PHƯƠNG PHÁP XOA bóp bấm HUYỆT (y học cổ TRUYỀN)

PHƯƠNG PHÁP
XOA BÓP BẤM
HUYỆT


MỤC TIÊU:

3 phút

TÀI LIỆU HỌC TẬP + THAM KHẢO: 2
phút
NỘI DUNG CHI TIẾT:
THẢO LUẬN:
TĨM TẮT VẤN ĐỀ CHÍNH:

115 phút
10 phút
3

phút
LƯỢNG GIÁ CUỐI BÀI:
phút

2


CÁC THỦ THUẬT XOA BĨP BẤM
HUYỆT
MỤC TIÊU:
1. Trình bày được 18 thủ thuật xoa bóp
bấm

huyệt cơ bản: cách làm, tác dụng điều
trị
2. Trình bày được một số thủ thuật vận


1. Bài giảng Y học cổ truyền (Sách đào tạo
Bác sĩ
đa khoa). NXB Y học, Hà Nội - 2007. tr.
65
2. Châm cứu và các phương pháp không
dùng
thuốc. Bộ Y tế, Khoa YHCT- Trường
ĐHYHN.
NXB Y học, 2008


Nội dung
ại cơng:
- XBBH có lịch sử lâu đời hàng nghỡn nm.
- TQ: Hoàng đế nội kinh - 722 Tr.CN
- VN: “Hång nghÜa gi¸c tư y thư” - T TÜnh TK XIV
Hoạt nhân toát yếu - Hoàng ôn Hòa TK XVI
Vệ sinh yếu quyết - HTLÔ Lê Hu Trác - TK
XVIII


NH NGHA

XBBH

+ dùng gan bàn tay, gốc bàn tay, các
ngón
tay
+ tác động các huyệt trên đờng
kinh, trên
da và cơ
+ cơ sở các học thuyết về khí,
huyết, tạng


CH NH V CHNG CH NH
Chỉ định: - XBBH có chỉ định rất
rộng, đặc biệt đối với các chứng bệnh
do rối loạn cơ nng.
Chống chỉ định:
- Bệnh lý ngoại khoa: cÊp cøu
- BƯnh trun nhiƠm cÊp tÝnh: c¸ch ly
- NhiƠm trùng huyết, nhiễm trùng da
toàn thân-vùng
- Bệnh lao giai đoạn hoạt động
- Thấp tim


Chn bÞ Xoa bãp - bÊm hut
▪ Chn bÞ tư thế: thuận lợi - theo thứ tự
VS sạch sẽ: sau t¾m - mãng tay - Êm
▪ Béc lé vïng xoa bóp - tâm lý thoải mái
Có thể dùng dầu, bột talc, kh n xoa bóp
Cn cứ vào sức khỏe mạnh - yếu
Kiên trỡ

tr - từ từ tng dần - đều đặn dùng sức hợp lý - động tác nhẹ nhàng êm
dịu


Chn bÞ Xoa bãp - bÊm hut
▪ Xoa thn theo hớng của vân cơ
Thủ thuật đa dạng - hiệu quả - trọng tâm
Chú ý các động tác vận động: dứt khoát
Sau XB: khn lau - nghỉ ngơi - tránh gió
Không nên XB: quá đói - quá no - say rợu
Không XB: bệnh dễ xuất huyết - lë loÐt…
▪ PN cã thai - KN: kh«ng XB bơng - th¾t lưng


Các thủ thuật xoa bóp
XOA
Cách làm: Dùng vân ngón tay, gốc gan bàn tay
hoặc mô ngón tay út, ngón tay cái xoa tròn
trên
da chỗ đau, di chuyển trên da ngời bệnh.
áp dụng: mềm mại - toàn thân, thờng dùng ở
vùng bụng, lng hoặc nơi có sng nóng đỏ.
Tác dụng: lý khí hòa trung - lu thông khí
huyết - tiêu sng giảm đau.


Các thủ thuật xoa bóp
Xát:
Cách làm: Dùng gốc bàn tay, mô ngón tay út,
hoặc mô ngón tay cái xát lên da theo hớng

thẳng (đi lên đi xuống hoặc sang phải sang
trái). Tay của thày thuốc (KTV) di chuyển trên
da ngời bệnh, có thể dùng dầu, bột talc để
làm trơn da.
áp dụng: toàn thân.
Tác dụng: thông kinh lạc - dẻo gân cốt - lý khí khu phong tán hàn - kiện tỳ vị - thanh nhiệt giảm đau - tiêu sưng.


Các thủ thuật xoa bóp
Day
Cách làm: Dùng gốc bàn tay, mô ngón tay út, mô
ngón tay cái, hơi dùng sức ấn xuống da ngời
bệnh và di động theo đờng tròn. Tay thày
thuốc (KTV) và da của ngời bệnh dính với
nhau, da ngời bệnh di động theo tay thày
thuốc.
áp dụng: chậm mềm mại, mức độ nặng hay nhẹ
tùy tỡnh hỡnh bệnh tật, hay dùng ở nơi đau, cơ
lớn.
Tác dụng: làm giảm sng - hết đau - khu phong
thanh nhiệt - gióp tiªu hãa.


Các thủ thuật xoa bóp
ấn
Cách làm: Dùng ngón tay cái, gốc bàn tay,
mô ngón tay út, mô ngón tay cái ấn vào
một nơi nào hoặc huyệt nào đó. Tác
động chính là sức qua da vào c, xơng
hoặc vào huyệt.

áp dụng: toàn thân
Tác dụng: thông kinh lạc, thông chỗ bế tắc,
giảm đau.


Các thủ thuật xoa bóp
Miết
Cách làm: Dùng vân ngón tay cái miết chặt
vào da ngời bệnh rồi miết theo hớng
lên hoặc xuống, hoặc sang phải sang
trái. Tay của thày thuốc (KTV) di động và
kéo cng da của ngời bệnh.
áp dụng: hay dùng ở vùng đầu, bụng.
Tác dụng: khai khiếu, trấn tĩnh, bỡnh can
giáng hỏa, làm sáng mắt, trẻ em n không
tiêu (miết từ trung quản xuống đến rốn).


Phân
Cách làm: Dùng vân các ngón tay cỏi,
hoặc mô út của hai tay từ cùng một chỗ
phân ra hai bên theo hớng ngợc nhau.
Tay của thày thuốc có thể chạy trên da
ngời bệnh khi 2 tay phân ra và đi
cách nhau xa, có thể dính vào da ngời
bệnh, da ngời bệnh bị kéo cng ra
hai hớng ngợc nhau khi 2 tay phân ra
và cách nhau không xa lắm.
áp dụng: vùng đầu, ngực, lng.
Tác dụng: hành khí, tán huyết, bỡnh can,

gi¸ng háa


Các thủ thuật xoa bóp
Hợp
Cách làm: dùng vân các ngón tay, hoặc
mô ngón út của 2 tay từ hai chỗ khác
nhau đi ngợc chiều và cùng đến một
chỗ.
áp dụng: vùng đầu, bụng, lng.
Tác dụng: bỡnh can giáng hỏa, trợ chÝnh
khÝ,
gióp tiªu hãa


Các thủ thuật xoa bóp
Vê
Cách làm: dựng ngún tay trỏ và ngón tay
cái ơm lấy các ngón tay, ngón chân rồi
vê theo đường thẳng
¸p dơng: ë ngãn tay, ngãn chân và các
khớp nhỏ.
Tác dụng: làm trơn khớp, thông khí
huyết.


Các thủ thuật xoa bóp
Vờn (xe)
Cách làm: hai bàn tay hơi cong, bao lấy
một vị trí, rồi chuyển động ngợc chiều,

kéo theo cả da c ngời bệnh chỗ đó
chuyển động theo. Dùng sức nhẹ nhàng
vờn từ trên xuống, từ dới lên.
áp dụng: chân, tay, vai, lng, sờn.
Tác dụng: bỡnh can, giải uất, thông kinh lạc,
điều hòa khí huyết.


Các thủ thuật xoa bóp
Véo
Cách làm: dùng ngón tay c¸i đẩy, phối hợp với
ngãn tay trá, ngón giữa, ngón nhn kẹp và
kéo da lên, hai tay làm liên tiếp làm cho
da của ngời bệnh luôn luôn nh bị cuộn
ở gia các ngón tay của thày thuốc.
áp dụng: hay dùng ë lưng, tr¸n.
T¸c dơng: bình can, gi¸ng háa, thanh nhiƯt,
khu phong, tán hàn, nâng cao chính khí.


Các thủ thuật xoa bóp
Bấm
Cách làm: t 1 và đốt 2 ngón cái
vng
góc, dùng móng ngón tay cái
bấm
vào huyt

áp dụng: dùng ở đầu ngón tay, đầu
mặt, nhân trung.

Tác dụng: thông kinh, lý khí, tiêu sng,
chỉ thống.


Các thủ thuật xoa bóp
iểm
Cách làm: dùng ngón tay cái, đốt thứ hai ngón
trỏ, ngón cái, ngún nhn hoặc khuỷu tay,
dùng sức ấn thẳng góc vào huyệt hoặc vị
trí nhất định.
áp dụng: thờng dùng ở mông, lng, tứ chi.
Tác dụng: khai thông bế tắc, tán hàn giảm
đau.


Các thủ thuật xoa bóp
Bóp
Cách làm: Dùng ngón tay cái và các ngón tay kia
bóp c hoặc gân ở nơi bị bệnh. Có thể bóp
bằng 2 ngón tay, 3 ngãn tay, 4 ngãn tay hc
5 ngãn, võa bãp võa hơi kéo c lên, tránh trợt
dới tay gây đau. Sức bóp mạnh hay nhẹ tùy
đối tợng.
áp dụng: dùng ở cổ, gáy, vai, nách, tứ chi.
Tác dụng: giải nhiệt, khai khiếu, khu phong tán
hàn, thông kinh lạc.


Các thủ thuật xoa bóp
ấm

Cách làm:
+ Nắm bn tay v cỏc ngún tay: dùng
mô ngón út đấm vào chỗ bị bệnh
áp dụng: thờng dùng ở nơi nhiều cơ
Tác dụng: thông khí huyết, khu phong
tán hàn.


Các thủ thuật xoa bóp
Chặt
Cách làm: bàn tay thẳng, xòe các ngón, dùng
ngón út chặt vào da ngời bệnh, các ngón
đập vào nhau phát ra tiếng kêu. Có thể
dùng 2 bàn tay chặt liên tục hoặc áp 2 bàn
tay vào nhau để chặt.
áp dụng: đầu, lng, mông, vai, chân tay
Tác dụng: thông khí huyết, khu phong tán
hàn.


 LĂN
Cách làm:
Cách 1: dùng cạnh trong của ngón út và cạnh
bàn ngón 5.
Cách 2: dùng các khớp bàn ngón 2,3,4,5 lăn
trên một đường thẳng.
Cách 3: dùng các khớp ngón tay, khớp bàn
ngón tay của các ngón út, ngón nhẫn, ngón
giữa, ngón trỏ với một lực nhất định, dùng

cổ tay lăn các khớp đó trên một đường thẳng