BẢO HIỂM VIỆT NAM TRƯỚC THỀM HỘI NHẬP VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TTBH VIỆT NAM ĐẾN 2010

bảo hiểm Việt Nam trớc thềm hội nhập và giải
pháp đẩy mạnh sự phát triển của ttbh Việt Nam
đến 2010
I. Bảo hiểm Việt Nam vào hội nhập
1. Xu hớng phát triển thị trờng bảo hiểm thế giới.
Nền kinh tế thế giới cuối thế kỷ 20 đợc đánh dấu bởi sự phát triển cực kỳ
thịnh vợng của nhiều tập đoàn kinh tế, các công ty đa quốc gia và xuyên quốc
gia. Sự phát triển mạnh mẽ của các tập đoàn này là nhân tố quan trọng nhất
quyết định đến sự thành công của nền kinh tế nhiều quốc gia nói riêng cũng nh
nền kinh tế thế giới nói chung. Quá trình sáp nhập diễn ra không chỉ trên lĩnh
vực sản xuất (máy tính, ôtô...), mà còn cả về phân phối, tiêu dùng, đặc biệt là
trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm. .. điển hình là quá trình sáp nhập
nh vụ ngân hàng Tokyo sáp nhập với ngân hàng Mitshubishi. Trong lĩnh vực
bảo hiểm, hàng tháng đều diễn ra nhiều vụ sáp nhập, mà đứng đầu là các tập
đoàn bảo hiểm lớn nh AIG, Prudential, Swis Re..., thông tin này đợc cập nhật
thờng xuyên trên trang web fsonline.com (Financial service online).
Nếu ở năm 1987, thị phần của 5 công ty tái bảo hiểm cỡ lớn thế giới
chiếm khoảng 36% tổng số phí tái bảo hiểm của thế giới, thì ở năm 1997 chiếm
trên 43%. Và cho đến nay, 25 công ty tái bảo hiểm lớn của thế giới đang kiểm
soát 77,6% thị trờng bảo hiểm thế giới. (nguồn : Asia Ins. Review 23/04/2003)
Quá trình toàn cầu hóa kinh doanh dịch vụ bảo hiểm và tập trung hóa
các dịch vụ tái bảo hiểm đang diễn ra tích cực hiện nay, góp phần hình thành
các tập đoàn tái bảo hiểm khổng lồ. Ví dụ, sau khi tuyên bố sáp nhập vào cuối
tháng 5/2000, tập đoàn General Cologne Re đã trở thành tập đoàn tái bảo hiểm
khổng lồ, gồm các công ty General Re (chủ yếu hoạt động ở Mỹ), Cologne Re
(hoạt động ở Đức và một số nớc khác, Cologne Re (Dublin) - tái bảo hiểm tài
chính; General Re (Châu Âu) - hoạt động tái bảo hiểm trên thị trờng Lodon,
General Star- hoạt động bảo hiểm trực tiếp trên thị trờng London, DPman - chi
nhánh của hãng Lloyds hoạt động tái bảo hiểm thông qua các môi giới. Nói
1 1
chung, tập đoàn này có các địa lý, chi nhánh và công ty con ở 75 nớc. Nếu ở

Berksline Hatkeway với tổng số vốn t bản hóa của tập đoàn vào khoảng 110 tỉ
Đôla và thành lập tập đoàn gồm một số công ty bảo hiểm chủ yếu hoạt động ở
Mỹ, nh National Indemnity (đợc xếp hạng) với tổng doanh thu phí bảo hiểm
hàng năm khoảng 955,5 triệu Đôla, thì có thể hình dung đợc quy mô các quá
trình tập trung vốn và toàn cầu hóa đang diễn ra tích cực trên thị trờng bảo hiểm
và tái bảo hiểm thế giới.
Cũng nh trong lĩnh vực bảo hiểm trực tiếp, tập trung hóa sáp nhập và
hợp nhất các doanh nghiệp tái bảo hiểm là nguyên nhân giảm số lợng công ty
tái bảo hiểm. Ví dụ, ở Mỹ chỉ riêng trong thời gian 1985 - 1996, số công ty tái
bảo hiểm đã giảm 25% (từ 97 công ty xuống còn 72 công ty). Theo nhận định
của các chuyên gia kinh tế, quá trình sáp nhập hợp nhất nh vậy vẫn còn tiếp
diễn, đặc biệt mạnh là ở các doanh nghiệp tái bảo hiểm có doanh thu hàng năm
khoảng 50-200 triệu Đôla Mỹ. [20]
(Nguồn: Asia Ins . Review 23/07/2003)
Theo bản tin mới nhất của thị trờng Lloyd's vào tháng 7/2003 ủy ban thị
trờng Lloyd's đã đánh giá 6 xu hớng chủ yếu trong thị trờng bảo hiểm toàn cầu
trong tơng lai.
- Sự toàn cầu hóa.
- Sự hợp nhất giữa các nhà bảo hiểm, tái bảo hiểm và môi giới bảo hiểm.
- Thơng phẩm hóa sản phẩm bảo hiểm.
- Khách hàng ngày càng tinh vi hơn và việc giữ lại rủi ro phổ biến hơn.
- Có nhiều yếu tố cạnh tranh mới.
- Công nghệ phát triển nhanh chóng.
Một trong 6 xu hớng lớn đó là xu hớng sáp nhập giữa các công ty bảo
hiểm. Sáp nhập trong điều kiện cạnh tranh mạnh mẽ hiện nay đã giúp các công
ty tăng cờng sức mạnh đang trở thành xu thế tất yếu hiện nay không chỉ trong
lĩnh vực bảo hiểm.
2. Xu hớng phát triển thị trờng Việt Nam
2 2
Sự phát triển của thị trờng bảo hiểm Việt Nam cũng không nằm ngoài

xu hớng phát triển chung của thế giới. Thế nhng nó cũng có sự khác biệt nhất
định do các điều kiện phát triển khác nhau.
Với mức độ phát triển hiện tại: doanh thu phí bảo hiểm của toàn thị tr-
ờng Việt Nam khi kết thúc năm 2002 đạt 7.707 tỉ đồng, trong đó doanh thu phí
bảo hiểm phi nhân thọ đạt 3.062 tỉ đồng và doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ
đạt 4.645 tỉ đồng. Nh vậy, trong vòng 8 năm từ 1995 đến 2002, doanh thu phí
bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam tăng đến gần 6 lần. Còn doanh thu bảo
hiểm nhân thọ từ 1 tỉ đồng năm 1996 đã tăng gấp vài ngàn lần. Những con số
này chứng tỏ thị trờng bảo hiểm tại Việt Nam đang rất có tiềm năng.
Trong tơng lai thị trờng bảo hiểm Việt Nam sẽ thu hút mạnh mẽ đối tác
nớc ngoài, thị trờng sôi động hơn. Hiện tại, thị trờng bảo hiểm Việt Nam cũng
đợc đánh giá là bắt đầu cơ hội cho sự cạnh tranh. Theo ông Trơng Mộc Lâm,
Chủ tịch Hội đồng quản trị của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam thì sự ra đời của
Công ty liên doanh bảo hiểm liên hiệp UIC, tiếp theo là Công ty bảo hiểm nhân
thọ 100% vốn nớc ngoài Chinfon Manulife (nay là Manulife), Prudential và
công ty 100% vốn nớc ngoài trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ Allianz,
công ty liên doanh bảo hiểm Việt - úc, công ty liên doanh bảo hiểm nhân thọ
Bảo Minh - CMG và Groupama là một bớc chuyển hết sức mạnh mẽ trong thị
trờng bảo hiểm Việt Nam ở cả hai lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ.
Hiện tại Việt Nam có 18 công ty bảo hiểm đợc cấp phép, cha kể 2 công ty môi
giới bảo hiểm. Và nhìn vào giới kinh doanh bảo hiểm tại Việt Nam có thể thấy
đủ các thành phần nh 3 công ty bảo hiểm sở hữu Nhà nớc, 3 công ty bảo hiểm
cổ phần, 4 công ty bảo hiểm 100% vốn nớc ngoài, 7 công ty liên doanh trong
đó có 4 công ty hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ.
Sự góp mặt của các công ty bảo hiểm 100% vốn nớc ngoài và các doanh
nghiệp bảo hiểm với một bên là các đối tác Việt Nam và một bên là các đối tác
từ các quốc gia có nền tài chính và dịch vụ phát triển đã tạo cho thị trờng Việt
Nam một sắc thái mới, năng động hơn, cạnh tranh hơn và thúc đẩy hoạt động
3 3
của các công ty bảo hiểm. Đôi lúc, sự cạnh tranh đã lên tới đỉnh cao và không

khoan nhợng.
Tuy nhiên, với cam kết của Việt Nam sau khi hội nhập với AFTA, sau
khi ký kết Hiệp định thơng mại Việt - Mỹ và hòa nhập với kinh tế thế giới sau
khi gia nhập WTO trong thời gian tới, thị trờng bảo hiểm chắc chắn sẽ có
những thay đổi mới. Theo đó, Việt Nam sẽ tiếp tục mở cửa thị trờng bảo hiểm
trong vòng vài năm tới đây và ngày càng có nhiều các công ty và tập đoàn bảo
hiểm lớn của nớc ngoài sẽ gia nhập thị trờng này. Điều này dẫn tới việc các
công ty và tập đoàn bảo hiểm trong nớc sẽ phải đối mặt với cạnh tranh hết sức
gay gắt. Thực sự thì cạnh tranh trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ và nhân
thọ đã đợc nhìn thấy trong thị trờng hiện tại, khi mà sự hội nhập đang đến từ từ.
Điều này có thể nhìn thấy qua sự cạnh tranh rất gắt gao trong vấn đề giá phí
bảo hiểm và dịch vụ khách hàng. Trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ, việc
giảm giá phí bảo hiểm trong nhiều sản phẩm đã là một vấn đề nóng từ nhiều
năm nay và khiến cho các nhà kinh doanh bảo hiểm phải đau đầu. Còn trong
lĩnh vực bảo hiểm nhân thọ, cạnh tranh trong cung cấp các dịch vụ đang có vẻ
nghiêng phần u thế về các công ty bảo hiểm nhân thọ có vốn đầu t nớc ngoài
vốn có công nghệ tốt và rất chịu khó đầu t vào việc tung ra các dịch vụ cũng
nh nâng cấp chất lợng dịch vụ. Song, có thể nhìn thấy sự cạnh tranh sẽ tăng lên
rất mạnh mẽ khi hội nhập xảy ra vì khi có càng nhiều các nhà bảo hiểm lớn trên
thế giới vào kinh doanh tại Việt Nam, họ sẽ dần giành đợc thế bình đẳng khi
mà các lá chắn của sự bảo hộ từ Nhà nớc với ngành bảo hiểm trong nớc giảm
bớt. Hơn nữa, họ mang theo vào Việt Nam một cung cách điều hành kinh
doanh có hiệu quả hơn hẳn.
Các công ty bảo hiểm Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh
từ việc cung cấp ngày càng nhiều hơn các sản phẩm bảo hiểm khi có ngày càng
nhiều các nhà bảo hiểm mới vào thị trờng. Và những nhà bảo hiểm này có u thế
trong việc chỉ cần đa sản phẩm mà họ đã bán sẵn trong khu vực để bán tại Việt
Nam sau khi có chỉnh sửa chút ít, thay vì phải mất nhiều thời gian thiết kế các
4 4
sản phẩm mới. Đồng thời họ cũng sẵn sàng cung cấp hàng loạt các sản phẩm

dịch vụ tài chính tổng hợp.
Các nhà kinh doanh bảo hiểm có kinh nghiệm cũng có thể nhìn thấy sự
thay đổi của thị trờng từ khía cạnh những ngời mua bảo hiểm khi hội nhập kinh
tế. Khác với những năm đầu làm quen với các khái niệm liên quan tới sản phẩm
bảo hiểm và các dịch vụ kèm theo, các khách hàng sẽ ngày càng hiểu rõ và
nhận thức đợc nhiều hơn nhu cầu bảo hiểm của chính họ. Những nhu cầu mới
nảy sinh kèm theo các rủi ro mới.
Trong khi đó, thị trờng này cũng sẽ ghi nhận sự đua tranh quyết liệt của
các công nghệ đợc đa vào áp dụng trong kinh doanh bảo hiểm và sự gia tăng
quảng bá cho các thơng hiệu mới và cũ có mặt trên thị trờng.
Để cạnh tranh và phát triển trong hội nhập, các công ty bảo hiểm trong
nớc ở Việt Nam chắc chắn sẽ phải tìm tới việc liên kết, hợp nhất. Bởi vì chỉ có
liên kết, hợp nhất với một chiến lợc chắc chắn thì họ mới có thể giữ vững thị
phần và phát triển tiếp tục. Đây là cách thức có vẻ hiệu quả hơn cả. Theo các
chuyên gia trong lĩnh vực bảo hiểm việc các công ty tập trung vào việc tự gia
tăng tài sản của bản thân họ sẽ cần quá nhiều thời gian, công sức và có vẻ
không khả thi.
Nếu đứng trên xu thế hợp nhất và liên kết, việc từ nhiều công ty bảo
hiểm trong nớc hiện nay, sau khi hợp nhất có thể thành hai công ty lớn, một
công ty chuyên về bảo hiểm nhân thọ và một công ty chuyên về bảo hiểm phi
nhân thọ là một trong những phơng án đang đợc các cấp thẩm quyền bàn tính
tới. Và hai công ty này cũng có thể đợc cổ phần hóa bằng cổ phần của các
doanh nghiệp Nhà nớc hay các tổng công ty lớn. Một số nớc tại khu vực, ví nh
Malaysia đã làm điều này khi họ yêu cầu 56 công ty bảo hiểm trong nớc sáp
nhập lại thành 10 - 15 công ty bảo hiểm để đẩy mạnh sự tập trung hóa, có sức
mạnh cạnh tranh trong hội nhập. Ngoài ra, việc các công ty bảo hiểm trong nớc
tiếp tục mở rộng liên kết với các ngân hàng, các tổ chức tín dụng có mạng lới
khách hàng rộng khắp cũng sẽ là một hình thức đáng quan tâm.
5 5
Và hơn bao giờ hết, để cạnh tranh trong hội nhập, các công ty bảo hiểm

Việt Nam sẽ phải quan tâm tới việc cải thiện năng suất và hiệu quả, làm tốt
công tác chuyên môn cũng nh quảng bá mạnh mẽ thơng hiệu của họ ra công
chúng.
Nh vậy, sự mở cửa và hội nhập thị trờng bảo hiểm Việt Nam là tất yếu.
Và để có thể mở cửa và hội nhập tốt chúng ta cần phải có chiến lợc phát triển
thích hợp, cải cách trong quản lý thị trờng, hoàn thiện môi trờng pháp lý và cả
những nỗ lực thay đổi của chính các doanh nghiệp bảo hiểm..
II. các giải pháp vĩ mô cho thị trờng bảo hiểm việt nam
Thị trờng tài chính là một thị trờng vô cùng quan trọng đối với mỗi
quốc gia. Nó quyết định rất lớn đến tốc độ tăng trởng cũng nh sự phát triển ổn
định của nền kinh tế. Trong đó thị trờng bảo hiểm đang ngày càng có vai trò
quan trọng. Mặt khác, để phát triển đợc thị trờng bảo hiểm phải có sự nỗ lực từ
nhiều phía: từ các công ty bảo hiểm, các nhà đầu t, các cơ quan quản lý. Trong
đó, các cơ quan quản lý và các chính sách phát triển vĩ mô đóng vai trò chủ
đạo. Trong tình hình hiện nay, Nhà nớc cần phải có những chiến lợc phù hợp:
bảo hộ ở một mức độ nhất định để có thể hội nhập và phát triển thị trờng bảo
hiểm. Đồng thời phải có chế độ quản lý giám sát chặt chẽ để đảm bảo cho thị
trờng ổn định và cạnh tranh lành mạnh.
Các giải pháp vĩ mô bao gồm:
1. Đa dạng hoá sở hữu ngành bảo hiểm.
Theo "Chiến lợc phát triển thị trờng bảo hiểm Việt Nam từ năm 2003
đến năm 2010", việc phát triển và sắp xếp các doanh nghiệp bảo hiểm nhằm
mục tiêu phát triển các loại hình doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm gốc, tái
bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ theo hớng đa dạng hình
thức sở hữu bao gồm doanh nghiệp Nhà nớc, công ty cổ phần, doanh nghiệp có
vốn đầu t nớc ngoài và tổ chức bảo hiểm tơng hỗ.
Các doanh nghiệp Nhà nớc không đợc dùng vốn Nhà nớc để thành lập
doanh nghiệp bảo hiểm mới hoặc công ty cổ phần bảo hiểm mới mang tính
6 6
chuyên ngành, sắp xếp lại doanh nghiệp Nhà nớc hiện nay để nâng cao năng

lực tài chính và năng lực hoạt động, giữ đợc thị phần lớn trên thị trờng trong n-
ớc và tham gia thị trờng bảo hiểm quốc tế.
Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam (Bảo Việt) sẽ đợc xây dựng thành
một tập đoàn tài chính đa năng hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ,
nhân thọ, đầu t, chứng khoán. Trong đó hoạt động chủ yếu là kinh doanh bảo
hiểm và là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nớc duy nhất. Bảo Việt sẽ tăng vốn
điều lệ từ 586 tỉ đồng (hiện nay) lên mức 3.000 tỉ đồng (năm 2005) và 5.000 tỉ
đồng (2010).
Các công ty bảo hiểm Nhà nớc khác nh công ty bảo hiểm Tp Hồ Chí
Minh (Bảo Minh), công ty tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam (Vinare) và công ty
bảo hiểm dầu khí (PVI) sẽ tiến hành cổ phần hóa. Bảo minh chuyển thành công
ty bảo hiểm cổ phần có vốn Nhà nớc chi phối, chuyên kinh doanh bảo hiểm phi
nhân thọ và thực hiện các loại hoạt động khác nh: đầu t vốn, dịch vụ tài chính,
trong đó bảo hiểm là hoạt động kinh doanh chủ yếu.
Công ty bảo hiểm dầu khí (PVI) 100% vốn Nhà nớc, trực thuộc Tổng
công ty dầu khí Việt Nam sẽ chuyển thành cổ đông của Bảo Minh. Phần vốn
Nhà nớc của PVI sẽ là cổ phần của Tổng công ty dầu khí Việt Nam trong Bảo
Minh.
Hiện nay, số vốn điều lệ của Bảo Minh là 67 tỉ đồng. Trong 2 năm 2003
- 2004, Nhà nớc sẽ có cơ chế để bổ sung vốn điều lệ cho Bảo Minh đủ 70 tỉ
đồng, theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm. Đồng thời, đánh giá lại giá
trị tài sản và vốn của Bảo Minh để xác định vốn của Bảo Minh trớc khi thực
hiện cổ phần hóa. Bảo Minh phát hành cổ phiếu mới (trị giá tối thiểu 500 tỉ
đồng) để tăng vốn điều lệ và mở rộng cho các tổng công ty Nhà nớc có nhu cầu
tham gia hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Trờng hợp cả hai nguồn vốn này cha
đủ 1.100 tỉ đồng trong giai đoạn 2005 đến 2010, Bảo Minh sẽ bổ sung vốn điều
lệ còn thiếu từ các nguồn: lợi nhuận để lại, chuyển nguồn vốn dự phòng dao
động lớn, các quỹ dự trữ tự nguyện bổ sung vào vốn điều lệ hoặc tiếp tục phát
hành thêm cổ phiếu mới.
7 7

Giống nh Bảo Minh, Vinare cũng chuyển thành công ty cổ phần, do vốn
Nhà nớc chi phối, hoạt động chuyên lĩnh vực tái bảo hiểm duy nhất trên thị tr-
ờng bảo hiểm Việt Nam. Đến năm 2010, Vinare có đủ năng lực tài chính, năng
lực kinh doanh để tham gia thị trờng tái bảo hiểm quốc tế. Đến năm 2005,
Vinare đủ sức giữ vai trò điều tiết thị trờng tái bảo hiểm Việt Nam. Không cho
phép thành lập thêm doanh nghiệp tái bảo hiểm. Nhà nớc, không đầu t vốn để
thành lập thêm doanh nghiệp bảo hiểm tái bảo hiểm 100% vốn Nhà nớc.
Việc cổ phần hóa Vinare sẽ đợc tiến hành theo hớng: vốn của Vinare
(vốn Nhà nớc) giữ cổ phần chi phối với sự tham gia góp vốn của các doanh
nghiệp bảo hiểm đang hoạt động trên thị trờng nhằm nâng cao mức giữ lại để
hạn chế việc chuyển phí tái bảo hiểm ra nớc ngoài, duy trì sự an toàn và ổn định
của thị trờng bảo hiểm Việt Nam. Củng cố công ty bảo hiểm liên doanh
Samsung Vina trực thuộc Vinare góp vốn thành lập các công ty đầu t, góp vốn
vào các dự án lớn, phát triển cơ sở hạ tầng, các dự án phục vụ yêu cầu sản xuất,
kinh doanh.
Hiện nay, số vốn điều lệ của Vinare là 40,5 tỉ đồng. Trong 2 năm 2003 -
2004. Nhà nớc có cơ chế để bổ sung vốn điều lệ cho đủ 70 tỉ đồng, theo quy
định của Luật kinh doanh bảo hiểm. Vinare phát hành cổ phiếu mới (trị giá tối
thiểu 200 tỉ đồng) để hoạt động kinh doanh bảo hiểm.
Nh vậy, vốn điều lệ của Vinare sẽ bao gồm phần vốn sau khi đánh giá
lại giá trị và vốn cổ phần mới phát hành. Trờng hợp cả hai nguồn vốn này cha
đủ 500 tỉ đồng, trong giai đoạn 2005 đến 2010 Vinare sẽ bổ sung số vốn điều lệ
còn thiếu từ các nguồn: lợi nhuận để lại, chuyển nguồn vốn dự phòng dao động
lớn, các quỹ dự trữ tự nguyện bổ sung vào vốn điều lệ hoặc tiếp tục phát hành
thêm cổ phiếu mới.
2. Các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ thành lập quỹ đầu t, quỹ tín
thác và công ty quản lý vốn đầu t.
Một trong những giải pháp lớn nhằm thực hiện mục tiêu chiến lợc
phát triển ngành bảo hiểm đến năm 2010 là việc sử dụng tối đa, có hiệu quả
nguồn vốn đầu t của các doanh nghiệp bảo hiểm. Theo đó, các giải pháp sẽ

8 8