MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN LƯƠNG VÀ NHÂN VIÊN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHÂN KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN
LƯƠNG VÀ NHÂN VIÊN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI
CÔNG TY CỔ PHÂN KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN.
3.1. TÍNH TẤT YẾU PHẢI HOÀN THIỆN.
Cùng với sự hội nhập và phát triển nền kinh tế đất nước, hoạt động kiểm
toán, đặc biệt là kiểm toán Báo cáo tài chính ngà càng khẳng định là công cụ hỗ trợ
đắc lực trong quản lý kinh tế nói chung và quản lý tài chính nói riêng. Do đó, hoạt
động kiểm toán, đặc biệt là kiểm toán độc lập, đã trở thành nhu cầu tất yếu đối với
hoạt động kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng quản lý và chất lượng thông tin
của các doanh nghiệp cung cấp cho các đối tương sử dụng.
Tại Việt Nam, hoạt động kiểm toán ra đời chưa lâu, trong khi trên thế giới,
hoạt động kiểm toán đã biết đến hàng thế kỷ. đây là một một lợi thế của kiểm toán
Việt Nam trong việc kế thừa và phát huy thành quả của nước đi trước, mặc dù vẫn
còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình hội nhập với hoạt động kiểm toán thế giới.
Trong những năm gần đây, kiểm toán đã hình thành và phát triển nhanh chóng
thích ứng với nhu cầu của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Để tạo hành
lang pháp lý cho sự phát triểnt và hội nhập kinh tế nói chung và hội nhập kế toán,
kiểm toán nói riêng, Nhà nước đã ban hành các văn bản chế độ hướng dẫn hoạt
động kế toán và kiểm toán. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành 27 chuẩn mực kiểm
toán. Đây là những diều kiện cần thiết để có thể phát triển hoạt động kiểm toán cả
về truớc mắt lẫn lâu dài, đưa hoạt động kiểm toán nước ta từng bước hội nhập với
khu vực và thế giới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được chúng ta còn gặp rất
nhiều khó khăn trong quá trình kiểm toán. Một vấn đề quan trọng là kết quả kiểm
toán chưa thực sự được đánh giá cao và sử dụng phổ biến tại nước ta. Để khác phục
tình trạng này trước hết cần nâng cao nhận thức của mọi người về hoạt động kiểm
toán, tiếp tục phát triển Hệ thống Chuẩn mực kiểm toán. Sự ra đơi đầy đủ và có hệ
1
Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính

1
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
thống của Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam sẽ là bằng chứng cho sự tồn tạivà phát
triển của hoạt động kiểm toán và là kim chỉ nam cho hoạt động kiểm toán. Nhưng
quan trọng hơn là hoạt động kiểm toán mà đặc biệt là kiểm toán tài chính phải tự
khẳng định mình và hoàn thiện.
Công ty cổ phần Kiểm toán và Tư vần luôn nhận thấy yêu cầu liên tục hoàn
thiện chương trình kiểm toán sẽ mang lại lợi thế rất lớn cho hoạt động kiểm toán
của công ty. Nó giúp kiểm toán viên giảm thiểu rủi ro tiết kiệm chi phí đồng thời
tạo uy tín đối với khách hàng. Vì vậy, nghiên cứu, ứng dụng và cải tiến chương
trình kiểm toán là nhiệm vụ hàng đầu của công ty. Hoàn thiện chương trình kiểm
toán tài chính tức là hoàn thiện từng bộ phận cấy thành của một cuộc kiểm toán.
cùng với quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế kinh tế, nhiều loại hình doanh nghiệp
mới đã ra đời và hoạt động tại Việt Nam. Hệ quả tất yếu là sự vận dụng đa dạng
nhiều hình thức tiền lương và các cách tính, trích lương và các khoản theo lương.
Trong bất kỳ doanh nghiệp nào, tiền lương và các khoản liên quan cũng luôn là một
yếu tố quan trọng có ảnh hưởng lớn đến quá trình sản xuất kinh doanh cũng như
mối quan hệ giữa đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp và người lao động trong doanh
nghiệp đó. Chính vì thế, cùng với quá trình phát triển và hội nhập của nền kinh tế,
kiểm toán chu trình tiền lương trong kiểm toán Báo cáo tài chính cũng yêu cầu phải
có sự hoàn thiện nhằm thích ứng với sự thay đổi của bản thân chu trình tiền lương
và nhân viên và các doanh nghiệp. Do đó, việc hoàn thiện kiểm toán chu trình tiền
lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính là một yêu cầu tất yếu và
quan trọng, góp phần đưa hoạt động kiểm toán Việt Nam phát triển và hội nhập với
hoạt động kiểm toán thế giới.
3.2. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN KIỂM
TOÁN VÀ TƯ VẤN.
3.2.1. Thuận lợi
2

Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
Qua một thời gian thực tập tại Công ty Kiểm toán, tôi nhận thấy A&C Co là
một Công ty hàng đầu trong lĩnh vực kế toán và kiểm toán ở Việt Nam. Trong
những năm qua, những đóng góp không nhỏ của tập thể cán bộ, nhân viên toàn
Công ty và cũng như từng thành viên trong Ban giám đốc đã đưa Công ty phát triển
vượt bậc, đóng góp vào sự phát triển chung của kiểm toán Việt Nam.
Một nhân tố không nhỏ tạo nên những thành công nói trên cho công ty A&C
là đội ngũ cán bộ nhân viên trong Công ty. Công ty luôn đặt mục tiêu đào tạo và
phát triển nhân viên là mục tiêu chiến lược để phát triển. Đội ngũ nhân viên làm
việc tại Công ty có trình độ chuyên môn cao, được tuyển chọn kỹ càng. Nhiều nhân
viên đã có bằng kiểm toán viên Việt Nam (CPA), một số kiểm toán viên cao cấp
đang theo học chương trình kế toán viên công chứng (ACCA) của Vương Quốc
Anh. Ban Giám đốc Công ty luôn coi công tác đào tạo là một sự đầu tư đúng hướng
trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay. Với sự quan tâm đó, từng thành viên trong
Công ty đã phấn đấu nỗ lực hết mình vì công việc, luôn luôn trau dồi kiến thức đúc
kết ra nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, trước hết là để tự hoàn thiện mình, sau
đó là để đóng góp vào sự phát triển chung của Công ty.
Một điểm mấu chốt cho sự thành công của công ty A&C trong nhiều năm
qua là chất lượng dịch vụ. Thực tế hiện nay cho thấy các khách hàng luôn tìm đến
những nhà tư vấn có chất lượng dịch vụ cung cấp cao nhất, đa dạng nhất để đáp
ứng đầy đủ các nhu cầu của mình với giá phí phù hợp. Nắm bắt được điều này,
công ty A&C đã luôn cố gắng nâng cao chất lượng dịch vụ cung cấp và đó sẽ là
điểm ưu tiên lớn của Công ty trong chiến lược phát triển của mình.
Môi trường làm việc tại Công ty rất thuận lợi cho việc học tập và trau dồi
kiến thức. Tất cả mọi người trong Công ty đều vui tính, dễ thân thiện, luôn có sự
giúp đỡ giữa các kiểm toán viên trong quá trình làm việc, đặc biệt là sự chỉ bảo của
các kiểm toán viên đã có kinh nghiệm làm việc đối với những kiểm toán viên mới

vào nghề đó cũng là một nét văn hoá đặc sắc trong Công ty.
3
Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
Công ty xây dựng một chương trình kiểm toán rất chặt chẽ. Chương trình
kiểm toán này hướng dẫn rất cụ thể việc thực hiện kiểm toán các phần hành.
Phương pháp kiểm toán rất đa dạng phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp cũng
như phù hợp với các dịch vụ kiểm toán mà Công ty thực hiện kiểm toán. Hệ thống
hò sơ kiểm toán được các chủ nhiệm kiểm toán soát xét rất kỹ trước khi phát hành
báo cáo kiểm toán cho khách hàng. Điều này là rất cần thiết vì nhờ vậy mà Ban
giám đốc có thể kiểm soát được công việc mà mỗi nhân viên trong Công ty thực
hiện. Do đó tất cả các cuộc kiểm toán đều đạt chất lượng cao, Báo cáo kiểm toán có
tính thuyết phục cao, và Công ty ngày càng nâng cao uy tín của mình hơn.
3. 2.2. Khó khăn
Cùng với những điểm mạnh nêu trên, Công ty còn tồn tại một số khó khăn
vướng mắc cần phải được khắc phục khi thực hiện một cuộc kiểm toán.
Thực tế hiện nay cho thấy nhu cầu kiểm toán của các doanh nghiệp ngày
càng lớn, nhưng số lượng kiểm toán viên làm việc tại các Công ty kiểm toán lớn và
có uy tín hiện nay rất ít. Chính vì vậy mà khối lượng công việc của các kiểm toán
viên thường rất nhiều và kiểm toán viên thường xuyên chịu sức ép công việc.
Nhiều nhân viên, trong đó có các kiểm toán viên cao cấp, đã xin chuyển ngành
công tác, đến làm việc tại các Công ty khác. Vì khối lượng công việc nhiều, số
lượng nhân viên lại có hạn nên Công ty đã gặp rất nhiều khó khăn khi thực hiện các
dịch vụ kiểm toán cho khách hàng.
 Thứ nhất: Kiểm toán viên không thể thực hiện một cách toàn
diện chu trình tiền lương và nhân viên.Cụ thể:
+ Nhìn chung quy mô của các Công ty khách hàng khá lớn nhưng do hạn chế
về thời gian thực hiện cuộc kiểm toán nên các thủ tục kiểm tra chi tiết, đặc biệt là

đối với chu trình tiền lương và nhân viên, được thực hiện với số lượng nhỏ. Nếu
sau khi thực hiện các thủ tục phân tích, kiểm toán viên không phát hiện thấy có
4
Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính
4
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
biến động trọng yếu hay có vấn đề bất thường nào trong khoản mục thì thường
giảm bớt một số lượng lớn các thủ tục kiểm tra chi tiết.
+ Kiểm toán viên thường ít khi tính lại lương của người lao động mà chấp
nhận bảng lương đó là hợp lý vì kiểm toán viên có quan niệm rằng khoản mục này
có mức rủi ro thấp.
+ Kiểm toán viên thường không kiểm tra tính đúng đắn và hợp lý của các
hợp đồng lao động, hoặc nếu có kiểm tra thì cũng chỉ xem xét một cách nhanh
chóng vì không có đủ thời gian trong khi kiểm toán viên còn phải làm các phần
hành khác.
 Thứ hai: Các tài khoản trong chu trình có số dư nhỏ thường chỉ
được kiểm toán viên thực hiện kiểm tra lướt qua. Vì không có đủ thời gian
nên kiểm toán viên phải chú trọng vào các phần hành có số dư hoặc số phát
sinh lớn để có thể giảm tối đa những sai phạm trọng yếu khi thực hiện cuộc
kiểm toán. Trong phần lập kế hoạch kiểm toán, đánh giá rủi ro rất được cá
kiểm toán viên quan tâm, bởi vì dựa vào đó kiểm toán viên có thể biết trọng
tâm công việc mình làm khi thực hiệnkiểm toán cho các đơn vị khách hàng.
 Thứ ba: Chương trình kiểm toán đã thiết lập được số lượng mẫu
chọn thông qua phương pháp chọn mẫu được áp dụng đối với chu trình tiền
lương và nhân viên. Số lượng mẫu được chọn theo phương pháp này sẽ đảm
bảo được tính đại diện cho tổng thể. Nhưng trong thực tế, do hạn hẹp về thời
gian kiểm toán các kiểm toán viên thường chỉ chú ý vào các khoản mục có
giá trị lớn hoặc các nghiệp vụ có số tiền phát sinh nhiều. Điều này sẽ không
đảm bảo được tính đại diện của mẫu được chọn.

Trong điều kiện ngành kiểm toán còn khá mới mẽ đối với Việt Nam cũng
như hạn chế về nhận thức. Những điều nêu trong chuyên đề này chưa thực sự phản
ánh được hết tất cả các yêu điểm cũng như nhược điểm còn tồn tại trong hoạt động
kiểm toán của công ty kiểm toán và tư vấn.
5
Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Phạm lương hoàng – kiểm toán
42a
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN LƯƠNG
VÀ NHÂN VIÊN DO CÔNG TY A &C THỰC HIỆN.
3.3.1. Căn cứ khoa học
Hoạt động kiểm toán ở Việt Nam đã được hơn 10 năm tuổi cùng với những
thành công đạt được luôn có những khó khăn và thủ thách.
Hiện nay, các công ty kiểm toán trong nước cũng như các công ty nước
ngoài không ngừng tăng lên về số lượng cũng như chất lương dịch vụ. Hội nhập
kinh tế quốc tế và khu vực cũng đòi hỏi các công ty kiểm toán Việt Nam phải nâng
cao chất lượng dịch vụ để có thể đứng vững trên thị trường Quốc tế. Để có thể đạt
được những mục tiêu đó, bên cạnh những vấn đề thuộc tầm vĩ mô của Nhà nước,
bản thân các ngành kiểm toán cũng phải có sự hoàn thiện mình trong công tác kiểm
toán. Đặc biệt đối với Công ty cổ phần Kiểm toán và Tư vấn, còn non trẻ, thì vấn
đề hoàn thiện công tác kiểm toán càng trở nên quan trọng và cấp bách.
Trong giai đoạn thực tập tại công ty A&C, được sự giúp đỡ chỉ bảo tận tình
của Ban lãnh đạo công ty cũng chư các anh chị kiểm toán viên, em đã từng bước
tiếp cận với chương trình kiểm toán nói chung và quy trình kiểm toán chu trình tiền
lương và nhân viên nói riêng. Thông qua việc nghiên cứu chương trình kiểm toán
chuẩn và tham gia trực tiếp hoạt động kiểm toán tại các đơn vị khách hàng đã đem
lại cho em các bài học bổ ích nhằm củng cố thêm lý thuyết được học, và qua đó
giúp em có thể vận dụng lý thuyết để đưa ra một số nhận xét nhằm hoàn thiện kiểm
toán chu trình tiền lương và nhân viên áp dụng tại công ty A&C.

3.3.2. Phương hướng hoàn thiện
3.3.2.1. Về vấn đề thiếu nhân lực:
Công ty khắc phục bằng cách tuyển thêm nhân viên mỗi năm. Nhưng không
vì thế mà Công ty thực hiện tuyển người hàng loạt, số người tuyển vào công ty
A&C phải được chọn lọc kỹ càng bởi vì phương châm của Công ty là "Chất lượng
nhân viên là chất lượng dịch vụ". Do vậy, mặc dù đang trong tình trạng thiếu nhân
6
Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán Báo cáo tài chính
6