XÂY DỰNG CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC THỰC NGHIỆM DỰA TRÊN THÍ NGHIỆM TỰ TẠO

TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG

ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

XÂY D‹NG CÁC TIÊU CHÍ ÁNH GIÁ NãNG L‹C
TH‹C NGHIõM D‹A TRÊN THÍ NGHIõM T‹ TĐO
BUILDING THE ASSESSMENT CRITERIA OF EXPERIMENTAL CAPACITY
BASED ON SELF-CREATED EXPERIMENTS
Nguyπn Hồng Anh1

Tóm tt Nng lác thác nghiêm l mẻt trong
nhng nng lác chuyờn biêt, quan trng cản ềc
hỡnh thnh v phỏt tri∫n trong q trình d§y hÂc
v™t lí. Trong bài vi∏t này, chúng tơi trình bày
cách th˘c s˚ dˆng thí nghiªm tá tĐo ỏnh giỏ
kt quÊ hc tp theo nh hểng phỏt trin nng
lác thác nghiêm ca hc sinh trong dĐy hÂc v™t
lí  tr˜Ìng phÍ thơng.
T¯ khóa: n´ng l¸c, n´ng lác thác nghiêm,
dĐy hc phỏt trin nng lác.

im dĐy hc này là ph£i d§y cho hÂc sinh (HS)
“có th∫ làm ˜Ịc cái gì t¯ cái ã bi∏t” ch˘ khơng
ph£i d§y cho HS “bi∏t cái gì”.
V™t lí là mơn khoa hÂc thác nghiêm, do ú
viêc s dng thớ nghiêm vt lớ núi chung v thớ
nghiêm tá tĐo (TNTT) núi riờng l iu kiên
hỡnh thnh v phỏt trin nng lác (NL) cho HS,
c biêt l nng lác thác nghiêm (NLTN). Trong
nhng nm gản õy, viêc thit k, ch tĐo v s
dng TNTT vào tÍ ch˘c d§y hÂc ã ˜Ịc các

tác gi£ [2], [3], [4] quan tâm nghiên c˘u. Các
nghiên c˘u ó ó trỡnh by ròt chi tit cỏch ch
tĐo dng c TN, ti∏n hành thí nghiªm cÙng nh˜
cách th˘c s˚ dˆng cỏc TNTT ú trong dĐy hc
nhăm tớch các húa hoĐt ẻng nhn thc ca HS
nh: tĐo tỡnh huậng cú vòn ∑, v™n dˆng ki∏n
th˘c mĨi vào gi£i thích hiªn t˜Ịng. Tuy nhiên,
các tác gi£ chø t™p trung nghiên c˘u ∏n viêc
tớch các húa hoĐt ẻng nhn thc ca HS trong
hc t™p mà ch˜a quan tâm ∏n viªc hình thành và
phát trin NLTN cho HS thụng qua TNTT. Bờn
cĐnh ú, viêc s dng TNTT trong quỏ trỡnh dĐy
hc l iu kiên ròt thun lềi cho viêc hỡnh thnh
cng nh phỏt trin NLTN cho HS. Chính vì v™y,
trong bài báo này, chúng tơi trình bày cách th˘c
s˚ dˆng TNTT ∫ ánh giá k∏t qu£ hÂc t™p cıa
HS theo ‡nh h˜Óng phát tri∫n NLTN.

Abstract – Experimental competency is one of
the specialized capabilities, important to be conceived and developed in the process of teaching
physics. In this article we present how to use selfcreated experiments to assess the studying results
in relevance to the experimental competency development for students in teaching physics in high
school.
Keywords: competency, experimental competency, teaching competency development.
I. M– ÜU
Ngh‡ quy∏t sË 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11
n´m 2013 v∑ Íi mĨi c´n b£n, tồn diên giỏo dc
v o tĐo ó a ra nhng quan i∫m ‡nh h˜Ĩng
và mˆc tiêu quan trÂng, ó là: chuy∫n m§nh q
trình giáo dˆc t¯ chı y∏u trang b‡ ki∏n thc sang

phỏt trin ton diên nng lác v phâm chòt ngèi
hc [1]. DĐy hc nh hểng phỏt trin nng lác
l xu h˜Ĩng phát tri∫n ch˜Ïng trình giáo dˆc hiªn
nay trong phĐm vi quậc t, thác chòt ca quan

II. NI DUNG NGHIấN CU
A. Nng lác v nng lác thác nghiêm
Nng lác
Cú nhi∑u khái niªm khác nhau v∑ NL. Theo
OECD, khái niªm NL bao gÁm tri th˘c, kỉ n´ng,
thái Ỵ và quan niªm giá tr‡. NL nhi∑u hÏn là
tri th˘c và các kh£ n´ng nh™n th˘c, kh£ n´ng
gi£i quy∏t nh˙ng òi h‰i ph˘c hỊp, trong ó
các ngn l¸c tâm lí (bao gÁm nh˙ng kh£ n´ng

1
Khoa S˜ ph§m Lí – Kỉ thu™t Cơng nghiêp, Trèng
Đi hc ng Thỏp
Email:
Ngy nhn bi: 08/03/2017; Ngy nhn kt quÊ bỡnh
duyêt: 30/03/2017; Ngy chòp nhn ng: 02/8/2017

64


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

nh™n th˘c, thái Ỵ và các ph˜Ïng th˘c ˘ng x˚)
˜Ịc huy Ỵng và s˚ dˆng trong các bËi c£nh
xác ‡nh [5].

‡nh nghæa v∑ NL, nhà tâm lớ hc ngèi c
Weinert cho răng: NL l nhng khÊ n´ng và kỉ
n´ng nh™n th˘c có ho∞c có th∫ hÂc ềc ca cỏ
th nhăm giÊi quyt cỏc tỡnh huậng vòn xỏc
nh, cng nh sá sặn sng v ẻng cẽ, ˛ chí, ˛
th˘c xã hỴi và kh£ n´ng v™n dˆng các cách gi£i
quy∏t vßn ∑ trong nh˙ng tình hng thay i
mẻt cỏch thnh cụng v cú trỏch nhiêm [6].
Nh vy cú th hiu, NL l khÊ nng v sá
sặn sng thác hiên thnh cụng cỏc nhiêm v mẻt
cỏch cú trỏch nhiêm v hiêu quÊ trong nhng tỡnh
huậng linh hoĐt trờn cẽ s huy ẻng cỏc ngun
lác tõm lớ nh kin thc, kổ nng v thỏi ẻ ca
cỏ nhõn.
Nng lác thác nghiªm
NL g≠n li∑n vĨi kỉ n´ng, kỉ x£o trong lỉnh vác
hoĐt ẻng tẽng ng. NL cha áng yu tậ mểi
mƠ, linh hoĐt trong hnh ẻng, cú th giÊi quyt
nhiêm v thành cơng trong nhi∑u tình hng khác
nhau cịn kỉ n´ng, kổ xÊo liờn quan n thác hiên
mẻt loĐt cỏc hnh ẻng hàp, chuyờn biêt n mc
thnh thĐo, tá ẻng húa, máy móc [7].
Theo tác gi£ inh Anh Tn: “NLTN là kh£
n´ng v™n dˆng nh˙ng ki∏n th˘c, kinh nghiªm, kỉ
n´ng, thái Î và h˘ng thú ∫ hành Îng mÎt cách
phù hÒp v cú hiêu quÊ trong cỏc tỡnh huậng a
dĐng ca cuẻc sậng [8].
Nh vy, trờn cẽ s cỏc quan niêm v∑ NL [6],
[5] và NLTN [8], chúng ta có th∫ hi∫u: “NLTN
là kh£ n´ng v™n dˆng các ki∏n th˘c, kæ nng vểi

thỏi ẻ tớch các giÊi quyt cỏc vòn ∑ ∞t ra
trong lỉnh v¸c v™t lí, ó là nghỉ ra các ph˜Ïng
án TN có tính kh£ thi ∫ ki∫m ch˘ng nh˙ng gi£
thuy∏t khoa hÂc hay th¸c hành ˜Ịc TN thành
cơng ∫ rút ra k∏t qu£ c¶n thi∏t”.
Các thành tË ca nng lác thác nghiêm
Dáa trờn sá tip cn nẻi dung, ph˜Ïng pháp
nh™n th˘c cÙng nh˜ vai trị cıa mơn hÂc v™t lí
Ëi vĨi th¸c tiπn, ngồi các NL chung, NLTN l
mẻt trong nhng NL quan trng cản ềc hỡnh
thnh v phỏt trin thụng qua dĐy hc vt lớ.
Còu trỳc NLTN d¸a vào 3 thành tË, ó là: ki∏n
th˘c, kỉ nng v thỏi ẻ [9].
Trong dĐy hc theo nh hểng phỏt trin
NLTN, bờn cĐnh viêc ỏnh giỏ kt quÊ hc
tp cıa HS d¸a vào kh£ n´ng v™n dˆng ki∏n

VãN HĨA - GIÁO D÷C - VãN H≈C - NGHõ THUäT

B£ng 1: Các thành tË cıa NLTN
- Ki∏n th˘c v™t lí liên quan ∏n q trình c¶n
kh£o sát.
1. Ki∏n th˘c

- Ki∏n th˘c v∑ ph˜Ïng pháp nh™n th˘c v™t lí.
- Ki∏n th˘c v∑ ng dng vt lớ trong kổ thut v
thác tin cuẻc sËng.
- Kỉ n´ng quan sát các hiªn t˜Ịng và q trình
v™t lí c¶n kh£o sát.
- Kỉ n´ng s˚ dˆng các dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN.

- Kæ n´ng l≠p ráp và ti∏n hành TN.

2. Kæ n´ng

- Kæ n´ng thu th™p d˙ liªu, phân tích và
x˚ lí sË liªu.
- Kỉ n´ng v™n dˆng ki∏n th˘c.
- Kỉ n´ng ∑ xt ph˜Ïng án TN.
- Kỉ n´ng thi∏t k∏, ch∏ t§o TN.
- Có h˘ng thú trong hoĐt ẻng hc tp.

3. Thỏi ẻ

- Tớch các, tá lác trong hoĐt ẻng hc tp.
- Kiờn nhđn, trung thác, tø mø.,
- Có tinh th¶n hỊp tác trong hÂc t™p.

th˘c, kỉ n´ng gi£i quy∏t các tình hng th¸c
tiπn. K∏t qu£ hÂc t™p cıa HS cịn ˜Ịc ánh
giá thơng qua các chø sË hành vi cıa NLTN
˜Ịc mơ t£ trong B£ng 2.
Dáa vo cỏc biu hiên v chứ sậ hnh vi trong
B£ng 2, chúng tơi ˜a ra các tiêu chí ∫ ánh
giá k∏t qu£ hÂc t™p cıa HS theo ‡nh h˜Óng phát
tri∫n NLTN trong th¸c hành TN nh˜ B£ng 3.
65


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

VãN HĨA - GIÁO D÷C - VãN H≈C - NGHõ THUäT

B£ng 2: Các bi∫u hiªn và chø sË hành vi cıa NLTN
Các thành tË v∑ kæ nng

Cỏc chứ sậ hnh vi trong thác nghiêm vt lớ
- Kỉ n´ng quan sát các hiªn t˜Ịng và q trình v™t lí c¶n kh£o sát.
- Kỉ n´ng s˚ dˆng các dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN.
- Kæ n´ng l≠p ráp và ti∏n hành TN.

- Kỉ n´ng l™p k∏ ho§ch TN

- Kỉ n´ng thu th™p d˙ liªu, phân tích và x˚ lí sË liªu.
- Kỉ n´ng v™n dˆng ki∏n th˘c.
- Kỉ n´ng ∑ xt ph˜Ïng án TN.
- Kỉ n´ng thi∏t k∏, ch∏ tĐo TN.
- Cú hng thỳ trong hoĐt ẻng hc tp.
- Tớch các, tá lác trong hoĐt ẻng hc tp.

- Kổ n´ng tìm hi∫u dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN

- Kiên nh®n, trung thác, tứ mứ.
- Cú tinh thản hềp tỏc trong hÂc t™p.
- L≠p ráp các dˆng cˆ, thi∏t b‡ theo sÏ Á TN.

- Kæ n´ng quan sát và l≠p ráp TN

-

iu chứnh ềc cỏc Đi lềng cản o.

- Tin hnh ˜Ịc các TN.
- Kỉ n´ng ti∏n hành TN

-

Âc ˜Ịc các giỏ tr cản o.

- Ghi lĐi cỏc giỏ tr o c¶n thi∏t vào b£ng k∏t qu£.
- Bi∏t cách xác ‡nh sai sË cıa dˆng cˆ o.
- Tính ˜Ịc sai sË cıa phép o.

- Kỉ n´ng x˚ lí sË liªu và nh™n xét

- Chø ra ˜Òc nguyên nhân sai sË £nh h˜ng tÓi phép o.
- Bi∏t cách th˘c làm gi£m sai sË cıa phép o.

B£ng 3: Các tiêu chí ánh giá trong l™p k∏ ho§ch TN
STT

1

2

3

4

5

Các thao tác trong

Tiêu chí ánh giỏ

lp k hoĐch TN

Mc ớch TN

Cỏc Đi lềng cản o

Cỏc dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN

Trình t¸ ti∏n hành TN

B£ng k∏t qu£ o

M˘c 1

M˘c 2

M˘c 3

(TËt)

(Trung bình)

(Y∏u)

Trình bày ¶y ı các mc ớch TN

Chứ trỡnh by ềc mẻt

cản kim chng hoc kh£o sát.

vài ˛ trong mˆc ích TN.

Trình bày ˜Ịc và ảy cỏc

Chứ trỡnh by ềc

Đi lềng cản o.

mẻt sậ Đi lềng cản o.

Trỡnh by ềc mẻt vi
trong mc ớch TN nhng
khụng chớnh xỏc.
Chứ trỡnh by ềc mẻt
sậ Đi l˜Ịng c¶n o
nh˜ng khơng chính xác.

Trình bày ˜Ịc và ¶y ı các

Chø trình bày ˜Ịc mỴt

Trình bày ˜Ịc mỴt sË

dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN trong bài

sË dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN

dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN

th¸c hành.

trong bài th¸c hành.

nh˜ng khơng chính xác.

Trình bày ˜Ịc và ¶y ı các

Trình bày ˜Ịc nh˜ng

b˜Ĩc ti∏n hành TN.

khơng theo trình t¸ các TN.

Trình bày ềc v ảy cỏc

Chứ trỡnh by ềc mẻt sậ

bÊng k∏t qu£ o trong TN.

b£ng k∏t qu£ o trong TN.

66

Trình bày ˜Ịc các
b˜Ĩc ti∏n hành TN
nh˜ng khơng chính xác.

Trình bày ˜Ịc các
b£ng k∏t qu£ o trong TN
nh˜ng khơng chính xác.


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

VãN HĨA - GIÁO D÷C - VãN H≈C - NGHõ THUäT

B£ng 4: Các tiêu chí ánh giá trong tìm hi∫u dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN
STT

Các thao tác trong
M˘c 1

M˘c 2

M˘c 3

thi∏t b‡ TN

(TËt)

(Trung bình)

(Y∏u)

Các kí hiªu,
1

giĨi h§n o
cıa dˆng cˆ,

Xác ‡nh ˜Ịc và chính xác

Xác ‡nh ềc nhng cha

cỏc kớ hiêu v giểi hĐn o trờn

tht sá chớnh xỏc v

cỏc dng c, thit b TN: iên ỏp,

cỏc kớ hiêu v giểi hĐn

tớn hiêu dĐng hỡnh sin, chi∑u dài

thi∏t b‡ TN
Cách th˘c s˚ dˆng
2

Tiêu chí ánh giá

tìm hi∫u dˆng cˆ,

các dˆng cˆ,
thi∏t b‡ o

o trên các dˆng c,

Chứ xỏc nh ềc mẻt sậ
kớ hiêu v giểi hĐn o trên
các dˆng cˆ, thi∏t b‡
TN nh˜ng ch˜a chính xác.

sỊi dây, gia trÂng, l¸c c´ng.

thi∏t b‡ TN.

Trình bày ˜Ịc và chính xác

Trình bày ˜Ịc

Chø trình bày ˜Ịc mỴt sË

cách th˘c s˚ dˆng các dˆng cˆ,

nh˜ng ch˜a chính xác v∑

cách th˘c s˚ dˆng dˆng cˆ,

thi∏t b‡ o: l¸c k∏, máy phát tản

cỏch thc s dng

thit b o nhng

sậ, bẻ rung, chiu dài sỊi dây.

các dˆng cˆ, thi∏t b‡ o.

cÙng ch˜a chính xác.

B£ng 5: Các tiêu chí ánh giá trong l™p k∏ ho§ch TN
STT

Các thao tác trong

Tiêu chí ánh giá

quan sát và l≠p ráp TN

M˘c 1
(TËt)
∞t giá Ô vào úng

1

2

G≠n giá Ô
Chi∑u dài sÒi dây
(dây cao su àn hÁi)

3

Gia trÂng

4

PhËi hÒp thao tác

5
6

M˘c 2

M˘c 3

(Trung bình)

(Y∏u)

∞t giá Ơ vào úng

v‡ trí và theo ph˜Ïng

v‡ trí nh˜ng khơng theo

thØng ˘ng.

ph˜Ïng thØng ˘ng.

Khơng ∞t giá Ơ vào úng
v‡ trí.

o úng kích th˜Ĩc

o úng kích th˜Ĩc và

o khơng úng kích th˜Ĩc

và l≠p ∞t úng v‡ trí.

l≠p ∞t khơng úng v‡ trí.

và l≠p ∞t khơng úng v‡ trí.

∞t v™t úng v‡ trí và

∞t v™t úng v‡ trí nh˜ng

∞t v™t khơng úng v‡ trí.

theo ph˜Ïng thØng ˘ng.

khơng theo ph˜Ïng thØng ˘ng.

Hồn thành viªc l≠p ráp

Hồn thành viªc lp rỏp

Khụng hon thnh viêc

theo ỳng trỡnh tá.

nhng khụng theo trỡnh tá.

lp rỏp.

Nậi mỏy phỏt tản sậ

Nậi ỳng chật theo

PhÊi th mẻt sậ lản mểi

vểi bẻ rung

hểng dđn.

cm ỳng.

Tậc ẻ thác hiên

t hẽn 2 phỳt

T hẽn 2 phỳt n 8 phút

C≠m sai h˜Ĩng d®n.
Q 8 phút

B£ng 6: Các tiêu chí ánh giá trong trình t¸ ti∏n hành TN
STT

Các thao tác trong,

Tiêu chí ánh giá

trình t¸ ti∏n hành

M˘c 1

M˘c 2

M˘c 3

TN

(TËt)

(Trung bình)

(Y∏u)

Trình bày ˜Ịc cách ti∏n hành
TN theo úng trình t¸ cıa
1

Ti∏n hành TN

các TN: hiªn t˜Ịng sóng d¯ng;
v™n tËc truy∑n súng ph thuẻc
vo chiu di sềi dõy, tản sậ v

Trỡnh bày ˜Ịc cách ti∏n hành
các TN nh˜ng ch˜a theo
úng trình t¸ cıa các TN.

Khơng trình bày ˜Ịc cách
ti∏n hành các TN.

l¸c c´ng cıa sỊi dây.
Âc ˜Ịc và chính xác các
2

Các giá tr‡ c¶n o

Âc ˜Ịc nh˜ng ch˜a
chính xác v∑ các giỏ tr

tản sậ v lác cng ca sềi dõy.

cản o.

cỏc giá tr‡ c¶n o.

Ghi ˜Ịc nh˜ng ch˜a

Ghi ˜Ịc nh˜ng b‡ sai

chính xác v∑ các giá tr‡

v∑ Ỵ chia và thang o

c¶n o

cıa các giá tr‡ c¶n o.

Ghi ˜Ịc và chính xác các
3

Âc ˜Ịc nh˜ng b‡ sai v∑

giá tr‡ c¶n o: chi∑u dài sỊi dây;

Các giá tr‡ o vào

giá tr‡ c¶n o vào b£ng

b£ng k∏t qu£ TN

k∏t qu£: chi∑u dài sÒi dõy;
tản sậ v lác cng ca sềi dõy.

67

ẻ chia v thang o cıa


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

VãN HĨA - GIÁO D÷C - VãN H≈C - NGHõ THUäT

B£ng 7: Các tiêu chí ánh giá trong x˚ lí sË liªu và nh™n xét
STT

1

Các thao tác trong,
x˚ lí và nh™n xét

X˚ lí sË liªu và
nh™n xét

2

Sai sË cıa phép o

3

Nguyên nhân sai sË

4

Cách kh≠c phˆc sai sË

Tiêu chí ánh giá
M˘c 1

M˘c 2

M˘c 3

(TËt)

(Trung bình)

(Y∏u)

˜a ra ¶y ı các nh™n xét

Chø ˜a ra ˜Ịc mỴt sË

Khơng x˚ lí ˜Ịc

v∑ các TN thơng qua b£ng

nh™n xét v∑ các TN thơng

x˚ lí sË liªu.

qua b£ng x˚ lí sË liêu.

Tớnh ỳng kt quÊ sai sậ

Cú sá hẩ trề ca giáo viên (GV)

Khơng tính ˜Ịc k∏t qu£,

cıa phép o.

trong viªc tính sai sË cıa phép o.

sai sË cıa phép o.

Chø ra ˜Ịc ngun nhân
sai sË cıa phép o.
Trình bày ˜Ịc cách
kh≠c phˆc sai sË cıa phép o.

Có s¸ hÈ trỊ cıa GV trong viªc
chø ra nguyên nhân sai sË
cıa phép o.

sË liªu và ˜a ra nh™n xét.

Khơng chø ra ˜Ịc ngun
nhân sai sË cıa phép o.

Có s¸ hÈ trỊ cıa GV trong viªc

Khơng trình bày ˜Ịc

trình bày cách kh≠c phˆc

cách kh≠c phˆc sai sË

sai sË cıa phép o.

cıa phép o.

B. S dng thớ nghiêm tá tĐo t chc dĐy hc
theo nh hểng phỏt trin nng lác thác nghiêm
cho hc sinh trong d§y hÂc v™t lí
1) Thi∏t k∏, ch∏ t§o thí nghiêm súng dng vểi
hai ảu dõy cậ nh: phẽng ỏn xuòt tá tĐo
TN súng dng ậi vểi hai ảu cË ‡nh ˜Ịc mơ
t£ nh˜ Hình 1 [10].
Hình 3: Ph˜Ïng ỏn tá tĐo TN súng dng

Hỡnh 1: Phẽng ỏn tá tĐo TN súng dng
Mẻt sậ hỡnh Ênh v TNTT súng dng

Hỡnh 4: Phẽng ỏn tá tĐo TN súng dng

2) ỏnh giỏ nng lác thác nghiêm hc sinh
thụng qua thớ nghiêm tá tĐo: TNTT súng dng
cú th t chc dĐy hc dểi dĐng TN biu din
hoc TN trác diên. Tuy nhiờn, ∫ rèn luyªn và
phát tri∫n NLTN cho HS theo ‡nh h˜Ĩng phát
tri∫n NL, chúng tơi s˚ dˆng TNTT sóng d¯ng
trong TN th¸c hành v™t lí.
Trong q trình th¸c hành TN, phỏt trin

Hỡnh 2: Phẽng ỏn tá tĐo TN súng d¯ng

68


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

NLTN cıa HS thông qua DHVL, chỳng tụi dáa
vo cỏc biu hiên v chứ sậ hnh vi, tiêu chí ánh
giá ã trình bày t¯ B£ng 3 ∏n B£ng 7 ∫ ánh
giá NLTN cıa HS, cˆ th∫:
- Kỉ n´ng l™p k∏ ho§ch TN
Trong tiêu chí này, ∫ ánh giá NLTN cıa HS,
chúng tơi d¸a vào các chø sË hành vi sau:
+ Mˆc ích TN cıa bài th¸c hnh: kim chng
hiên tềng súng dng, khÊo sỏt tậc ẻ truyn

súng ph thuẻc vo chiu di v lác cng ca
sềi dõy, tản sậ.
+ Cỏc Đi lềng cản o: chiu di sềi dõy, tản
sậ, lác cng dõy, sậ bng súng v tËc Ỵ truy∑n
sóng trên sỊi dây.
+ Các dˆng cˆ, thi∏t b TN: lác k, mỏy phỏt
tản sậ, cỏc gia trng, sềi dõy v thểc o chiu
di, bẻ rung.
+ Trỡnh tá ti∏n hành TN: trình bày ˜Ịc các
b˜Ĩc ti∏n hành TN kim chng hiên tềng súng
dng, khÊo sỏt tậc ẻ truyn súng trờn sềi dõy
ph thuẻc vo chiu di v lác c´ng cıa sỊi dây,
t¶n sË.
+ Các b£ng k∏t qu£ o th hiên tậc ẻ truyn
súng ph thuẻc vo chiu di v lác cng ca sềi
dõy, tản sậ.

VóN HểA - GIO DữC - VóN HC - NGHừ THUọT

còu tĐo, nguyờn tc hoĐt ẻng ca cỏc thit b ú
(nu ú l dng cˆ, thi∏t b‡ TN mÓi mà HS ch˜a
ti∏p xúc). Trong tiêu chí này, chúng tơi ánh giá
NLTN cıa HS thơng qua các chø sË hành vi sau:
+ Cách s˚ dˆng l¸c k∏ ∫ xác ‡nh l¸c tác
dˆng lên sỊi dây cao su àn hÁi.
+ Cách i∑u chønh con tr˜Òt ∫ xác ‡nh chi∑u
dài cıa sỊi dây.
+ Cách i∑u chønh cơng tc tĐo dao ẻng
trờn sềi dõy.
+ Cỏch iu chứnh iên ỏp, tớn hiêu dĐng hỡnh

sin v tản sậ trờn máy phát.
- Kæ n´ng quan sát và l≠p ráp TN
Kæ n´ng quan sát s≥ giúp cho HS l¸a chÂn ˜Ịc
các dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN c¶n thi∏t và l≠p ráp theo
úng sÏ Á TN. Viªc HS l≠p ráp TN theo ỳng
quy trỡnh hểng dđn s giỳp quan sỏt cỏc hiên
tềng v™t lí cÙng nh˜ thu th™p sË liªu ˜Ịc dπ
dàng hÏn. Các chø sË hành vi c¶n ˜Ịc ánh giá
trong tiêu chí này là:
+ G≠n giá Ơ: ∞t giá Ơ vào úng v‡ trí và
theo ph˜Ïng thØng ˘ng.
+ Chi∑u dài sỊi dây: o úng kích th˜Ĩc và l≠p
∞t úng v‡ trí.
+ Gia trÂng: ∞t v™t úng v‡ trí và theo phẽng
thỉng ng.
+ Nậi mỏy phỏt tản sậ vểi bẻ rung: nậi ỳng
chật theo hểng dđn.
+ Tậc ẻ thác hiên: trong kho£ng thÌi gian t¯
2 ∏n 8 phút.
+ PhËi hỊp thao tỏc: hon thnh viêc lp rỏp
theo ỳng trỡnh tá.
- Kổ n´ng ti∏n hành TN:
Ti∏n hành TN là thu th™p các sậ liêu cản thit
v trờn cẽ s ú phõn tớch tỡm mậi liờn hê hay
sá ph thuẻc ca cỏc §i l˜Ịng có liên quan ∫
i ∏n các k∏t lu™n cuËi cùng cho mˆc ích TN.
Các chø sË hành vi trong tiêu chí này ˜Ịc ánh
giá d¸a vào B£ng 6. Khi ti∏n hành TN, trình bày
˜Ịc cách ti∏n hành TN theo ỳng trỡnh tá ca
cỏc TN.

Hiên tềng súng dng:
+ Bậ trớ TN nh Hỡnh 1. Sau ú còp ngun
iên cho bẻ rung.
+ Bt cụng tc v iu chứnh iên ỏp thớch hềp.
+ Kt quÊ TN: trờn sềi dõy xuòt hiên hiên
tềng súng dng nh Hỡnh 2.
KhÊo sỏt tậc ẻ truyn sóng phˆ thc vào
chi∑u dài cıa sỊi dây

B£ng 8: V™n tËc truy∑n sóng phˆ thc vào
chi∑u dài cıa sỊi dây

B£ng 9: Vn tậc truyn súng ph thuẻc vo lác
cng ca sềi dõy

BÊng 10: Vn tậc truyn súng ph thuẻc vo
tản sË

- Kỉ n´ng tìm hi∫u dˆng cˆ, thi∏t b‡ TN
∫ ỏnh giỏ tiờu chớ ny, ảu tiờn GV cung
còp ti liêu hểng dđn s dng thit b TN trểc
bui thác hành TN cho HS ∫ HS tìm hi∫u v∑
69


TĐP CHÍ KHOA H≈C TR◊ÕNG ĐI H≈C TRÀ VINH, S» 26, THÁNG 6 NãM 2017

+ BË trí TN nh˜ Hình 1. Sau ú còp ngun
iên cho bẻ rung.
+ Bt cụng tc v iu chứnh iên ỏp thớch hềp

tĐo ra sóng d¯ng trên sỊi dây.
+ D‡ch chuy∫n con tr˜Ịt ∫ thay Íi chi∑u dài
cıa sỊi dây.
+ K∏t qu£ TN nh˜ Hình 2 cho thßy, khi chi∑u
dài cıa sỊi dây thay Íi thì sË bˆng sóng và nút
sóng cÙng thay Íi. i∑u này ch˘ng t‰ tËc Ỵ
truy∑n sóng phˆ thc vào chi∑u dài cıa sỊi dây.
Kh£o sát tËc Ỵ truy∑n sóng ph thuẻc vo lác
cng ca sềi dõy
+ Bậ trớ TN nh˜ Hình 1.
+ Ti∏n hành TN ∫ t§o ra sóng d¯ng.
+ Sau ó l¶n l˜Ịt treo hai gia trÂng 20g vo
ảu tá do ca sềi dõy thay i lác c´ng cıa
sỊi dây.
+ K∏t qu£ TN nh˜ Hình 3 cho thòy khi lác
cng ca sềi dõy thay i thỡ sậ bˆng song
và nút sóng cÙng thay Íi. i∑u này ch˘ng t
tậc ẻ truyn súng ph thuẻc vo lác cng ca
sềi dõy.
KhÊo sỏt tậc ẻ truyn súng ph thuẻc vo
tản sậ
+ BË trí TN nh˜ Hình 1.
+ NËi bỴ rung vĨi mỏy phỏt tản sậ.
+ Còp ngun iên cho mỏy phỏt. Trên máy
phát ta chÂn iªn áp ra là 6V, thang tản sậ l
10Hz v tớn hiêu dĐng hỡnh sin.
+ Kt qu£ TN nh˜ Hình 4, khi t¶n sË thay
Íi thì sË bˆng sóng, và nút sóng cÙng thay Íi.
Ch˘ng t‰ tậc ẻ truyn súng ph thuẻc vo tản
sậ ca mỏy phát.

- Âc ˜Ịc các giá tr‡ c¶n o trong ti∏n hnh
TN: ẻ di ca sềi dõy, giỏ tr tản sậ, Ỵ lĨn cıa
l¸c tác dˆng vào sỊi dây, sË bˆng súng xuòt hiên
trờn sềi dõy.
- Ghi ềc cỏc giỏ tr o vào b£ng k∏t qu£ TN.
- Kỉ n´ng x˚ lí sË liªu và nh™n xét
Các chø sË hành vi, tiêu chí ánh giá trong kỉ
n´ng này là:
+ Ph£i x˚ lí ˜Ịc sË liªu trong b£ng k∏t qu£
TN và rút ra ềc mậi quan hê, sá ph thuẻc
gia cỏc Đi lềng trong b£ng k∏t qu£ o.
+ Tính ˜Ịc sai sË cıa tng Đi lềng cản o
trong phộp o: l = l ± ( l)dc ; f = f¯ ± ( f )dc
+ Tính ˜Ịc sai sË cıa phép o:

VãN HĨA - GIÁO D÷C - VãN H≈C - NGHõ THUäT

+ Chø ra ˜Òc nguyên nhân sai sË và cách kh≠c
phˆc làm gi£m sai sË cıa t¯ng §i l˜Ịng o trong
phép o ó.
III.

KịT LUọN

Viêc rốn luyên v phỏt trin NLTN ca HS l
mẻt yờu cảu khụng th thiu trong quỏ trỡnh dĐy
hc vt lớ trèng trung hc ph thụng. Nú cng
ròt cản thit trong viêc hỡnh thnh v phỏt trin
nhng phâm chòt, NL cho HS trong bậi cÊnh
ton cảu húa v cuẻc cỏch mĐng cụng nghiêp

mểi. Trong phĐm vi ca bi vit này, chúng tơi
˜a ra các tiêu chí ∫ ánh giá NLTN và s˚ dˆng
các tiêu chí ó nh˜ là ph˜Ïng tiên, l cụng c
ỏnh giỏ mc ẻ ỏp ng cıa HS trong th¸c
hành v™t lí. Do ó, trong tÍ ch˘c d§y hÂc v™t lí,
giáo viên s˚ dˆng các ph˜Ïng triên trác quan núi
chung v TNTT núi riờng mẻt cỏch hềp l s tĐo
iu kiên cho HS rốn luyên v phát tri∫n NLTN.
TÀI LIõU THAM KHÉO
[1] BỴ Giáo dˆc và o tĐo. Dá thÊo Chẽng trỡnh giỏo
dc ph thụng tng th∫ ; 2015.
[2] Hu˝nh TrÂng D˜Ïng. Nghiên c˘u xây d¸ng v s
dng thớ nghiêm nhăm tớch các húa hoĐt ẻng nh™n
th˘c cıa hÂc sinh trong d§y hÂc v™t lí  tr˜Ìng trung
hÂc cÏ s [Lu™n án Ti∏n sỉ]; 2006.
[3] Lê V´n Giáo, Nguyπn Th‡ An Vinh. S˚ dˆng TN Ïn
gi£n ∫ d§y bài ‡nh lu™t Becnuli. T§p chí Giáo dˆc.
2002;32.
[4] Lờ Vn Giỏo, Nguyn Th An Vinh. Nghiờn cu tá
tĐo, khai thỏc v s dng thớ nghiêm ẽn giÊn, rƠ tin
nhăm gúp phản i mểi phẽng phỏp dĐy hc vt lớ
trèng ph thụng theo hểng tớch các húa hoĐt Îng
nh™n th˘c cıa hÂc sinh [ ∑ tài khoa hÂc còp bẻ];
2006.
[5] OECD. The Definition and Selection of Key Competencies; 2005.
[6] Franz E Weinert (Hrsg). Leistungsmessungen in
Schulen. Weinhe im und Basel; 2001.
[7] Nguyπn ˘c Thâm. Ph˜Ïng pháp d§y hÂc V™t lí 
tr˜Ìng THCS t™p 1. NXB Giáo dˆc; 2002.
[8]

inh Anh Tuòn. Bi dễng nng lác thác nghiêm cho
hc sinh trong dĐy hc chẽng CÊm ng iên t
[Lun vn ThĐc sổ]; 2015.
[9] Bẻ Giỏo dc v o tĐo. Ti liêu tp huòn dĐy hc
v kim tra, ỏnh giỏ kt quÊ hc tp theo hểng
phỏt trin nng lác hc sinh. H Nẻi; 2014.
[10] Nguyπn Hồng Anh. Xây d¸ng và s˚ dˆng thí nghiêm
tá tĐo theo hểng tớch các húa hoĐt ẻng nhn thc
ca hc sinh trong dĐy hc phản Cẽ hc vt lí lĨp
12 nâng cao [Lu™n án Ti∏n sỉ]; 2015.

v = v¯ ± ( v)dc

70