MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÁC CHẾ ĐỘ TRỢ CẤP ỐM ĐAU Ở VIỆT NAM

1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN
CÁC CHẾ ĐỘ TRỢ CẤP ỐM ĐAU Ở VIỆT NAM
3.1. Định hướng phát triển của BHXH Việt Nam đến năm 2020
3.1.1 Mục tiêu
Mục tiêu tổng quát mà toàn ngành đặt ra là: Đảm bảo quyền bình đẳng tham
gia BHXH đối với tất cả các tầng lớp dân cư trong xã hội. Tổ chức thực hiện các
chính sách, chế độ BHXH, BHYT nhằm thực hiện tốt công tác bảo vệ, chăm sóc sức
khỏe, đảm bảo ổn định đời sống vật chất và tinh thần cho mọi người lao động tham
gia BHXH. Từ đó góp phần ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, vì mục tiêu dân
giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.
Các mục tiêu được cụ thể như sau:
Từng bước mở rộng vững chắc hệ thống BHXH và an sinh xã hội. Tiến tới áp
dụng chế độ BHXH cho mọi người lao động, mọi tầng lớp nhân dân. Đổi mới cơ chế,
chính sách quản lý thu và chi trả các chế độ BHXH cho kịp thời và nhanh chóng để
đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT, trên cơ sở từng bước mở rộng
các chế độ trợ cấp BHXH để đảm bảo quyền lợi về BHXH cho người lao động và
hòa nhập với quốc tế. Với nguyên tắc thu là thu đúng, thu đủ còn thực hiện chi trả
đúng đối tượng, kịp thời, đầy đủ.
Giảm dần nguồn chi từ Ngân sách Nhà nước, tăng tích lũy của BHXH để tiến
tới cân đối thu - chi quỹ BHXH. Theo quy định của Nhà nước thì những người lao
động nghỉ hưu trước năm 1995 thì do NSNN đảm bảo và khi quỹ BHXH thâm hụt thì
NSNN hỗ trợ một phần.
Nâng cao năng lực quản lý của BHXH Việt Nam theo hướng tinh, gọn bộ
máy, hoạt động có hiệu quả nhằm đáp ứng sự phát triển của ngành và không ngừng
nâng cao chất lượng, uy tín phục vụ người tham gia BHXH.
Đẩy mạnh công cuộc cải cách hành chính trong toàn ngành. Chuyển đổi tác
phong làm việc từ hành chính sang phục vụ người dân. Đây cũng là một việc cần làm
ngay để tạo bước đột phá trong việc giải quyết nhanh gọn các công việc của dân.

Bảo tồn, tăng trưởng quỹ BHXH, BHYT bằng cách: tăng nhanh nguồn thu của
quỹ BHXH, BHYT từ sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, BHYT. Thực hiện
chi đúng, đủ và kịp thời, giảm dần nguồn chi từ Ngân sách Nhà nước, bảo đảm cân
đối quỹ lâu dài, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhằm
phục vụ ngày càng tốt hơn, chu đáo hơn cho người lao động khi tham gia và hưởng
1
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
1
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
các chế độ BHXH, BHYT. Tiền tồn tích của Quỹ bảo hiểm xã hội được đầu tư để
bảo tồn và tăng trưởng đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tuyên truyền, phổ biến chính sách, các quy định pháp luật về BHYT, BHXH
đến mọi tầng lớp nhân dân. Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về chế độ
chính sách BHXH, BHYT. Đây là một nội dung quan trọng nhằm làm cho mọi người
hiểu biết được bản chất cũng như nguyên tắc hoạt động của BHXH, BHYT là đóng
và hưởng, cộng đồng chia sẻ rủi ro. Mặt khác làm rõ bản chất của BHXH, BHYT,
quyền lợi và nghĩa vụ cụ thể của người tham gia, cũng có nghĩa là làm cho mọi người
hiểu và phân biệt được sự giống nhau, khác nhau giữa BHXH, BHYT với các hình
thức bảo hiểm thương mại khác.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình thực hiện BHXH,
BHYT. Đặc biệt, trong quy trình cải cách hành chính, thực hiện cơ chế “một cửa liên
thông”.
Tăng cường hợp tác với các nước trên thế giới đặc biệt là các nước trong khu vực
trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng
3.1.2 Định hướng phát triển
Việt Nam gia nhập WTO chính là sự gắn kết nền kinh tế nước ta với nền kinh
tế thế giới, từng bước đưa nền kinh tế nước ta trở thành bộ phận cấu thành, gắn bó
chặt chẽ với nền kinh tế Thế giới. Việc gia nhập WTO sẽ có sự tác động trực tiếp,
toàn diện vào toàn bộ hệ thống thị trường như thị trường hàng hoá, thị trường tiền tệ

và thị trường lao động trong nước. Sự tác động này sẽ tạo ra một động lực mới, một
không gian mới cho sự cạnh tranh và phát triển. Sở dĩ, chúng ta phải bắt đầu từ thị
trường lao động vì BHXH là sự đảm bảo các yếu tố lao động trong quá trình sản xuất,
hoạt động BHXH là hoạt động điều tiết thu nhập, nhằm ổn định đời sống của người
lao động và các thành viên trong gia đình họ trước những rủi ro mang tính xã hội. Sự
hội nhập quốc tế của nước ta cũng đồng nghĩa với việc nước ta tham gia vào quá
trình phân công lao động quốc tế. Vì vậy, hoạt động BHXH sẽ chịu tác động gián tiếp
của quá trình gia nhập WTO, mặt khác nó phải thích ứng chung với các quy chuẩn về
chế độ BHXH của các nước trong điều kiện cho phép của kinh tế - xã hội ở nước ta.
Chính vì vậy, BHXH Việt Nam đã đề ra một số định hướng sau:
Thứ nhất: Tiếp tục mở rộng quy mô, đối tượng tham gia BHXH.
BHXH là một hoạt động sự nghiệp, không mang tính kinh doanh như các loại
hình bảo hiểm khác. Đối tượng tham gia BHXH là yếu tố quan trọng nhất trong việc
đảm bảo an toàn xã hội và tăng nguồn đóng góp vào quỹ BHXH. Với mục tiêu xã hội
2
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
2
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
hóa BHXH để mọi người lao động đều có thể tham gia BHXH. Ngoài ra, BHXH còn
góp phần vào việc thực hiện công bằng xã hội là công cụ phân phối lại thu nhập giữa
những người tham gia, mặt khác BHXH còn làm nhiệm vụ san sẻ rủi ro giữa những
người tham gia. Chính vì vậy, việc mở rộng quy mô và đối tượng tham gia BHXH là
định hướng quan trọng của toàn ngành BHXH và đây cũng là nội dung được Đảng và
Nhà nước đặt lên hàng đầu trong công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa của nước
ta.
Ở nước ta lực lượng lao động tính đến cuối năm 2008, thì có 47,02 triệu người
nhưng chỉ có khoảng 8,53 triệu người tham gia BHXH bắt buộc và 6500 người lao
động tham gia BHXH tự nguyện chỉ chiếm 18,14% tổng lực lượng lao động trong đó
chủ yếu là các doanh nghiệp Nhà nước. Số lượng người lao động còn chưa tham gia

BHXH còn rất lớn vì vậy cần phải mở rộng đối tượng tham gia.
Thứ hai: Hoàn thiện nội dung các chế độ BHXH
Ở Việt Nam, đã hình thành lên một hệ thống pháp lý vững chắc nhưng khi
thực hiện triển khai cũng xảy ra một số vấn đề bất cập, hạn chế. Vì vậy, cơ quan
BHXH định hướng trong thời gian tới cần phải hoàn thiện nội dung của một số chế
độ:
Chế độ ốm đau: Chế độ ốm đau giúp cho người lao động và gia đình họ có
được khoản trợ cấp thay thế thu nhập bị mất do không làm việc. Chế độ này đảm bảo
thu nhập liên tục cho người lao động, đảm bảo giữa đóng và hưởng BHXH, đồng thời
còn thể hiện san sẻ rủi ro giữa những người tham gia BHXH. Việc thực hiện chế độ
ốm đau đã tránh được hiện tượng lạm dụng quỹ, quy định thời gian hưởng tối đa cho
người lao động. Nhưng trong xã hội ngày hiện nay, khi thực hiện cần thêm một số
bệnh trong danh mục các bệnh cần chữa trị dài ngày.
Chế độ thai sản: chế độ này nhằm mục đích thay thế nguồn thu nhập cho
người lao động nữ khi họ sinh đẻ và nuôi con. Góp phần thực hiện quyền bình đẳng
giữa nam và nữ, đồng thời tái sản xuất sức lao động cho lao động nữ. Khi thực hiện
chế độ thai sản cần quan tâm tới chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình, thời gian
dự bị trước khi được hưởng chưa có.
Chế độ TNLĐ – BNN: Thực hiện chế độ này giúp người lao động và gia đình
đảm bảo thu nhập khi họ không may mắn gặp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp.
Đồng thời, đây là chế độ thể hiện trách nhiệm của người chủ sử dụng lao động đối
với người lao động mà mình sử dụng. Chế độ TNLĐ- BNN đã quy định cụ thể những
3
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
3
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
trường hợp không may bị tai nạn lao động tương đối đầy đủ nhưng cần quy định
thêm một số bệnh vào danh mục bệnh nghề nghiệp.
Chế độ hưu trí: Chế độ này thể hiện sự quan tâm của Chính phủ, của người sử

dụng lao động đối với người lao động khi họ về già. Ngoài ra, hoạt động thu chi của
chế độ hưu trí liên quan tới việc hình thành và sử dụng quỹ. Tuy nhiên, chế độ này đã
tách được người hưởng BHXH với chế độ ưu đãi xã hội. Vì thế đảm bảo được sự
công bằng, bình đẳng giữa đóng và hưởng BHXH giữa các nhóm đối tượng khác
nhau. Hầu hết độ tuổi nghỉ hưu bình quân của người lao động đều thấp hơn so với
quy định.
Chế độ tử tuất: Đây là chế độ bảo hiểm mang tính nhân đạo nhất trong tất cả
các chế độ của BHXH. Thực hiện chế độ này góp phần khắc phục ổn định cuộc sống
cho gia đình người lao động không may gặp rủi ro. Tuy nhiên, trong chế độ này còn
quy định bố, mẹ (vợ) hoặc bố mẹ (chồng) cũng có thể được hưởng chế độ này là
không thỏa đáng mà phải xét xem người thân đó có người nuôi dưỡng hay không.
Thứ ba: Định hướng phát triển quỹ BHXH
Duy trì quản lý tập trung thống nhất sẽ giúp cho san sẻ rủi ro, san sẻ tài chính
giữa các chế độ BHXH theo cả không gian và thời gian được dễ dàng và thuận tiện
hơn. Nguồn quỹ nhàn rỗi đem đầu tư tập trung vào các chương trình, các dự án lớn
của đất nước từ đó sẽ làm cho quỹ an toàn hơn, đầu tư hiệu quả hơn. Mặt khác, khi
thực hiện quản lý tập trung thống nhất còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự chỉ đạo của
Thủ tướng Chính phủ và quản lý chi tiêu rất chặt chẽ. Ngoài ra, còn tạo điều kiện cho
việc xét duyệt hồ sơ, quy trình chi trả và khắc phục hồ sơ giả mạo, … để các đơn vị
chức năng làm việc ngày một hiệu quả hơn. Đồng thời, giúp cho việc thanh toán và
giải quyết các công việc được nhanh gọn và chính xác
Đầu tư tăng trưởng quỹ BHXH: Do nguồn hình thành của quỹ BHXH được
tồn tích qua nhiều thế hệ, do một thời gian đóng dài vì vậy cần phải đầu tư tăng
trưởng quỹ. Khi đầu tư quỹ cần phải nắm vững và luôn tuân thủ các vấn đề:
- Theo định hướng của Chính phủ và các nguyên tắc quản lý quỹ BHXH.
- Ngồn vốn đầu tư bao gồm cả nguồn vốn ngắn hạn và dài hạn
- Hình thức đầu tư chủ yếu là đầu tư vào các công trình của Chính phủ, mua
trái phiếu Chính phủ, cho Chính phủ vay và cho các ngân hàng thương mại vay,…
- Thường xuyên đánh giá hiệu quả đầu tư theo từng hình thức đầu tư và hiệu
quả đầu tư nói chung.

4
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
4
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Tiếp tục củng cố và hoàn thiện các phương thức chi trả hiện có theo hướng
phát huy, nhân rộng các mô hình và giải pháp thực hiện có hiệu quả trong thời gian
qua sao cho phù hợp với đặc điểm, điều kiện của từng địa phương.
Thứ tư nâng cao công tác quản lý nhà nước về BHXH
- Tập trung hoàn thiện văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Ngành, tạo sự đồng
bộ và chuyển biến thực sự trong công tác chỉ đạo, điều hành của BHXH Việt Nam.
Tiếp tục công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, tiến hành thanh tra,
kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động, có biện pháp xử lý đối với những đơn vị cố
tình không tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động.
- Tiếp tục rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, quy trình giải quyết công
việc, tạo thuận lợi cho người tham gia BHXH, BHYT; triển khai thống nhất cơ chế
“một cửa liên thông” trong giải quyết các chế độ, chính sách và trong các hoạt đông
nghiệp vụ của Ngành. Tập trung chỉ đạo triển khai nhanh ứng dụng công nghệ thông
tin trong các hoạt động của Ngành nhằm đơn giản hóa công tác quản lý mà vẫn đem
lại hiệu quả cao.
- Kiện toàn tổ chức bộ máy nhân sự của các đơn vị trong Ngành sao cho phù
hợp với Nghị định 94/NĐ-CP của Chính phủ, tăng cường phân cấp cho địa phương,
cơ sở các hoạt động nghiệp vụ, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu.
- Đầy mạnh công tác tuyên truyền một cách sâu rộng, thường xuyên để người
lao động, chủ sử dụng lao động và mọi người dân hiểu rõ các chế độ, chính sách
BHXH để tích cực, tự giác tham gia.
- Tăng cường công tác kiểm tra, chấp hành chính sách pháp luật, giữ vững kỹ
luật, kỷ cương, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tham nhũng…
- Đẩy mạnh cải cách hành chính, trước hết các thủ tục hành chính phải được
cải tiến theo hướng đơn giản hoá các biểu mẫu, chứng từ, thủ tục hồ sơ và kể cả quy

trình chi trả. Mặt khác, hướng tới thống nhất thực hiện cơ chế “một cửa đồng bộ”
trên cơ sở xem xét đổi mới toàn diện cả về tổ chức, cán bộ; về quy trình, mối quan hệ
phối hợp công tác giữa các bộ phận liên quan; về trang bị phương tiện và điều kiện
làm việc... nhằm thiết lập cơ chế kiểm tra, giám sát độc lập, khắc phục tình trạng
5
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
5
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
khép kín, thiếu công khai dễ phát sinh tiêu cực trong giải quyết các thủ tục hành
chính. Từ đó hướng tới mục tiêu phục vụ tốt hơn cho người tham gia và thụ hưởng,
tạo bước đột phá nhằm thực hiện cải cách hành chính trong toàn ngành. Đồng thời,
phải chuyển nhanh lề lối làm việc hành chính quan liêu sang tác phong phục vụ tích
cực, lấy hiệu quả công việc làm thước đo thành quả lao động của đội ngũ cán bộ làm
công tác này.
- Cơ quan BHXH cấp quận, huyện cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng
cao hiểu biết và kỹ năng cần thiết cho đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cho cán bộ BHXH
tại đơn vị sử dụng lao động, giúp nâng cao nghiệp vụ về BHXH cho các đơn vị sử
dụng lao động để từ đó chủ động giải quyết tốt các chế độ ốm đau cho người lao
động. Đồng thời khuyến khích các đơn vị sử dụng lao động giữ lại 2% trên tổng quỹ
lương để chi trả kịp thời cho người lao động, đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho người
lao động.
- Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc in ấn danh sách, các
biểu mẫu chi trả các chế độ và quản lý các đối tượng, giảm thiểu các thao tác thủ
công trong nghiệp vụ, nâng cao hiệu suất làm việc nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý
trong điều kiện khối lượng công việc ngày càng tăng nhanh. Thực hiện theo dõi, cập
nhật chi tiết mọi biến động của từng đối tượng trong quá trình tham gia và thụ hưởng
các chế độ BHXH.
- Tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện chi trả bằng nhiều hình thức
như kiểm tra định kỳ, kiểm tra đột xuất tới các đơn vị sử dụng lao động. Xử lý

nghiêm các trường hợp trốn đóng hay chiếm dụng số tiền đóng BHXH. Xử lý các
trường hợp làm giả hồ sơ, phối hợp chặt chẽ với các cơ sở y tế, bệnh viện, các cơ
quan chức năng có liên quan trong công tác thẩm định hồ sơ …
3.2 Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng và hoàn
thiện chế độ trợ cấp ốm đau
Trước sự biến động của nền kinh tế, xã hộ cũng đã tạo ra những điều kiện thuận
lợi cũng như khó khăn trong quá trình triển khai, tổ thức và quản lý công tác chi trả
6
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
6
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
các chế độ BHXH nói chung và công tác tổ chức, quản lý chi trả trợ cấp ốm đau nói
riêng. Cụ thể:
3.2.1 Thuận lợi
- Trong những năm qua, BHXH luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của các
cấp ủy Đảng, Chính quyền và sự phối hợp có hiệu quả của các ban, Ngành chức năng
liên quan từ Trung ương đến địa phương đã tạo thuận lợi cho Ngành BHXH thực
hiện tốt, đặc biệt là công các quản lý chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn trong đó có
chế độ ốm đau. Bởi lẽ, công tác quản lý chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn có ảnh
hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người lao động – nhóm đối tượng nhạy cảm nhất
và đang có nhiều đóng góp cho xã hội. Vì vậy mà công tác tổ chức và quản lý chi trả
các chế độ BHXH ngắn hạn đặc biệt là chế độ trợ cấp ốm đau luôn được quan tâm,
tạo điều kiện trong việc thực hiện, triển khai các chính sách, chế độ nhằm đáp ứng
ngày càng tốt hơn nhu cầu của người lao động.
- Công tác quản lý chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn đã được BHXH Việt
Nam xây dựng một bộ máy quản lý hoàn chỉnh từ Trung ương đến địa phương. Theo
đó, công tác quản lý chi trả chế độ ốm đau được phân cấp thực hiện một cách rõ ràng
và được tiến hành theo một quy trình chặt chẽ và khoa học. Điều này đã tạo điều kiện
rất lớn cho các tỉnh, thành phố trong quá trình thực hiện chi trả các chế độ BHXH

ngắn hạn.
- Hệ thống các chính sách, quy định về công tác quản lý chi trả chế độ trợ cấp
ốm đau được cụ thể hóa bằng các văn bản pháp quy hướng dẫn cụ thể đến từng Ban,
Ngành, địa phương, từ đó tạo cơ sở vững chắc để cơ quan BHXH các cấp thực hiện.
- Chính sách BNXH đã đi vào cuộc sống và đang thực sự phát huy tác dụng,
làm cho người dân hiểu rõ hơn và tin tưởng vào chính sách BHXH. Do đó, công tác
chi trả và quản lý chi trả chế độ trợ cấp ốm đau được tiến hành thuận lợi hơn.
- Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý chi trả luôn được nâng cấp,
bổ sung và đang từng bước hiện đại hóa. Cho đến nay, cơ sở vật chất tại cơ quan
BHXH các tỉnh, thành phố, quận, huyện đã tương đối đầy đủ, cơ bản đáp ứng được
nhu cầu cơ sở vật chất thực hiện nhiệm vụ được giao.
7
Trần Thanh Nam Bảo hiểm xã hội
7