Đề xuất phương hướng giải quyết vấn đề thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
Đề xuất phơng hớng giải quyết vấn đề thông tin
không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro
đạo đức trên thị trờng chứng khoán Việt Nam
Qua những nội dung đã trình bày trên đây có thể thấy rằng khi ngời mua
và ngời bán cùng biết nhiều về chất lợng của hàng hoá thì họ sẽ chấp nhận mức
giá hợp lý đích thực, thị trờng sẽ có nhiều vụ giao dịch và thực hiện tốt chức năng
lu thông hàng hoá. Tơng tự, nếu những ngời mua bán chứng khoán có thể phân
biệt đợc những công ty tốt và những công ty tồi, họ sẽ trả giá đầy đủ giá trị của
những chứng khoán do các công ty tốt phát hành. Kết quả là những chứng khoán
tốt sẽ đợc giao dịch nhiều hơn. Thị trờng chứng khoán khi đó có khả năng
chuyển vốn tới các công ty hoạt động tốt với những cơ hội đầu t sinh lời cao nhất.
Vì vậy, nếu không còn thông tin không cân xứng thì sẽ lựa chọn đối nghịch và rủi
ro đạo đức cũng mất theo. Trên cơ sở đó kết hợp với thực tế hoạt động trên thị tr-
ờng chứng khoán Việt Nam đã đợc trình bày trong chơng II, tôi xin đề xuất một
số giải pháp nhằm hạn chế tình trạng thông tin không cân xứng, lựa chọn đối
nghịch và rủi ro đạo đức trên thị trờng chứng khoán Việt Nam.
1. Khuyến khích thành lập các công ty sản xuất và bán thông tin
Giải pháp cho vấn đề lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức trong các thị
trờng tài chính là đa ra thông tin có tác dụng loại bỏ thông tin không cân xứng và
cho phép những ngời cung cấp vốn có thông tin đầy đủ về những cá nhân hay
những công ty cần tài trợ cho các hoạt động đầu t. Một cách để thu thập thông tin
này là có các công ty chuyên thu thập và đa ra thông tin giúp phân biệt các công
ty tốt với các công ty hoạt động kém.
Đơng nhiên, để các công ty nh thế đợc thành lập và hoạt động một cách có
tổ chức và hiệu quả thì pháp luật phải đi trớc một bớc. Vì vậy, các cơ quan quản
lý cần nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai các văn bản pháp luật liên quan đến
sự thành lập, tổ chức và hoạt động của các công ty cung cấp thông tin chuyên
1
1
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT

nghiệp. Việc làm này không chỉ có ý nghĩa trong việc hạn chế tác động tiêu cực
của thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức mà còn giúp
tăng cờng tính chuyên nghiệp và hiệu quả cho thị trờng chứng khoán nói riêng và
thị trờng tài chính nói chung.
Tuy nhiên cũng cần nhận thấy rằng việc cung cấp thông tin theo cách này
cha giải quyết một cách triệt để vấn đề lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức trên
thị trờng chứng khoán do sự tồn tại của hiện tợng ngời đi xe không tốn tiền.
Đó là vấn đề xảy ra khi những ngời không chi tiền mua thông tin vẫn có thể hởng
lợi từ thông tin mà ngời khác đã mua bằng cách đầu t theo. Vì vậy đây là biện
pháp có tính lâu dài, làm nền tảng lý luận và thực tiễn để tăng cờng hiệu quả cho
các biện pháp áp dụng song song dới đây.
2. Tăng cờng sự điều hành của chính phủ để làm tăng thông tin trên
thị trờng chứng khoán.
Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cờng tính công bằng về
thông tin trên thị trờng chứng khoán. Trong giai đoạn đầu, Chính phủ có thể tác
động bằng các biện pháp mang tính hành chính nh thanh tra, giám sát việc công
bố thông tin chặt chẽ, lập ra các bộ phận thu thập, phân tích sơ bộ và công bố
thông tin cho giới đầu t Tuy nhiên, sự can thiệp của Chính phủ cần theo xu h-
ớng tăng dần các biện pháp có tính chất khuyến khích các công ty công bố thông
tin chính xác và kịp thời và giảm dần các biện pháp hành chính không cần thiết.
Một điều không thể thiếu đối với thị trờng chứng khoán Việt Nam hiện
nay là Uỷ ban Chứng khoán Nhà Nớc cùng các cơ quan liên quan cần ban hành
những quy định chi tiết và đầy đủ hơn về việc công bố thông tin của các công ty
niêm yết để đảm bảo tính chính xác và đầy đủ, kịp thời và thống nhất. Song song
với điều đó là các biện pháp chế tài đảm bảo việc thực thi nghiêm chỉnh các quy
định trên. Cụ thể, cần phải có một ban giám sát tài chính có trình độ chuyên môn
cao và hoạt động độc lập để kiểm tra tình hình hoạt động và các báo cáo tài chính
của các công ty niêm yết dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế từ đó phát hiện những
điểm bất bình thờng ở các công ty niêm yết để khuyến cáo và cảnh báo cho nhà
2

2
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
đầu t. Có nh vậy lòng tin của nhà đầu t, một yếu tố rất quan trọng trên thị trờng
chứng khoán, mới đợc khôi phục và duy trì.
3. Khuyến khích thành lập các trung gian tài chính, đặc biệt là các
quỹ đầu t chứng khoán.
Đầu t chứng khoán là một hoạt động đòi hỏi sự phân tích chính xác, kịp
thời và chuyên nghiệp. Tuy nhiên một thực tế đang diễn ra trên thị trờng chứng
khoán Việt Nam là các nhà đầu t còn rất hạn chế về khả năng thu thập và xử lý
thông tin. Điều này xuất phát từ hai nguyên nhân:
Thứ nhất, nhà đầu t tham gia thị trờng phần lớn là có quy mô nhỏ nên việc
tìm kiếm thông tin bị giới hạn. Thông tin thiếu cập nhật, thiếu chính xác và thiếu
tính toàn diện. Thực ra, họ có thể giành đợc thông tin tốt hơn nhng chi phí để đạt
đợc điều đó thờng không nhỏ so với quy mô vốn còn hạn hẹp. Kết quả là lợi
nhuận thu về sẽ không xứng đáng với chi phí tìm kiếm thông tin.
Nguyên nhân thứ hai là tính chuyên nghiệp của nhà đầu t cha cao khiến
cho việc xử lý thông tin còn nhiều hạn chế. Đối với nhà đầu t nhỏ phân tích tốt
hơn thông tin là cả một vấn đề.
Hai thực tế này cũng giải thích vì sao hình thức đầu t giá trị hầu nh cha
xuất hiện trên thị trờng chứng khoán Việt Nam đồng thời đó cũng là nhân tố tăng
thêm sự không cân xứng về thông tin trên thị trờng.
Một cách đơn giản và hiệu quả để giải quyết hạn chế trên là đầu t qua các
trung gian tài chính nh các quỹ đầu t, các quỹ tơng trợ, quỹ đầu t chứng khoán
Các trung gian tài chính này hoạt động trên cơ sở huy động vốn bằng cách nhận
tiền gửi hoặc phát hành chứng khoán rồi dùng tiền thu đợc đầu t vào các lĩnh vực
khác, trong đó có thị trờng chứng khoán. Do đợc chuyên môn hoá và hoạt động
có tổ chức nên họ có nhiều u thế trong việc khai thác thông tin. Với trình độ
chuyên môn cao, quan hệ rộng và khả năng tài chính mạnh, các trung gian tài
chính luôn là những ngời có đợc thông tin một cách nhanh chóng, chính xác và
đầy đủ. Kết hợp với trình độ phân tích tài chính chuyên nghiệp, việc phân tích,

3
3
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
tổng hợp số liệu và lựa chọn phơng án đầu t của các tổ chức này có chất lợng rất
cao. Chính nhờ những lợi thế đó mà các tổ chức này luôn là những ngời hạn chế
tốt hơn vấn đề thông tin không cân xứng và do đó giảm đợc đáng kể lựa chọn đối
nghịch, và rủi ro đạo đức trong hoạt động đầu t tài chính nói chung và đầu t
chứng khoán nói riêng. Do vậy, các nhà đầu t nhỏ có thể đầu t thông qua các tổ
chức này (bằng cách cho vay, mua chứng chỉ quỹ đầu t, thuê quản lý quỹ) để
tận dụng lợi thế về thông tin.
Vì thế, trong điều kiện hiện nay các cơ quan quản lý cần khuyến khích
việc thành lập các quỹ đầu t chứng khoán. Điều này đặc biệt phù hợp với điều
kiện của Việt Nam hiện nay vì số lợng nhà đầu t nhỏ than gia thị trờng chứng
khoán chiếm tỷ lệ lớn. Các quỹ đầu t, với vai trò là nhà đầu t có tổ chức sẽ thu
hút rất tốt những nguồn vốn nhỏ tham gia thị trờng thông qua quỹ. Thị trờng khi
đó sẽ hoạt động chuyên nghiệp hơn, quy mô hơn và công bằng hơn. Đồng thời
chính quy luật cạnh tranh của thị trờng khi đó sẽ thúc đẩy các công ty niêm yết
hoạt động hiệu quả hơn và có trách nhiệm hơn trong việc cung cấp thông tin cho
nhà đầu t. Nh vậy, vấn đề thông tin không cân xứng sẽ đợc giải quyết phần nào
và nhờ đó, rủi ro đạo đức và lựa chọn đối nghịch cũng dần giảm theo.
4
4
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
Kết luận
Thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức là những
vấn đề rất phức tạp, nhậy cảm và có vai trò quan trọng trong các giao dịch kinh
tế, đặc biệt là các giao dịch tài chính. Chính vì lý do đó, đề tài đã hớng vào việc
nghiên cứu những biểu hiện của những vấn đề đó trên thị trờng chứng khoán Việt
Nam với mục đích phát hiện và hạn chế thực trạng thông tin không cân xứng trên
thị trờng, và theo đó, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức cũng giảm dần.

Chơng I của luận văn đề cập đến những lý luận chung về thị trờng chứng
khoán và thông tin không cân xứng. Dựa trên những nghiên cứu về học thuyết
thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức của một số nhà
kinh tế học trên thế giới, tôi đã trình bày những lý luận cơ bản về học thuyết,
trong đó quan trọng nhất là cách đạt đến cân bằng thị trờng và tác động của
những vấn đề trên đến hoạt động của thị trờng tài chính. Trong điều kiện thông
tin không cân xứng, thị trờng sẽ xuất hiện một trong hai kiểu cân bằng: cân bằng
chung và cân bằng riêng. Cân bằng chung đạt đợc khi bên cung cấp vốn hoặc
dịch vụ tài chính không thể phân loại khách hàng và do đó chào bán các hợp
đồng tài chính ở một mức giá trung bình nh nhau cho mọi đối tợng. Thị trờng đạt
đợc cân bằng tại nhiều điểm trên một đờng cung. Ngợc lại, cân bằng riêng xảy ra
khi ngời bán có thể phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro thì các hợp đồng sẽ
đợc chào bán ở nhiều mức giá khác nhau tơng ứng với từng mức độ rủi ro của
khách hàng.
Thị trờng chứng khoán là nơi các giao dịch tài chính có mức độ nhậy cảm
với thông tin rất cao. Qua việc khảo sát thực tế hoạt động của thị trờng chứng
khoán Việt Nam từ khi hoạt động đến nay, tôi nhận thấy việc công bố thông tin
trên thị trờng còn nhiều bất cập. Những hạn chế đó bắt nguồn từ cả yếu tố khách
quan và chủ quan. Từ phơng diện chủ quan, công tác tổ chức và giám sát thị tr-
ờng cha tốt đồng thời cơ chế luật pháp còn nhiều hạn chế dẫn đến việc cung cấp
thông tin cho các nhà đầu t không đợc đầy đủ, kịp thời, và thiếu thống nhất trong
cách thức công bố. Từ góc độ khách quan, thị trờng chứng khoán Việt Nam hình
5
5
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
thành mới hơn ba năm hoạt động. Trong bối cảnh nền kinh tế cha thực sự phát
triển. Mặt khác, cổ phiếu, trái phiếu công ty cha phải là một công cụ huy động
vốn quan trọng của các công ty. Vì lẽ đó, công tác thông tin trên thị trờng chứng
khoán cha thực sự đợc các công ty coi trọng. Những hạn chế đó đã dẫn đến chất
lợng thông tin trên thị trờng còn thấp và kết quả là đã có nhiều biểu hiện của lựa

chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức trên thị trờng.
Giải quyết vấn đề thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro
đạo đức là một trong những nội dung không thể thiếu trên đờng phát triển của thị
trờng chứng khoán Việt Nam. Trên cơ sở những nội dung đã trình bày trong ch-
ơng I và chơng II, một số đề xuất cho việc cải thiện thực trạng thông tin trên thị
trờng đã đợc đa ra và đề cập trong chơng III. Hớng vào việc cân bằng hoá thông
tin giữa các nhà đầu t trên thị trờng, luận văn đa ra ba giải pháp chính: khuyến
khích việc thành lập các công ty sản xuất và bán thông tin; tăng cờng sự điều
hành của chính phủ; và tạo điều kiện thuận lợi cho các trung gian tài chính, đặc
biệt là các quỹ đầu t chứng khoán, tham gia vào thị trờng chứng khoán. Đơng
nhiên, để giải quyết tốt vấn đề thông tin không cân xứng, nhiều biện pháp nhỏ
khác cần phải đợc áp dụng đồng thời.
Mặc dù đã cố gắng nhiều trong việc tham khảo tài liệu, tìm kiếm thông tin
và sự giúp đỡ của các thầy cô, bạn bè nhng luận văn vẫn còn những vấn đề cha
giải quyết xong. Một trong những hạn chế đó là việc vận dụng các mô hình toán
kinh tế để tách riêng tác động của thông tin không cân xứng tới hoạt động của thị
trờng, trên cả phơng diện lý thuyết và thực tế. Dẫu sao, tôi hy vọng luận văn sẽ
đóng góp phần nào cho việc hoàn thiện công tác thông tin trên thị trờng chứng
khoán Việt Nam và sẽ là một tài liệu tham khảo cho những nghiên cứu sâu hơn
về vấn đề này.
Phụ lục 1
6
6
Đỗ Hoài Giang, Lớp A4 K38B - KTNT
Biểu đồ chỉ số cổ phiếu của các công ty niêm yết trên thị trờng chứng
khoán Việt Nam từ thời điểm niêm yết đến ngày1/12/2003
(Nguồn: )
7
7
§ç Hoµi Giang, Líp A4 K38B - KTNT–

8
8