp và cơng c qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh trong doanh

nghi p
Trên c s đánh giá đ y đ các nhân t

nh h

ng đ n chi phí s n xu t và giá thành

s n ph m các doanh nghi p c n c n c vào đi u ki n c th c a mình đ tìm ra các
bi n pháp ti t ki m chi phí thích h p. Tuy nhiên có th nêu ra nh ng bi n pháp ch
y u là:
- Th

ng xuyên đ i m i k thu t, công ngh s n xu t trong doanh nghi p, ng d ng

k p th i các thành t u ti n b khoa h c - k thu t và s n xu t. Tuy nhiên vi c đ u t ,
đ i m i k thu t, công ngh s n xu t th

ng đòi h i v n đ u t l n, vì v y doanh

nghi p ph i có các bi n pháp c th , phù h p đ huy đ ng, khai thác các ngu n v n
đ u t cho doanh nghi p.
- Không ng ng hồn thi n và nâng cao trình đ t ch c s n xu t, t ch c lao đ ng
trong doanh nghi p đ nâng cao n ng su t lao đ ng, ti t ki m chi phí lao đ ng v t t ,
chi phí qu n lý, h n ch t i đa các thi t h i t n th t trong quá trình s n xu t.
- T ng c

ng ho t đ ng ki m tra, giám sát tài chính đ i v i vi c s d ng chi phí và

giá thành s n ph m c a doanh nghi p.
Mu n ti t ki m chi phí, ph i t ng c

ng cơng tác qu n lý chi phí

m i doanh nghi p,

c th :
- L p k ho ch chi phí: là vi c xác đ nh tồn b m i chi phí doanh nghi p b ra đ s n
xu t và tiêu th s n ph m, dùng hình th c ti n t tính tốn tr

c m i chi phí cho

s n xu t kinh doanh trong k k ho ch. C n c vào k ho ch s n xu t kinh doanh đã

l p, doanh nghi p có th ki m tra tình hình s d ng chi phí, phát hi n kh n ng ti t

16


ki m chi phí đ thúc đ y c i ti n bi n pháp s n xu t, qu n lý s n xu t kinh doanh mà
v n đ m b o hoàn thành nhi m v . K ho ch chi phí ph i đ

c xây d ng cho c doanh

nghi p, cho t ng b ph n trong doanh nghi p theo t ng y u t chi phí và có th l p
cho nhi u th i k nh tháng, quý, n m.
- Ki m sốt chi phí là ho t đ ng thi t y u c a b t k doanh nghi p nào, hi u đ
lo i chi phí, các nhân t
ti t ki m đ

nh h

c các

ng đ n chi phí, có th ki m sốt các lo i chi phí t đó

c chi phí và t ng l i nhu n ho t đ ng c a doanh nghi p.

ki m sốt chi

phí ph i xác đ nh rõ n i dung, ph m vi s d ng t ng lo i chi phí đ có bi n pháp qu n
lý phù h p. Bi n đ ng chi phí c a doanh nghi p do nhi u nguyên nhân khác nhau, có
th do chính q trình s n xu t c a doanh nghi p ho c do các y u t bên ngoài doanh
nghi p. Vi c phân tích bi n đ ng chi phí s n xu t theo các kho n m c và theo nhân t

giá, nhân t l

ng giúp ng

i qu n lý phát hi n, xem xét các y u t đã gây ra bi n

đ ng nh m đ a ra bi n pháp đúng đ n và k p th i đ ch n ch nh ho c phát huy các
nhân t đó theo h

ng có l i cho doanh nghi p.

- Xây d ng các đ nh m c kinh t - k thu t v tiêu hao v t t tiên ti n, phù h p v i
doanh nghi p và đ c đi m kinh t - k thu t cho phép làm c s cho vi c qu n lý;
đ ng th i ki m tra ch t ch đ n giá t ng lo i v t t s d ng.

ti t ki m chi phí v

lao đ ng, doanh nghi p c n xây d ng đ nh m c lao đ ng khoa h c và h p lý đ n t ng
ng
h

i, t ng b ph n và đ nh m c t ng h p phù h p v i qui đ nh mà nhà n

c đã

ng d n và ban hành. Các doanh nghi p th c hi n vi c đ ng ký đ nh m c lao đ ng

v i các c quan có th m quy n ho c c quan quy t đ nh thành l p doanh nghi p.
- Doanh nghi p ph i t xây d ng đ n giá ti n l
lao đ ng, đ n giá ti n l

ng, th

ng xuyên ki m tra đ nh m c

ng, đ m b o t c đ t ng n ng su t lao đ ng và t c đ t ng

thu nh p th c t có m t quan h t l phù h p. Qu n lý qu ti n l
qu n lý ch t ch c s l

ng và ch t l

ng lao đ ng; đ n giá ti n l

ng ph i trên c s
ng và g n v i k t

qu kinh doanh c a doanh nghi p.
- Các kho n chi ph i g n v i k t qu kinh doanh và không đ

cv

t quá m c kh ng

ch t i đa theo t l tính trên t ng chi phí; các kho n chi hoa h ng môi gi i ph i c n
c vào hi u qu kinh t do vi c môi gi i mang l i.
- T th c t qu n lý và s d ng chi phí kinh doanh, theo đ nh k ho c hàng n m doanh
nghi p c n ti n hành phân tích, đánh giá l i tình hình qu n lý, s d ng chi phí, t đó

17