Quan hệ văn hoá, giáo dục việt nam nhật bản và 100 năm phong trào đông du

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN - ĐHQGHN

P ỊXỊ

gBG
Ha NỘI NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI H Ọ C Q U Ố C GIA HÀ NỘI


TRƯỜNG ĐẠIHỌC KHOA HỌC XÃHỘIVÀ NHÂN VĂN,ĐHQG HN

Q U A N HỆ■ V Ă N HOÁ,GỈÁO
D Ụm
C
'
VIỆT
■ N A M - N H Ậ■T B Ả N
V À 100 N Ă M P H O N G T R À O Đ Ô N G D U

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI H Ọ C Q U Ố C GIA HÀ NỘI
HÀ NỘI, 2 0 0 6


BAN T ổ CH Ứ C BẢN THAO:
P G S .T S . N g u y ễ n V ă n K h án h
P G S .T S . V ũ Đ ứ c N gh iêu
G S . Đ in h X uân Lâm
G S. V ũ

D ư ơ ng N in h

TS. N guyễn Pham

T S. Trần V ă n

H ùng
La


MỤC LỤC
Trang

Lời nói dầu

7

PHIÊN T O À N T H Ể

-

11

Diễn văn khai mạc Hội thảo khoa học của PGS.TS. Phạm Xuân Hằng,
Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG HN

-

13

Bài phát biểu của Ngài Ouchi Akira - Giám dốc Trung tâm Thông tin Văn hoá Nhật Bản, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam

17

-

Bài phát biểu của GS. TSKH Trần Văn Nhung, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

21

-

Bài phát biểu của Ngài Sato Hiroki, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản
tại Việt Nam

-

25

Bài phát biểu của Ngài Karasawa Yuichi, Hội trưởng Hiệp hội Doanh nghiệp
Nhật Bản tại Việt Nam

28

-

Bài phát biểu của Ngài Hanzawa Shuichi đại diện Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản

30

-

Phát biểu của ngài Hattori Norio, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam

32

-

Diễn văn của G S .T SK H. Đào Trọng Thi, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội

34

-

Nhửng người bạn cũ của Việt Nam bị lãng quên Sone Toshitora (Bát Căn
Tuấn Hổ) ( 1 8 4 7 - 1 9 1 0 ) và Ga Morizo (Hà Thịnh Tam) ( 1 8 8 5 - 1 9 5 1 ) -

Usumi Kazuo
-

36

Tổng kết hội thảo: Quan hệ văn hoá, giáo dục Việt Nam - Nhật Bản và 100
năm Phong trào Đông Du -

PGS.TS. Nguyễn Văn Khánh

42

GS Phan Huy Lê

49

-

Phong trào Đông Du trong giao lưu vãn hóa Việt-Nhật -

-

Những hoạt động của Phan Bội Châu trong thời kỳ Phong trào Đông Du:
Nhân tài, Dân trí và Tổ chức-

GS.TS. Masaya Shiraishi

55


QUAN HỆ VẢN HOÁ, GIÁO DỤC VIỆT NAM - NHẬT BẢN
Quan hệ văn hoá, giáo dục Việt Nam - Nhật Bản hướng tới

Akihiko Hashimoto

100 năm Đông Du -

65

Lịch sử bia kỉ niệm ngài Asaba Sakitaro (Thiển Vũ Tá Hỉ Thái Lang) và giao

Amma Yukiho

lưu Nhật - Việt trong thế kỉ XXI -

70

Hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong việc bảo tổn, trùng tu, tôn tạo cá c di sản

TS. Đặng Văn Bài

văn hoá Giảng dạy tiếng Nhật ở Việt Nam -

80

PGS. TS. Nguyễn Thi Bích Hà

90

TS. Vũ Văn Hà

97

Hợp tác phát triển nguồn nhân lực Việt Nam - Nhật Bản -

Triển vọng hợp tác Việt Nam - Nhật Bản trong việc bảo tồn di sản văn hoá

TS. Nguyễn Thế Hùng

Thăng Long - Hà Nội -

111

Quan hệ Việt- Nhật từ những năm 19 9 0 đến nay những dấu ấn mới vé chính

TS. Nguyễn Thanh Hiền

trị, ngoại giao và kinh tế -

119

Vấn đé xây dựng nhà nước cận đại Nhật Bản dưới chính quyén Minh Trị -

TS. Đặng Xuân Kháng

129

Phong trào Đơng Du trong tiến trình Cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam
và trong quan hệ văn hoá, giáo dục Việt Nam - Nhật Bản -

PGS.TS Nguyễn Văn Khánh - TS. Nguyễn Văn Sửu

141

Vé các mối quan hệ, giao lưu kinh tế, vãn hoá Việt Nam - Nhật Bản trong lịch sử -

PGS. TS Nguyễn Văn Kim

155

Nghiên cứu Nhật Bản ở Việt Nam - đặc điểm và khuynh hướng -

PGS. TS. Nguyễn Văn Kim - Nguyễn Mạnh Dũng

174

Cuộc sống và học tập của sinh viên Việt Nam ở Nhật Bản thời Đông Du

TS. Nguyễn Tiến Lực

(1905- 1909)-

193

Hoạt động chống Pháp của người Việt Nam tại Nhật sau khi phong trào Đông

PGS.TS. Miyazawa Chihiro

Du tan r ã -

208

Cường Để ở Nhật Bản và tình cám của người Nhật đối với Cường Để -

TS. Mori Erisa

212

Từ chiến tranh lạnh đến tinh hữu nghị - 44 năm phát triển Ban tiếng Việt - NHK -

Norio Kato
Nhìnlại việc nghiên

cứu Việt Namtại Nhật Bản -

PGS. Shimao Minoru

228
235

Vé đội ngũlưu học sinh Việt Namtrên đất Nhật Bản đầu thế kỷ XX -

PGS. TS. Chương Thâu
Báo cáo tổng kết củaTiểu ban I -

4

G S . TS.

246

Masaya Shiraishi2 7 0


PHONG TRẢO ĐỎNG DU VÀ ẢNH HƯỞNG VỚI CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Đông Kinh Nghĩa Thục với phong trào Đông Du -

PGS. TS. Nguyễn NgọcCơ

GV. Trương Thị Bích Hạnh

313

Quảng Nam “Cái nôi” của Duy Tân hội và điểm xuất phát của phong trào

Hải Ngọc Thái Nhàn Hịa

Đơng Du đấu thế kỷ XX -

298

“Đống Du Trung Quốc, Việt Nam" một hiện tượng lịch sử khu vực thời cận đại -

PGS. Nguyễn Văn Hổng
-

286

Phong trào Đơng Du - Vài nét vé tinh hình nghiên cứu và những vấn đé khoa
học đang đặt ra -

-

275

Luân bàn và phân tích thêm bài học kinh nghiệm từ phong trảo Đơng Du -

PGS. TS. Lê Thanh Bình
-

273

325

Thơi ki hoạt động ở Nhật và quá trình hinh thành tư tưởng của Phan Bội Châu -

PGS. Imai Akio

337

Tác phẩm thời kỳ đầu của Phan Bội Châu vá Lương Khải Siêu và một vài vấn
đế vé Phong trào Đồng Du -

GS.

Kawamoto Kuniye

346

Hoạt động của các nhà yêu nước Việt Nam ở Xiêm (Thái Lan) đầu thế kỷ XX
sau khi phong trào Đông Du thất bại -

PGS. TS Nguyễn Công Khanh

354

Ngô Đăng Lạ

360

ThS. Trần Viết Nghĩa

365

-

Hải phịng với phong trào Đơng Du do Phan Bội Châu lãnh đạo -

-

Nam Oịnh, Thái Bình với phong trào Đơng Du -

-

Phong trào Đơng Du trong bối cảnh châu Á thức tỉnh đầu thế kỷ XX -

GS. Vũ Dương Ninh
-

Phong trào Đông Du, Nhật Bản, và các mối quan hệ quốc tế ở Viễn Đông -

Petra Karlova
-

382

Phong trào cải cách ở Trung Quốc cuối thế kỷ XIX và ảnh hưởng của nó tới
Việt Nam -

-

376

TS. Đỗ Tiến Sâm - ThS. Nguyễn Xuân Cường

395

Từ công cuộc Duy Tân của Nhật Bản nhìn lại phong trào Duy Tân ở Việt Nam -

PGS.TS Nguyễn Văn Tận

406

Vé các cuộc gặp gỡ giữa Phan Bội Châu và Lương Khải Siêu và sự khởi phát
của phong trào Đông Du -

Nhân quả Đông Du -

-

Phong trào Đông Du - Sự phối hợp giữa bên

TS. Phạm Hồng Tung

416

PGS. TS. Trần Ngọc Vương

429

trong và bên ngồi -

PGS.TS. Phạm Xanh
-

-

441

Phong trào Đơng Du ở Việt Nam và Cách mạng Tẳn Hợi ở Trung Quốc -

Báo cảo tổng kết củaTiểu ban II -

PGS. Yu lai Zhao

455

GS. Đinh Xuân Lắm

464


LỞI NÓI ĐẤU
Trong tiến trin h p h á t triển của lịch sử N h ậ t B ản, thời kỳ M in h
Tri (1868-1912) có ý n g hĩa hết sức q u a n trọng. Vào thời kỳ đó, tại
N h ậ t B ả n đ ã diễn ra m ộ t cuộc cải cách lớn là m tha y đổi sâ u sắc xã
hội N h ậ t B ả n và có ả n h hưởng đến n hiều p h o n g trào cải cách hoặc
n h ữ n g cuộc vận đ ộ n g d â n tộc ở n hiều quốc g ia châu Á. Các học giả
N h ậ t B ả n gọi cuộc cải cách đó là “M in h Trị d u y tâ n ” (M eiji i s h i n ) .
T h à n h công của p h o n g trào cải cách k h ô n g chỉ có ỷ n g h ĩa sâ u sắc
đơi với sự p h á t triển của N h ậ t B ả n thời kỳ cận - hiện đ ạ i m à cịn có
n h ữ n g tác động m ạ n h m ẽ đến s ự lựa chọn con đường p h á t triển của
m ộ t sô quốc g ia ở p h ư ơ n g Đông. Trong bối cảnh lịch sử, xã hội châu Á
thời bấy giờ, n h iều n h à yêu nước trong k h u vực , trong đó có Việt N a m
đ ã hướng đến N h ậ t B ản, m u ố n học theo con đường và m ơ h ìn h p h á t
triển của N h ậ t B ả n , m u ố n dựa vào sự ủ n g hộ, g iú p đỡ của N h ậ t B ả n
đê chấn h ư n g đ ấ t nước, chống lại ách nô dịch của chủ n g h ĩa thực d â n

phương Tây, giành lại nền độc lập dân tộc.
Vào n h ữ n g n ă m đ ầ u của t h ế kỷ XX , cù ng với P h o n g t r à o D u y t â n
của cụ P h a n C hu T r in h , trên cả ba m iền B ắc - T ru n g - N a m đã h ìn h
th à n h m ộ t P h o n g t r à o Đ ô n g D u do n h à yêu nước P h a n Bội C h âu và
m ộ t sơ c h í sĩ khởi xư ớ ng, lã n h đạo. Trong k h i coi chủ n g h ĩa thực d ẫ n
p h ư ơ n g T â y là n g u ồ n gốc , nguyên n h ă n d ẫ n đến tìn h trạ n g m ấ t nước,
nô dịch và lạc hậu, p h o n g trào yêu nước do P h a n Bội C h ă u lã n h đạo
đ ã hướng đ ến N h ậ t B ả n , coi đó là d â n tộc có th ể chia sẻ n hiều g iá trị
c h u n g bởi s ự “đ ồn g v ă n , đồng c h ủ n g ”.
Đ ến n a y , m ộ t t r ă m n ă m đ ả lù i x a n h ư n g P h o n g trà o Đ ô n g D u

vẫn là m ộ t chủ đ ề n g h iê n cứa h ấ p dẫn, th u h ú t được sự q u a n tă m của
n h iề u n h à n gh iên cứu Việt N a m , N h ậ t B ả n , T ru n g Quốc, Triều T iên,
T h á i L a n , P h ilipp ines, Ấn Độ... Chủ đ ề n gh iên cứu n à y k h ô n g chỉ

7


q u a n tâ m đến n h ữ n g diễn tiến sôi động của các p h o n g trào cải cách
m à còn q u a n tâ m đến n h ữ n g b in h diện, đặc điểm, riêng, ch u n g của
các s ự biến ch ín h trị ở m ỗi nước, q u a n tă m đến m ụ c tiêu và vai trò
của các tầ ng lớp, bộ p h ậ n xã hội , đến k h á t vọng của n h ữ n g d â n tộc
m u ố n n ắ m bắt n h ữ n g n h à n tô quốc t ế th u ậ n lợi đ ể hội n h ậ p m a u
chóng với n h ữ n g ch uyên biến c h u n g trong k h u vực và t h ế giới.
S a u n h ữ n g th ă n g trầ m của lịch sử, q u a n hệ h ữ u nghị, hợp tác
Việt N a m - N h ậ t B ả n hiện đ a n g ngày càng được củn g c ố và p h á t
triển. N h ậ t B ả n đ a n g là m ộ t trong n h ữ n g quốc g ia có m ức độ đ ầ u tư
lớn n h ấ t ở Việt N a m và là đối tác q u a n trọng của Việt N a m . C à n g với
n h ữ n g q u a n hệ vê ch ín h trị, ngoại giao và k in h tế... s ự hợp tác g iữ a

hai nước trên các lĩn h vực văn hoá, giáo d ụ c c ủ n g đ a n g càng ngày
càng được m ở rộng.
M ột t h ế kỷ sa u P h o n g t r à o Đ ơ n g D u n h ìn lạ i , c h ú n g ta (tã có
th êm thời gian, tư liệu và n h ữ n g lu ậ n cứ kho a học m ới đ ể tìm h iể u ,
là m rõ các vấn đ ề lịch sử, n h ữ n g bài học lịch sử, n h ữ n g đóng góp và ý
n g hĩa rộng lớn của các p h o n g trào cải cách diễn ra ở N h ậ t B ản, Việt
N a m và các nước ch ău Á, góp p h ầ n là m tầ n g cường n h ữ n g h iểu biết
và n h ậ n thức trong việc tiếp tục xây đắp, p h á t triển q u a n hệ h ữ u
n g h ị , hợp tác Việt N a m - N h ậ t B ả n trên các lĩn h vực k in h tế, c h ín h
trị , văn hoá và giáo d ụ c vi s ự ổn đ ịn h , hồ b ình và p h á t triển của hai
nước củ ng n h ư các d â n tộc kh á c ở k h u vực Đ ông Á.
X u ấ t p h á t từ n h ữ n g m ụ c tiêu và ỷ n g hĩa nêu trên, Hội thảo khoa
học “ Quan hệ văn hoá, giáo dục V iệ t Nam - N h ậ t Bản và 100 năm

do Trường Đại học Khoa học X ã hội vả N hân
vă n , Đ ại học Quốc g ia H à N ộ i t ổ chức trong các n g à y 2 1 - 2 2 / 1 1 Ị2 0 0 5
P h o n g trào Đ ô n g D u ”

đã th u h ú t được s ự q u a n tă m và th a m d ự của đ ô n g đảo các n h à khoa
học trong nước, quốc tế. H ơn bốn chục bài p h á t biếu, háo cáo th a m
lu ậ n của các n h à kh o a học , của H iệu trưởng N h à trường , lã n h đạo
Đại học Quốc g ia H à Nội, Đ ại s ứ N h ậ t B ả n tại Việt N a m , các n h à
ngoại giao , Đ ại d iện q u ỹ tài trợ đã được trin h bày tại hội thảo. N ội
d u n g của các báo cáo tập tru n g vào hai chủ đ ề k h o a học chính:
1.
hiện tại;

8

Q uan hệ văn hoá, giáo d ụ c Việt N a m - N h ậ t B ản: Lịch s ử và

2 . P h o n g trảo Đ ôn g Du và n h ữ n g ả n h h ư ở n g với cách m ạ n g
V iệt N a m .
Các báo cáo đ ã được biên tập và x u ã t bản th à n h cuốn K ỷ
th ả o k h o a học.

yếu

hội

H y vọng ră n g , cuốn sách sẽ là nguồn tài liệu th a m

k h ả o bơ ích, cần thiết đơi với sin h viên chuyên n g à n h , học viên cao
học, nghiên cứu s ìn h , các n h à nghiên cứu cùn g đông đảo bạn đọc.
N h ẫ n dịp cuốn K ỷ yếu được x u ấ t b ả n , Trường Đ ại học K h oa học
X ã hội và N h ă n văn, Đ ại học Quốc g ia H à N ội xin được bày tỏ lời cảm
ơn chạn th à n h đến các n h à khoa học trong nước và quốc tế, B a n lãrih
đạo Đại học Quốc g ia H à N ộ i, Đ ại s ứ q u án N h ậ t B ả n tại Việt N a m ,
Q uỹ Giao lưu V ăn hoá Quốc tê N h ậ t B ản ( J a p a n F o u n d a t i o n ) , H iệp
hội D o a n h nghiệp N h ậ t B ản tại Việt N a m cù n g các cơ q u a n hữ u quan
k h á c đã tạo đ iêu kiện th u ậ n lợi cho việc tô chức và góp p h ầ n tích cực
vào sự th à n h công ch u n g của Hội thảo.

H à Nội, 3 / 2 0 0 6

9


PHIÊN T O À N THỂ

DIỄN VĂN KHAI MẠC HỘITHẢO KHOA HỌC
CỦA PGS.TS. PHẠM
XUÂN HẰNG, HIỆU TRỮỞNG
■
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ 17673264
*
‘
.
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
9

m

T r o n g l ịc h s ử c ủ a các d â n tộc c h â u Á t h ờ i c ậ n đ ạ i, cuộc cải c á c h
M i n h T r ị ở N h ậ t B ả n có m ộ t ý n g h ĩ a h ế t sứ c q u a n t r ọ n g . C h ỉ t r o n g
m ộ t k h o ả n g t h ò i g i a n t ư ơ n g đôi n g ắ n , t r ê n cơ sở n h ữ n g t i ề n đ ề k i n h
t ế - xà hội đ ã được t ạ o r a t r o n g t i ế n t r ì n h lịc h s ử v à t r ư ớ c n h ữ n g t á c
đ ộ n g m ạ n h m ẽ c ủ a m ô i t r ư ờ n g c h í n h t r ị q u ố c tế, ở N h ậ t B ả n đ ã d i ễ n
r a m ộ t p h o n g t r à o c ả i c á c h h ế t sứ c s â u r ộ n g . N h ò n h ữ n g t h à n h t ự u to
lốn c ủ a p h o n g t r à o c ả i c á c h , N h ậ t B ả n đ ã có t h ể c h u y ể n m ì n h t ừ m ộ t
x ă h ộ i p h o n g k i ế n s a n g x ã hội t ư b ả n c h ủ n g h ĩ a v à t r ở t h à n h c ư ờ n g
q u ố c c ô ng n g h i ệ p h o á , h i ệ n đ ạ i h o á đ ầ u t i ê n c ủ a c h â u Á.
N h ữ n g t h à n h t ự u to lớn c ủ a p h o n g t r à o cải c á c h k h ô n g chỉ có ý
n g h ĩ a s â u s ắ c đốì vối s ự p h á t t r i ể n c ủ a lịch s ử N h ậ t B ả n m à cịn có
ả n h hư ởn g m ạ n h m ẽ đ ế n tiến t r ìn h h ìn h t h à n h và sự th ứ c tỉn h d â n
tộc c ủ a c ác t r à o l ư u y ê u nước, p h o n g t r à o đ ấ u t r a n h g i ả i p h ó n g d â n
tộ c ở n h i ề u q u ố c g i a p h ư ơ n g Đ ô n g n h ư T r u n g Quốc, V iộ t N a m , T r i ề u
T i ê n , P h i l i p p i n e s , T h á i L a n , Ấn Độ... H ì n h ả n h m ộ t n ư ớ c N h ậ t B ả n

đ a n g t i ế n n h a n h t r ê n con đ ư ờ n g cải c á c h v à t h u được n h ữ n g k ế t q u ả
t o lớn d ặ c b i ệ t là s a u k h i N h ậ t B ả n g i à n h được t h ắ n g lợi t r o n g cuộc
c h i ế n t r a n h N h ậ t - N g a n ă m 1905, c à n g t h ô i t h ú c n h i ề u n h à y ê u n ư ớ c
c h â u Á h ư ớ n g đ ế n N h ậ t B ả n , m u ô n học t ậ p t h e o con đ ư ờ n g v à m ơ
h ì n h p h á t t r i ể n c ủ a N h ậ t B ả n , m u o n d ự a v à o s ự ủ n g hộ, g i ú p đõ c ủ a
N h ậ t B ả n đ ể c h ấ n h ư n g đ ấ t nước. T r o n g bố i c ả n h lịc h sử, x ã hộ i c h â u
Á t h ờ i b ấ y giờ, ở n h i ề u n ư ớ c p h ư ơ n g Đ ô n g các tổ c h ứ c v à h i ệ p h ội y ê u
n ư ớ c đ ã đ ư ợ c t h à n h l ậ p . C á c n h à y ê u nư ớc p h ư ơ n g Đ ô n g v ừ a t h e o dõi
s á t s a o n h ữ n g d i ễ n t i ế n c ủ a p h o n g t r à o c ải c á c h ở N h ậ t B ả n v ừ a l u ậ n

13


b à n , đ ấ u t r a n h , c h u ẩ n bị x â y d ự n g n h ữ n g cơ sở t r o n g n ư ớ c d ể t ì m
k i ê m m ộ t c o n đ ư ờ n g đi mới, có t h ể sớ m đ ư a đ ấ t n ư ớ c t h o á t k h ỏ i n a n h
v u ô t c ủ a c h ủ n g h ĩ a t h ự c d â n , g i à n h l ạ i n ề n độc l ậ p c h o d â n tộc.
T r o n g t r à o l ư u c h u n g đó, ở V i ệ t N a m v à o n h ữ n g n ă m đ ầ u c ủ a
t h ế k ỷ XX, đ ã h ì n h t h à n h m ộ t sô" p h o n g t r à o y ê u n ư ớ c t i ê u b i ể u do các
c ụ P h a n C h u T r i n h v à P h a n Bội C h â u l ã n h đ ạ o . N h ậ n t h ấ y n h ữ n g
h ạ n c h ế căn b ả n và sự t h ấ t bại của p h o n g trào c ầ n Vương, các p hong
t r à o y ê u n ư ớ c n à y t u y có n h ữ n g k h á c b i ệ t v ề p h ư ơ n g t h ứ c đ ấ u t r a n h ,
n h ư n g đ ề u m o n g m u ơ n t ì m r a m ộ t c o n đ ư ờ n g đ i m ớ i c h o d â n tộ c v à

đ ề u h ư ớ n g đ ế n m ụ c t i ê u c h u n g là c h ấ n h ư n g d â n trí, bồi d ư ỡ n g d â n
k h í đ ể rồi t ừ đó t i ế n tới g i à n h lại n ề n t ự c h ủ c h o n ướ c n h à . T r o n g
n h ữ n g n ă m 1 9 0 5 - 1 9 0 9 , P h o n g t r à o Đ ô n g D u do P h a n Bội C h â u v à
m ộ t s ố chí s ĩ y ê u n ư ớ c k h á c k h ở i xướ n g, l ã n h đ ạ o đ ã d i ễ n r a k h á sôi
n ổ i t r ê n cả b a m i ề n B ắ c - T r u n g - N a m v à đ ã k h ơ i d ậ y t i n h t h ầ n y ê u
nước, ý c hí q u ậ t c ư ờ n g c ủ a n h i ề u t ầ n g lớp x ã hội, đ ặ c b i ệ t l à c ủ a giới
th a n h n iê n v ố n g ià u n h iệ t h u y ế t cách m ạ n g . D ư ới sự lã n h đ ạo củ a

P h a n Bội C h â u , T ă n g B ạ t Hổ, C ư ò n g Để... k h o ả n g 3 0 0 t h a n h n i ê n
y ê u n ư ó c V i ệ t N a m đ ã được cử s a n g N h ậ t B ả n l ư u học v à t h a m g i a
c ác h o ạ t đ ộ n g p h ả n đế. L ư u hoc s i n h V i ê t N a m đ ã đ ượ c n h i ề u n h à c ải
c á c h có t h i ệ n c ả m c ủ a N h ậ t B ả n v à c h â u Á g i ú p đỡ, t i ế p n h ậ n v à o học
t r o n g m ộ t sô" t r ư ờ n g n h ư

Shibun Gakku

( C h ấ n V õ học hiệu),

Dobun

S h o i n ( Đ ồ n g V ă n t h ư v i ệ n ) , Seiyo Gakuko ( S ĩ q u a n q u â n s ự ) . . . M ặ c
d ù g ặ p k h ơ n g ít k h ó k h ă n v ề n g u ồ n tà i ch ín h , đ iề u k iệ n học tậ p và sự
k h á c b i ệ t v ề n g ô n n g ữ n h ư n g t u y ệ t đ ạ i đ a sô" c á c t h a n h n i ê n , t r í t h ứ c

V i ệ t N a m đ ã t h ể h i ệ n t i n h t h ầ n q u y ế t t â m h ọ c t ậ p c ao độ. N h i ề u
n g ư ờ i, s a u k h i t r ở v ề T ổ quốc, đ ã đ e m n h ữ n g k i n h n g h i ệ m v à t r i t h ứ c
tiếp n h ậ n được ở N h ậ t B ả n tiếp tục p h ụ c v ụ sự n g h iệ p cách m ạ n g
t r o n g nước. S a u m ộ t t h ò i g i a n h o ạ t đ ộ n g sô i n ổ i t r ê n đ ấ t N h ậ t , vì
n h iề u n g u y ê n n h â n k h á c n h a u , p h o n g trào Đ ô n g D u đ ã từ n g bước

l ắ n g x u ố n g . T u y c h ỉ t ồ n t ạ i t r o n g m ộ t t h ờ i g i a n t ư ơ n g đối n g ắ n n h ư n g
p h o n g t r à o đ ã có t i ế n g v a n g lớn v à đ ể lại n h i ề u b à i học k i n h n g h i ệ m
s â u s ắ c cho c á c h m ạ n g V i ệ t N a m t r ê n c on đ ư ờ n g đ ấ u t r a n h g i à n h l ạ i
n ề n độc l ậ p h o à n t o à n cho d â n tộc.

14

P h o n g t r à o Đ ô n g D u với ý n g h ĩ a v à nội d u n g p h o n g p h ú c ủ a nó
v ẫ n là m ộ t c h ủ đ ể n g h i ê n c ứ u h ấ p d ẫ n c ủ a các n h à k h o a học t r o n g
nước, quốc tế. T r ê n cơ sở n h ữ n g cứ l iệ u lịch s ử v à q u a n đ i ể m k h o a học
mới. c h ú n g t a có t h ể k h ẳ n g đ ị n h r ằ n g p h o n g t r à o Đ ô n g D u là p h o n g
trào yêu nước đ ầ u tiê n ở Việt N a m xác đ ịn h m ụ c tiê u c h ô n g c h ủ
n g h ĩ a t h ự c d â n t h e o p h ư ơ n g t h ứ c d u y t â n , đổi mới. Với c h ủ t r ư ơ n g
“v ọ n g n g o ạ i ” , P h a n Bội C h â u và n h ữ n g đ ồ n g c h í c ủ a ô n g k h ô n g c hỉ
m u ố n t ì m k i ế m s ự ủ n g hộ v ề q u â n sự v à n g o ạ i g ia o c ủ a n ư ớ c n g o à i đ ể
đ á n h đ u ổ i t h ự c d â n P h á p m à còn m u ố n m ở r ộ n g t ầ m k i ế n v ă n c h o
d â n tộc, d ư a x ã h ộ i V i ệ t N a m s ố m h o à n h ậ p với n h ữ n g b i ế n c h u y ể n
c h u n g c ủ a k h u v ự c v à t h ế giới, đ ồ n g t h ờ i t r a n h t h ủ t i ế p n h ậ n n h ữ n g
t h à n h t ự u t i ê n t i ế n c ủ a n h â n loại đ ể b i ế n c h ú n g t h à n h n ộ i lực p h á t
t r i ể n , c ủ n g cô" n i ề m t i n t r o n g cuộc đ ấ u t r a n h g i à n h q u y ề n t ự c h ủ c h o
d â n tộc. Do v ậ y , có t h ể coi p h o n g t r à o Đ ô n g D u x u ấ t d ư ơ n g c ầ u h ọ c là
m ộ t q ư y ê t đ ị n h m a n g t í n h c h ấ t đ ộ t p h á , t h a y đổi h ư ớ n g đi v à p h ư ơ n g
p h á p đ ấ u t r a n h , m ở c ử a h ư ớ n g r a b ê n n g o à i đ ể h ọc hỏi, t i ế p n h ậ n
n h ữ n ^ cái m ớ i c h o p h o n g t r à o giải p h ó n g d â n tộc V i ệ t N a m . T r o n g bơi
c ả n h đó, s o n g s o n g với p h o n g t r à o x u ấ t d ư ơ n g c ầ u học, b ằ n g n h i ề u
c á c h k h á c n h a u , n h i ề u T â n v ă n , T â n th ư t ừ T r u n g Quốc , N h ậ t B ả n
đ ã được đ ư a đ ế n V i ệ t N a m . Các t á c p h ẩ m mới lạ đó k h ô n g c h ỉ đ e m lại
n h ữ n g k i n h n g h i ệ m h ế t sứ c q u ý b á u c ho các sĩ p h u y ê u nước V i ệ t
N a m m à còn m ở r a m ộ t c h â n t r ò i t r i t h ứ c mới v à h u n đ ú c t i n h t h ầ n
đ ấ u t r a n h c h o p h o n g t r à o c á c h m ạ n g t r o n g nước.
M ộ t t h ế k ỷ đ ã t r ỗ i q u a , c h ú n g t a có t h ê m thờ i g i a n v à đ i ể u k i ệ n
c ầ n t h i ế t đ ể có đ ư ợ c n h ữ n g n h ậ n t h ứ c t o à n d i ệ n h ơ n về n g u y ê n n h â n
d ẫ n đến sự t h à n h công và hệ quả của p h o n g trà o cải cách ở N h ậ t B ả n ,
v ề t h á i độ c ủ a c h í n h p h ủ N h ậ t B ả n c ũ n g n h ư giới c ầ m q u y ề n P h á p ở
Đ ô n g D ư ơ n g , v ề n h ữ n g t h u ậ n lợi v à t r ở n g ạ i t r o n g q u á t r ì n h h ì n h
t h à n h , p h á t t r i ể n c ủ a p h o n g t r à o Đ ô n g D u c ũ n g n h ư v ề s ự g i ú p đở c h í

t ì n h c ủ a n h â n d â n v à m ộ t sô" n h à cải c á c h N h ậ t B ả n đối với P h a n Bội
C h â u và p h o n g t r à o Đ ông Du.
T r ả i q u a n h ữ n g bước t h ă n g t r ầ m , t r o n g bơì c ả n h lịch s ử v à đ i ề u
k i ệ n quốc t ế mới, n h ấ t là t ừ s a u k h i h a i nư ớ c c h í n h t h ứ c t h i ế t l ậ p
q u a n h ệ n g o ạ i g i a o ( t ừ n ă m 1973 đ ế n n a y ) , đ ặ c b i ệ t là s a u k h i V i ệ t

15


N a m t i ê n h à n h c ô n g cuộc Đối mới, q u a n hộ h ữ u n g h ị , h ợ p t á c Việt
N a m - N h ậ t B ả n n g à y c à n g được c ủ n g cố v à p h á t t r i ể n t o à n đ i ệ n .
N h ậ t B ả n h i ệ n n a y là đối tá c q u a n t r ọ n g và t i n c ậ y c ủ a V i ệ t N a m .
C ù n g với n h ữ n g q u a n h ệ v ề c h í n h trị, n g o ạ i g iao, g i a o l ư u k i n h t ế và
đ ầ u tư, sự hợ p t á c g i ữ a h a i n ướ c t r ê n các l ĩ n h vực v ă n h o á , g iá o d ụ c
c ũ n g n g à y c à n g được m ở r ộ n g , có c h i ề u s â u v à đ ạ t được n h i ề u t h à n h
t ự u nổ i b ậ t . Với t ư c á c h là m ộ t c ư ờ n g q u ô c về k i n h tế, m ộ t đ ấ t n ư ớ c có
n ề n v ă n h o á đ ặ c s ắ c đ ồ n g t h ò i là m ộ t t r u n g t â m học t h u ậ t lốn, t i ê n
t i ê n c ủ a c h â u Á, N h ậ t B ả n h i ệ n n a y đ ã v à đ a n g là đ i ể m đ ế n t i n c ậ y
c ủ a n h i ề u d ò n g l ư u h ọ c s i n h v à giới t r í t h ứ c t r ẻ V i ệ t N a m . N g ư ờ i V i ệ t
đ ế n N h ậ t B ả n k h ô n g c h ỉ đ ể h ọ c k i n h n g h i ệ m q u ả n lý k i n h t(í v à m ộ t

s ố n g à n h c ô n g n g h ệ c a o h à n g đ ầ u c ủ a N h ậ t B ả n n h ư đ i ệ n tử , v i ễ n

t h ô n g , g iao t h ô n g , s i n h học, k ỹ t h u ậ t n ô n g n g h i ệ p . . . m à c ò n học lịch
s ử , v ă n h o á , x ã h ộ i, c á c h t h ứ c q u ả n lý, b ả o t ồ n v à p h á t h u y g i á tr ị c ủ a

các di s ả n v ă n hoá...

M ột tră m n ă m sa u p h o n g trào Đ ông D u n h ìn l ạ i ,

tập t r u n g tìm

h i ể u v à l à m rõ các bước p h á t t r i ể n mới t r o n g q u a n h ệ g i ữ a h a i n ư ớ c
t r ê n các l ĩ n h v ự c v ă n h o á , g iáo d ụ c sẽ góp p h ầ n c ủ n g cô" s ự

hợp

tác

V i ệ t - N h ậ t đ ồ n g t h ò i c h u ẩ n bị n h ữ n g l u ậ n cứ k h o a h ọ c p h ụ c v ụ t h i ô t
t h ự c cho việc x â y đ ắ p m ố i q u a n h ệ h ữ u n g h ị vì s ự p h ồ n v i n h c ủ a h a i
d â n tộc c ũ n g n h ư s ự h ợ p tác, p h á t t r i ể n c h u n g c ủ a k h u

vực

Đông Á

hiện nay.

Với n h ữ n g m ụ c t i ê u v à nội d u n g x á c đ ị n h c ủ a hội t h ả o , c h ú n g tôi
tin

tưởng r ằ n g cuộc

Việt Nam

-

Hội thảo khoa học

“Quan hệ văn hoáy giáo dục

Nhật B ản và 100 năm phong trào Đông D ù ’

do T rư ờ n g

Đ ạ i học K h o a h ọc X ã hội v à N h â n v ă n , Đ ạ i học Quo'c g i a H à Nội p h ố i
hợp với Đ ạ i s ứ q u á n N h ậ t B ả n t ạ i V i ệ t N a m v à T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c
W a s e d a t ổ c h ứ c sẽ t h u đư ợ c n h i ề u k ế t q u ả tôTt d ẹ p .

16


BÀI PHÁT BIẾU CÚA NGÀI OUCHIAKIRA
GIÁM ĐỐC TRUNG TÂM THÔNG TIN -VĂN HOÁ NHẬT BẢN,
DẠI Sứ QUÁN NHẬT BẢN TẠIVIỆT NAM
Q u a n h ệ h ợ p t á c h ữ u n g h ị t r ê n n h i ề u l ĩ n h vự c g i ữ a N h ậ t B ả n v à
V i ệ t N a m t r o n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y đ a n g p h á t t r i ể n r ấ t tốt, t h ể h i ệ n
b ằ n g c ác c h u y ế n đi t h ă m l ẫ n n h a u g i ữ a các n h à l ã n h đ ạ o h a i nước.
H ợ p t á c g i ữ a h a i n ư ớ c t r o n g l ĩ n h vực k i n h t ế n g à y c à n g được m ỏ r ộ n g ,
g iao l ư u v ă n h o á g i ữ a h a i nướ c c ũ n g được p h á t t r i ể n t r ê n n h i ề u l ĩ n h
vực n h ư g i á o d ụ c t i ế n g N h ậ t t ạ i V i ệ t N a m , t ă n g c ư ờ n g n g h i ê n c ứ u v ề
N h ậ t B ả n , t ă n g c ư ờ n g g i a o l ư u c o n người, t i ế n h à n h n h i ề u h o ạ t đ ộ n g
văn hoá.
T ừ n g à y 8 đ ế n n g à y 11 t h á n g 5 n ă m n a y , P h á i đ o à n g ia o l ư u v ă n
h o á c ủ a C h í n h p h ủ N h ậ t B ả n do Ô n g O G U R A K a z u o , C h ủ t ịc h Q u ỹ
G i a o lưu V ă n h o á N h ậ t B ả n - C ự u Đ ạ i s ứ N h ậ t B ả n t ạ i V i ệ t N a m , l à m
t r ư ở n g đ o à n đ ã đ ế n H à N ộ i v à t h à n h phơ" H ồ C h í M i n h . Đ â y là p h á i
đ o à n t h ứ h a i k ể t ừ s a u p h á i đ o à n g iao l ư u v ă n h o á do Ô n g F u j i m u r a
M a s a y a , C h ủ t ị c h C ô n g ty M i t s u b i s h i M a t e r i a l l à m t r ư ở n g đ o à n s a n g

V i ệ t N a m n ă m 1996. P h á i đ o à n l ầ n n à y được cử s a n g t r ê n cơ sở đ ồ n g
ý g i ữ a l ã n h đ ạ o h a i n ư ớ c N h ậ t B ả n v à V i ệ t N a m v à o t h á n g 10 n ă m
n g o á i (tức 2 0 0 4 - B T ) .
T r o n g c ác cuộc h ộ i đ à m v à t r a o đổi ý k i ế n , P h á i đ o à n g iao l ư u
v ă n hoá n h ậ n định: trước h ế t về tìn h h ìn h h iệ n nay, q u a n hệ N h ậ t V i ệ t t r ô n l ĩ n h vực k i n h t ê đ a n g p h á t t r i ể n r ấ t tố t, t r ê n l ĩ n h vự c v ă n
h o á v ẫ n còn n h i ề u đ i ể m c ầ n t i ế n h à n h t ố t h ơ n , đ ặ c b i ệ t n h i ề u n g ư ờ i
V i ệ t N a m v ẫ n c òn g i ữ ấ n t ư ợ n g cũ v ề N h ậ t B ả n , k h ô n g h i ể u rõ về
N h ậ t B ả n h i ệ n n a y , t h ô n g t i n v ề m ỹ t h u ậ t , v ă n học, â m n h ạ c c ủ a
N h ậ t B ả n v ẫ n c òn t h i ế u . Vì v ậ y / P h Ế i dun'TT'Tlio r ằ n g (JáIí'Ttĩĩ'ệt p h ả i
“
;
OAI HO C Q U O C GIÁ HA NỘI
x â y d ự n g n ê n t ả n g cho giao
^
1 Phía


N h ậ t B ả n v à V i ệ t N a m đ ể u có q u a n đ i ể m c h u n g là t r ư ớ c h ế t c ầ n h o à n
t h i ệ n cơ sở c ho c ô n g t á c g i á o d ụ c t i ế n g N h ậ t v à n g h i ê n c ứ u v ê N h ậ t
B ả n tạ i V iệt N a m .
H ơ n n ữ a , v i ệ c t ă n g c ư ờ n g h ợ p t á c g i ữ a h a i n ư ớ c t r o n g v iệ c bảo
t ồ n di s ả n v ă n h o á c ủ a V i ệ t N a m n h ư di tíc h H o à n g t h à n h T h ă n g
L ong là r ấ t q u a n trọ n g . Đ ể t ă n g cường h iể u b iết lẫ n n h a u vê c h iều
s â u , c ả h a i p h í a c ầ n p h ả i t i ế n h à n h các c h ư ơ n g t r ì n h giới t h i ệ u v ề v ă n
h o á . T r ê n cơ sỏ q u a n đ i ể m đó, p h á i đ o à n đ ã đ ư a r a đê n g h ị t h à n h l ậ p
T r u n g t â m V ă n h o á N h ậ t B ả n , h ơ n n ữ a , đ ể t h ú c đ ẩ y g ia o l ư u v ă n h o á
g i ữ a h a i nưốc, c ầ n t h à n h l ậ p H ộ i đ ồ n g G i a o l ư u V ă n h o á N h ậ t - Việt.
Đ ể t h ú c đ ẩ y h ơ n n ữ a g ia o l ư u v ă n h o á g i ữ a N h ậ t B ả n v à V i ệ t
N a m , N g à i S U G I R y o t a r o , m ộ t người đ ã có n h ữ n g c ô n g h i ế n t o lốn đê

t h ú c đ ẩ y g i a o l ư u v ă n h o á g i ữ a h a i n ư ớ c c h o đ ế n n a y , đ ã cìược b ổ
n h i ệ m là Đ ạ i sứ t h i ệ n c h í N h ậ t - V i ệ t y à o t h á n g 5 n ă m 2 0 0 5 . Đ ạ i sứ

t h i ệ n c h í S Ư G I đ ã s a n g t h ă m V i ệ t N ầ m t ừ n g à y 18 đ ế n n g à y 21
t h á n g 10, đ ã t r a o đổi ý k i ế n với các l ã n h đ ạ o c ủ a p h í a V i ệ t N a m v ề
v i ệ c x ú c tiế n hơn n ữ a g i a o lưu v ă n h o á N h ậ t - V i ệ t . Đ ạ i sứ S U G I d ã

đ ư a r a đ ề n g h ị t i ế n h à n h "Cuộc t h i l à m p h i m d à n h cho h ọ c sin h " .
T r o n g t h ờ i g i a n tới, c ả h a i p h í a N h ậ t B ả n v à V i ệ t N a m sẽ x ú c t i ế n
c h u ẩ n bị c ho v iệ c t i ế n h à n h cuộc t h i n à y .
Sô" lư ợ n g l ư u h ọ c s i n h V i ệ t N a m đ a n g học t ạ i c á c t r ư ờ n g đ ạ i học
v à s a u đ ạ i học ở N h ậ t B ả n t r o n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y đ a n g g i a t ă n g
n h a n h c h ó n g . Đ ế n t h á n g 5 n ă m 2 0 0 4 t h ì sơ học s i n h V iệ t N a m đ a n g
h ọc t ậ p t ạ i N h ậ t B ả n là 1570 ngư ời, đ ứ n g vị t r í t h ứ 6 t r ê n t h ê giới,
đ ứ n g vị t r í t h ứ 3 t r o n g k h ố i A S E A N . H ư ở n g ứ n g P h o n g t r à o Đ ô n g D u
c ủ a 1 0 0 n ă m t r ư ớ c , t h ờ ị đ ã có t r ê n 2 0 0 họ c s i n h V i ệ t N a m s a n g N h ậ t
B ả n l ư u học, có t h ể n ói h i ệ n n a y đ a n g có m ộ t p h o n g t r à o Đ ô n g D u t h ứ
h a i đ a n g d i ễ n r a với n h i ề u học s i n h V i ệ t N a m đ a n g s a n g N h ậ t B ả n
l ư u h ọ c vối số l ư ợ n g g i a t ă n g m ỗi n ă m . T h á n g 5 n ă m 2 0 01 , H ộ i C ự u
l ư u h ọ c s i n h V i ệ t N a m t ạ i N h ậ t B ả n đ ã đ ượ c t h à n h l ậ p t r ự c t h u ộ c
Hội H ữ u nghị V iệ t N a m - N h ậ t Bản.

Sô"

lượng người

h ọ c t i ế n g N h ậ t ở V i ệ t N a m c ũ n g đ a n g t ă n g lên

n h a n h c h ó n g , t ừ k h o ả n g 10 n g h ì n n g ư ờ i n ă m 1 9 9 8 đ ã t ă n g l ê n t h à n h

18


18 n g h ì n n g ư ờ i n ă m 2 0 0 3 , h i ệ n n a y m ộ t c h ư ơ n g t r ì n h t h í đ i ể m m ới là
d ạ y ti ô n g N h ậ t t ạ i c á c t r ư ờ n g t r u n g học cơ sở c ủ a V i ệ t N a m đ a n g
được: tiến hành.
T r o n g g i á o d ụ c t i ế n g N h ậ t , đ ã có m ộ t sô" t r ư ờ n g h ợ p t á c với d o a n h
n g h i ệ p t ư n h â n đ ể t ạ o r a m ộ t h ì n h t h ứ c g i ả n g d ạ y đ ộ c lậ p r i ê n g c ủ a

Việt N a m . u ỷ b a n n h â n d â n tỉn h T h ừ a T h iê n - H u ế đã đ ư a ra đề n g h ị
hỗ

trợ

phạm
Bản,

c h o việc x â y d ự n g c ác lớp họ c t i ế n g N h ậ t t ạ i t r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c S ư
H u ế v à v ớ i s ự h ỗ tr ợ c ủ a m ộ t d o a n h n g h i ệ p t ư n h â n c ủ a N h ậ t

t ừ n ă m 2 0 0 4 c ác lớp học t i ế n g N h ậ t đ ã

đ ượ c

k h a i giảng, d o a n h

n g h ] ệ p (tó đ ã cử c á n b ộ s a n g h ỗ trợ với t ư c á c h là g i á o v i ê n t i ế n g

N h ậ t . H u í í c ũ n g c h í n h là nơi t h ấ m đ ẫ m t i n h t h ầ n c ủ a p h o n g t r à o
Đ ô n g D u . N ă m n a y , lớ p h ọ c s i n h c ủ a k h o á đ ầ u t i ê n s ẽ t ố t n g h i ệ p , tơ i

có t h ể nói v iệc lớp h ọ c s i n h đ ầ u t i ê n được r a t r ư ờ n g v à o n ă m n a y
đ ú n g v à o n ă m k ỷ n iệ m 100 n ă m p h á t đ ộ n g p h o n g trà o Đ ô n g D u th ự c

s ự l à m ộ t b i ể u t ư ợ n g r ấ t c ụ t h ể v à r ấ t rõ r à n g .
T h ô n g q u a các c h ư ơ n g t r ì n h m òi t h a n h n i ê n V i ệ t N a m s a n g t h ă m
N h ậ t B ả n v à các c h ư ơ n g t r ì n h g i a o lư u với l ã n h đ ạ o c ủ a các cơ q u a n
l iê n q u a n t r o n g c h í n h p h ủ , đ ị a p h ư ơ n g , với t h a n h n i ê n N h ậ t B ả n ,
t h a m q u a n c ác c ô n g ty, các cơ sở v ă n h o á , đi d u lịch đ ô n c á c đ ị a
p h ư ơ n g đ ể t h ú c đ ẩ y h ơ n n ữ a s ự h i ể u b i ế t v ề N h ậ t B ả n , góp p h ầ n p h á t
triển q u a n hệ N h ậ t - V iệ t. C h o đến n ay, chương trìn h hữu n gh ị N h ậ t

B ả n - A S E A N đ ã v à đ a n g mời m ỗ i n ă m k h o ả n g 100 t h a n h n i ê n V i ệ t
N a m s a n g N h ậ t B ả n t r o n g 23 n g à y t h e o t ừ n g n h ó m t h u ộ c c á c l ĩ n h
v ự c n h i í k i n h tế, h à n h c h í n h , b ả o vệ m ô i t r ư ờ n g , đ à o t ạ o n g h ề v à
n h ó m hỗn hợp A S E A N . Hơn n ữ a. n h iề u t h a n h n iên Việt N a m c ũ n g
đ ư ợ c mời s a n g t h ă m

N h ậ t B ả n t h e o các c h ư ơ n g t r ì n h k h á c n h ư

c h ư ơ n g t r ì n h con t à u t h a n h n i ê n Đ ô n g N a m Á v à t h a n h n i c n d à i h ạ n .
T r o n g n ă m 2 0 0 4 , Q ư ỹ G ia o l ư u Q u ố c t ế N h ậ t B ả n đ ã h ỗ trỢ c h o

v iệ c t i ế n h à n h các c h ư ơ n g t r ì n h t ạ i V i ệ t N a m l à 97 t r i ệ u Y ê n , c h i ế m
vị t r í t h ứ 5 t r o n g k h ô i A S E A N , c h i ế m vị t r í t h ứ 18 t r ê n t h ế giới. So
với c o n sô' 5 6 t r i ệ u Y ê n c ủ a n ă m 1992 ( c h i ế m vị t r í t h ứ 27 t r ê n t h ế
giới) t h ì t h ự c s ự đ ã có s ự m ở r ộ n g đ á n g k ể. C h o đ ế n n a y , s ự h ỗ t r ợ c ủ a
Q u ỹ đ a n g đ ư ợ c t i ế p t ụ c t ă n g c ư ờ n g t r ê n các l ĩ n h vự c n h ư g i á o d ụ c

19

t i ế n g N h ậ t , n g h i ê n c ứ u N h ậ t B ả n , giao l ư u con người, g i a o l ư u trí
t u ệ , g i a o l ư u n g h ệ t h u ậ t v.v...
N h ư t r ê n đ ã t r ì n h b à y , q u a n h ệ g iao lưu v ă n h o á N h ậ t - V i ệ t đà

p h á t t r i ể n n h a n h c h ó n g v ề c h i ề u s â u t r o n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y . Tôi

n g h ĩ r ằ n g , đ ể t i ế p t ụ c t h ú c đ ẩ y h ơ n n ữ a t r o n g t h ờ i g i a n tới, h a i nước
N h ậ t B ả n v à V i ệ t N a m c ầ n p h ả i n ỗ lực h ơ n n ữ a đ ể t ă n g c ư ờ n g giao
lưu v ă n h o á N h ậ t - V i ệ t .

C h í n h p h ủ N h ậ t B ả n luôn ch ú trọ n g hỗ trợ cho Việt N a m tro n g
việc t ă n g c ư ờ n g g i á o d ụ c t i ế n g N h ậ t , n g h i ê n c ứ u v ề N h ậ t R a n , đ à o
t ạ o c o n ng ườ i, g i a o l ư u n h â n d â n , t i ế n h à n h các v i ệ n t r ợ b ả o t ồ n di
s ả n v ă n h o á v ậ t t h ể v à p h i v ậ t t h ể , v i ệ n t r ợ v ă n h o á k h ô n g h o à n lại.
H ơ n n ữ a , t r o n g t h ò i g i a n g ầ n đ â y còn t h ư ờ n g x u y ê n giới t h i ệ u v ề v ă n
h o á n h ạ c P o p N h ậ t B ả n c ho t h a n h n i ê n V i ệ t N a m , ví d ụ n h ư

Đ ạ i sứ

q u á n N h ậ t B ả n t ổ c h ứ c c h i ế u p h i m v à giới t h i ệ u n h ạ c J - P O P d i n h kỳ
c ho h ộ i v i ê n c ủ a C â u lạc bộ A m e n i t y P l a z a ( k h o ả n g 700 người). H à n g
n ă m , Đ ạ i s ứ q u á n N h ậ t B ả n c ủ n g t i ế n h à n h các c h ư ơ n g t r ì n h v à n h o á
n h ư h ộ i t h ả o , b i ể u d i ễ n c ác n g h ệ t h u ậ t t r u y ề n thô»ng n h ư t r ô n g N h ậ t
B ả n , b i ể u d i ễ n t r à đ ạo, h o à n h ạ c , l i ê n h o a n p h i m , t r i ể n l ã m ả n h v.v...
Đ ể p h á t t r i ể n h ơ n n ữ a gi ao l ư u v ă n h o á N h ậ t - V i ệ t t r o n g thời
g i a n tới, việc t ă n g c ư ơ n g g ia o l ư u v ă n h o á g i ữ a n h â n d â n h a i n ư ớ c là
h ế t sức q u a n trọng. T ro n g n h ữ n g n ă m g ầ n đây, th ô n g q u a â m nhạc,
vẽ t r a n h , t h ể t h a o , đ i ề u t r a n g h i ê n c ứ u, g ia o l ư u g i ữ a n h â n d â n h a i

n ư ớ c đ a n g n g à y c à n g n h i ề u h ơ n. S a n g n ă m , Lễ h ộ i N h ậ t B ả n ( J a p a n
F e s t i v a l 2 0 06 ) với q u y m ô lớn b a o g ồ m các h o ạ t đ ộ n g n h ư : g i a o lư u
t h ể t h a o , giao l ư u n g h ệ t h u ậ t , v ă n h o á , g iao lư u v ă n h o á n h ạ c Pop,
g ia o l ư u c h í n h trị, k i n h t ế d ự đ ị n h sẽ được t ổ c h ứ c t ạ i V i ệ t N a m với sự
p h ô i h ợ p c ủ a n h i ề u đ o à n t h ể t ư n h â n . Đ ạ i s ứ q u á n N h ậ t B ả n lu ô n
s ẵ n s à n g h ỗ t r ợ v à h ợ p t á c cho các h o ạ t đ ộ n g g i a o lư u v ă n h o á n h â n
d â n , tôi n g h ĩ r ằ n g q u a n h ệ h ợ p t á c g i ữ a h a i n ư ớ c N h ậ t B ả n v à Viột
N a m t r o n g t h ò i g i a n tới sẽ n g à y c à n g được c ủ n g cô" v à p h á t t r i ể n .

20


BÀI PHÁT BIÊU CÚA GS.TSKH. TRÁN VĂN NHUNG,
THỨ TRƯỞNG Bộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
1 . M ôt tră m n ă m p h o n g trào Đ ô n g Du
C á c h đ â y m ộ t t r ă m n ă m , t r o n g bổì c ả n h đ ấ t n ướ c c h ị u s ự t h ô n g
t r ị h à k h á c c ủ a t h ự c d â n P h á p v à x ã hội V i ệ t N a m đ a n g c h ì m đ ắ m
t r o n g t ì n h t r ạ n g t r ì t r ệ , lạc h ậ u v à p h â n h o á s â u sắ c, m ộ t bộ p h ậ n sĩ
p h u y ê u nước, t i ế n bộ do t i ế p n h ậ n được n h ữ n g ả n h h ư ở n g c ủ a n h ữ n g
học t h u y ế t mới t h â m n h ậ p v à o V i ệ t N a m t ừ T r u n g Quôc, N h ậ t B ả n
đ ã ý t h ứ c được t r á c h n h i ệ m t r ư ớ c lịch sử, cố t i ế n l ê n c ù n g với t h ờ i đ ạ i
đ ã r a đi t ì m đ ư ơ n g c ứ u nước.
N h ậ n đ ị n h v ề t h ự c t r ạ n g nước n h à , h ọ c h o r ằ n g n g u y ê n n h â n s â u
x a l à m c h o n ư ớ c y ế u , d â n h è n là do c h ế độ q u â n c h ủ , là ở h ệ t ư t ư ở n g
p h o n g k i ể n , c h o n ê n v iệc đ ầ u t i ê n là p h ả i t h ự c h i ệ n m ộ t cuộc c ả i c á c h
t ư t ư ơ n g , v ă n h o á , x ã h ộ i n h ằ m c h ô n g lại t ư t ư ở n g p h o n g k i ế n đ ã lỗi
th ờ i, t i ế n tối c h ố n g t h ự c d â n P h á p , g i à n h độc l ậ p d â n tộc. K h â m p h ụ c
t ấ m g ư ơ n g D u y t â n c ủ a N h ậ t B ả n , k ỳ v ọ n g v à o việc đ ư a đ ấ t n ư ớ c t i ế n
l ê n t h e o h ì n h m ẫ u N h ậ t B ả n dưới th ời M i n h T r ị , P h a n Bội C h â u v à
n h i ề u sĩ p h u k h á c đ ã t ổ c h ứ c p h o n g t r à o Đ ô n g D u đ ư a n h i ề u t h a n h

n i ê n , t r í t h ứ c y ê u n ư ớ c s a n g N h ậ t B ả n đ ể “t h a m q u a n k h ắ p c á c học
đ ư ờ n g v à k h ả o s á t k h ắ p n h ữ n g c ơ n g việc c h í n h t r ị, g iá o d ụ c c ủ a N h ậ t
B ả n ”, c h ứ n g k i ế n t ậ n m ắ t t h à n h q u ả D u y t â n c ủ a n g ư ờ i N h ậ t . T ạ i
N h ậ t B ả n , được s ự giới t h i ệ u c ủ a L ư ơ n g K h ả i S i ê u , m ộ t n h à c ả i c á c h
n g ư ờ i T r u n g Q u ố c đ a n g s ô n g t ạ i N h ậ t B ả n , P h a n Bội C h â u đ ã có d ị p
t i ế p x ú c với m ộ t sỗ» c h í n h k h á c h ló n c ủ a N h ậ t B ả n n h ư O k u m a
S h ig en o b u , I n u k a i T suyoshi, F u k u s h im a Y a su m a s a , N ezu H ajim e...
S a u đ ó P h a n Bội C h â u đ ã đ ư a m ộ t sô" s i n h v i ê n V i ệ t N a m s a n g N h ậ t
B ả n v à k h ỏ i x ư ớ n g n ê n p h o n g t r à o Đ ô n g D u nổ i t i ế n g . Sô" l ư ơ n g l ư u
h ọ c s i n h V i ệ t N a m s a n g N h ậ t B ả n t ừ con

SOI

03 người n ă m 1905 đ ã

21


l ê n tới h ơ n 2 0 0 n g ư ò i n ă m 1908. Với t i n h t h ầ n y ê u nước, c á c l ư u học
s i n h V i ệ t N a m t h ờ i b â y g iò đ ã đ e m h ế t b ầ u n h i ệ t h u y ế t v à c ó n h i ề u
n ỗ lự c v ư ợ t b ậ c t r o n g v i ệ c h ọ c t ậ p v à t i ế p n h ậ n m ộ t s ô t h à n h t ự u
k h o a học tiê n tiế n củ a

N h ậ t B ả n . H ọ c ũ n g đ ã c ố g ắ n g h ọ c LiếnK n ó i,

c h ữ v i ế t c ủ a n g ư ờ i N h ậ t đ ể s a u n à y v ề n ư ớ c góp sứ c đ ư a đ ấ t nư ớ c
V i ệ t N a m bước tới v ũ đ à i v ă n m i n h .
S o n g do n h ữ n g h ạ n c h ế c ủ a lịch sử v à tá c đ ộ n g c ủ a m ỗi trư ờ ng

c h í n h t r ị k h u vực, c h ủ t r ư ơ n g c á c h t â n c ủ a p h o n g t r à o Đ ô n g D u

k h ô n g t h à n h h i ệ n t h ự c . C h ỉ đ ế n k h i Đ ả n g C ộ n g s ả n V i ệ t N a m do C h ủ
tịch H ồ C h í M in h s á n g lập v à lãn h đạo n h â n d â n V iệ t N a m

mới đ á n h

t h ắ n g m ọi t h ế lực p h o n g k i ế n , đ ế quốc, g i à n h độc l ậ p , t ự do c h o d â n
tộc,

đ e m l ạ i h ạ n h p h ú c , ấ m no c h o n h â n d â n , n h ữ n g k ì v ọ n g , c h ủ

t r ư ơ n g t i ế n bộ c ủ a P h a n Bội C h â u v à c á c sĩ p h u y ê u nưó c, t i ê n bộ mới
t r ở t h à n h h i ệ n t h ự c . Đ ặ c b i ệ t là t ừ k h i có đ ư ờ n g lơi v à c h ủ t r ư ơ n g dổi
m ới mở c ử a, h ội n h ậ p quốíc tế, l à m b ạ n với các n ư ó c t r ê n t h ế giới c ủ a
Đ ả n g ta , t i n h t h ầ n Đ ô n g D u lại đ ượ c t h ắ p s á n g .
K ể t ừ n ă m 19 73, s a u k h i C ộ n g h o à X ã h ộ i C h ủ n g h ĩ a V i ệ t N a m
v à N h ậ t B ả n t h i ế t lập q u a n h ệ ngoại giao c h ín h th ứ c đ ế n n ay, q u a n
h ệ h ữ u n g h ị v à h ợ p t á c g i ữ a h a i n ư ớ c đ ã k h ô n g n g ừ n g đ ượ c c ủ n g c ố
v à p h á t triển h ế t sức p h o n g phú, đ a d ạ n g .

2. Hơp tác G iá o d u e Việt N a m

-

N hât B ản

H i ệ n n a y , V i ệ t N a m coi N h ậ t B ả n l à đối t á c l ố n n h ấ t , N h ậ t B ả n
l à nước đ ã c ô n g h i ế n n h i ề u c h o sự p h á t t r i ể n k i n h t ế m ạ n h

mẽ của

V i ệ t N a m t h ô n g q u a v i ệ n t r ợ p h á t t r i ể n c h í n h t h ứ c (ODA) với k i m
n g ạ c h lốn, đ ầ u tư tư n h â n v à c h u y ể n g i a o k ỹ t h u ậ t . O D A N h ậ t B ả n

t r o n g n ă m t à i k h ó a 2 0 0 4 là k h o ả n g 9 2 , 6 tỷ Y ê n , c h i ế m k h o ả n g 30 %
tổ n g khối lượng O D A củ a cộng đ ồng quốc t ế cam k ế t d à n h cho Việt
N a m . B ê n c ạ n h n h ữ n g t h à n h t ự u v ề h ợ p t á c g i ữ a h a i n ư ớ c v ề k i n h tế,
h ợ p t á c v ề g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o c ũ n g đ ượ c đ á n h giá c a o v à có h i ệ u q u ả .
N h ậ t B ả n l u ô n d à n h c h o n g à n h g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o V i ệ t N a m s ự hỗ
trỢ lớn l a o q u a n h i ề u c o n đ ư ờ n g v à b ằ n g n h i ề u h ì n h t h ứ c .
C ó th ể k ể r a n h ữ n g đ iể m nổi b ậ t t h ể h iệ n q u a n h ệ tố t đ ẹ p giữ a
V i ệ t N a m v à N h ậ t B ả n t r o n g l ĩ n h viYo g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o l à :

22


a / V ê g i á o d ụ c tiể u học: k ể từ n ă m

1995

tối n a y , N h ậ t B ả n

đã

ị/iúp V iệ t N a m x â y d ự n g 2 5 6 t r ư ờ n g t i ể u học ở 17 t ỉ n h v ù n g b ã o v à 4
t i n h m i ề n n ú i p h í a B ắ c với t ổ n g v ố n v i ệ n t r ợ l à 1 0 .9 3 3 t r i ệ u Y ê n .
N g ồ i r a c ị n c á c d ự á n n h ư : “Xúc t i ế n g iá o d ụ c xoá m ù c h o n g ườ i lớn
vì s ự p h á t t r i ể n c ộ n g đ ồ n g b ề n v ữ n g t ạ i v ù n g n ú i p h í a B ắ c nước
O H X H C N V i ệ t N a m ”, D ự á n “N g h i ê n c ứ u n h ữ n g h ỗ t r ợ n h ằ m p h á t
t r i ể n g iáo d ụ c t i ể u học ở V i ệ t N a m ” v à D ự á n H ợ p t á c k ỹ t h u ậ t “T ă n g
c ư ờ n g (tào t ạ o g i á o v i ê n t h e o c ụ m v à q u ả n lý t r ư ờ n g h ọ c ” t r o n g l ĩ n h

vực g iáo d ụ c tiể u học tại tỉn h B ắ c G i a n g ” .

1)/ Về g i á o d ụ c t r u n g học: C h í n h p h ủ N h ậ t B ả n t ổ c h ứ c v à p h á t
t r i ể n các c h ư ơ n g t r ì n h

t r a o đổi h ọ c s i n h t r u n g học t ừ các n ư ớ c

A S E A N , t r o n g đó có V i ệ t N a m , tới N h ậ t B ả n đ ể t ì m h i ể u v ề v ă n h o á ,
p h o n g t ụ c t ậ p q u á n , đ ấ t n ư ó c con n g ư ờ i N h ậ t B ả n .
<:/ V ề

giáo

d ụ c đ ạ i h ọ c : V i ệ n trợ n â n g c a o n ă n g lực g i á o d ụ c , đ à o

tạo, n g h i ê n c ứ u k h o a học, n â n g c a o t r a n g t h i ế t bị, cơ sở v ậ t c h ấ t c h o
m ộ t sô t r ư ờ n g đ ạ i h ọ c V i ệ t N a m n h ư T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c c ầ n T h ơ ,
T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c N ô n g n g h i ệ p I, T r ư ờ n g Đ ạ i học N g o ạ i t h ư ơ n g , T r ư ờ n g
Đ ạ i học K h o a h ọ c X ã hội v à N h â n v ă n t h u ộ c Đ ạ i h ọc Q u ố c g ia T h à n h
phô" H ồ C h í M i n h .
(ỉ/ T r o n g th ờ i g i a n g ầ n đây, sô lượ n g lư u học s i n h V i ệ t N a m s a n g d u

học t ạ i

N h ậ t B ả n đ a n g t ă n g m ạ n h . T í n h r i ê n g h ọc b ổ n g C h í n h p h ủ N h ậ t

B ả n , h à n g n ă m đ ã có k h o ả n g 100 học sin h , s i n h v iê n V i ệ t N a m s a n g đ à o
tạo t ạ i N h ậ t B ả n . T ổ n g s ố lư u học s i n h V i ệ t N a m t ạ i N h ậ t B ả n là 1.570
người t r o n g đó k h o ả n g 50 0 theo d i ệ n học b ổ n g C h í n h p h ủ (th eo s ố t h ố n g
k ê mới nhâ"t n ă m 2 0 0 4 c ủ a C h í n h p h ủ N h ậ t B ản ).

e/ N g o à i r a , c ị n có r ấ t n h i ề u d ự á n , c h ư ơ n g t r ì n h h ợ p t á c k h á c v ề
n g h i ô n c ứ u k h o a học, g i á o v i ê n t ì n h n g u y ệ n , t r a o đổi h ọ c s i n h , s i n h
v i ê n v à c á c c h ư ơ n g t r ì n h h ọ c b ổ n g t ạ i c h ỗ do các d o a n h n g h i ệ p N h ậ t
B ả n h ỗ trợ.
Có t h ể nói, s ự h ợ p t á c t r o n g g iá o d ụ c v à đ à o t ạ o g i ữ a V i ệ t N a m
v à N h ậ t B ả n n g à y c à n g đư ợ c t h ể h i ệ n t o à n d i ệ n v à đ a d ạ n g h ơ n q u a
n h i ề u c h ư ơ n g t r ì n h h ợ p t á c s o n g p h ư ơ n g g i ữ a các t r ư ờ n g đ ạ i học, c ác
cơ sỏ g iáo d ụ c v à c á c c ô n g ty h o ạ t đ ộ n g t r o n g l ĩ n h vực g i á o d ụ c . R ấ t

23


n h i ề u b u ổ i t h ả o l u ậ n , t r a o đổi k i n h n g h i ệ m c h u y ê n m ô n đ ã được p h ô i
h ợ p t ổ c h ứ c t ạ i V i ệ t N a m . N g à y c à n g n h i ề u h o ạ t đ ộ n g giao lư u v ă n
h o á v à t r a o đổi s i n h v i ê n , c á n bộ g i ả n g d ạ y , n g h i ê n c ứ u đ ã được t i ế n
h à n h g i ữ a các t r ư ờ n g đ ạ i học c ủ a V i ệ t N a m v à N h ậ t B ả n .
f/ T i ế n g N h ậ t , v ă n h o á N h ậ t B ả n n g à y c à n g được đ ô n g đ ả o t h a n h
n i ê n V i ệ t N a m t h e o học với m o n g m u ơ n t ì m h i ể u s â u h ơ n n ể n v ă n
h o á N h ậ t B ả n . D ự a t r ê n n h u c ầ u đó, n ă m 2003 , n h â n d ị p kỉ n i ệ m 30
n ă m t h i ế t l ậ p q u a n h ệ n g o ạ i g iao V i ệ t N a m - N h ậ t B ả n , Bộ G i á o d ụ c
v à Đ à o t ạ o V i ệ t N a m đ ã c ù n g với Đ ạ i sứ q u á n N h ậ t B ả n t ạ i H à Nội
b ắ t đ ầ u h ợ p t á c x ú c t i ế n c h ư ơ n g t r ì n h t h í đ i ể m d ạ y v à học t i ế n g N h ậ t
t r o n g t r ư ờ n g p h ổ t h ô n g b ậ c t r u n g học.
3.

T h ay lời kết

N h ữ n g k ế t q u ả h ợ p t á c g iá o d ụ c g i ữ a h a i n ư ớ c c ù n g với v iệ c t i ế n g
N h ậ t được c h u ẩ n bị v à t i ế n h à n h d ạ y v à h ọ c t r o n g t r ư ờ n g p h ổ t h ô n g
đ ã c h ứ n g tỏ q u a n h ệ h ợ p t á c m ới g i ữ a h a i nư ớ c đ ã đượ c n â n g l ê n m ộ t

b ước mới. C o n sô" 1 .5 7 0 n g ư ờ i V i ệ t N a m đ a n g học t ậ p t ạ i N h ậ t B ả n đ ã
c h ứ n g tỏ p h o n g t r à o Đ ô n g D u đ ã v à v ẫ n đ a n g p h á t t r i ể n m ạ n h m ẽ.
T h a n h n i ê n V i ệ t N a m h i ệ n t ạ i v ẫ n l u ơ n t ì m k i ế m n h ữ n g t r i t h ứ c m ới
đ ể x â y d ự n g đ ấ t nước. Đ â y c ũ n g c h í n h là bướ c t i ế p nổì c h ặ n g đ ư ờ n g
c ủ a các n h â n sĩ y ê u n ư ố c V i ệ t N a m hồ i đ ầ u t h ế k ỷ XX m ộ t c á c h s á n g
tạo, m a n g đ ặ c t r ư n g mới c ủ a t h ế kỉ XXI: T h ế k ỷ h ợ p t á c v à hội n h ậ p
vì s ự p h á t t r i ể n b ề n v ữ n g .

24


BÀI PHÁT BIỂU CỦA NGÁI SATO HIROKI,
ĐẠI DIỆN HIỆP HỘI DOANH NGHIỆP NHẬT BẢN TẠI VIỆT NAM
K ín h th ư a đại d iệ n Đ ạ i học Q u ốc gia H à N ội

K í n h t h ư a G i á o s ư S h i r a i s h i M a s a y a , T r ư ờ n g Đ ạ i học W a s e d a
V à các vị k h á c h q u ý

Tôi là S a t o H i r o k i , C h ủ t ị c h u ỷ b a n T h ể t h a o và V ă n h o á H i ệ p
hội D o a n h n g h i ệ p N h ậ t B ả n t ạ i V i ệ t N a m , x i n được t h a y m ặ t H i ệ p
hội gửi lời c h à o m ừ n g tới t ấ t c ả c ác vị k h á c h

quý.

H ô m n a y tôi r ấ t l ấ y l à m v i n h h ạ n h được t h a m gia H ộ i t h ả o k h o a
học kỉ n i ệ m 100 n ă m p h o n g t r à o Đ ô n g D u với

tư

c á c h là t ổ c h ứ c t à i

tr ợ c h o h ộ i t h ả o .

Tôi x i n đ ư ợ c có đơi lời giới t h i ệ u v ề H i ộ p h ội D o a n h n g h i ệ p N h ậ t
B ả n t ạ i V i ệ t N a m . H i ệ p hộ i được t h à n h l ậ p v à o n ă m 1 9 9 8 s a u k h i
n h ậ n được s ự cho p h é p c ủ a u ỷ b a n n h â n d â n t h à n h phô" H à Nội với
các h o ạ t đ ộ n g c h í n h l à g ia o l ư u g i ữ a các h ội v i ê n là n h ữ n g c ô n g t y c ủ a
N h ậ t B ản đ ầ u tư tại V iệt N a m , t ă n g tìn h h ữ u n g h ị giữa hai nước V iệt
- N h ậ t , g ia o lưu v ă n

hoá. H iện nay,

H i ệ p hội có 1 8 2

cơng ty th à n h

v i ê n v à v à o n ă m 2 0 0 3 , t h ô n g q u a các h o ạ t đ ộ n g kỉ n i ệ m 30 n ă m t h i ế t
l ậ p q u a n h ệ n g o ạ i g i a o V i ệ t N a m - N h ậ t B ả n , H i ệ p hội đ ã cô" g ắ n g
t í c h cực đ ứ n g r a t ổ c h ứ c các h o ạ t đ ộ n g g iao l ư u v ă n h ó a đ ể n â n g cao
mơì q u a n h ệ h ữ u n g h ị V i ệ t - N h ậ t .
N ă m n a y là n ă m d à n h đ ể k ỉ n i ệ m bưốc n g o ặ t 100 n ă m P h o n g
trào Đ ông D u.

Đối với q u a n h ệ V i ệ t - N h ậ t , ý n g h ĩ a lịch s ử c ủ a p h o n g t r à o Đ ô n g
D u là nó đ ã đ ư ợ c v ư ợ t q u a n h ò n h ữ n g con n g ư ờ i có t â m c ủ a h a i nước
V i ệ t , N h ậ t c h o d ù g ặ p vô v à n k h ó k h ă n t r o n g d ò n g c h ả y lịc h s ử r ộ n g
lớn. Còn n g à y n a y , c á c d o a n h n g h i ệ p , học g iả v à q u a n c h ứ c đ ã đ o à n

25

k ế t n h ấ t t r í v à đó c h í n h là lý do c h ú n g t a t ậ p t r u n g ở đ â y , t r o n g buổ i
k h a i m ạ c Hội t h ả o này.
P h o n g t r à o Đ ô n g D u là p h o n g t r à o d ư a c á c lư u h ọ c s i n h s a n g

N h ậ t do c ụ P h a n Bội C h â u k h ở i x ư ớ n g t ừ n ă m 1 9 0 5 với m ụ c đ íc h học
hỏi n ướ c N h ậ t đ ã t i ế n h à n h c ậ n đ ạ i h ó a . K h i đó, có g ầ n 2 0 0 học s i n h
đã s a n g N h ậ t học tập v à

sau

khi v ề nưốc, h o ạ t đ ộ n g c ủ a

họ d ã có

n h ữ n g ả n h h ư ở n g to lớ n đ ố i v ớ i V i ệ t N a m v à c h ú n g t ô i t i n c h ắ c r ằ n g
c h o đ ế n t ậ n b â y g iò , h ẳ n là n h ữ n g ả n h h ư ở n g đ ó v ẫ n c ò n in d ấ u ở

V iệt N am .
Như

c á c vị

đ ã biết,

hiện nay

có

r ấ t n h i ề u học s i n h

V iệt

N am sang

N h ậ t d u học. Tôi n g h ĩ r ằ n g c h ú n g t a có t h ể gọi đ â y c h í n h là p h o n g
t r à o Đ ô n g D u c ủ a n g à y n a y . N g o à i r a c ũ n g có r ấ t n h i ề u s i n h v i ê n t ừ
N h ậ t s a n g lưu học tạ i V iệt N am , c h ứ n g k iến m ộ t V iệt N a m (ỉang đ ạ t
được n h ũ n g t h à n h t ự u p h á t t r i ể n k i n h t ế đ á n g c h ú ý. N ó i c á c h k h á c ,
đ â y p h ả i c h ă n g là p h o n g tr à o N a m D u c ủ a n g à y nay?
M ụ c đ íc h k h ở i n g u ồ n c ủ a p h o n g t r à o Đ ô n g D u 100 n ă m t r ư ớ c là
n h ằ m c h i ế n đ ấ u với P h á p , n h ư n g m ụ c đ íc h c ủ a p h o n g t r à o D ô n g D u
n g à y n a y l à đ ể p h á t t r i ể n k i n h tế. T h e o tôi n g h ĩ , đ i ể m c h í n h y ế u c ủ a
p h o n g t r à o N a m D u h i ệ n n a y p h ả i c h ă n g là đ ể n g ư ờ i N h ậ t t h ế
n g h i ệ m k h ô n g k h í sơi đ ộ n g ở V i ệ t N a m h i ệ n n a y n h ằ m n h ớ lại s ự sôi
đ ộ n g p h á t t r i ể n m à h ọ đ a n g d ầ n q u ê n đi.
100 n ă m t r ư ố c , c ụ P h a n Bội C h â u đ ã d ự n g b i a t ạ i N h ậ t đ ể t ư ở n g
n h ớ c ô n g ơ n c ủ a A s a b a S a k i t a r o v à cụ đ ã v i ế t t r o n g “T ự t r u y ệ n ” c ủ a
m ì n h : “ Tôi m u ô n c h o đ ồ n g b à o t a b i ế t v ề c ái n g h ĩ a c ủ a n g ư ờ i N h ậ t ” .
S a u n à y c ũ n g vậy, n h ò ph on g trà o Đ ông D u và N a m D u ngày
n a y , t h ế h ệ t r ẻ có t h ể g i a o l ư u với n h a u , cả h a i d â n tộc V i ệ t v à N h ậ t
k h ô n g q u ê n c á i n g h ĩ a n à y v à các t h ế h ệ s a u c ù n g n h a u g i ữ v ữ n g m ôi
h ữ u h ả o đó t h ì q u ả t h ậ t là m ộ t đ i ề u t ố t đẹp.
T u y k h ô n g p h ả i l à h ọc g i ả h a y n h à n g h i ê n c ứ u , n h ư n g l ầ n n à y
được

t h a m d ự H ộ i t h ả o v ề P h o n g t r à o Đ ô n g D u , tôi m ộ t

lần

n ữ a lại

t h ấ y r ằ n g , đ ể t h à n h c ô n g t r o n g việc k i n h d o a n h t ạ i V i ệ t N a m , trướcn h ấ t c ầ n có s ự a m h i ể u tố i t h i ể u v ề v ă n h ó a , l ịc h s ử V i ệ t N a m , s ụ
h i ể u b i ế t c h ặ t c h ẽ l ẫ n n h a u v à s ự c ầ n t h i ế t p h ả i x â y d ự n g m ối q u a n
hệ giao lưu V i ệ t - N h ậ t c h â n th àn h .

26


N h ư đ ã t r ì n h b à y , tôi t i n r ằ n g r ồ i đ â y n h ữ n g c u ộ c g i a o l ư u
n h ư t h ê sẽ đ ư ợ c n h ữ n g t h ê h ệ t r ẻ m a n g t r ọ n g t r á c h t ư ờ n g l a i
d ứ n g ra tổ chức.
Q u a cu ộc hộ i n g h ị h ô m n a y với việc c ù n g n h a u h i ể u s â u t h ê m về
p h o n g t r à o Đ ô n g D u t r o n g q u á k h ứ , tôi m o n g r ằ n g p h o n g t r à o Đ ô n g
I) u v à N a m D u n g à y n a y là m ộ t p h i ê n b ả n h i ệ n đ ạ i c ủ a p h o n g t r à o do
cụ P h a n Bội C h â u mở đ ầ u t r ư ớ c đ â y , m a n g đ ế n m ộ t l u ồ n g s á n g đốì
với t ì n h h ữ u n g h ị g i ữ a h a i nư ớc t r o n g t ư ơ n g lai v à g iao l ư u v ă n h ó a .
T u y chỉ là n h ữ n g lời đ ơ n g i ả n , n h ư n g x i n cho p h é p tôi được d ừ n g
lời ở đ ây.

27