bài 24 hoán dụ ngữ văn 6 nguyễn thị nga website của trường thcs quảng hoà

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Kiểm tra bài cũ:</b>

<b>Kiểm tra bài cũ:</b>

Ẩn dụ là gì?

Ẩn dụ là gì?

Xác định ẩn dụ trong câu:

Xác định ẩn dụ trong câu:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2></div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

I.Hốn dụ là gì?

I.Hốn dụ là gì?

<b>Áo nâu</b>

<b>Áo nâu</b> liền với liền với <b>áo xanháo xanh</b>
<b>Nông thôn</b>

<b>Nông thôn</b> cùng với cùng với <b>thị thànhthị thành</b> đứng lên đứng lên

?.

?.Hình ảnh áo nâu và áo xanh trong VD gợi cho em liên Hình ảnh áo nâu và áo xanh trong VD gợi cho em liên
tưởng đến những ai?

tưởng đến những ai?

- Áo nâu: chỉ người nông dânÁo nâu: chỉ người nông dân

- Áo xanh: chỉ người công nhânÁo xanh: chỉ người công nhân

- Nông thôn: chỉ những người sống ở nông thônNông thôn: chỉ những người sống ở nông thôn

- Thị thành:chỉ những người sống ở thành thịThị thành:chỉ những người sống ở thành thị

? Giữa áo nâu.áo xanh,nông thôn,thị thành với sự vật

? Giữa áo nâu.áo xanh,nơng thơn,thị thành với sự vật

được chỉ có mối quan hệ như thế nào?

được chỉ có mối quan hệ như thế nào?

Nói như vậy dựa vào quan hệ giữa đặc điểm tính chất với

Nói như vậy dựa vào quan hệ giữa đặc điểm tính chất với

với sự vật có đặc điểm tính chất đó.

với sự vật có đặc điểm tính chất đó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

? Em hiểu gì về cách nói này?

? Em hiểu gì về cách nói này?

-->Gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự >Gọi tên sự vật

vật,hiện tượng khác có quan hệ gần gũi

>Gọi là hoán dụ.

>Gọi là hoán dụ.

Hãy tìm một số ví dụ có dùng cách nói tương tự

Hãy tìm một số ví dụ có dùng cách nói tương tự

-

Đầu xanh:Tuổi trẻ - Đầu bạc:Tuổi giàĐầu xanh:Tuổi trẻ - Đầu bạc:Tuổi già

-

Bóng hồng: người con gái đẹpBóng hồng: người con gái đẹp

Hãy nêu tác dụng của cách diễn đạt này

Hãy nêu tác dụng của cách diễn đạt này

2. Ghi nhớ:

2. Ghi nhớ:

Hoán dụ là cách gọi tên sự vật hiện tượng,khái

Hoán dụ là cách gọi tên sự vật hiện tượng,khái

niệm bằng tên sự vật,hiện tượng khái niệm khác

niệm bằng tên sự vật,hiện tượng khái niệm khác

có quan hệ gần gũi với nó.

có quan hệ gần gũi với nó.

Nhằm tăng sức gợi hình,gợi cảm cho sự diễn đạt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

* Bài tập nhanh:

* Bài tập nhanh:

Chỉ ra phép hoán dụ trong câu sau:

Chỉ ra phép hốn dụ trong câu sau:

•

Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn
quanh năm đói rách.Làng xóm ta ngày nay bốn

quanh năm đói rách.Làng xóm ta ngày nay bốn

mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.

mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.

• -Làng xóm:chỉ những người nơng dân sống ở -Làng xóm:chỉ những người nông dân sống ở

làng quê

làng quê

-> Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa

-> Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa

đựng

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

II.Các loại hốn dụ:

II.Các loại hốn dụ:

1.Ví dụ:

1.Ví dụ:

a/

a/ Bàn tay taBàn tay ta làm nên tất cả làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

- Bàn tay:bộ phận của cơ thể con người Bàn tay:bộ phận của cơ thể con người

- > Chỉ người> Chỉ người l lao động –lấy bộ phận để gọi toàn thểao động –lấy bộ phận để gọi toàn thể
b/

b/ MộtMột cây làm chẳng nên noncây làm chẳng nên non
Ba

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao cây chụm lại nên hịn núi cao

- Một: số ít ->Lấy cái cụ thể để gọi Một: số ít ->Lấy cái cụ thể để gọi

- Ba: số nhiều cái trừu tượngBa: số nhiều cái trừu tượng
c/ Ngày Huế

c/ Ngày Huế đổ máuđổ máu -> Nổ ra chiến sự ở Huế ->Lấy dấu -> Nổ ra chiến sự ở Huế ->Lấy dấu

Chú Hà Nội về hiệu của sự vật để gọi sự vậtChú Hà Nội về hiệu của sự vật để gọi sự vật
d/

d/ Cả phòngCả phòng đều yên lặng. ->Chỉ những người trong phòng đều yên lặng. ->Chỉ những người trong phòng
-> Lấy vật chứa đựng để goi vật bị chứa đựng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Từ các ví dụ,em hãy cho biết có mấy kiểu hốn

Từ các ví dụ,em hãy cho biết có mấy kiểu hốn

dụ?

dụ?

2.Ghi nhớ:

2.Ghi nhớ:

Có

Có <b>4 kiểu4 kiểu</b> hốn dụ: hốn dụ:

-

Lấy bộ phận để gọi toàn thểLấy bộ phận để gọi toàn thể

-

Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựngLấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng

-

Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vậtLấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

III. Luyện tập:

III. Luyện tập:

Bài tập 1:

Bài tập 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ,câu Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ,câu
văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi

văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi

phép hốn dụ là gì?

phép hốn dụ là gì?

b/ Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

b/ Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

Vì lợi ích trăm năm phải trồng người

c/ Áo chàm đưa buổi phân ly

c/ Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay

Cầm tay nhau biết nói gì hơm nay

d/ Vì sao ?Trái Đất nặng ân tình

d/ Vì sao ?Trái Đất nặng ân tình

Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

ĐÁP ÁN:

ĐÁP ÁN:

b/ -Mười năm: Chỉ thời gian trước mắt

b/ -Mười năm: Chỉ thời gian trước mắt

- Trăm năm:Chỉ thời gian lâu dài- Trăm năm:Chỉ thời gian lâu dài

->Quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng

->Quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng

c/ -Áo chàm: Chỉ người dân Việt Bắc

c/ -Áo chàm: Chỉ người dân Việt Bắc

->Quan hệ giữa dấu hiệu của sự vật với sự vật

->Quan hệ giữa dấu hiệu của sự vật với sự vật

d/ Trái Đất – nhân loại: chỉ những người sống ở

d/ Trái Đất – nhân loại: chỉ những người sống ở

trái đất này

trái đất này

->Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa

->Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa

đựng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Bài tập 2:

Bài tập 2: Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ

VD1: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

VD1: Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một

Thấy một mặt trờimặt trời trong lăng rất đỏ trong lăng rất đỏ
VD2:

VD2: Thùng,congThùng,cong và và gánhgánh nối tiếp nhau đi đi về về. nối tiếp nhau đi đi về về.

*

*

Giống nhau:Giống nhau: Đều gọi tên sự vật,hiện tượng này Đều gọi tên sự vật,hiện tượng này
bằng tên sự vật hiện tượng khác

bằng tên sự vật hiện tượng khác

*Khác nhau:

*Khác nhau:

-

Ẩn dụ:Ẩn dụ: Dựa vào mối quan hệ tương đồng về hình Dựa vào mối quan hệ tương đồng về hình
thức,phẩm chất,cách thức,cảm giác.

thức,phẩm chất,cách thức,cảm giác.

-

Hoán dụ:Hoán dụ: Dựa vào mối quan hệ gần gũi về bộ Dựa vào mối quan hệ gần gũi về bộ
phận với toàn thể,vật chứa đựng và vật bị chứa

phận với toàn thể,vật chứa đựng và vật bị chứa

đựng,dấu hiệu của sự vật với sự vật,cụ thể với

đựng,dấu hiệu của sự vật với sự vật,cụ thể với

trừu tượng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Trao đổi-Thảo luận:

Trao đổi-Thảo luận:

Câu1: Trong các trường hợp sau,trường hợp nào khơng sử dụng phép hốn dụ:
Câu1: Trong các trường hợp sau,trường hợp nào khơng sử dụng phép hốn dụ:

A.

A. Con ở miền Nam ra thăm lăng BácCon ở miền Nam ra thăm lăng Bác

B.

B. Miền Nam đi trước về sauMiền Nam đi trước về sau

C.

C. Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thủyGửi miền Bắc lòng miền Nam chung thủy

D.

D. Miền Nam luôn ở trong tim Bác.Miền Nam luôn ở trong tim Bác.

Câu2: Hoán dụ trong câu sau thuộc kiểu hoán dụ nào?
Câu2: Hoán dụ trong câu sau thuộc kiểu hoán dụ nào?

Mình về Mình về rừng núirừng núi nhớ ai nhớ ai

Trám bùi để rụng măng mai để giàTrám bùi để rụng măng mai để già

A.

A. Lấy bộ phận để gọi toàn thểLấy bộ phận để gọi toàn thể

B.

B. Lấy vật chúa đựng để gọi vật bị chứa đựngLấy vật chúa đựng để gọi vật bị chứa đựng

C.

C. Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vậtLấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật

D.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Củng cố:

Củng cố:

Khái niệm hoán dụ - 4 kiểu hoán dụ

Khái niệm hoán dụ - 4 kiểu hoán dụ

Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ

Hướng dẫn học ở nhà:

Hướng dẫn học ở nhà:

Học bàiHọc bài

Hoàn thiện bài tập Hoàn thiện bài tập

Viết đoạn văn ngắn có phép tu từ hốn dụViết đoạn văn ngắn có phép tu từ hốn dụ

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

</div>

<!--links-->