Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH TẠI CƠ QUAN BHXH HUYỆN
PHÚ XUYÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. MỘT SỐ Ý KIẾN KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
QUẢN LÝ THU TẠI BHXH PHÚ XUYÊN.
3.1.1. Đối với Nhà nước.
* Rà xét lại hệ thống văn bản, chính sách cho phù hợp
Từ thực tế việc thực hiện các chế độ BHXH đối với người lao động ở Việt Nam nói
chung và Phú xuyên nói riêng cho thấy còn nhiều vấn đề cần sớm được giải quyết nhằm thực
hiện tốt hơn các chế độ BHXH cho người lao động. Trong đó việc chấn chỉnh hệ thống văn
bản pháp luật có vai trò hết sức quan trọng.
Trước đây với hệ thống văn bản cồng kềnh được thiết kế bởi nhiều cơ quan chức năng
của Nhà nước đã làm cho việc kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện các văn bản một cách khó
khăn và tạo nên những sơ hở trong việc giải quyết các chế độ chính sách BHXH. Từ đó dẫn
tới việc quản lý lỏng lẻo quỹ BHXH cho người lao động. Vì vậy, việc ban hành Bộ luật lao
động bước đầu đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động BHXH ở nước ta. Tuy nhiên, BHXH
là lĩnh vực hoạt động phức tạp liên quan tới quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động trong
độ tuổi lao động nên việc ghép các chính sách BHXH vào trong Bộ luật lao động sẽ không
phản ánh được hết những vấn đề cơ bản của BHXH. Nhằm bổ sung cho Bộ luật lao động,
Chính phủ đã ra tiếp Nghị định 12/CP và 45/CP kèm theo Điều lệ BHXH hướng dẫn thi hành
các điều khoản của Bộ luật lao động về BHXH. Mặc dù vậy, các văn bản chỉ đáp ứng được
một phần yêu cầu thực hiện nghĩa vụ thu nộp và quản lý quỹ BHXH trong giai đoạn hiện tại.
Luật BHXH ra đời giúp cho việc thực hiện BHXH có đồng bộ và hiệu lực hơn, giúp cán
bộ BHXH làm tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình và công tác quản lý cán bộ cũng được
thuận lợi hơn. Tuy nhiên trong điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay luôn có sự biến động để theo
kịp kinh tế khu vực và thế giới thì Nhà nước cũng cần phải điều chỉnh các văn bản về hoạt
động BHXH cho phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên thì Luật BHXH sẽ luôn
là một trong những công cụ quan trọng góp phần vào công tác quản lý lao động, quản lý xã
1
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
hội, thực hiện an toàn và tiến bộ xã hội.
* Tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước đối với sự nghiệp
BHXH.
Mọi hoạt động trong lĩnh vực kinh tế - xã hội nói chung, lĩnh vực BHXH nói riêng luôn
cần có sự lãnh đạo của Nhà nước. Mục tiêu của ngành BHXH là phục vụ con người, vì lợi ích
vật chất của người lao động. Mục tiêu đó suy cho cùng chính là mục tiêu phát triển kinh tế - xã
hội và góp phần giữ vững thể chế chính trị của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, BHXH Việt Nam
là ngành mới được thành lập, luật BHXH mới được ban hành sau 13 năm hoạt động, cơ chế
quản lý tài chính BHXH cũng còn nhiều vấn đề chưa hợp lý, đội ngũ cán bộ còn chưa thành
thạo về chuyên môn nghiệp vụ… Tất cả những vấn đề đó BHXH cần có sự chỉ đạo thường
xuyên của Đảng và Nhà nước.
Đối với BHXH Việt Nam, nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức là hết sức cần
thiết. Vì vậy Nhà nước cần tăng cường đầu tư kinh phí cho công tác này nhằm đào tạo đội ngũ
cán bộ công chức có chuyên môn nghiệp vụ cho ngành.
Ngoài ra Chính phủ cần tăng cường sự điều hành với BHXH, xác định rõ quyền hạn,
trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc ban hành các văn bản điều chỉnh hoạt động
BHXH và đề ra các chính sách BHXH phù hợp, tránh tình trạng những hậu quả xấu không biết
quy trách nhiệm cho ai, cho cơ quan nào. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát việc
thực hiện các chính sách BHXH để phát hiện kịp thời những trường hợp vi phạm hoặc những
điểm không phù hợp với thực tế.
3.1.2. Đối với cơ quan BHXH
* Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ nhân
viên
Trong điều kiện hiện nay, nền kinh tế nước ta phát triển theo xu hướng hội nhập với kinh
tế khu vực và thế giới. Mặt khác, trong giai đoạn hiện nay, nước ta đang trong quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hóa. Do vậy đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ.
BHXH là một phần không thể thiếu trong hệ thống an sinh xã hội của mọi quốc gia ở mọi giai
đoạn, vì vậy cần phải có kế hoạch và tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, lý
luận về mọi mặt cho toàn bộ đội ngũ cán bộ công chức, nhân viên của ngành. Do đó để đáp
2
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
ứng được yêu cầu về số lượng và nâng cao chất lượng cán bộ công chức, ngoài việc có kế
hoạch đào tạo thì cần phải có các chương trình đào tạo chuyên môn phù hợp. Nghĩa là nội
dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức BHXH một mặt phải đáp ứng yêu cầu
của mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng trong mỗi thời kỳ phát triển, phù hợp với đối tượng, trình độ
tiếp thu của người học, mặt khác phải phản ánh kịp thời những phát triển mới của lý luận và
thực tiễn.
Hiện nay trong cơ cấu tổ chức của BHXH Việt Nam có trung tâm đào tạo và bồi dưỡng
nghiệp vụ BHXH, như vậy có thể thấy rằng những nội dung chuyên sâu về BHXH phục vụ
cho việc phổ biến kiến thức đối với mọi công chức thuộc ngành BHXH đã do chính ngành
đảm nhiệm, từ đó mới sát với yêu cầu thực tiễn của ngành. Tuy nhiên, để tạo ra đội ngũ cán bộ
đủ chuyên môn nghiệp vụ cần phải chú ý tới một số mặt sau trong quá trình đào tạo:
- Lựa chọn phương pháp đào tạo, bồi dưỡng thích hợp: Phương pháp cũng như công
nghệ giảng dạy và học tập vừa phải thích hợp với nội dung, chương trình lại vừa phải thích
ứng với trình độ, kiến thức và tư duy của đối tượng đào tạo, bồi dưỡng. Phương pháp đào tạo,
bồi dưỡng có vai trò hết sức quan trọng trong việc truyền tải nội dung, chương trình từ người
dạy tới người học. Vì vậy, trên cơ sở mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng và khung chương trình, nội
dung đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt thì cần phải tích cực nghiên cứu đổi mới, hoàn
thiện nội dung, chương trình và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhất là trong công tác giảng
dạy phải vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật, vừa đòi hỏi có tính sư phạm cao.
BHXH Việt Nam là ngành tổ chức đưa pháp luật BHXH vào thực tiễn, cán bộ công chức
ngành BHXH Việt Nam là người tổ chức thực hiện pháp luật BHXH. Hơn nữa, pháp luật
BHXH được hình thành qua nhiều thời kỳ phát triển, có nội dung hết sức đa dạng, phức tạp,
thường xuyên thay đổi. Chính vì vậy, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ, công
chức BHXH Việt Nam cần phải có tính đặc thù, luôn bám sát và gần với thực tiễn thì công tác
đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ mới mang lại hiệu quả thiết thực.
- Bên cạnh việc xây dựng nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng BHXH cần thiết
phải xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ, năng lực và kinh nghiệm thực tiễn trong nghiên
cứu, giảng dạy đối với người học là cán bộ, công chức, ở bất kỳ cơ sở đào tạo nào cũng có
mối quan hệ nhân quả giữa người dạy và người học. Đối với đặc thù riêng của nghiệp vụ
3
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
BHXH trong thực tế chưa có cơ sở ở bên ngoài đào tạo chuyên sâu về BHXH và cũng chưa có
đội ngũ giảng viên chuyên nghiệp am hiểu sâu rộng về BHXH. Chính vì vậy BHXH Việt Nam
cần tiếp tục xây dựng đội ngũ giảng viên có đủ trình độ.
* Nâng cao tinh thần trách nhiệm của cán bộ BHXH.
BHXH là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước đối với người lao
động, mang ý nghĩa chính trị và thể hiện tính nhân văn sâu sắc, thể hiện đạo lý “uống nước
nhớ nguồn” của dân tộc, góp phần ổn định chính trị, an toàn xã hội và đảm bảo đời sống cho
người lao động. Cơ quan BHXH có trách nhiệm tổ chức, hướng dẫn, đôn đốc thu nộp của chủ
sử dụng lao động, người lao động, giải quyết các chế độ chính sách cho người lao động, chi trả
tiền lương, tiền thưởng các chế độ cho các đối tượng… Để nhằm nâng cao hơn nữa tinh thần
trách nhiệm, hoàn thành nhiệm vụ chính trị của ngành, tạo niềm tin cho người lao động thì mỗi
cán bộ công chức ngành BHXH phải luôn hoàn thiện, trau dồi đạo đức, phẩm chất, phong
cách, thái độ trong việc thực hiện các mặt công tác. Mỗi cán bộ công chức phải xác định cơ
quan BHXH là một đơn vị sự nghiệp, thực hiện các chính sách của Đảng và Nhà nước đối với
người lao động để có thể đảm đương được trách nhiệm của mình. Trong việc tổ chức hướng
dẫn thu phải đảm bảo “thu đúng, đủ và kịp thời”. Giải quyết các chế độ phải đảm bảo “có
đóng có hưởng”, đúng chế độ chính sách, đúng thủ tục, không phiền hà, đảm bảo nguyên tắc
cải cách thủ tục hành chính theo phương thức “một cửa” nhanh gọn. Việc chi trả cho các đối
tượng phải đảm bảo nguyên tắc “tận tay”, đúng kỳ, đủ số và đảm bảo an toàn cho quỹ BHXH,
không mang tính chất ban ơn.
3.1.3. Đối với cấp ủy, chính quyền địa phương.
- Các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể phải tăng cường lãnh đạo
giám sát, kiểm tra nhằm đảm bảo thực hiện đúng các chế độ BHXH đối với người lao động.
Cấp ủy, chính quyền các cấp định kỳ nghe cơ quan BHXH báo cáo việc thực hiện các chế độ
BHXH kịp thời uốn nắn và chấn chỉnh kịp thời các sai sót, coi đây là một trong các tiêu chuẩn
bình xét tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh hàng năm.
- Các ngành có liên quan, trước hết là Sở lao động - thương binh và xã hội, Liên đoàn lao
động thành phố , Ban tổ chức chính huyện , Sở tài chính - vật giá, Kho bạc, Ngân hàng nông
nghiệp và phát triển nông thôn huyện cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH trong quá
4
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
trình triển khai tổ chức thực hiện các chế độ BHXH trên địa bàn huyện.
- Không coi công tác tuyên truyền là công việc riêng của ngành BHXH mà đòi hỏi các
cấp, các ngành, đoàn thể, các cơ quan thông tin đại chúng của thành phố ,tỉnh, huyện, hệ thống
thông tin tuyên truyền ở các xã, phường cùng phối hợp, tăng cường công tác tuyên truyền giới
thiệu về Bộ luật lao động và Luật BHXH, về những nội dung sửa đổi trong các chế độ BHXH,
làm cho người lao động và người sử dụng lao động nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của
chính sách BHXH, quyền lợi, nghĩa vụ khi tham gia BHXH giúp người lao động tự giác bảo
vệ quyền lợi của chính mình.
- Các cơ quan Thanh tra Nhà nước, Thanh tra tài chính, hệ thống kiểm tra của công đoàn,
của BHXH phải đẩy mạnh tham gia thanh tra, kiểm tra về việc đóng BHXH của các doanh
nghiệp, buộc các doanh nghiệp phải thực hiện đóng BHXH theo quy định của Pháp luật, đồng
thời kiểm tra việc đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH đối với người lao động và đối tượng thụ
hưởng BHXH của các cơ quan BHXH và các cơ quan khác có liên quan.
- Các huyện ủy, thành ủy, UBND các huyện, thành phố phải lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy,
chính quyền cơ sở thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, kịp thời việc quản lý đối tượng thụ hưởng
BHXH và chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH cho đối tượng thụ hưởng BHXH ở các xã,
phường, thị trấn nhằm tạo công bằng trong xã hội đem lại niềm tin cho người tham gia về công
tác quản lý để từ đó tích cực tham gia và động viên người khác tham gia.
- Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, người chủ sử dụng lao động cần nâng cao tinh
thần trách nhiệm của mình trong việc thực hiện BHXH cho người lao động mà mình sử dụng.
3.2. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN KIẾN NGHỊ.
3.2.1 Các giải pháp về quản lý đối tượng phải thu BHXH
Quản lý đầy đủ, chính xác, kịp thời đối tượng tham gia BHXH và quỹ tiền lương làm cơ
sở nộp BHXH là một trong những nội dung quan trọng nhất của công tác quản lý thu BHXH.
Để thực hiện tốt công tác quản lý thu cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:
* Đẩy mạnh các biện pháp quản lý đối tượng và quỹ lương tham gia BHXH
Để làm được điều này thì sau khi các đơn vị đăng ký danh sách quỹ lương trích nộp
BHXH cơ quan BHXH Phú xuyên tiến hành kiểm tra xác định rõ đối tượng tham gia, các căn
cứ trích nộp BHXH xác định quỹ lương và số phải trích nộp.
5
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Tích cực phối hợp với các cơ quan quản lý liên quan ở các địa phương thống kê toàn bộ
các đơn vị và người lao động phải tham gia BHXH. Đặc biệt quan tâm để nắm đầy đủ về số
lượng đơn vị và người lao động đang phải tham gia BHXH ở khu vực kinh tế ngoài quốc
doanh. Đối với các đơn vị này cần phải phối hợp chặt chẽ với cơ quan cấp giấy phép thành lập
và hoạt động của doanh nghiệp (Sở kế hoạch đầu tư tỉnh, thành phố); cơ quan quản lý và thu
thuế ở địa phương.
- Cần nghiên cứu và đưa vào sử dụng công nghệ quản lý mới để thay thế cho phương pháp
làm thủ công như hiện nay, theo dõi quản lý và ghi chép kịp thời, đầy đủ sự biến động về lao
động của từng đơn vị, thời gian đóng và mức đóng BHXH của từng người trong đơn vị.
- Cần phối hợp chặt chẽ với các tổ chức thanh tra lao động, thanh tra Nhà nước, các tổ
chức công quyền và các tổ chức chính trị - xã hội để kiểm tra giám sát, đôn đốc việc kê khai
lao động, quỹ tiền lương và đóng BHXH. Cần xử phạt nghiêm minh hoặc có hình thức xử lý
cao đối với những trường hợp cố tình trốn tránh, gian lận trách nhiệm tham gia và đóng
BHXH. Cần xử phạt nghiêm minh hoặc có hình thức xử lý cao đối với những trường hợp cố
tình trốn tránh, gian lận trách nhiệm tham gia và đóng BHXH. Có thể ngoài việc truy thu
BHXH cần tiến hành hình phạt tài chính nặng nếu cố tình trốn đóng BHXH. Kinh nghiệm cho
thấy, nơi nào xử lý nghiêm túc sẽ cho kết quả tốt.
* Đưa công nghệ thông tin vào công tác thu BHXH
- Tiến hành lập và quản lý danh sách lao động và quỹ lương trích nộp BHXH; Danh sách
điều chỉnh lao động và quỹ lương trích nộp BHXH; Biên bản đối chiếu số liệu nộp BHXH,
BHYT trên máy vi tính.
- Đề xuất ngành tiến hành xây dựng phần mềm thu BHXH, tiến tới đưa Internet vào quá
trình báo cáo thu BHXH giữa các cấp trong hệ thống BHXH.
* Tăng cường chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác thu BHXH
- Thực hiện đào tạo và đào tạo lại nghiệp vụ thu BHXH cho cán bộ chuyên quản. Trong
quá trình đào tạo và sử dụng cán bộ chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ trẻ.
- Phân công rõ ràng nghiệp vụ chuyên quản của từng cá nhân, gắn lợi ích và trách nhiệm
của họ vào từng công việc.
- Xây dựng một quy chế cụ thể, rõ ràng về vấn đề thưởng phạt cho cán bộ làm công việc
6
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
thu BHXH. Cụ thể phải có các chế độ khuyến khích, khen thưởng đối với những đơn vị, cá
nhân đạt thành tích tốt trong công tác quản lý thu BHXH. Đồng thời xử phạt nghiêm đối với
các cá nhân, đơn vị của ngành nếu có hành vi man trá, vi phạm quy định của ngành trong quá
trình thu BHXH để đảm bảo thu đúng, thu chi an toàn .
* Hoàn thiện công tác thu BHXH, tập hợp chứng từ và ghi sổ
- Cán bộ thu và cán bộ kế toán phải thống nhất ngày lấy báo cáo và đối chiếu số liệu.
- Mẫu biểu sổ sách và việc ghi chép chính xác là việc rất cần thiết trong quá trình quản
lý, thể hiện một cung cách làm việc hiện đại, tuân thủ quy định cấp trên. Từ nhận thức đó hàng
năm BHXH Phú xuyên nên lập kế hoạch mở lớp tập huấn cho các nhân sự làm công tác
BHXH của doanh nghiệp ít nhất là 02 lần, trong mỗi lần tập huấn đều có soạn thảo tài liệu với
nội dung cơ bản dễ hiểu, chỉ ra những tình huống phức tạp trong phát sinh nghiệp vụ, và cách
giải quyết những trường hợp doanh nghiệp thường vướng trong quá trình lập danh sách trích
nộp BHXH, BHYT cũng như danh sách đề nghị cấp sổ BHXH, những lần tập huấn trên đều có
bài tập cụ thể để doanh nghiệp tham khảo, trong những lần mở lớp thì dành một phần thời gian
để doanh nghiệp trao đổi, góp ý, không những về nghiệp vụ mà kể cả về góp ý thái độ phục vụ
của cán bộ, viên chức. Qua đó sẽ nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp bổ ích, đồng thời nắm
bắt được đặc điểm riêng biệt của từng ngành nghề sản xuất mà bổ sung vào phương pháp quản
lý phù hợp với tình hình thực tế chung của thành phố.
Đối với đơn vị thì cách làm trên giúp đơn vị tiết kiệm được rất nhiều thời gian đến cơ
quan BHXH hoặc điện thoại trình bày những khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện
và có thể cảm nhận được sự đồng thuận, yên tâm của các đơn vị khi trình bày những băn
khoăn lo lắng được BHXH tiếp nhận, đồng cảm. Những buổi hội nghị chính là nơi gặp gỡ trao
đổi hữu ích hai bên cùng có lợi.
Đối với cán bộ, viên chức trong ngành thì việc tập huấn nghiệp vụ thường xuyên hơn,
ngoài kế hoạch trong năm, nếu có văn bản chỉ đạo mới đều được triển khai cụ thể để trang bị
kiến thức về nghiệp vụ thật vững chắc để cán bộ vững tin, xử lý trong những trường hợp cần
thiết, nhất là khi đơn độc đi cơ sở hướng dẫn nghiệp vụ thu BHXH. Qua thực tế cho thấy phần
lớn các đơn vị đều chưa hiểu rõ, thắc mắc nhiều vấn đề xung quanh Luật Lao động, Nghị định
12, 01, 113; Nghị định 63, Thông tư 21 hướng dẫn thực hiện y tế bắt buộc.
7
Lê Thị Thu Trang BHXH K48
7