Bài giảng quản trị doanh nghiệp

Bài giảng
Bài giảng
Quản trị doanh nghiệp
Quản trị doanh nghiệp
(Dùng cho sinh viên ngoài ngành QTKD)
(Dùng cho sinh viên ngoài ngành QTKD)


Biên soạn: GV Trần Ngọc Tiến
Biên soạn: GV Trần Ngọc Tiến
Bộ môn Quản trị doanh nghiệp
Bộ môn Quản trị doanh nghiệp


Khoa Quản trị Kinh doanh
Khoa Quản trị Kinh doanh
Học viện Ngân hàng
Học viện Ngân hàng

những nội dung chính
những nội dung chính

Chương I: đại cương về quản trị doanh nghiệp

Chương II: cơ cấu tổ chức quản trị doanh nghiệp

Chương III: thông tin và quyết định trong qTDN

Chương IV: Hoạch định chương trình qtdn

Chương V: công tác kiểm soát trong doanh Nhiệp

Chương VI: quản trị nhân sự trong doanh nhiệp

Chương I: Đại cương về quản trị dN
Chương I: Đại cương về quản trị dN
I. Doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường
1. Khái niệm về doanh nghiệp
2. Các loại hình doanh nghiệp
II. Quản trị doanh nghiệp
1. Khái niệm quản trị doanh nghiệp
2. Bản chất của quản trị doanh nghiệp
3. Các chức năng quản trị
III. Các trường phái lý thuyết ứng dụng trong qtdn
1. Trường phái lý thuyết quản trị khoa học
2. Trường phái lý thuyết quản trị hành chính
3. Trường phái tâm lý xã hội
4. Trường phái hệ thống
5. Trường phái quản trị Nhật Bản

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
1. Khái niệm doanh nghiệp
- Tổng quát:
DN là một tổ chức kinh tế được thành lập để thực hiện các
hoạt động kinh doanh nhằm thoả mãn nhu cầu của con người
và xã hội, và thông qua hoạt động hữu ích đó để kiếm lời.
- Theo Luật DN hiện hành của Việt Nam (ban hành lần đầu năm
1999, sửa đổi bổ sung năm 2005 và chính thức có hiệu lực từ
01/07/2006):

DN là một tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ
sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định
của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động KD.

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2. Các loại hình doanh nghiệp
2.1. Căn cứ vào hình thức sở hữu
2.1.1. Doanh nghiệp một chủ sở hữu
a. Doanh nghiệp Nhà nước
b. Doanh nghiệp tư nhân
c. Công ty TNHH một thành viên
2.1.2. Doanh nghiệp nhhiều chủ sở hữu
a. Công ty hợp danh
b. Công ty TNHH hai thành viên trở lên
c. Công ty cổ phần
d. Hợp tác xã

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2. Các loại hình doanh nghiệp
2.2. Căn cứ vào quy mô
a. Doanh nghiệp quy mô lớn
b. Doanh nghiệp quy mô vừa
c. Doanh nghiệp quy mô nhỏ
2.3. Căn cứ vào mục tiêu hoạt động
a. Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh
b. Doanh nghiệp hoạt động công ích
2.4. Căn cứ vào ngành kinh tế kỹ thuật
a. Doanh nghiệp nông nghiệp

b. Doanh nghiệp công nghiệp
c. Doanh nghiệp thương mại
d. Doanh nghiệp dịch vụ

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.1. Doanh nghiệp một chủ sở hữu
a. Doanh nghiệp Nhà nước
- Khái niệm: Là tổ chức kinh tế do Nhà nước đầu tư vốn thành lập và tổ chức
quản lý, hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động công ích nhằm thực hiện
các mục tiêu KT-XH do Nhà nước giao.
- Đặc điểm cơ bản:
+ Là một pháp nhân thuộc sở hữu Nhà nước
+ Có thẩm quyền kinh tế bình đẳng so với các DN khác và hạch toán độc
lập trong phạm vi vốn điều lệ
+ Giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế và được giao chức năng kinh
doanh hoặc chức năng hoạt động công ích
+ Có trụ sở chính đặt trên lãnh thổ Việt Nam
(Chú ý: Theo quy định của Luật DN thì chậm nhất sau 4 năm các DNNN
phải chuyển đổi thành Công ty cổ phần hoặc Công ty TNHH)

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.1. Doanh nghiệp một chủ sở hữu
b. Doanh nghiệp tư nhân
- Khái niệm: Là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu
trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động
của doanh nghiệp.
- Đặc điểm cơ bản:
+ Do 1 người bỏ vốn ra, tự làm chủ, đồng thời cũng là người

quản lý DN. Một người chỉ được phép thành lập 1 DNTN
+ Không có tư cách pháp nhân, tức là chủ doanh nghiệp chịu
trách nhiệm vô hạn về mọi khoản nợ của doanh nghiệp
+ Chủ DN là người đại diện theo pháp luật, có thể trực tiếp
hoặc thuê người quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh
+ Chủ DN có quyền cho thuê hoặc bán DN do mình sở hữu
+ Không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.1. Doanh nghiệp một chủ sở hữu
c. Công ty TNHH 1 thành viên
- Khái niệm: Là doanh nghiệp do một tổ chức hoặc một cá
nhân làm chủ sở hữu
- Đặc điểm cơ bản:
+ Chủ DN có quyền quyết định mọi vấn đề hoạt động SX-
KD được quy định trong Điều lệ công ty
+ Chủ sở hữu chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa
vụ tài sản khác trong phạm vi số vốn điều lệ
+ Chủ sở hữu có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn
bộ vốn điều lệ cho tổ chức, cá nhân khác
+ Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh
+ Không được quyền phát hành cổ phần

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.2. Doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu
a. Công ty hợp danh
- Khái niệm: Là doanh nghiệp phải có ít nhất 2 thành viên là chủ

sở hữu chung của công ty, cùng kinh doanh dưới một tên
chung (gọi là thành viên hợp danh). Ngoài các thành viên
hợp danh có thể có các thành viên góp vốn
- Đặc điểm cơ bản:
+ Thành viên hợp danh phải là cá nhân và phải chịu trách
nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của
công ty
+ Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số
vốn góp vào công ty
+ Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh
+ Không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.2. Doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu
b. Công ty TNHH 2 thành viên trở lên
- Khái niệm: Là doanh nghiệp trong đó các thành viên có thể là tổ
chức hoặc cá nhân, số lượng thành viên không vượt quá 50 cùng
cam kết góp vốn thành lập công ty
- Đặc điểm cơ bản:
+ Thành viên chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài
sản khác trong phạm vi số vốn góp vào doanh nghiệp
+ Thành viên muốn chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn
góp trước hết phải chuyển nhượng cho các thành viên còn lại rồi
mới được chuyển nhượng cho người ngoài
+ Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng
ký kinh doanh
+ Không được quyền phát hành cổ phần

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.2. Doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu
c. Công ty cổ phần
- Khái niệm: Là doanh nghiệp trong đó vốn điều lệ được chia thành nhiều phần
bằng nhau gọi là cổ phần. Thành viên sở hữu cổ phần gọi là cổ đông, cổ
đông có thể là tổ chức hoặc cá nhân, số lượng tối thiểu là 3 và không hạn
chế số lượng tối đa
- Đặc điểm cơ bản:
+ Cổ đông chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác
trong phạm vi số vốn góp vào doanh nghiệp
+ Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành hoặc bút toán ghi sổ
xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần, có thể ghi tên hoặc không
ghi tên
+ Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần trừ trường hợp quy định
bởi Luật pháp
+ Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký KD
+ Có quyền phát hành chứng khoán các loại để huy động vốn

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.1.2. Doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu
d. Hợp tác xã (Luật HTX có hiệu lực 01/07/04)
- Khái niệm: HTX là tổ chức kinh tế tập thể do các cá nhân, hộ gia
đình, pháp nhân (xã viên) có nhu cầu, lợi ích chung tự nguyện góp
vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức
mạnh của tập thể và của từng xã viên tham gia HTX. Cùng giúp nhau
thực hiện có hiệu quả các hoạt động SX-KD và nâng cao đời sống
vật chất tinh thần, góp phần phát triển KT-XH của đất nước.
- Đặc điểm cơ bản:

+ Đại hội xã viên có quyền quyết định cao nhất, bầu ra Ban quản trị
làm nhiệm vụ điều hành hoạt động của HTX
+ Thu nhập của xã viên được phân phối chủ yếu theo lao động
+ Có thể huy động cổ phần của xã viên hoặc người ngoài HTX để tăng
vốn

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.2. Căn cứ vào quy mô

Tiêu chí xác định quy mô:
- Số lao động sử dụng
- Chỉ tiêu về vốn, tài sản
- Chỉ tiêu về doanh thu, lợi nhuận
- Kết hợp 2 trong 3 tiêu chí trên

DN quy mô lớn

DN quy mô vừa

DN quy mô nhỏ

Thông thường phân làm 2 loại là quy mô lớn và
quy mô vừa & nhỏ

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
*Tiêu chí xác định DNV&N một số nước
Quốc gia Số lao động Tổng vốn (TSản) Doanh thu Lợi nhuận
Australia <500 trong CN & DV

Canada <500 trong CN & DV <20 tr $ Ca
Hồng Kông <100 trong CN, <50 trong DV
Indonesia <100 <0.6 tỉ Rupi <2 tỉ Rupi
Nhật <50 bán lẻ, <100 bán buôn,
<300 trong các lĩnh vực khác
<10 tr Yên, <30 tr
Yên,<100 tr Yên
Mexico <250 <7 triệu $
Philippine <200 <100 triệu Peso
Singapore <100 <499 triệu $ Sin
Myanmar <100
Thailand <100 <20 triệu Bath
Việt Nam <300 <10 tỉ đồng
Mỹ <500 50.000-150.000

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.3. Căn cứ vào mục tiêu hoạt động
a. Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh
- Đặt mục tiêu là lợi nhuận, từ đó hoạt động
với mục đích tối đa hoá lợi nhuận
b. Doanh nghiệp hoạt động công ích
- Đặt mục tiêu giải quyết những vấn đề có
tính chất xã hội, công cộng. Do Nhà nước
thành lập và giao nhiệm vụ

I. Dn trong nền kinh tế thị trường
I. Dn trong nền kinh tế thị trường
2.4. Căn cứ vào ngành kinh tế kỹ thuật
a. Doanh nghiệp nông nghiệp

- Là những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, hướng vào
việc sản xuất ra những sản phẩm nông nghiệp
b. Doanh nghiệp công nghiệp
- Là những doanh nghiệp hoạt động trong hĩnh vực công nghiệp nhằm tạo ra
những sản phẩm bằng cách sử dụng máy móc thiết bị
c. Doanh nghiệp thương mại
- Là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực lưu thông hàng hoá, hướng
vào việc khai thác các dịch vụ trong khâu phân phối hàng hoá đến tay người
tiêu dùng. Tức là thực hiện mua vào bán ra để kiếm lời.
d. Doanh nghiệp dịch vụ
- Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ nhằm cung cấp cho
khách hàng những giá trị gia trong quá trình sử dụng các sản phẩm

II. Quản trị doanh nghiệp
II. Quản trị doanh nghiệp
1. Khái niệm quản trị doanh nghiệp
1.1. Các cách tiếp cận về quản trị doanh nghiệp
a. Theo quá trình hoạt động của doanh nghiệp
b. Theo hệ thống hoạt động kinh doanh
Yếu tố
đầu vào
Kho Sản xuất Kho Bán hàng
Các yếu tố thuộc môi trường vĩ mô
Các yếu tố thuộc môi trường ngành
Các yếu tố bên trong doanh nghiệp

II. Quản trị doanh nghiệp
II. Quản trị doanh nghiệp
1. Khái niệm quản trị doanh nghiệp
1.2. Khái niệm quản trị doanh nghiệp

* QTDN là một quá trình tác động liên tục, có tổ chức, có hư
ớng đích của chủ DN lên tập thể những người lao động trong
DN nhằm khai thác một cách tốt nhất những tiềm năng và cơ
hội để tiến hành hoạt động SXKD nhằm đạt được mục tiêu đề
ra theo đúng luật định và thông lệ xã hội.
- Xét về mặt tổ chức-kỹ thuật gồm 3 nội dung chính là:
+ Chủ thể quản trị
+ Đối tượng quản trị
+ Mục tiêu của doanh nghiệp
- Xét về mặt kinh tế xã hội thì QTDN nhằm:
+ Làm doanh nghiệp ngày càng phát triển
+ Tối đa hoá lợi nhuận cho chủ DN
+ Tối đa hoá lợi ích của mọi đối tượng hữu quan

II. Quản trị doanh nghiệp
II. Quản trị doanh nghiệp
2. Bản chất của quản trị doanh nghiệp
2.1. Quản trị doanh nghiệp là một khoa học
- Sử dụng các quy luật kinh tế, tự nhiên, xã hội
- Từ thực tế kinh doanh hình thành môn học QTDN
- Vận dụng phương pháp đo lường hiện đại, thành tựu của khoa học
2.2. Quản trị doanh nghiệp là một nghệ thuật
- Xử lý các mối quan hệ giữa con người với con người
- Phối kết hợp các hoạt động nhằm đạt mục đích chung
- Sự nhạy bén, khéo léo trong quá trình quản trị
2.3. Quản trị doanh nghiệp là một nghề
- Phải đi học để có kiến thức thực hiện tốt được công việc
- Tạo ra thu nhập để nuôi sống bản thân và gia đình
- Xác định rõ vị trí và nhiệm vụ, khả năng thăng tiến

II. Quản trị doanh nghiệp
II. Quản trị doanh nghiệp
3. Các chức năng quản trị
-
Theo nhà kinh tế học người Pháp, Henry Fayol (1916):
1) Dự kiến 3) Phối hợp 5) Kiểm tra
2) Tổ chức 4) Chỉ huy
-
Theo Gulick (Mỹ) và Urwich (Anh) 1937:
1) Dự kiến 3) Nhân sự 5) Phối hợp 7) Ngân sách
2) Tổ chức 4) Chỉ huy 6) Báo cáo
-
Từ cuối những năm 1980 đến đầu 1990 theo các nhà khoa học Mỹ là Jame
Stoner và Stephen Robbins chia thành 4 chức năng:
1) Lập kế hoạch 3) Lãnh đạo
2) Tổ chức 4) Kiểm tra
-
Ngày nay phổ biến theo hướng tác động của hoạt động quản trị:
1) Hoạch định 3) Điều khiển
2) Tổ chức 4) Kiểm soát
-
Theo các lĩnh vực có: nhân sự, tài chính, sản xuất, marketing

III. lý thuyết ứng dụng trong Qtdn
III. lý thuyết ứng dụng trong Qtdn
1. Trường phái lý thuyết quản trị khoa học (Taylor Mỹ, 1856-1915; Gantt
Mỹ, 1861-1919; ông bà Gilbreth Mỹ, 1868-1972):
- Xác định cho được phương pháp cũng như tiêu chuẩn công việc
- Xây dựng thời gian biểu cho các thao tác để hoàn thành công việc
- Tính toán, thử nghiệm để giảm thiểu các thao tác thừa, tăng năng suất

2. Trường phái lý thuyết quản trị hành chính (Fayol Pháp, 1841-1925;
Weber, 1864-1920; Barnard, 1886-1961):
- Nhấn mạnh đến yếu tố mệnh lệnh, quyền hành, cấp bậc trong DN
- Điều hành DN bằng những nguyên tắc đã được quy định từ trước
3. Trường phái tâm lý xã hội (Mayo Mỹ, 1880-1949; Maslow, 1908-1970):
- Nhấn mạnh đến yếu tố con người, tính nhân văn, nhân bản trong DN
- Con người có nhu cầu vật chất và nhu cầu về mặt tinh thần
- Cần đáp ứng tốt cả 2 nhu cầu đó dẫn đến tăng năng suất
- Tạo ra nét văn hoá trong giao tiếp, mối quan hệ tốt với nhân viên

III. lý thuyết ứng dụng trong Qtdn
III. lý thuyết ứng dụng trong Qtdn
4. Trường phái hệ thống trong QTDN
- Phải có quan điểm toàn diện khi xem xét và giải quyết vấn đề
- Nhấn mạnh đến phương pháp khoa học
- Sử dụng các mô hình toán học và thống kê
- Quan tâm đến các yếu tố kinh tế kỹ thuật hơn là tâm lý xã hội
5. Trường phái quản trị Nhật Bản
* Lý thuyết Z của Gouchi:
- Chủ trương làm việc suốt đời cho DN (DN như một gia đình)
- Chú trọng vào việc tập thể hợp tác (cùng bàn bạc và đi đến QĐ)
* Lý thuyết Kaizen của Massakiimai :
- Điểm cốt lõi là thực hiện những cải tiến nhỏ, cải tiến dần dần
- Tạo tư tưởng chú trọng đến quá trình tiến hành công việc
- Hướng về con người và những nỗ lực của con người
- Vai trò của người quản lý trong việc ủng hộ và khuyến khích nhân viên

Chương II: cơ cấu tổ chức qtdN
Chương II: cơ cấu tổ chức qtdN
I. Cơ chế quản trị doanh nghiệp

1. Cơ chế quản trị doanh nghiệp truyền thống
2. Đổi mới cơ chế quản trị doanh nghiệp
II. Cơ cấu tổ chức quản trị doanh nghiệp
1. Khái niệm cơ cấu tổ chức quản trị
2. Nguyên tắc xây dựng cơ cấu tổ chức
3. Bộ phận và cấp quản trị trong cơ cấu tổ chức
4. Mối liên hệ trong cơ cấu tổ chức quản trị
III. Chế độ một thủ trưởng trong QTDN
1. Thực chất và tính tất yếu
2. Chức danh, vị trí và mối quan hệ các chức danh

Chương II: cơ cấu tổ chức qtdN
Chương II: cơ cấu tổ chức qtdN
IV. Tổ chức bộ máy quản trị doanh nghiệp
1. Yêu cầu tổ chức bộ máy quản trị DN
2. Phân công trong bộ máy quản trị DN
3. Tổ chức các phòng chức năng
V. Các mô hình tổ chức bộ máy quản trị dn
1. Mô hình tổ chức theo sản phẩm
2. Mô hình tổ chức theo địa bàn kinh doanh
3. Mô hình tổ chức theo đối tượng khách hàng
4. Mô hình tổ chức theo đơn vị kinh doanh chiến lược
5. Mô hình tổ chức theo bộ phận chức năng
6. Mô hình tổ chức hỗn hợp
7. Mô hình tổ chức theo ma trận