THÍ NGHIỆM MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU

Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
22



BI THÊ NGHIÃÛM SÄÚ 4
MẠY ÂIÃÛN MÄÜT CHIÃƯU

I. MỦC ÂÊCH V U CÁƯU THÊ NGHIÃÛM:
1. Mủc âêch:
- Tçm hiãøu cáúu tảo v ngun l lm viãûc ca mạy âiãûn mäüt chiãưu.
- Xạc âënh cạc thäng säú ca mạy âiãûn mäüt chiãưu.
- Xạc âënh mäüt säú âỉåìng âàûc tênh ca mạy âiãûn mäüt chiãưu.
2. u cáưu :
- Xem k pháưn phủ lủc âãø biãút âỉåüc cạc thiãút bë, cạch ghẹp näúi, cạc tỉì v thût ngỉỵ
måïi cáưn thiãút cho bi thê nghiãûm.
- Xem lải l thuút vãư mạy âiãûn mäüt chiãưu.
- Tçm hiãøu cáúu tảo ghi cạc säú liãûu âënh mỉïc ca mạy âiãûn mäüt chiãưu thê nghiãûm.
II. TỌM TÀÕC L THUÚT
1. Cáúu tảo v ngun l lm viãûc
Mạy âiãûn mäüt chiãưu cọ thãø l mạy phạt hồûc âäüng cå âiãûn v cọ cáúu tảo giäúng nhau.
Nhỉỵng pháưn chênh ca mạy âiãûn mäüt chiãưu gäưm pháưn cm (stator) v pháưn ỉïng (pháưn quay,
rotor).
Pháưn cm hay cn gi l stator gäưm cọ cạc bäü
pháûn chênh nhỉ sau :
Hçnh 4.1
Cỉûc tỉì chênh

+ Cỉûc tỉì chênh (hçnh 4-1) l bäü pháûn sinh ra
tỉì trỉåìng, gäưm cọ li thẹp v dáy qún kêch tỉì läưng
ngoi li thẹp cỉûc tỉì, dng âiãûn chảy trong dáy

qún kêch tỉì sao cho cạc cỉûc tỉì tảo ra cọ cỉûc tênh
liãn tiãúp ln phiãn nhau. Cỉûc tỉì chênh lm bàòng
nhỉỵng lạ thẹp k thût âiãûn ẹp lải, tạn chàûc v gàõn
vo v mạy nhåì cạc buläng.
+ Cỉûc tỉì phủ âàûc giỉỵa cạc cỉûc tỉì chênh v
dng âãø ci thiãûn âäøi chiãưu. Li thẹp cỉûc tỉì phủ
thỉåìng lm bàòng thẹp khäúi v gàõn vo v mạy nhåì
cạc buläng.
+ Gäng tỉì dng lm mảch tỉì, näúi liãưn giỉỵa cạc cỉûc tỉì âäưng thåìi dng lm v mạy.
Trong mạy âiãûn nh thỉåìng lm bàòng thẹp táúm ún räưi hn lải, trong mạy âiãûn låïn thỉång
dng thẹp âục.

+ Cạc bäü pháûn khạc gäưm cọ nàõp mạy v cå cáúu chäøi than. Cå cáúu chäøi than âãø âỉa âiãûn
tỉì pháưn quay ra ngoi gäưm cọ chäøi than âàût trong häüp chäøi than v nhåì cọ l xo ẹp chäøi nãn
chäøi than tç chàût lãn cäø gọp.
Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
23
Pháưn ỉïng ca mạy âiãûn mäüt chiãưu gäưm li thẹp, dáy qún pháưn ỉïng, cäø gọp v trủc mạy.
Li thẹp pháưn ỉïng dng âãø dáùn tỉì. Nọ l hçnh trủ thỉåìng âỉåüc lm bàòng cạc lạ thẹp k
thût âiãûn dy 0,5 mm, hai màût cọ ph sån cạch âiãûn mng räưi ghẹp lải. Cạc lạ thẹp âỉåüc dáûp
cạc läù âãø gàõn rätor våïi trủc v läù thäng giọ. Màût ngoi li thẹp âỉåüc dáûp cạc rnh âãø âàût dáy
qún pháưn ỉïng (hçnh 4.2).

Hçnh 4.3 Phiãún âäøi chiãưu v cäø gọp


Hçnh 4.2 Lạ thẹp rotor

Dáy qún pháưn ỉïng l pháưn sinh ra sââ v cọ dng âiãûn chảy qua. Dáy qún pháưn ỉïng
thỉåìng lm bàòng dáy âäưng cọ bc cạch âiãûn, gäưm nhiãưu pháưn tỉí màõc näúi tiãúp våïi nhau, âàût
trong cạc rnh ca pháưn ỉïng tảo thnh mäüt hồûc nhiãưu vng kên.
Cäø gọp (vnh gọp hay cn gi l vnh âäøi chiãưu) dng âãø âäøi chiãưu dng âiãûn xoay
chiãưu thnh dng âiãûn mäüt chiãưu (hçnh 4.3).gäưm nhiãưu phiãún âäưng hçnh âi nhản âỉåüc ghẹp
thnh mäüt khäúi hçnh trủ, cạch âiãûn våïi nhau v cạch âiãûn våïi trủc mạy.
Cạc bäü pháûn khạc nhỉ trủc mạy, quảt lm mạt mạy...
Så âäư ngun l lm viãûc ca mạy phạt âiãûn mäüt chiãưu nhỉ hçnh 4.4. Mạy gäưm cọ mäüt
khung dáy abcd cọ âáưu näúi våïi hai phiãún gọp. Khung dáy v phiãún gọp quay quanh trủc ca
nọ våïi täúc âäü khäng âäøi trong tỉì trỉåìng ca hai cỉûc nam chám N-S. Cạc chäøi âiãûn A, B âàût cäú
âënh v ln ln t sạt vo phiãún gọp.

Hçnh 4.4

Så âäư ngun l lm viãûc ca mạy phạt mäüt chiãưu
a).Mä t ngun l mạy phạt; b) Sââ mạy phạt cọ mäüt pháưn tỉí;
c) Sââ mạy phạt cọ nhiãưu pháưn tỉí.

t
e,i
t
e,i
(a)
(b) (c)
Khi âäüng cå så cáúp quay pháưn ỉïng (khung dáy abcd) mạy phạt trong tỉì trỉåìng âãưu ca
pháưn cm (nam chám S-N), cạc thanh dáùn ca dáy qún pháưn ỉïng càõt tỉì trỉåìng pháưn cm,
Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
24
theo âënh lût cm ỉïng âiãûn tỉì, trong khung dáy s cm ỉïng sââ xoay chiãưu m trë säú tỉïc thåìi
ca nọ âỉåüc xạc âënh theo biãøu thỉïc :
e = Blv (4.1)
Trong âọ:
B: (T) tỉì cm nåi thanh dáùn quẹt qua.
l (m): chiãưu di dáy dáùn nàòm trong tỉì trỉåìng.
V (m/s): täúc âäü di ca thanh dáùn.
Chiãưu ca sââ âỉåüc xạc âënh theo qui tàõc bn tay phi. Váûy theo hçnh 4.4a, sââ ca
thanh dáùn ab nàòm dỉåïi cỉûc tỉì N cọ chiãưu âi tỉì b âãún a, cn ca thanh dáùn cd nàòm dỉåïi cỉûc S
cọ chiãưu âi tỉì d âãún c. Nãúu näúi hai chäøi A v B våïi ti thç sââ trong khung dáy s sinh ra trong
mảch ngoi mäüt dng âiãûn chảy tỉì chäøi than A âãún chäøi than B.
Khi pháưn ỉïng quay âỉåüc nỉỵa vng, vë trê ca pháưn tỉí thay âäøi, thanh dáùn ab åí cỉûc S,
thanh dáùn cd åí cỉûc N, sââ trong thanh dáùn âäøi chiãưu. Nhåì chäøi âiãûn âỉïng n, chäøi A váùn tiãúp
xục våïi phiãún gọp trãn, chäøi B tiãúp xục våïi phiãún gọp dỉåïi, nãn chiãưu dng âiãûn åí mảch ngoi

khäng âäøi. Nhåì cäø gọp v chäøi than, âiãûn ạp trãn chäøi v dng âiãûn qua ti l âiãûn ạp v dng
âiãûn mäüt chiãưu.
Nãúu mạy chè cọ mäüt pháưn tỉí, âiãûn ạp âáưu cỉûc mạy phạt nhỉ hçnh 4.4b. Âãø âiãûn ạp ra
låïn v êt âáûp mảch (hçnh 4.4c), dáy qún pháưn ỉïng phi cọ nhiãưu pháưn tỉí v nhiãưu phiãún âäøi
chiãưu.
5.2.1. Ngun l lm viãûc ca âäüng cå mäüt chiãưu
Ngỉåüc lải trãn hçnh 4.5 mä t ngun l lm viãûc ca âäüng cå mäüt chiãưu. Khi cho âiãûn
ạp mäüt chiãưu U vo hai chäøi âiãûn A v B, trong dáy qún pháưn ỉïng cọ dng âiãûn. Cạc thanh
dáùn ab v cd mang dng âiãûn nàòm trong tỉì trỉåìng s chëu lỉûc tạc dủng tỉång häø lãn nhau tảo
nãn momen tạc dủng lãn rotor, lm rotor quay. Chiãưu lỉûc tạc dủng âỉåüc xạc âënh theo qui tàõc
bn tay trại (hçnh 4.5a).
Khi pháưn ỉïng quay âỉåüc nỉỵa vng, vë trê thanh dáùn ab, cd âäøi chäù nhau, nhåì cọ phiãún
gọp âäøi chiãưu dng âiãûn, nãn dng âiãûn mäüt chiãưu biãún âäøi thnh dng âiãûn xoay chiãưu âỉa
vo dáy qún pháưn ỉïng, giỉỵ cho chiãưu lỉûc tạc dủng khäng âäøi, do âọ lỉûc tạc dủng lãn rotor
cng theo mäüt chiãưu nháút âënh, âm bo âäüng cå cọ chiãưu quay khäng âäøi (hçnh 4.5b).

(a) (b)
Hçnh 4.5 Mä t ngun l lm viãûc ca âäüng cå âiãûn mäüt chiãưu






Thờ nghióỷm Maùy õióỷn Trang
25
2. Sõõ phỏửn ổùng vaỡ mọmen õióỷn tổỡ
Khi quay rọto, caùc thanh dỏựn cuớa dỏy quỏỳn phỏửn ổùng cừt tổỡ trổồỡng phỏửn caớm, trong
mọựi thanh dỏựn caớm ổùng sõõ trung bỗnh laỡ :
(4.2)

lvBe
tbtb
=
trong õoù :
l
B
tb


=
tổỡ caớm trung bỗnh trong khe hồớ;
l laỡ chióửu daỡi cuớa thanh dỏựn;

60
n
p2
60
D
n
v =

=
tọỳc õọỹ daỡi.
Vồùi: D: õổồỡng kờnh ngoaỡi phỏửn ổùng; : bổồùc cổỷc; p : sọỳ õọi cổỷc tổỡ.
n : tọỳc õọỹ voỡng; : tổỡ thọng khe hồớ dổồùi mọựi cổỷc tổỡ.


Hỗnh 4.6
Xaùc õởnh sõõ phỏửn ổùng vaỡ momen õióỷn
tổỡ trong maùy õióỷn mọỹt chióửu

a) Tổỡ trổồỡng cổỷc tổỡ; b) Sồ õọử kyù hióỷu dỏy quỏỳn;
U
E
ổ
E
ổ
i
ổ
i
ổ
S
M
n
B
tb
B



(a)
(b)

Thóỳ vaỡo (4.2), ta coù sõõ trung bỗnh trong mọỹt thanh dỏựn :

60
n
e = p
tb
2

Tổỡ phờa cọứ goùp nhỗn vaỡo phỏửn ổùng ta thỏỳy dỏy quỏỳn coù thóứ bióứu thở bũng sồ õọử kyù hióỷu
nhổ hỗnh 4.6b. Tổỡ õoù ta thỏỳy dỏy quỏỳn gọửm nhióửu phỏửn tổớ nọỳi tióỳp nhau taỷo thaỡnh maỷch voỡng
kờn. Caùc chọứi õióỷn chia dỏy quỏỳn thaỡnh nhióửu nhaùnh song song. Khi phỏửn ổùng quay, vở trờ phỏửn
tổớ thay õọứi nhổng nhỗn tổỡ ngoaỡi vaỡo vỏựn laỡ nhióửu maỷch nhaùnh song song. Sõõ phỏửn ổùng bũng
tọứng caùc sõõ thanh dỏựn trong mọỹt nhaùnh. Nóỳu goỹi sọỳ thanh dỏựn cuớa dỏy quỏỳn phỏửn ổùng laỡ N,
sọỳ õọi maỷch nhaùnh song song laỡ a (2a sọỳ nhaùnh song song), sọỳ thanh dỏựn cuớa mọỹt nhaùnh song
song N/2a. Vỏỷy sõõ cuớa dỏy quỏỳn phỏửn ổùng laỡ sõõ cuớa mọỹt nhaùnh song song bũng:

====
MEtbổ
knkn
a60
pN
e
2a
N
E
(4.3)
trong õoù:

60
2
n
=
laỡ tọỳc õọỹ goùc cuớa phỏửn ổùng;
a60
pN
k
E
=
,
a2
pN
k
M

=
hóỷ sọỳ phuỷ thuọỹc vaỡo kóỳt cỏỳu cuớa maùy.
Thờ nghióỷm Maùy õióỷn Trang
26
Tổỡ cọng thổùc (4.3) ta thỏỳy, õóứ thay õọứi sõõ phỏửn ổùng thỗ coù thóứ thay õọứi tọỳc õọỹ hoỷc thay
õọứi tổỡ thọng tổùc laỡ thay õọứi doỡng õióỷn kờch tổỡ vaỡ muọỳn õọứi chióửu sõõ thỗ hoỷc õọứi chióửu
quay, hoỷc õọứi chióửu doỡng õióỷn kờch tổỡ.
Mọmen õióỷn tổỡ vaỡ cọng suỏỳt õióỷn tổỡ cuớa maùy õióỷn mọỹt chióửu
Khi maùy õióỷn laỡm vióỷc trong dỏy quỏỳn phỏửn ổùng seợ coù doỡng õióỷn chaỷy qua. Taùc duỷng
cuớa tổỡ trổồỡng lón dỏy dỏựn coù doỡng õióỷn seợ sinh ra mọmen õióỷn tổỡ trón truỷc maùy.
Lổỷc õióỷn tổỡ taùc duỷng lón tổỡng thanh dỏựn:

ổ
liBf

tb
=
Nóỳu tọứng sọỳ thanh dỏựn cuớa dỏy quỏỳn phỏửn ổùng laỡ N vaỡ doỡng õióỷn trong maỷch nhaùnh laỡ i
ổ
=
I
ổ
/2a thỗ mọmen õióỷn tổỡ taùc duỷng lón dỏy quỏỳn phỏửn ổùng:

2
D
Nl
2
a
I
BM
ổ
tb
=

trong õoù: I
ổ
: doỡng õióỷn phỏửn ổùng.
a : sọỳ õọi maỷch nhaùnh song song.
D : ổồỡng kờnh ngoaỡi phỏửn ổùng
l : chióửu daỡi taùc duỷng cuớa thanh dỏựn.
Do:


=

p2
D
vaỡ
l
B
tb


=
, nón ta coù:

ổMổ
IkI
a2
pN
M =

=
(Nm) (4.4)
Tổỡ cọng thổùc (4.4) ta thỏỳy, muọỳn thay õọứi mọmen õióỷn tổỡ, ta phaới thay õọứi doỡng õióỷn
phỏửn ổùng I
ổ
hoỷc thay õọứi doỡng õióỷn kờch tổỡ I
t
. Trong maùy phaùt õióỷn mọỹt chióửu mọmen õióỷn tổỡ
laỡ mọmen haợm vỗ vỏỷy ngổồỹc chióửu quay phaùt õióỷn, coỡn trong õọỹng cồ õióỷn mọỹt chióửu, mọmen
õióỷn tổỡ laỡ mọmen quay nón cuỡng chióửu quay vồùi õọỹng cồ.
Cọng suỏỳt ổùng vồùi mọmen õióỷn tổỡ lỏỳy vaỡo õọỳi vồùi maùy phaùt vaỡ õổa ra õọỳi vồùi õọỹng cồ
goỹi laỡ cọng suỏỳt õióỷn tổỡ vaỡ bũng:
(4.5) MP

tõ
=
trong õoù: M laỡ momen õióỷn tổỡ;
Thay vaỡo cọng thổùc trón ta coù:

ổổổổtõ
IEIn
a60
pN
60
n2
I
a2
pN
MP ==



==
(4.6)
Tổỡ cọng thổùc nỏửy ta thỏỳy õổồỹc quan hóỷ giổợa cọng suỏỳt õióỷn tổỡ vồùi momen õióỷn tổỡ vaỡ sổỷ
trao õọứi nng lổồỹng trong maùy õióỷn. Trong maùy phaùt õióỷn cọng suỏỳt õióỷn tổỡ õaợ chuyóứn cọng
suỏỳt cồ M thaỡnh cọng suỏỳt õióỷn E
ổ
I
ổ
. Coỡn trong õọỹng cồ õióỷn, cọng suỏỳt õióỷn tổỡ õaợ chuyóứn
cọng suỏỳt õióỷn E
ổ
I

ổ
thaỡnh cọng suỏỳt cồ M.
Tọứn hao vaỡ caùc phổồng trỗnh cỏn bũng
Tọứn hao trong maùy õióỷn mọỹt chióửu gọửm caùc loaỷi sau:
Tọứn hao cồ p
Cồ
: gọửm tọứn hao ồớ ọứ bi, tọứn hao ma saùt chọứi than vồùi vaỡnh goùp, tọứn hao
thọng gioù ... tọứn hao nỏửy phuỷ thuọỹc vaỡo tọỳc õọỹ quay vaỡ laỡm cho ọứ bi, vaỡnh goùp noùng lón.
Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
27
Täøn hao sàõt p
Fe
: täøn hao do dng âiãûn xoạy v tỉì trãù trong li thẹp gáy nãn. Täøn hao náưy
phủ thüc vo váût liãûu, chiãưu dy ca táúm thẹp, trng lỉåüng li thẹp, tỉì cm v táưn säú.
Cạc täøn hao trãn khi kti â täưn tải nãn gi l täøn hao khäng ti: P
0
= p
cå
+ p
Fe
.
Täøn hao âäưng p
Cu
:
+ Täøn hao âäưng trong mảch pháưn ỉïng:
• Täøn hao âäưng trong dáy qún pháưn ỉïng: I
ỉ
2
r
ỉ

.
• Täøn hao âäưng trong dáy qún cỉûc tỉì phủ: I
ỉ
2
r
f
.
• Täøn hao tiãúp xục giỉỵa chäøi than v vnh gọp : 2ΔU
t x
= 2V nãn p
t x
= 2I
ỉ
.
Gp táút c cạc täøn hao trãn lải gi l täøn hao âäưng trãn pháưn ỉïng:
p
ỉ
= I
ỉ
2
R
ỉ
. Våïi R
ỉ
. = r
ỉ
+ r
f
+ r
tx

+ Täøn hao âäưng trong mảch kêch thêch:
• Täøn hao âäưng trong dáy qún kêch thêch.
• Täøn hao trãn biãún tråí âiãưu chènh trong mảch kêch tỉì, váûy : p
Cut
= U
t
I
t
,
trong âọ : U
t
âiãûn ạp âàût lãn mảch kt, I
t
: dng âiãûn kêch tỉì.
Täøn hao phủ p
f
:
+ Trong thẹp: tỉì trỉåìng phán bäú khäng âãưu, nh hỉåíng ràng rnh.
+ Trong âäưng: qụa trçnh âäøi chiãưu lm dng thay âäøi,.. láúy 1%P
âm
.
Phỉång trçnh cán bàòng âiãûn ạp mạy phạt mäüt chiãưu: U= E
ỉ
- R
ỉ
I
ỉ
.
Phỉång trçnh cán bàòng âiãûn ạp âäüng cå mäüt chiãưu : U= E
ỉ

+ R
ỉ
I
ỉ
.
3. Mạy phạt mäüt chiãưu
A. MẠY PHẠT KÊCH TỈÌ ÂÄÜC LÁÛP
Dng âiãûn kêch tỉì I
t
do ngưn mäüt chiãưu ngoi mạy tảo ra, khäng phủ thüc dng âiãûn
pháưn ỉïng I
ỉ
. Trãn hçnh 4.7 l mảch âiãûn tỉång âỉång ca mạy phạt âiãûn mäüt chiãưu âäüc láûp.
Cạc phỉång trçnh ca mạy phạt
mäüt chiãưu kêch tỉì âäüc láûp :
U
I
ỉ
R
ỉ
R

+
_

I

E
ỉ
+

_
U
t
I
t
R
âc
R
t
Hçnh 4.7

Mảch tỉång dỉång ca mạy phạt kêch tỉì âäüc láûp
Phỉång trçnh âiãûn ạp :
+ Mảch kêch tỉì :

tmtt
IRU =
+ Mảch pháưn ỉïng :

ỉỉỉ
IRUE +=
II
ỉ
=

âctmt
RRR += ;
ỉ
R : âiãûn tråí mảch pháưn ỉïng.
a. Âàûc tênh khäng ti : E = f( ) khi I=0 v n = const

t
I
Lỉu cạc âiãøm sau :
Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
28
• Lục = 0 váùn cọ mäüt sââ nh E
t
I
dỉ
do tỉì dỉ ca li thẹp.
• Trong âoản E
dỉ
A. sââ E t lãû .
t
I
• Trong âoản chuøn tiãúp AB, sââ E
tàng cháûm hån
t
I
E
dỉ
E
I
t
A
B
C
Bo h
• Trong âoản bo ha BC, sââ E tàng
khäng âạng kãø.

Âiãøm lm viãûc bçnh thỉåìng ca mạy
nàòm trãn âoản chuøn tiãúp vç nãúu trãn âoản
tuún tênh sââ E s thay âäøi nhiãưu theo dng
âiãûn nãn âiãûn ạp ra ca mạy bë dao âäüng;
cn trãn âoản bo ha dng âiãûn låïn lm
tàng täøn hao.
t
I
a
Chuøn tiãúp
Tuún tênh
Hçnh 4.8
Âàûc tênh khäng ti
t
I

b. Âàûc tênh ngoi : U =f(I), khi n = const v = const.
t
I

Hçnh 4.9

Âàûc tênh ngoi

U
o
U
R
ỉ
I

ỉ
Hçnh 4.10
Âàûc tênh âiãưu chènh
I
t0
I
t
I
Sủt ạp do phn
ỉïng pháưn ỉïng
E
U
I
âm
R
ỉ
I
ỉ
U
âm



I




• Tạc dủng fn ỉïng pháưn ỉïng lm tỉì thäng Φ gim, kẹo theo sââ E
ỉ

gim.
• Âiãûn ạp råi trong mảch pháưn ỉïng R
ỉ
I
ỉ
tàng.
Âäü biãún âäøi âiãûn ạp âënh mỉïc ca mạy phạt : (I
t
= I
tâm
)

)%155(100
U
UU
%U
âm
âmo
mâ
−=×
−
=Δ
(4.7)
c. Âàûc tênh âiãưu chènh : I
t
=f(I) khi U v Ω = C
te

Âãø giỉỵ âiãûn ạp mạy phạt khäng âäøi khi ti tàng, phi tàng dng âiãûn k.tỉì .
t

I
MẠY FẠT ÂIÃÛN MÄÜT CHIÃƯU KÊCH TỈÌ SONG SONG
a. Mảch âiãûn tỉång âỉång v cạc phỉång trçnh cán bàòng
; III
tsỉ
+=
ỉỉỉ
IRE −U = ; RIIRU
tsmtt
==
Thê nghiãûm Mạy âiãûn Trang
29
b. Âiãưu kiãûn tỉû kêch
Quay mạy phạt våïi Ω khi I
ti
= 0 v = 0. Nhåì cọ
ts
I
dỉ
Φ mạy s cọ sââ trãn âáưu
cỉûc ca mạy. Khi mảch kêch tỉì âỉåüc näúi våïi âáưu cỉûc mạy phạt, s cọ hai trỉåìng håüp xy ra :
dỉ
E
1. Sââ E
dỉ
tảo ra tảo ra
ts
I,
ts
I

t
Φ cng chiãưu
ỉd
Φ . Tthäng cỉûc tỉì tàng
dáưn lãn, sââ E tàng theo v mạy tỉû kêch âỉåüc.
ỉdt
Φ+Φ=Φ
2. Nãúu ngỉåüc chiãưu, s triãût tiãu
t
Φ
ỉd
Φ , mạy k
0
tỉû kêch âỉåüc.
Gi sỉí mạy tỉû kêch âỉåüc v I
ti
=0, lục âọ E v nghiãûm ca hãû:
ts
I
E = f(I
ts
) v E = R
mt
I
ts
.
Âỉåìng E = f(I
ts
) phủ thüc Ω; âỉåìng E = R
mt

I
ts
phủ thüc vo R
mt
v tảo våïi trủc I
ts
mäüt
gọc . Chụng càõt nhau tải M.
mt
arctgR=α
Gi thiãút giỉỵ Ω = C
te
, nãúu R
mt
tàng, âỉåìng thàóng cm tiãúp xục våïi âàûc tênh khäng ti ỉïng
våïi âiãûn tråí tåïi hản R
th
, lục âọ âiãûn ạp khäng äøn âënh. Nãúu tiãúp tủc tàng R
mt
mạy s lm viãûc
våïi E
dỉ
.

R
f1
0
M
I
kt

I
ts
R
ft
R
f3
E
E
E
dỉ
E=f(I
ts

)
U=R
mt
I
ts
Hçnh 4.12
Âiãưu kiãûn tỉû kêch

U
I
ỉ
R
ỉ
R


+

_

I

E
ỉ
I
ts
R
âc
R
ts
Hçnh 4.11
Mảch tỉång dỉång
ca mạy phạt kêch tỉì song song






Tọm lải âiãưu kiãûn tỉû kêch l :
1. Phi cọ tỉì dỉ trong hãû thäúng mảch tỉì (mạy).
2. Tỉì thäng do sââ E
dỉ
tảo ra cng chiãưu tỉì dỉ.
3. Biãún tråí mảch kêch tỉì R
mt
phi â bẹ (R

mt
< R
th
).
c. Âàûc tênh ngoi : U = f(I), khi n = const, R
mt
= const.
Khi ti I tàng, âiãûn ạp U ca mạy phạt kêch tỉì song song gim nhiãưu hån mạy phạt kêch tỉì
âäüc láûp vç
+ nh hỉåíng ca fn ỉïng pháưn ỉïng v
+ âiãûn ạp råi trãn R
ỉ
nhỉ trong mạy phạt kêch tỉì âäüc láûp v thãm
+ khi U gim khiãún I
ts
v E gim theo nãn U gim nhiãưu hån so våïi ktâl. Ta v chung hai
âàûc tênh âãø so sạnh. Ta tháúy ΔU
âm
ca mạy phạt kêch tỉì song song cng låïn hån mạy phạt kêch
tỉì âäüc láûp : ΔU
âm
= (10-20)%
Âiãøm âàûc biãût ca mạy phạt kêch tỉì song song l dng âiãûn ti chè tàng âãún mäüt trë säú
nháút âënh I = I
th
sau âọ nãúu tiãúp tủc tàng ti thç dng âiãûn I khäng tàng m gim nhanh âãún trë
säú I
o
xạc âënh båíi tỉì dỉ trong mạy, âiãøm P. Såí dé nhỉ váûy l do mạy lm viãûc trong tçnh trảng