Một số giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP sài gòn công thương

..

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CƠNG NGHỆ TP. HCM

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÕN CƠNG
THƢƠNG

Ngành:

KẾ TỐN – KIỂM TỐN

Chun ngành:

KẾ TỐN – KIỂM TOÁN

Giảng viên hướng dẫn : ThS. Châu Văn Thưởng
Sinh viên thực hiện
MSSV: 107403233

: Nguyễn Thị Bích Trâm
Lớp: 07DKT4

TP. Hồ Chí Minh, 2011


Khoa: KT – TC – NH

PHIẾU GIAO ĐỀ TÀI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
1. Họ và tên sinh viên/ nhóm sinh viên đƣợc giao đề tài (sĩ số trong nhóm……):
(1) Nguyễn Thị Bích Trâm
MSSV: 107403233
Lớp: 07DKT4
(2) ......................................................... MSSV: ……………… Lớp: ..................
(3) ......................................................... MSSV: ……………… Lớp: ..................
Ngành
: Kế toán – Kiểm toán
Chuyên ngành : Kế toán – Kiểm toán
(4)
Tên đề tài : “Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn
Cơng Thƣơng”.
(5)
Các dữ liệu ban đầu : ...............................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
(6)
Các yêu cầu chủ yếu : ...............................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
(7)
Kết quả tối thiểu phải có:
1) ......................................................................................................................................
2) ......................................................................................................................................
3) ......................................................................................................................................
4) ......................................................................................................................................

Ngày giao đề tài: ……./……../……… Ngày nộp báo cáo: ……./……../………

Chủ nhiệm ngành
(Ký và ghi rõ họ tên)

TP. HCM, ngày … tháng … năm 2011
Giảng viên hƣớng dẫn
(Ký và ghi rõ họ tên)


LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong
luận văn tốt nghiệp này được thực hiện tại Ngân hàng TMCP Sài Gịn Cơng Thương,
khơng sao chép bất kỳ nguồn nào khác. Tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trước nhà
trường về sự cam đoan này.
TP. Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2011

Sinh viên

Nguyễn Thị Bích Trâm


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp này, em đã nhận được sự giúp đỡ và

hướng dẫn nhiệt tình của nhiều người.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến anh Trần Quốc Thanh – Phó Giám đốc Ngân
hàng TMCP Sài Gịn Cơng Thương – Chi nhánh Bến Nghé đã tạo điều kiện thuận lợi
cho em được thực tập tại đây. Em cũng xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến anh Nguyễn
Thanh Sơn – Trưởng Phòng giao dịch Bến Thành người đã cho em những ý kiến đóng
góp quý báu giúp em có được cái nhìn tổng quan hơn về thực trạng của các Ngân hàng
hiện nay, tạo cơ sở cho những lý luận về đề tài của em bám sát với thực tế. Bên cạnh
đó, em cũng rất biết ơn các anh chị Phịng giao dịch Bến Thành đã hỗ trợ em hoàn
thành tốt chuyên đề này.
Em cũng xin chân thành cảm ơn quý Thầy cô trường Đại học Kỹ Thuật Công
Nghệ TP. HCM, các Thầy cơ khoa Kế tốn – Tài chính – Ngân hàng đã truyền đạt cho
em những kiến thức quý báu. Đặc biệt, em xin cảm ơn Thầy Châu Văn Thưởng đã tận
tình hướng dẫn em trong suốt quá trình em hoàn thành bài luận văn này.
Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn.

TP. Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2011

Sinh viên

Nguyễn Thị Bích Trâm


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................. 1
2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................................. 1

3. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 2
5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................. 3
6. Kết quả đạt được của đề tài ......................................................................................... 3
7. Kết cấu đề tài ............................................................................................................... 3
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TRONG
HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NHTM .................................................................... 4
1.1. Tổng quan về tín dụng và rủi ro tín dụng trong NHTM .................................... 4
1.1.1. Khái niệm tín dụng .............................................................................................. 4
1.1.2. Vai trị của tín dụng ............................................................................................ 4
1.1.3. Các phương thức cấp tín dụng............................................................................ 5
1.1.4. Quy định pháp lý về cho vay ............................................................................... 6
1.1.5. Thời hạn cho vay ................................................................................................. 9
1.1.6. Thẩm định tín dụng trung và dài hạn ............................................................... 10
1.1.7. Quy trình cho vay .............................................................................................. 12
1.2. Rủi ro tín dụng ..................................................................................................... 14
1.2.1. Khái niệm .......................................................................................................... 14
1.2.2. Tác động của rủi ro tín dụng ............................................................................ 14
1.2.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ............................................................... 15
1.2.4. Các dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng ............................................................. 20
1.2.5. Hệ số an toàn .................................................................................................... 20

i


1.2.6. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng ........................................................... 22
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NH
TMCP SÀI GÕN CƠNG THƢƠNG ......................................................................... 23
2.1. Khái qt về NH TMCP Sài Gịn Cơng Thƣơng .............................................. 23
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................... 23

2.1.2. Cơ cấu tổ chức .................................................................................................. 24
2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của NH TMCP Sài Gịn Cơng Thương ......... 25
2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn
Cơng Thƣơng ............................................................................................................... 29
2.2.1. Doanh số cho vay .............................................................................................. 32
2.2.2. Doanh số thu nợ ............................................................................................... 37
2.2.3. Dư nợ cho vay ................................................................................................... 41
2.2.4. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ ............................................................................. 47
2.2.5. Hệ số an toàn vốn tối thiểu – CAR.................................................................... 48
2.2.6. Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động - LDR ...................................... 49
2.3. Đánh giá thực trạng tín dụng và cơng tác quản lý tín dụng của NH TMCP Sài
Gịn Công Thƣơng giai đoạn 2008-2010.................................................................... 50
2.3.1. Kết quả đạt được ............................................................................................... 50
2.3.2. Hạn chế ............................................................................................................. 51
2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại trên................................................................. 52
CHƢƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ GIƯP CƠNG TÁC QUẢN
LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÕN CÔNG THƢƠNG
ĐẠT HIỆU QUẢ ......................................................................................................... 54
3.1. Định hƣớng phát triển của NH TMCP Sài Gịn Cơng Thƣơng trong thời gian
tới .................................................................................................................................. 54
3.2. Một số giải pháp giúp cơng tác quản lý rủi ro tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn
Cơng Thƣơng đạt hiệu quả......................................................................................... 55
ii


3.2.1. Xử lý nợ tồn đọng .............................................................................................. 55
3.2.2. Tăng cường vốn tự có ....................................................................................... 55
3.2.3. Chú trọng phát triển nguồn nhân lực ............................................................... 56
3.2.4. Thẩm định tốt trước khi cho vay ....................................................................... 56
3.2.5. Hiện đại hóa cơng nghệ NH góp phần hạn chế rủi ro ...................................... 57

3.2.6. Nâng cao hiệu quả hoạt động của kiểm tra nội bộ ........................................... 57
3.2.7. Hồn thiện mơ hình ban quản lý tài sản nợ - có ............................................... 57
3.2.8. Mơ hình ban quản lý rủi ro tín dụng tập trung ................................................. 59
3.2.9. Bảo đảm tín dụng .............................................................................................. 60
3.2.10. Mua bảo hiểm tín dụng ................................................................................... 61
3.2.11. Ứng dụng mơ hình Basel ................................................................................. 61
3.3. Một số kiến nghị ................................................................................................... 65
3.3.1. Kiến nghị với NH TMCP Sài Gòn Công Thương ............................................. 65
3.3.2. Kiến nghị với NHNN ......................................................................................... 66
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 69
PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 70

iii


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CN:

Chi nhánh

DN:

Doanh nghiệp

NH:

Ngân hàng

NHNN:

Ngân hàng nhà nước

NHTM:

Ngân hàng thương mại

NHTƯ:

Ngân hàng trung ương

TCTD:

Tổ chức tín dụng

TNHH:

Trách nhiệm hữu hạn

TMCP:

Thương mại cổ phần

TSDH:

Tài sản dài hạn

KH:

Khách hàng

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.5.2.3.2. Tiêu chí phân loại quy mơ DN
Bảng 1.5.2.3.2. Đánh giá và xếp hạng tín dụng DN
Bảng 2.1.3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh
Bảng 2.1.3.2. Tình hình hoạt động
Bảng 2.1.3.3. Điểm giao dịch và nhân sự
Bảng 2.2. Hoạt động cho vay
Bảng 2.2.1.1. Doanh số cho vay theo kỳ hạn
Bảng 2.2.1.2. Doanh số cho vay theo đối tượng vay
Bảng 2.2.1.3. Doanh số cho vay theo mục đích vay
Bảng 2.2.2.1. Doanh số thu nợ theo kỳ hạn
Bảng 2.2.2.2. Doanh số thu nợ theo đối tượng
Bảng 2.2.2.3. Doanh số thu nợ theo mục đích vay
Bảng 2.2.3.1. Dư nợ cho vay theo kỳ hạn
Bảng 2.2.3.2. Dư nợ cho vay theo đối tượng
Bảng 2.2.3.3. Dư nợ cho vay theo mục đích vay
Bảng 2.2.3.4. Chất lượng nợ cho vay
Bảng 2.2.4. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ
Bảng 2.2.5. Hệ số an tồn vốn tối thiểu
Bảng 2.2.6. Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động

v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1.3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh
Biểu đồ 2.1.3.2. Tình hình hoạt động
Biểu đồ 2.1.3.3.1. Điểm giao dịch
Biểu đồ 2.1.3.3.2. Nhân sự
Biểu đồ 2.2. Hoạt động cho vay
Biểu đồ 2.2.1.1. Cơ cấu doanh số cho vay theo kỳ hạn
Biểu đồ 2.2.1.2. Cơ cấu doanh số cho vay theo đối tượng vay
Biểu đồ 2.2.1.3. Cơ cấu doanh số cho vay theo mục đích vay
Biểu đồ 2.2.2.1. Cơ cấu doanh số thu nợ theo kỳ hạn
Biểu đồ 2.2.2.2. Cơ cấu doanh số thu nợ theo đối tượng vay
Biểu đồ 2.2.2.3. Cơ cấu doanh số thu nợ theo mục đích vay
Biểu đồ 2.2.3.1. Cơ cấu dư nợ cho vay theo kỳ hạn
Biểu đồ 2.2.3.2. Cơ cấu dư nợ cho vay theo đối tượng
Biểu đồ 2.2.3.3. Cơ cấu dư nợ cho vay theo mục đích vay
Biểu đồ 2.2.4. Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ
Biểu đồ 2.2.5. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu
Biểu đồ 2.2.6. Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động

vi


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

Trong thời gian qua, cùng với những biến động của nền kinh tế các NHTM trên
địa bàn thành phố đã trải qua bao thăng trầm và tưởng chừng có lúc khơng thể trụ vững
được vào những năm 96-97, khi mà hàng loạt các vụ án kinh tế có liên quan đến ngành
NH, gây tổn thất nghiêm trọng về tài sản hàng ngàn tỷ đồng, đặc biệt là ảnh hưởng đến
uy tín của ngành NH trong nền kinh tế. Những rủi ro tín dụng xảy ra trong giai đoạn
này cho dù có xuất phát từ những nguyên nhân khách quan hay chủ quan đều phản ánh
rõ nét những yếu kém trong công tác quản lý rủi ro tín dụng tại các NHTM. Những
biện pháp nhằm ngăn ngừa, quản lý rủi ro trong hoạt động tín dụng chưa được các NH
đưa ra và thực hiện một cách đầy đủ, triệt để.
2. Tình hình nghiên cứu:
Về bản thân các NHTM trên địa bàn, sau những sự việc đáng tiếc xảy ra, công tác
giải quyết khắc phục hậu quả đã được thực hiện với những cố gắng hết mình, đồng thời
cơng tác phịng chống, quản lý rủi ro tín dụng cũng được chú trọng hơn. Các NH tập
trung đưa ra những chiến lược kinh doanh phù hợp, đổi mới quy trình và bộ máy cho
vay sao cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn và đảm bảo an toàn khi cho vay.
Tuy nhiên, tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ hiện nay tại các NHTM trên địa bàn
vẫn còn cao hơn mức quy định (5%). Nợ quá hạn còn cao chủ yếu là do hậu quả của
các năm trước để lại, chưa giải quyết dứt điểm, song tại một số NH vẫn có tình trạng
phát sinh mới về nợ quá hạn, cho thấy rủi ro tín dụng ln tiềm tàng trong hoạt động
kinh doanh địi hỏi các NH phải chú trọng hơn nữa đến cơng tác phịng chống, quản lý
rủi ro nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại xảy ra.
Tóm lại, cùng với sự phát triển của TP.HCM, nhu cầu vốn cho nền kinh tế ngày
càng tăng, dẫn đến mức độ tăng trưởng tín dụng cũng tăng lên tương ứng. Tuy nhiên sự
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-1-

Lớp:07DKT4

Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

tăng trưởng tín dụng cũng kéo theo sự gia tăng rủi ro tín dụng, điều này làm ảnh hưởng
rất nhiều đến hiệu quả sử dụng vốn và làm hạn chế việc mở rộng tín dụng của các
NHTM. Do đó việc phát triển tín dụng phải đi đơi với chất lượng tín dụng. Vì vậy các
giải pháp tốt trong quản lý rủi ro tín dụng là vấn đề quan tâm hàng đầu của các NH
nhằm tạo ra sự tăng trưởng tín dụng một cách ổn định, bền vững.
Nhận thức được vai trò của hoạt động tín dụng cũng như tầm quan trọng trong
việc phịng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng nên sau một thời gian nghiên cứu tại NH
TMCP Sài Gịn Cơng Thương cùng với những kiến thức đã được học ở trường, em đã
chọn đề tài “Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn Cơng
Thƣơng” làm đề tài nghiên cứu của mình.
3. Mục tiêu nghiên cứu:
 Mục tiêu chung:
Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn Cơng Thương
trên cơ sở đó đánh giá tình hình rủi ro tín dụng để đưa ra biện pháp quản lý rủi ro tín
dụng một cách có hiệu quả.
 Mục tiêu cụ thể:
 Khái quát những vấn đề chung về rủi ro trong hoạt động tín dụng của NHTM.
 Phân tích, đánh giá thực trạng rủi ro trong hoạt động tín dụng tại NH TMCP Sài
Gịn Cơng Thương, tìm ra ngun nhân phát sinh rủi ro tín dụng.
 Đưa ra một số giải pháp thiết thực góp phần quản lý rủi ro tín dụng tại NH
TMCP Sài Gịn Cơng Thương một cách có hiệu quả đồng thời đề xuất những kiến nghị
với các bộ, ngành liên quan.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động tín dụng của NH TMCP Sài Gịn Công
Thương nghiên cứu đưa ra một số giải pháp quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả trong đó
đặc biệt tập trung hướng đến việc giới thiệu và áp dụng mơ hình Basels vào thực tiễn

hoạt động của NH.
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-2-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

5. Phƣơng pháp nghiên cứu:
 Phƣơng pháp thu thập số liệu:
 Số liệu được thu thập từ báo cáo tài chính hàng năm của NH TMCP Sài Gịn
Cơng Thương.
 Tham khảo thêm thơng tin từ các Website, tài liệu liên quan đến NH, kết hợp
với những ý kiến chỉ dẫn của GVHD.
 Phƣơng pháp phân tích số liệu:
 Phương pháp so sánh: so sánh số liệu qua các năm, các thời kỳ.
 Phương pháp thống kê tổng hợp số liệu.
 Phương pháp phân tích tỷ trọng, số tuyệt đối, số tương đối.
6. Kết quả đạt đƣợc của đề tài:
Đề tài đã trình bày khái quát cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng và rủi ro trong
hoạt động tín dụng từ đó phân tích thực trạng hoạt động tín dụng tại NH và đã rút ra
những thành tựu đạt được cũng như những hạn chế cịn tồn tại từ đó có giới thiệu một
số giải pháp có tính khả thi và hiệu quả trong cơng tác quản lý rủi ro tín dụng có thể áp
dụng tại NH.
7. Kết cấu khóa luận:
Phần 1: Phần mở đầu.

Phần 2: Phần nội dung.
 Chương I: Một số vấn đề cơ bản về tín dụng và rủi ro trong hoạt động tín dụng
của NHTM.
 Chương II: Thực trạng tín dụng và rủi ro tín dụng tại NH TMCP Sài Gịn Cơng
Thương.
 Chương III: Một số giải pháp và kiến nghị giúp công tác quản lý rủi ro tín dụng
tại NH TMCP Sài Gịn Cơng Thương đạt hiệu quả.
Phần 3: Kết luận.
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-3-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

CHƢƠNG I
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TRONG HOẠT
ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NHTM

1.1. Tổng quan về tín dụng và rủi ro tín dụng trong NHTM:
1.1.1. Khái niệm tín dụng:
Tín dụng NH là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ NH cho KH trong
một thời hạn nhất định với một khoản chi phí nhất định.
1.1.2. Vai trị của tín dụng:
1.1.2.1. Tín dụng làm cho q trình sản xuất kinh doanh được liên tục và ổn định:
Trong hoạt động sản xuất kinh doah khơng thể nào có sự trao đổi ngya trực tiếp

giữa hàng và tiền vì thế cần vốn để có thể khơng làm gián đoạn q trình sản xuất rất
cần đến tín dụng ngân hàng, làm cho quá trình sản xuất được liên tục ổn định và có thể
tồn tại được.
1.1.2.2. Tín dụng là điều kiện tạo ra bước nhảy vọt phát triển kinh tế xã hội:
Tiền ln có mặt ở tất cả các hoạt động kinh tế xã hội. Trong hoạt động sản xuất
kinh doanh việc rút ngắn thời gian nhằm làm tăng vòng quay vốn do đó mỗi chủ thể
kinh doanh phải chủ động tìm kiếm và thực hiện nhiều biện pháp như ứng dụng thành
tựu khoa học công nghệ…những việc làm này địi hỏi một lượng lớn về vốn. Và tín
dụng NH là nơi có thể cạnh tranh và sẽ làm cho nền kinh tế phát triển nhảy vọt.
1.1.2.3. Tín dụng là một công cụ điều tiết vĩ mô của NN:
Nhà nước có thể điều chỉnh kinh tế giữa các vùng, các ngành, các lĩnh vực khác
nhau thơng qua tín dụng NH của Nhà nước để có thể phát huy mọi tiềm năng của cùng
ngành đó, đưa kinh tế của vùng đó phát triển mạnh lên và có điều kiện như những vùng
khác.
1.1.2.4. Tín dụng tạo điều kiện phát triển kinh tế đối ngoại:
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-4-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

Việc giữa các NH mở tài khoản ở các quốc gia khác nhau giúp cho việc quan hệ
kinh doanh giữa các quốc gia được diễn ra thuận lợi hơn, tin tưởng nhau hơn để các đối
tác yên tâm hợp tác làm ăn.
1.1.3. Các phương thức cấp tín dụng:

1.1.3.1. Chiết khấu thương phiếu:
KH có thể đem thương phiếu lên để xin chiết khấu trước hạn. Số tiền NH ứng
trước phụ thuộc vào lãi suất chiết khấu, thời hạn chiết khấu. Thường là NH ký với
khách hợp đồng chiết khấu, khi cần chiết khấu KH chỉ cần gửi phiếu lên NH chiết
khấu. Do có ít nhất hai người cam kết trả tiền cho NH nên độ an toàn của thườn phiếu
cao.
1.1.3.2. Cho vay:
1.1.3.2.1. Thấu chi:
Là nghiệp vụ cho vay qua đó NH cho phép người cho vay được bội chi só dư tiền gửi
thanh tốn. Thấu chi dựa trên cơ sở thu chi của KH không phù hợp về thời gian và quy
mô. Thời gian và số lượng thiếu có thể dự đốn dựa vào dự đốn ngân quỹ song khơng
chính xác.
1.1.3.2.2. Cho vay trực tiếp từng lần:
Là hình thức cho vay áp dụng đối với những KH khơng có nhu cầu vay thường
xun, khơng có điều kiện để được cấp hạn mức thấu chi. Theo từng kỳ hạn trong hợp
đồng, NH sẽ thu gốc và lãi.
1.1.3.2.3. Cho vay theo hạn mức:
Đây là nghiệp vụ tín dụng theo đó NH thỏa thuận cấp cho KH hạn mức tín dụng. Hạn
mức tín dụng có thể tính cho cả kỳ hoặc cuối kỳ. Đó là số dư tại thời điểm tính. Trong
nghiệp vụ này NH khơng xác định trước kỳ hạn nợ và thời hạn tín dụng, khi KH có thu
nhập NH sẽ thu nợ, do đó tạo chủ động quản lý ngân quỹ cho KH.
1.1.3.2.4. Cho vay trả góp:
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-5-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

Là hình thức tín dụng theo đó NH cho phép KH trả gốc làm nhiều lần trong thời hnạ tín
dụng đã thỏa thuận. Cho vay trả góp thường được áp dụng đối với các khoản vay trung
và dài hạn, tài trợ cho tài sản cố định hoặc hàng lâu bền.
1.1.3.2.5. Cho thuê tài sản:
Cho th của NH là hình thức tín dụng trung và dài hạn. NH mua tài sản cho KH
thuê với thời hạn sao cho NH phải thu gần đủ giá trị tài sản cho thuê cộng lãi. Hết thời
hạn thuê KH có thể mua lại tài sản đó.
1.1.3.2.6. Bảo lãnh:
Bão lãnh của NH là cam kết của NH dưới hình thức thư bảo lãnh về việc thực
hiện nghĩa vụ tài chính thay cho KH của NH khi KH khơng thực hiện đúng nghĩa vụ
như cam kết.
1.1.4. Quy định pháp lý về cho vay:
1.1.4.1. Nguyên tắc cho vay:
Theo Điều 6 Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành theo
Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN) về
nguyên tắc vay vốn như sau:
1.1.4.1.1. Sử dụng vốn đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng:
Điều này rất quan trọng vì việc sử dụng vốn vay đúng mục đích hay khơng ảnh
hưởng rất lớn đến khả năng thu hồi nợ vay sau này. Việc KH sử dụng vốn vay không
đúng mục đích dễ dẫn đến thất thốt và lãng phí khiến vốn vay không tạo được ngân
lưu để trả nợ cho NH.
Về phía KH, việc sử dụng vốn vay đúng mục đích góp phần nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn vay, đồng thời giúp DN đảm bảo khả năng hoàn trả nợ vay cho NH. Từ đó,
nâng cao uy tín của KH đối với NH và củng cố quan hệ vay vốn của KH với NH sau
này.
1.1.4.1.2. Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp
đồng tín dụng:

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-6-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

Đây là nguyên tắc không thể thiếu trong hoạt động cho vay. Đại đa số nguồn vốn
mà NH sử dụng để cho vay là vốn huy động từ KH gửi tiền. Do đó, sau khi vay một
thời hạn nhất định, KH vay tiền phải hoàn trả lại cho NH để NH hoàn trả lại cho KH
gửi tiền.
1.1.4.2. Điều kiện vay vốn:
Mặc dù khi cho vay, NH yêu cầu KH vay vốn phải đảm bảo các nguyên tắc như
vừa nêu nhưng thực tế không phải KH nào cũng có thể tuân thủ đúng các nguyên tắc
này. Do vậy, theo Điều 7 Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành
theo Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN)
về điều kiện vay vốn, tổ chức tín dụng xem xét và quyết định cho vay khi KH có đủ
các điều kiện sau:
 Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân
sự theo quy định của pháp luật.
 Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp.
 Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết.
 Có dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả
hoặc có dự án đầu tư, phương án phục vụ đời sống khả thi và phù hợp với quy định của
pháp luật.
 Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của Chính phủ và

hướng dẫn của NHNN Việt Nam.
1.1.4.3. Những nhu cầu vốn không được cho vay:
Theo Điều 9 của Quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành
Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN) tổ
chức tín dụng khơng được cho vay các nhu cầu vốn sau đây:
 Để mua sắm các tài sản và các chi phí hình thành nên tài sản mà pháp luật cấm
mua bán, chuyển nhượng, chuyển đổi.
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-7-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

 Để thanh tốn các chi phí cho việc thực hiện các giao dịch mà pháp luật cấm.
 Để đáp ứng các nhu cầu tài chính của các giao dịch mà pháp luật cấm.
1.1.4.4. Giới hạn cho vay:
Theo Điều 18 Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành theo
Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN) thì:
 Tổng dư nợ cho vay đối với một KH không được vượt quá 15% vốn tự có của tổ
chức tín dụng, trừ trường hợp đối với những khoản cho vay từ các nguồn vốn uỷ thác
của Chính phủ, của các tổ chức và cá nhân. Trường hợp nhu cầu vốn của một KH vượt
quá 15% vốn tự có của tổ chức tín dụng hoặc KH có nhu cầu huy động vốn từ nhiều
nguồn thì các tổ chức tín dụng cho vay hợp vốn theo quy định của NHNN Việt Nam.
1.1.4.5. Những trường hợp không được cho vay:
Theo Điều 19 Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành theo

Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN) tổ
chức tín dụng khơng được cho vay đối với KH trong các trường hợp sau đây:
 Thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm sốt, Tổng giám đốc (Giám đốc), Phó
Tổng giám đốc (Phó giám đốc) của tổ chức tín dụng.
 Cán bộ, nhân viên của chính tổ chức tín dụng đó thực hiện nhiệm vụ thẩm định,
quyết định cho vay.
 Bố, mẹ, vợ, chồng, con của thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm sốt, Tổng
giám đốc (Giám đốc), Phó tổng giám đốc (Phó giám đốc).
1.1.4.6. Hạn chế cho vay:
Theo Điều 20 Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với KH (Ban hành theo
Quyết định số 1627/2001/QĐ – NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN) tổ
chức tín dụng khơng được cho vay khơng có bảo đảm, cho vay với những điều kiện ưu
đãi về lãi suất, về mức cho vay đối với những đối tượng sau đây:

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-8-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

 Tổ chức kiểm tốn, Kiểm tốn viên có trách nhiệm kiểm tốn tại tổ chức tín
dụng cho vay, Thanh tra viên thực hiện nhiệm vụ thanh tra tại tổ chức tín dụng cho
vay, Kế tốn trưởng của tổ chức tín dụng cho vay.
 Các cổ đơng lớn của tổ chức tín dụng.
 DN có một trong những đối tượng quy định tại Khoản 1 Điều 77 của Luật các tổ

chức tín dụng sở hữu trên 10% vốn điều lệ của DN đó.
1.1.5. Thời hạn cho vay:
Thời hạn cho vay là khoảng thời gian được tính từ khi KH bắt đầu nhận khoản
tiền vay đầu tiên cho đến thời điểm trả hết nợ vay bao gồm gốc và lãi vay đã được thỏa
thuận trong hợp đồng tín dụng giữa NHTM và KH (bên đi vay).
1.1.5.1. Dựa vào đặc điểm và chu kỳ hoạt động tương ứng với các nghiệp vụ kinh
doanh của người đi vay (chu kỳ ngân quỹ):
Chu kỳ hoạt động là khoảng thời gian từ khi mua nguyên vật liệu, đưa nguyên vật
liệu vào sản xuất ra sản phẩm cho tới khi tiêu thụ sản phẩm thu được tiền bán hàng để
bù đắp chi phí và tiếp tục chu kỳ hoạt động kế tiếp.
Đặc điểm và chu kỳ hoạt động kinh doanh của KH ảnh hưởng đến chu kỳ ngân
quỹ, từ đó ảnh hưởng đến nhu cầu vay vốn và khả năng trả nợ cho NH.
Nghiên cứu chu kỳ hoạt động và chu kỳ ngân quỹ của DN cho thấy:
 Chu kỳ hoạt động và chu kỳ ngân quỹ của DN xuất hiện sự không ăn khớp về
thời gian lưu chuyển tiền tệ giữa dòng tiền ra và dòng tiền vào. Ðiều này địi hỏi phải
có nguồn tài trợ về ngân quỹ để đáp ứng mức chênh lệch đó.
 Về mặt thời gian và qui mô của chu kỳ hoạt động và chu kỳ ngân quỹ của KH
có ảnh hưởng đến khả năng trả nợ cho NH, vì vốn vay của NH là một bộ phận cấu
thành nên chi phí sản xuất nên NH chỉ có thể thu hồi vốn vay khi DN có nguồn thu từ
bán hàng.

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

-9-

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

 Thông thường thời hạn cho vay được xác định căn cứ vào độ dài thời gian chu
kỳ hoạt động của KH. Tuy nhiên thời hạn cho vay có thể ngắn hơn chu kỳ hoạt động
nếu trong kế hoạch trả nợ KH có cân đối thêm các nguồn trả nợ khác (lợi nhuận, khấu
hao..).
1.1.5.2. Ðặc điểm đối tượng vay vốn và mục đích vay vốn của KH:
Nghiên cứu đặc điểm đối tượng vay vốn của KH để có biện pháp quản lý, tính
tốn xác định thời hạn cho vay phù hợp với đặc điểm luân chuyển vốn của đối tượng
vay. Về nguyên tắc KH phải sử dụng tiền vay đúng mục đích đã ghi trong đơn xin vay,
đây là căn cứ để NH kiểm tra tình hình sử dụng vốn vay của KH.
1.1.5.3. Dựa vào thời gian hoàn vốn đầu tư của dự án, phương án đầu tư:
Thời gian hoàn vốn đầu tư là thời gian cần thiết để dự án, phương án hoạt động
thu hồi đủ số vốn đầu tư đã bỏ ra. Đó chính là thời gian để hồn trả số vốn đầu tư ban
đầu bằng các khoản lợi nhuận và khấu hao thu hồi hàng năm. Do đối tượng vay vốn
tham gia vào quá trình luân chuyển vốn của dự án, phương án đầu tư nên thời hạn hoàn
vốn của dự án là cơ sở để NH xác định thời hạn cho vay phù hợp để thu hồi được nợ
vay khi đến hạn.
1.1.6. Thẩm định tín dụng trung và dài hạn:
1.1.6.1. Khái niệm:
Thẩm định tín dụng đầu tư là việc tổ chức thu thập và xử lý thông tin một cách
khách quan, toàn diện các nội dung cơ bản ảnh hưởng trực tiếp đến tính khả thi của dự
án làm căn cứ để quyết định cho vay.
1.1.6.2. Mục đích:
 Rút ra các kết luận chính xác về tính khả thi, hiệu quả kinh tế xã hội của dự án
đầu tư, khả năng trả nợ, những rủi ro có thể xảy ra để quyết định cho vay hoặc từ chối
một cách đúng đắn.

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 10 -

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

 Tham gia góp ý cho chủ đầu tư, tạo tiền đề bảo đảm hiệu quả cho vay, thu được
nợ cả lãi và gốc đúng hạn, hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất.
 Làm cơ sở để xác định số tiền cho vay, thời hạn cho vay, mức thu nợ hợp lý, tạo
điều kiện cho DN hoạt động có hiệu quả.
1.1.6.3. Cơ sở để thẩm định:
Việc thẩm định được thực hiện trên cơ sở các thông tin mà NH thu nhận từ KH
cùng các văn bản, tài liệu có liên quan khác, bao gồm:
Toàn bộ hồ sơ xin vay vốn của chủ đầu tư trong đó có:
 Ðơn xin vay kèm theo kế hoạch vay vốn: KH trình bày cụ thể mục đích, thời
hạn và tổng số tiền vay.
 Luận chứng kinh tế kỹ thuật và các tài liệu thuyết minh cho các hợp đồng kinh
tế, bảng dự tốn chi phí, bảng tính giá thành và hiệu quả kinh tế. Các văn bản liên quan
đến thủ tục xây dựng cơ bản.
Các tài liệu có liên quan đến bảo đảm và xét đốn rủi ro: Tài liệu về tình hình sản
xuất kinh doanh và tài chính của bên vay trong 3 năm trở lại (bảng cân đối kế toán, xác
định kết quả kinh doanh…). Giấy cam kết và tài sản thế chấp, hàng hoá cầm cố.
Các tài liệu cần thu thập thêm để khẳng định như các định mức kỹ thuật về xây
dựng cơ bản, thơng tin về giá cả máy móc thiết bị, các dự án đã thực hiện có hiệu quả
gần giống với dự án đang thẩm định để tham chiếu, so sánh.
1.1.6.4. Nội dung cơng tác thẩm định:
 Phân tích sự cần thiết và tính khả thi của dự án đầu tư.

 Thẩm định về phương diện thị trường.
 Thẩm định về phương diện kỹ thuật.
 Lựa chọn địa điểm xây dựng cơng trình.
 Ðảm bảo khả năng cung cấp nguyên vật liệu, bán thành phẩm, năng lượng,
nhiên liệu cho dự án.
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 11 -

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

 Lực lượng lao động.
 Các điều kiện phục vụ và phù trợ cho sản xuất.
 Thẩm định về phương diện tài chính.
1.1.6.5. Quy trình thẩm định:
Cán bộ tín dụng tiếp
nhận hồ sơ xin vay
1

3 định hồ
CBTD thẩm
sơ đề xuất kiến nghị
2
5

Tổng giám đốc ra
quyết định

Trưởng phịng tín
dụng đầu tư
3
4

Giám đốc chi
nhánh đề nghị

1.1.7. Quy trình cho vay:
SƠ ĐỒ QUY TRÌNH CHO VAY

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 12 -

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

Khách hàng
Cung cấp tài liệu

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng
Cán bộ tín dụng
tiếp xúc khách
hàng, tư vấn

hướng dẫn

(1)

Hồ sơ cho vay
- Đơn xin vay
- Hồ sơ pháp lý
(2)

Thu thập tài liệu
Qua trao đổi,
mua, tự thu thập

Thẩm định hồ sơ
(3)

Quyết định cho vay
Cập nhật thơng
tin: Thị trường,
Chính sách, Pháp
l‎ý , Khách hàng

(4)

Thực hiện quyết định
cho vay
(5)
Thông báo
- Cho vay
- Từ chối (lý do).

- Thơng báo khác

Ký‎ hợp đồng tín dụng
(6)

Giải ngân

(5b)

(7)

Tổ chức giám sát
người vay vốn.
(8)

Thu nợ
(12) Xử lý
(9b)

Thu đủ
(10a)

rủi ro
(10b) Gia hạn nợ,

Thu không đủ

(11b)
)

Thanh lý‎hợp đồng

đảo nợ
(10c)

Xử lý tài sản,
khởi kiện

(11a)

0 ))

SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 13 -

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

1.2. Rủi ro tín dụng:
1.2.1. Khái niệm:
Căn cứ vào Khoản 01 Điều 02 của Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng
dự phịng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động NH của tổ chức tín dụng (Ban hành
theo Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc NHNN)
thì:“Rủi ro tín dụng trong hoạt động NH của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn
thất trong hoạt động NH của tổ chức tín dụng do KH khơng thực hiện hoặc khơng có

khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết.”
1.2.2. Tác động của rủi ro tín dụng:
1.2.2.1. Đối với NH:
Rủi ro xảy ra ảnh hưởng trực tiếp đến kinh doanh của NH, ảnh hưởng đến nguồn
thu nhập, lợi nhuận NH, thậm chí NH phải lấy vốn tự có của mình để bù đắp các khoản
thiếu hụt do rủi ro gây ra, lúc đó khả năng thanh tốn của NH kém đi làm giảm lịng tin
của KH, người gửi tiền muốn rút tiền để tránh rủi ro cho bản thân họ và người vay
không muốn vay nữa, họ có thể chuyển sang NH khác.
Vì vậy, khi rủi ro ở mức nhỏ NH có thể bù đắp bằng lợi nhuận kinh doanh hoặc
lỗ, nhưng rủi ro ở mức độ nghiêm trọng, nguồn vốn tự có của NH không đủ để bù đắp
thiệt hại, tất yếu sẽ dẫn NH đến bờ vực của sự phá sản.
1.2.2.2. Đối với nền kinh tế:
Rủi ro làm cho lợi nhuận NH giảm, từ đó NH khơng có khả năng đáp ứng nhu
cầu về vốn cho KH và chi trả chậm đối với người cho vay. Xét trong nền kinh tế, rủi ro
làm cho sản xuất bị đình trệ, các DN phải đóng cửa, hàng hóa khơng đủ đáp ứng nhu
cầu của thị trường, tới chừng mực nào đó làm cho giá cả hàng hóa tăng vọt, đó là một
trong các nguyên nhân dẫn đến lạm phát.
Mặt khác, các NH thường có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau, khi một NH
gặp phải rủi ro có nguy cơ phá sản dễ dàng kéo theo tình trạng khủng hoảng của cả hệ
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 14 -

Lớp:07DKT4


Luận văn tốt nghiệp

GVHD: ThS. Châu Văn Thưởng

thống NH, gây mất ổn định thị trường tiền tệ. Đặc biệt, trong điều kiện nền kinh tế thị
trường, mọi hoạt động thanh toán giao dịch của KH được thực hiện qua NH, các DN
hoạt động chủ yếu nhờ vào vốn NH, khi NH gặp rủi ro lớn làm cản trở trực tiếp quá
trình chu chuyển vốn, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của DN.
1.2.2.3. Đối với khách hàng:
Nếu rủi ro từ phía NH, KH có thể mất vốn dẫn đến khó khăn trong sản xuất kinh
doanh. Mặt khác, nếu rủi ro xảy ra đối với chính KH gây chậm trễ trong việc thanh
toán ảnh hưởng đến quan hệ của họ đối với NH. Khi đó, KH cần vốn họ buộc phải
quan hệ với NH khác và phải tốn thêm một khoảng thời gian để thiết lập hồ sơ vay vốn,
gây trì hỗn q trình sản xuất nếu rủi ro lớn có thể họ sẽ bị phá sản.
1.2.3. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng:
Nền kinh tế có nhiều biến động, hoạt động kinh doanh của NH và DN luôn phải
đối mặt với nhiều rủi ro có thể dẫn đến thua lỗ hoặc phá sản nếu khơng có chính sách
quản lý chặt chẽ. Những rủi ro này xuất phát từ các nguyên nhân khách quan và chủ
quan. Trong đó, rủi ro tín dụng xuất phát từ mơi trường kinh doanh gọi là rủi ro do
nguyên nhân khách quan. Rủi ro xuất phát từ người vay và NH cho vay gọi là rủi ro do
nguyên nhân chủ quan.
1.2.3.1. Nguyên nhân khách quan:
1.2.3.1.1. Sự biến động q nhanh và khơng dự đốn được của thị trường thế giới:
Nền kinh tế VN vẫn còn lệ thuộc quá nhiều vào sản xuất nông nghiệp và công
nghiệp phục vụ nông nghiệp (nuôi trồng, chế biến thực phẩm và nguyên liệu), dầu thô,
may gia công,… vốn rất nhạy cảm với rủi ro thời tiết và giá cả thế giới, nên dễ bị tổn
thương khi thị trường thế giới biến động xấu.
Ngành dệt may trong một số năm gần đây đã gặp khơng ít khó khăn vì bị khống
chế hạn ngạch làm ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các DN nói riêng
và của các NH cho vay nói chung. Ngành thủy sản cũng gặp nhiều lao đao vì các vụ
kiện bán phá giá vừa qua.
SVTH: Nguyễn Thị Bích Trâm

- 15 -

Lớp:07DKT4